کاهش هزینه‌ها نیازمند عزم جدی دولت
محسن محمدی حسنلوئی
کارشناس اقتصادی
اظهـــارات اخیـر رئــیس‌جمـــهور درخصوص لزوم حذف هزینه‌های بی‌فایده از بودجه کشور، گرچه مثبت است، اما یک اصل پزشکی ساده را به یاد می‌آورد: نتیجه درمان تنها زمانی حاصل می‌شود که پزشک و بیمار هردو در کوشش درمان همگام باشند. در زمینه درمان بیماری بودجه ایران، نقش‌ها روشن و مشخص است. دولت به عنوان مصرف‌کننده اصلی و تنظیم‌کننده بودجه، نه تنها باید تمایل به درمان داشته باشد، بلکه می‌بایست ابتکارات ملموس و قابل‌اجراء به‌نمایش گذارد. مجلس شورای اسلامی بدون شک مسئولیت نظارتی و تصویب‌بخشی دارد. با این‌حال، میدان اصلی اقدام می‌باید در سازمان‌های دولتی، وزارتخانه‌ها و نهادهای اجرایی باشد. کاهش هزینه‌های زائد، همانطور که دکتر پزشکیان خود اشاره کردند، با تصویب قانون یا ایراد سخنان بلاغت‌آمیز در مجلس تحقق نمی‌یابد. این کار نیازمند تصمیم‌گیری سخت، تعریف اولویت‌ها، و اجازه دادن به واحدهای اجرایی برای انجام اصلاحات ساختاری است. دولت ایران می‌تواند ازامروز، بدون انتظار برای تصویب قوانین جدید، اقدامات قطعی را آغاز کند. اینجا پنج محور اساسی آمده است که می‌توانند تأثیر بسزایی بر شفاف‌سازی و کاهش هزینه‌های دولتی داشته باشند. استقرار کامل نظام پرداخت به ذی‌نفع نهایی: علی رغم الزام قانونی و تلاش‌های صورت گرفته همچنان بخش‌هایی از دولت نسبت به استقرار نظام پرداخت به ذی‌نفع نهایی موفق نشده‌اند، این اقدام سبب شفاف‌سازی هزینه‌های دستگاه‌های اجرایی، جلوگیری از فساد و سوء استفاده و بهبود مدیریت مالی دولت می‌کند، طبیعی است همانند حساب واحد خزانه وزارت نفت و دانشگاه‌های علوم پزشکی در اجرای این قانون سرعت پایینی داشته باشند، که این خود نشانه‌ای از آن است که باید دستگاه‌هایی که تعلل بیشتری دارند با اصرار بیشتری پیگیر اجرای این قانون شد. از ابتدای طراحی قانون هدفمندی یارانه‌ها تاکنون فرآیند گران‌سازی و پرداخت یارانه نقدی به اشتباه هدفمندسازی تعبیر شده است؛ با گذشت 18 سال از تلاش دولت برای هدفمندسازی یارانه‌ها هنوز دولت به صورت شفاف و جامع از میزان بهره‌مندی شهروندان خود از یارانه‌های نقدی و غیرنقدی اطلاع دقیقی ندارد. تکمیل بانک‌های اطلاعاتی مرتبط گام اولیه برای تصمیم‌گیری بابت اصلاح یارانه‌ها می‌باشد. شروع باید از جای ساده‌تر باشد. تخصیص سوخت برای بخش کشاورزی، تولید و حمل‌ونقل می‌تواند از هر امروز بر اساس معیارهای عملکردی انجام شود. این کار نه‌تنها هزینه‌های سرسام‌آور یارانه انرژی را کاهش می‌دهد، بلکه کارایی را افزایش می‌بخشد. توقف تخصیص کور و نابرابر یارانه، حتی اگر موقت باشد، می‌تواند میلیارد‌ها دلار برای دولت صرفه‌جویی کند. دولت طی سال‌های اخیر بودجه شرکت‌های دولتی را از بودجه خود جدا کرده اما باید توجه کرد که بودجه شرکت‌های دولتی از بودجه دولت بیشتر است و یکی از پنهان‌ترین بخش‌های بودجه ایران است. طی سال‌های گذشته چند ده شرکت دولتی در شرف انحلال هستند که فرآیند انحلال آن‌ها سال‌ها طول کشیده و خاتمه نیافته‌اند، تعدادی از شرکت‌ها و سازمان‌های دولتی ماهیت خود را از دست داده‌اند اما همچنان اصرار به وجود این شرکت‌ها و سازمان وجود دارد، به ویژه سازمان‌ها و شرکت‌هایی که دارای شعب خارج از کشور باشند.
