بازطراحی تجارت انرژی ایران
گروه زیربنایی:اتصال مستقیم گازی هند و روسیه از مسیر ایران، محور عملیاتی بازطراحی تجارت انرژی ایران است. این طرح می‌تواند ایران را از بازیگری محصور در تحریم به بازیگر کلیدی در معماری جدید انرژی آسیا تبدیل کند.فرشاد جامع کارشناس انرژی در گفت و گو با خبرنگار اقتصادی تسنیم، در رابطه با ضرورت بازطراحی تجارت انرژی ایران گفت: تحولات ژئوپلیتیکی و اقتصادی دهه اخیر، نظم جهانی انرژی را به‌شدت دگرگون کرده است. تحریم‌های غرب علیه روسیه، رشد سریع اقتصادهای آسیایی و تغییر مسیر جریان‌های انرژی از غرب به شرق، فرصتی بی‌بدیل برای بازطراحی تجارت انرژی ایران فراهم کرده است. ایران در قلب این تحولات قرار دارد؛ کشوری با دومین ذخایر بزرگ گاز جهان که هم‌زمان در میانه دو قطب بزرگ تولید و مصرف انرژی یعنی روسیه و هند واقع شده است. از این منظر، اتصال مستقیم گازی هند به روسیه از مسیر ایران صرفاً یک پروژه انتقال انرژی نیست، بلکه محور کلیدی و راهبردی در زمینه بازطراحی عمیق در تجارت انرژی ایران محسوب می‌شود.وی در ادامه افزود: ایران می‌تواند با ایفای نقش کانونی در اتصال گازی روسیه به هند، به محور ژئواکونومیک در غرب آسیا بدل شود؛ محوری که جریان انرژی، سرمایه و فناوری را میان اقتصادهای نوظهور آسیا به گردش درمی‌آورد. روسیه در جست‌وجوی بازارهای جایگزین برای گاز خود است و هند در پی مسیرهای مطمئن‌تر، ارزان‌تر و غیرقابل تحریم برای تأمین انرژی می‌گردد. ایران می‌تواند این دو نیاز راهبردی را در قالب یک مدل نوین تجارت انرژی پاسخ دهد و مبتنی بر این مسیر، ایران به قطب انرژی منطقه تبدیل خواهد شد. با این اتفاق، ایران نه‌تنها مسیر ترانزیت، بلکه بازیگر فعال در ذخیره‌سازی، تبدیل، توزیع و حتی قیمت‌گذاری گاز نیز می‌شود.جامع با اشاره به مزیت هر سه کشور از طریق اتصال مستقیم گازی هند به روسیه از مسیر ایران گفت: با اتصال مستقیم گازی هند به روسیه از مسیر ایران، هر سه کشور برنده خواهند بود. برای ایران، مزیت اصلی تبدیل شدن به مرکز لجستیک و مبادله انرژی در منطقه است. ایران از محل حق ترانزیت، احداث زیرساخت‌های انرژی‌محور و توسعه صنایع پایین‌دستی، درآمد ارزی پایداری کسب خواهد کرد. برای روسیه، این مسیر فرصتی برای حفظ جایگاه خود در بازار گاز جهانی است، بدون نیاز به عبور از مسیرهای پرریسک اروپا و به طور کامل بازار اروپا را دور خواهد زد. برای هند، نتیجه نهایی دستیابی به گاز ارزان‌تر و پایدارتر است که می‌تواند موتور توسعه صنعتی این کشور را برای دهه‌های آینده روشن نگه دارد. در کنار منافع اقتصادی، منافع ژئوپلیتیکی نیز چشمگیر است: وابستگی متقابل میان سه کشور، موجب تقویت امنیت انرژی، کاهش نفوذ غرب در معادلات انرژی آسیا و ایجاد بلوک جدیدی از همکاری‌های جنوب‌محور خواهد شد که از ظرفیت تأثیرگذاری بر سیاست جهانی انرژی برخوردار است.وی در پایان گفت: اتصال مستقیم گازی هند و روسیه از مسیر ایران، محور عملیاتی بازطراحی تجارت انرژی ایران است. این طرح می‌تواند ایران را از بازیگری محصور در تحریم به بازیگر کلیدی در معماری جدید انرژی آسیا تبدیل کند. آینده تجارت انرژی نه در مسیرهای غربی، بلکه در پیوندهای بین کشورهای مستقل رقم می‌خورد، جایی که ایران با موقعیت جغرافیایی ممتاز، توان فنی بالا می‌تواند نقش مرکزی ایفا کند. اجرای این پروژه مستلزم دیپلماسی انرژی فعال، سرمایه‌گذاری مشترک و استفاده از ظرفیت سازمان‌های منطقه‌ای مانند بریکس و اتحادیه اقتصادی اوراسیا است. اگر این راهبرد به‌صورت جامع پیگیری شود، ایران می‌تواند ضمن خنثی‌سازی تحریم‌ها، ساختار جدیدی از تجارت انرژی مبتنی بر همکاری، تنوع و استقلال ایجاد کند؛ ساختاری که کشور را از صادرکننده صرف انرژی به معمار جریان‌های انرژی در قرن بیست‌ویکم ارتقا می‌دهد.
براین اساس،مزیت ژئوپلیتیکی ایران در شرایط کنونی که جهان با بحران انرژی ناشی از جنگ اوکراین، تحریم روسیه و افزایش تقاضای آسیا روبه‌روست، اهمیت این موضوع را دوچندان کرده. زیرا هیچ کشوری مانند ایران توانایی اتصال منابع بزرگ انرژی به بازارهای عظیم مصرف را ندارد. هند با بیش از یک میلیارد و ۴۰۰میلیون نفر جمعیت، یکی از سریع‌ترین اقتصادهای در حال رشد جهان است. این کشورطی دو دهه اخیر رشدصنعتی شتابانی را تجربه کرده و نیاز روزافزون به انرژی یکی از اصلی‌ترین محدودیت‌های توسعه آن است. گاز طبیعی دراین میان جایگاه ویژه‌ای دارد. زیرا هم برای تولید برق و صنایع سنگین مناسب است و هم نسبت به زغال‌سنگ و نفت آلایندگی کمتری دارد. طبق برآوردها، مصرف گاز در هند طی یک دهه آینده بیش از دو‌برابر خواهد شد. در حال حاضر آمریکا و قطر تلاش می‌کنند نیازانرژی هندرا با صادرات LNG تأمین کنند اما هزینه‌های بالای حمل‌ونقل و وابستگی به مسیرهای دریایی تحت سیطره غرب، امنیت انرژی دهلی نو را به‌شدت آسیب‌پذیر می‌کنند. اینجاست که ایران می‌تواند با ارائه یک مسیر گازی از طریق خط لوله و به شکل مستقیم، کوتاه‌تر و ایمن‌تر، جایگاه بی‌بدیلی در راهبرد انرژی هند به‌دست آورد. با توجه به تقویت همکاری بین ایران، هند و روسیه، اکنون زمان آن رسیده تا ایران تجارت انرژی خود را بازطراحی کند و از یک صادرکننده محدود به یک بازیگر کلیدی منطقه‌ای و جهانی تبدیل شود. یکی از مهم‌ترین ابزارهای این بازطراحی، اتصال مستقیم گازی ایران به روسیه و هند است؛ پروژه‌ای که می‌تواند نه‌تنها تحریم‌ها را بی‌اثر سازد بلکه آینده اقتصاد ایران را متحول کند. اکنون کشور ما باید از یک صادرکننده محدود به یک بازیگر کلیدی منطقه‌ای و جهانی تبدیل شود. یکی از مهم‌ترین ابزارهای این بازطراحی، اتصال مستقیم گازی ایران به روسیه و هند است؛ پروژه‌ای که می‌تواند نه‌تنها تحریم‌ها را بی‌اثر سازد بلکه آینده اقتصاد ایران را متحول کند. با تحقق اتصال مستقیم گازی ایران به هند و روسیه، ایران می‌تواند تحریم‌ها را بی‌اثر کند، درآمدهای پایدار ارزی ایجاد نماید، روابط راهبردی با روسیه و هند را تقویت کرده و نقش ایران را در بلوک شرق ارتقا دهد. آینده تجارت انرژی ایران در گرو چنین پروژه‌هایی است؛ پروژه‌هایی که با تکیه بر موقعیت ژئوپلیتیکی کشور و همگرایی با قدرت‌های نوظهور، ایران را به یکی از محورهای اصلی نظم انرژی جدید در جهان بدل می‌سازد. دولت نیز باید این پروژه را به‌عنوان یکی از اولویت‌های اصلی دولت چهاردهم تعریف و برای تحقق آن از همه ظرفیت‌های دیپلماسی انرژی، سرمایه‌گذاری مشترک، حمایت چین به‌عنوان شریک راهبردی و صندوق توسعه ملی استفاده کند. آینده اقتصاد ایران در گرو چنین پروژه‌هایی است.
