صلح یا تسلیم؟ جدال بر سر طرح ۲۸ ماده‌ای ترامپ
جنگ اوکراین پس از نزدیک به چهار سال، همچنان یکی از خونین‌ترین و پیچیده‌ترین بحران‌های ژئوپلیتیک جهان باقی مانده است. در این شرایط، ایالات متحده به رهبری دونالد ترامپ طرحی موسوم به «طرح صلح ۲۸ ماده‌ای» ارائه کرده که هدف آن پایان دادن به جنگ و بازگرداندن ثبات به اروپا عنوان شده است. این طرح اما به‌سرعت به یکی از بحث‌برانگیزترین ابتکارات دیپلماتیک تبدیل شد، زیرا بسیاری از بندهای آن آشکارا به سود روسیه و در تضاد با خواسته‌های اوکراین است.
به گزارش «تجارت»، طبق این طرح، اوکراین باید بخش‌هایی از سرزمین تحت کنترل خود را به روسیه واگذار کند، اندازه ارتش خود را محدود سازد و از پیوستن به ناتو صرف‌نظر کند. چنین شروطی عملاً بازتاب مستقیم خواسته‌های کرملین از آغاز جنگ تاکنون است. همین امر باعث شده که دولت زلنسکی و افکار عمومی اوکراین این طرح را «تحمیل اراده روسیه از طریق واشنگتن» بدانند. در مقابل، آمریکا تأکید دارد که این طرح تنها راه پایان دادن به جنگ و جلوگیری از فرسایش بیشتر منابع غربی است.
در واکنش به این فشارها، ولودیمیر زلنسکی تغییر مهمی در تیم مذاکره‌کننده خود ایجاد کرد. او در حکمی رسمی، «روستام اومروف» وزیر دفاع سابق را به جای «آندری یرماک» به‌عنوان رئیس هیأت اعزامی اوکراین منصوب کرد. این تغییر نشان‌دهنده تلاش زلنسکی برای تقویت موضع اوکراین در برابر آمریکا، متحدان اروپایی و روسیه است. انتصاب اومروف، که به‌عنوان چهره‌ای عمل‌گرا و نزدیک به ارتش شناخته می‌شود، می‌تواند نشانه‌ای از سخت‌تر شدن موضع اوکراین در مذاکرات باشد.
محتوای طرح صلح ۲۸ ماده‌ای ترامپ
طرح ترامپ شامل ۲۸ بند است که در نسخه اولیه آن، اوکراین را ملزم به واگذاری سرزمین‌های شرقی و جنوبی به روسیه می‌کند. همچنین، این طرح خواستار برگزاری انتخابات تحت نظارت بین‌المللی در مناطق اشغالی، محدودسازی ارتش اوکراین و توقف کامل روند عضویت این کشور در ناتو است. بسیاری از بندهای طرح، شباهت مستقیم به خواسته‌های ولادیمیر پوتین دارد. از جمله:
واگذاری دونباس و بخش‌هایی از زاپوریژیا و خرسون به روسیه.
پذیرش وضعیت کریمه به‌عنوان بخشی از روسیه.
محدودسازی ارتش اوکراین به سطحی که تهدیدی برای روسیه نباشد.
تعهد اوکراین به بی‌طرفی و عدم پیوستن به ناتو.
این بندها در نگاه نخست، به جای طرحی برای صلح، بیشتر شبیه «توافق تسلیم» هستند. همین امر باعث شده که زلنسکی و بسیاری از کشورهای اروپایی این طرح را غیرقابل قبول بدانند. فرانسه، آلمان و بریتانیا حتی پیش‌نویس یک طرح صلح جایگزین اروپایی را آماده کرده‌اند تا مانع تحمیل کامل طرح واشنگتن شوند.
واکنش اوکراین و تغییرات در تیم مذاکره‌کننده
اوکراین از همان ابتدا مخالفت شدید خود را با طرح ترامپ اعلام کرد. زلنسکی هشدار داد که پذیرش چنین شروطی به معنای «از دست دادن کرامت ملی» است. او تأکید کرد که اوکراین حاضر نیست برای پایان جنگ، استقلال و تمامیت ارضی خود را معامله کند. با این حال، فشار آمریکا برای پذیرش طرح ادامه دارد. واشنگتن به کی‌یف ضرب‌الاجل داده بود تا ظرف چند روز درباره چارچوب توافق تصمیم‌گیری کند. این اقدام باعث شد زلنسکی دست به تغییرات مهمی در تیم مذاکره‌کننده بزند. انتصاب روستام اومروف به جای آندری یرماک، نشانه‌ای از تلاش اوکراین برای تقویت موضع دفاعی و نظامی در مذاکرات است. اومروف به‌عنوان فردی نزدیک به ارتش و دارای تجربه در مذاکرات حساس، می‌تواند در برابر فشارهای آمریکا و روسیه مقاومت بیشتری نشان دهد.
افکار عمومی اوکراین نیز به‌شدت مخالف طرح ترامپ است. بسیاری از شهروندان این کشور معتقدند که پذیرش چنین توافقی تنها به تثبیت دستاوردهای روسیه منجر می‌شود و راه را برای حملات آینده باز می‌گذارد. همین مخالفت اجتماعی، دست زلنسکی را برای رد طرح واشنگتن تقویت کرده است.
آخرین تحولات و چشم‌انداز آینده
پس از موج انتقادات، آمریکا تلاش کرده طرح اولیه را تعدیل کند. گزارش‌ها نشان می‌دهد که نسخه ۲۸ ماده‌ای به ۱۹ بند کاهش یافته تا برای اوکراین قابل‌قبول‌تر شود. با این حال، بندهای اصلی همچنان پابرجاست: واگذاری سرزمین، محدودسازی ارتش و کنار گذاشتن ناتو. این تغییرات بیشتر جنبه تاکتیکی دارند و نتوانسته‌اند مخالفت اوکراین را کاهش دهند.
در سطح بین‌المللی، اروپا به‌دنبال ارائه طرح جایگزین است. فرانسه، آلمان و بریتانیا پیش‌نویس یک طرح صلح اروپایی را آماده کرده‌اند که بیشتر بر آتش‌بس، خروج نیروهای روسی و تضمین‌های امنیتی برای اوکراین تمرکز دارد. این اقدام نشان‌دهنده شکاف میان واشنگتن و متحدان اروپایی در رویکرد به بحران اوکراین است.
چشم‌انداز آینده همچنان مبهم است. از یک سو، آمریکا بر پذیرش طرح خود اصرار دارد و آن را تنها راه پایان جنگ می‌داند. از سوی دیگر، اوکراین و بخش بزرگی از اروپا این طرح را غیرقابل قبول می‌دانند. تغییر در تیم مذاکره‌کننده اوکراین و مخالفت شدید افکار عمومی، نشان می‌دهد که زلنسکی آماده است حتی در برابر فشار واشنگتن مقاومت کند. در نهایت، سرنوشت این طرح به میزان توان آمریکا در تحمیل خواسته‌های خود و قدرت اوکراین در حفظ استقلال سیاسی و سرزمینی‌اش بستگی دارد.
طرح صلح ۲۸ ماده‌ای ترامپ، به دلیل شباهت آشکار به خواسته‌های روسیه، با مخالفت شدید اوکراین و تردید اروپا مواجه شده است. انتصاب روستام اومروف به‌عنوان رئیس هیأت مذاکره‌کننده، نشانه‌ای از عزم زلنسکی برای ایستادگی در برابر فشارهای آمریکا و روسیه است. هرچند واشنگتن تلاش کرده طرح را تعدیل کند، اما بندهای اصلی همچنان به سود کرملین باقی مانده‌اند. آینده این طرح، آزمونی برای روابط آمریکا و اوکراین و میزان استقلال تصمیم‌گیری کی‌یف در برابر متحدان غربی خواهد بود.
