انواع پمپ های صنعتی و کاربرد آنها

پمپ‌های صنعتی ابزارهایی هستند که برای انتقال سیالات در صنایع مختلف مانند کشاورزی، ساختمان، معدن و تصفیه‌خانه‌ها به‌کار می‌روند. انتخاب درست پمپ به نوع سیال، فشار کاری و شرایط محیطی بستگی دارد.

در پروژه‌های آبرسانی معمولاً از پمپ‌های مستغرق استفاده می‌شود و در سیستم‌های گرمایشی، پمپ‌های سیرکولاتور کاربرد دارند. در ادامه با انواع پمپ‌های صنعتی و کاربرد هرکدام آشنا می‌شویم.

تقسیم‌بندی پمپ‌های صنعتی بر اساس عملکرد

پمپ‌های صنعتی به‌طور کلی به دو گروه اصلی پمپ‌های دینامیکی و پمپ‌های جابجایی مثبت تقسیم می‌شوند. شناخت تفاوت این دو گروه کمک می‌کند تا برای هر کاربرد، پمپ مناسب‌تری انتخاب شود.

پمپ‌های دینامیکی  (Dynamic Pumps)

در این نوع پمپ‌ها، انرژی مکانیکی موتور به انرژی جنبشی تبدیل می‌شود تا سیال با فشار از خروجی پمپ خارج شود. متداول‌ترین نمونه آن پمپ‌های سانتریفیوژ هستند که در آبرسانی، کشاورزی و سیستم‌های خنک‌کاری استفاده می‌شوند.

پمپ‌های جابجایی مثبت  (Positive Displacement Pumps)

این پمپ‌ها با جابه‌جا کردن حجم معینی از سیال در هر سیکل کار می‌کنند و برای انتقال مایعات غلیظ یا با فشار بالا مناسب‌اند. انواع پیستونی، دنده‌ای و دیافراگمی از این دسته‌اند و در صنایع نفت، رنگ، مواد غذایی و شیمیایی کاربرد زیادی دارند.

پمپ‌های سانتریفیوژ صنعتی

پمپ‌های سانتریفیوژ یا گریز از مرکز، متداول‌ترین نوع پمپ در صنایع محسوب می‌شوند. این پمپ‌ها با چرخش پروانه، انرژی مکانیکی را به انرژی فشاری تبدیل کرده و باعث حرکت مداوم سیال می‌شوند. سادگی ساختار، راندمان بالا و هزینه نگهداری پایین، آن‌ها را به گزینه‌ای محبوب در پروژه‌های آبرسانی، کشاورزی و صنعتی تبدیل کرده است.

در میان مدل‌های سانتریفیوژ، پمپ‌های مستغرق جایگاه ویژه‌ای دارند. کفکش‌ها برای انتقال آب تمیز از چاه یا مخزن استفاده می‌شوند و در مقابل، لجن‌کش‌ها برای سیالات غلیظ‌تر و دارای ذرات جامد به کار می‌روند.

از آنجا که این پمپ‌ها در توان‌ها و متریال مختلف تولید می‌شوند، قیمت کفکش و قیمت لجن کش بسته به عمق پمپاژ، توان موتور و جنس بدنه متفاوت است. پمپ‌های ساخت توان تک به دلیل بدنه آلومینیوم فشرده و تست فنی دو مرحله‌ای، یکی از گزینه‌های مطمئن در این گروه به شمار می‌آیند.

پمپ‌های جابجایی مثبت

پمپ‌های جابجایی مثبت برخلاف پمپ‌های سانتریفیوژ، حجم ثابتی از سیال را در هر چرخه به جلو می‌رانند و به همین دلیل برای انتقال مایعات غلیظ یا حساس ایده‌آل هستند. این پمپ‌ها توانایی کار در فشار بالا را دارند و حتی زمانی که ویسکوزیته سیال زیاد باشد، عملکرد آن‌ها ثابت می‌ماند.

انواع رایج پمپ‌های جابجایی مثبت عبارت‌اند از:

• پمپ پیستونی: مناسب برای سیستم‌هایی با فشار بسیار بالا مانند هیدرولیک و صنایع شیمیایی.
• پمپ دنده‌ای: مخصوص انتقال روغن، گریس و سوخت در صنایع نفت و روان‌کاری.
• پمپ دیافراگمی: مناسب برای سیالات خورنده و آلاینده؛ چون تماس مستقیم بین سیال و قطعات مکانیکی ندارد.

این پمپ‌ها معمولاً در صنایع خاص به کار می‌روند و نسبت به کفکش یا لجن‌کش، قیمت بالاتر و سرویس پیچیده‌تری دارند.

پمپ سیرکولاتور (گردش سیال در مدار بسته)

یکی از پمپ‌های پرکاربرد صنعتی و ساختمانی، پمپ سیرکولاتور است. اگر بخواهیم ساده توضیح دهیم که پمپ سیرکولاتور چیست، باید گفت این پمپ وظیفه دارد آب یا سیال را در یک مدار بسته – مانند سیستم گرمایش شوفاژ یا چیلر – به گردش درآورد، بدون آنکه سطح یا حجم سیال تغییر کند.

این پمپ‌ها برخلاف کفکش یا لجن‌کش، برای انتقال آب از عمق استفاده نمی‌شوند، بلکه فقط باعث حرکت مداوم آب درون لوله‌ها می‌شوند تا گرما یا سرما در کل سیستم توزیع شود.

پمپ‌های سیرکولاتور معمولاً ساختاری ساده، صدای کم و راندمان بالا دارند. در کارخانه‌ها و نیروگاه‌ها نیز از مدل‌های صنعتی آن‌ها برای گردش مایع خنک‌کننده در سیستم‌های حرارتی یا مکانیکی استفاده می‌شود.

به دلیل مصرف مداوم، انتخاب پمپ سیرکولاتور باکیفیت اهمیت زیادی دارد؛ زیرا عملکرد ناپایدار آن می‌تواند راندمان کل سیستم گرمایشی یا سرمایشی را کاهش دهد.

پمپ‌های مستغرق صنعتی

در میان پمپ‌های صنعتی، پمپ‌های مستغرق جایگاه ویژه‌ای دارند؛ زیرا مستقیماً داخل سیال قرار می‌گیرند و برای فضاهای محدود یا چاه‌های عمیق بسیار کاربردی‌اند. این گروه شامل دو نوع اصلی است: کفکش و لجن‌کش.

کفکش‌ها

کفکش‌ها برای انتقال آب تمیز از چاه، استخر یا مخزن استفاده می‌شوند و به دلیل طراحی ضدآب، می‌توانند به‌طور کامل درون سیال کار کنند. مدل‌هایTMR  وTPT  برند توان تک با بدنه آلومینیوم فشرده و پروانه استیل، از پرفروش‌ترین انواع کفکش در بازار ایران هستند.

لجن‌کش‌ها

وقتی سیال دارای ذرات جامد یا رسوبات است، باید از پمپ لجن‌کش استفاده شود. این پمپ‌ها با بدنه چدن و پروانه داکتیل، برای انتقال لجن، فاضلاب و آب گل‌آلود طراحی شده‌اند.
مدل‌هایTPD  وTPB  توان تک در این گروه قرار دارند و در صنایع، کشاورزی و تصفیه‌خانه‌ها به‌طور گسترده به کار می‌روند.

به‌طور کلی، قیمت لجن کش و قیمت کفکش به نوع سیال، توان موتور و عمق پمپاژ بستگی دارد. هرچه شرایط کاری سنگین‌تر و سیال غلیظ‌تر باشد، پمپ باید قدرت و مقاومت بیشتری داشته باشد.

کاربرد انواع پمپ صنعتی در صنایع مختلف

پمپ‌های صنعتی در هر بخش از صنعت، نقش خاصی دارند و انتخاب نادرست آن‌ها می‌تواند باعث افت راندمان یا حتی خرابی سیستم شود. جدول زیر خلاصه‌ای از کاربرد متداول انواع پمپ در حوزه‌های مختلف را نشان می‌دهد

این تقسیم‌بندی نشان می‌دهد که هیچ پمپ صنعتی به‌صورت همه‌کاره وجود ندارد؛ بلکه باید بر اساس نوع سیال، فشار کاری و شرایط محیط، پمپ مناسب را انتخاب کرد تا سیستم در بلندمدت پایدار و اقتصادی عمل کند.

آنچه باید پیش از انتخاب بدانید

شناخت انواع پمپ‌های صنعتی به شما کمک می‌کند تا بر اساس نوع سیال، فشار کاری و شرایط محیط، انتخابی دقیق و اقتصادی داشته باشید. برای انتقال آب تمیز از چاه‌ها یا مخازن، پمپ‌های کفکش توان تک با بدنه آلومینیوم فشرده و پروانه استیل گزینه‌ای قابل اعتماد هستند. اگر سیال غلیظ یا دارای ذرات جامد است، استفاده از پمپ لجن‌کش توان تک توصیه می‌شود که با طراحی مقاوم و عملکرد پایدار، برای محیط‌های سخت صنعتی ساخته شده است.

همچنین در سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی ساختمان‌ها، پمپ سیرکولاتور نقش کلیدی در گردش مداوم آب دارد و باید بر اساس ظرفیت حرارتی و طول مدار انتخاب شود.

در نهایت، توجه به عواملی مانند هد، دبی، جنس بدنه و کیفیت موتور در کنار پشتیبانی فنی برند، تضمین می‌کند که پمپ انتخابی شما سال‌ها بدون افت عملکرد کار کند.