آمارها نشان می‌دهند نابرابری فرصت‌های دستیابی جوانان به اشتغال، نه تنها باعث شکاف بیش از ۱۰ درصدی نرخ بیکاری استان‌ها شده بلکه ۱.۳ میلیون نفر را هم مجبور کرده تا برای یافتن کار مهاجرت کنند.
یکی از راهکارهای جستجوی شغل این است که افراد به مناطق دیگر کوچ کنند. به عبارتی، اگر در منطقه ای از کشور بنا به دلایل جغرافیایی، طبیعی و یا حتی سرمایه گذاری های صورت گرفته؛ اوضاع بهتری برای اشتغال وجود دارد، برخی افراد مجبور می شوند از خانه و کاشانه خود کوچ و بعضا چند هزار کیلومتر راه را در جستجوی یک کار مناسب بپیمایند.
در ایران به دلیل فاصله بیش از ۱۰ درصدی نرخ بیکاری بین استان‌ها، این مسئله نمود دارد و معمولا بسیاری از جوانان جویای کار مناطق کمتر برخوردار مجبور می شوند برای آینده ای بهتر و جستجوی شغل به سایر مناطق کشور بروند. اینگونه می شود که می بینیم جوانانی از شمال کشور به مناطق نفت خیز جنوب می روند، افرادی از غرب و شرق کشور به امید کار بهتر راهی پایتخت و یا سایر کلانشهرها می شوند و این جریان ورود و خروج نیروی کار در شهرهای مختلف کشور ادامه دارد.
البته به عقیده کارشناسان بازار کار، جا به جایی نیروی کار در بین مناطق مختلف کشور فی نفسه چیز بدی نیست و اصلا شاید مورد نیاز هم باشد. اینکه تلاش شود نیروی کار در منطقه خود بماند در نهایت باعث کمبود برخی تخصص‌ها در یک منطقه و انباشت برخی تخصص‌ها و مهارت‌ها در سایر مناطق می شود.
تهران؛ اَبَرشهری فقط برای کار
بنابراین اصل مهاجرت و کوچ نیروی کار برای جستجوی شغل پذیرفتنی است اما مسئله این است که سال‌ها سیاست گذاری و تلاش دولت‌ها نتوانسته منجر به توزیع عادلانه ثروت، موقعیت‌ها و سرمایه گذاری ها در مناطق مختلف کشور شود. این می شود که در برخی مناطق کشور، جوانان زمینه ای برای کار ندارند و در برخی مناطق دیر، فرصت های بهتری در اختیار جوانان قرار می گیرد.
کارشناسان می گویند وقتی بیش از ۱۰ درصد فاصله نرخ بیکاری بین استان‌ها وجود دارد، یعنی اینکه سیاست گذاری‌ها مناسب نبوده و باعث شده تا سرمایه گذاران برای حضور در منطقه ای از کشور رقابت کنند و برای حضور در بخش‌های دیگر، تمایلی نشان ندهند، بنابراین در چنین فضایی، هیچ راهی غیر از مهاجرت و کوچ به ویژه برای جوانان فارغ التحصیل دانشگاه ها باقی نمی ماند.
بررسی ها نشان می دهد بیشترین میزان مهاجرت نیروی کار در ایران از مناطق کمتر برخوردار و یا خالی از موقعیت های شغلی به سمت کلانشهرها و مراکز اقتصادی و سیاسی کشور است، بنابراین باید گفت تهران یک زمینه بسیار مستعد برای ورود دائم و بدون توقف مهاجران به ویژه در بخش جستجو برای کار باشد.
نتایج یک مطالعه در وزارت کار نشان می دهد کلانشهرها دارای جذابیت کششی برای ورود مهاجران بوده که برخی از دلایل آن به نقش و جایگاه کلانشهرها در جمعیت، تولید، اقتصاد، تامین نیروی کار، ارائه الگوهای سبک زندگی و مواردی از این دست برمی گردد.
از سویی مهاجران با هدف به حداکثر رساندن منافع و بازده اقتصادی دست به مهاجرت شغلی می زنند و با وجود اینکه هزینه های زندگی در کلانشهرها بالا است اما مهاجران ترجیح می دهند به منظور دستیابی به درآمد و رفاه بیشتر اقدام به مهاجرت کنند.
مهاجرپذیرترین شهرهای کشور
موضوع اشتغال و بیکاری نیروی کار در ایران یکی از مسائلی است که در چند دهه گذشته، بازار کار کشور را با خود درگیر کرده و هزاران نفر با هدف و رویای یافتن شغل و یا شغل بهتر و متعاقب آن دستیابی به سطح بالاتری از زندگی به ناچار اقامتگاه خود را ترک کرده و به شهرهای اطراف و یا کلانشهرها مهاجرت کنند.
آمارها نشان می دهد یک سوم کل مهاجرت های صورت گرفته به کلانشهرهای ایران تنها به دلیل جستجوی شغل بوده و تهران به دلیل ویژگی‌های خاص سیاسی و اقتصادی و تمرکز بسیاری از نیازهای روز زندگی، جذاب ترین و بهترین شهری است که مهاجران ترجیح می دهند برای کار به آنجا بروند.
براساس آمارهای موجود و تحلیل های ارائه شده از سوی مرکز آمار وزارت کار، ۷۸.۱ درصد کل مهاجرت های صورت گرفته به کلانشهر ۸.۵ میلیون نفری تهران برای شغل بوده و در این بین ۱۴۳ درصد مهاجرت‌ها به اصفهان، ۱۸.۳ درصد به اهواز، ۱۴.۲ درصد به تبریز، ۱۴.۵ درصد به شیراز، ۱۳.۲ درصد به قم، ۱۴.۴ درصد به کرج و ۱۹.۲ درصد هم به مشهد صرفا به دلیل شغل بوده است.
مهاجرت برای کار حتی باعث افزایش نرخ بیکاری در کلانشهرهای کشور نیز شده و وزارت کار معتقد است اگر مهاجران جستجوی شغل در کلانشهرها را متوقف کنند، دستکم ۲ درصد از نرخ بیکاری در این شهرها کاسته می شود.
به عنوان نمونه در صورت حل مسئله مهاجرت های شغلی در اصفهان نرخ بیکاری از ۱۴.۴ درصد به ۱۲.۸ درصد، در اهواز از ۲۵.۲ درصد به ۲۳.۷ درصد، تهران از ۱۳.۵ به ۱۱.۲ درصد و در تبریز نیز از ۱۳.۴ درصد به ۱۲.۵ درصد کاهش خواهد یافت، همچنین این کاهش در مورد شیراز از ۱۸.۳ درصد به ۱۶.۲ درصد، در قم از ۱۱.۶ به ۱۰ درصد، در کرج از ۱۷.۲ به ۱۳.۸ درصد و در مشهد نیز از ۱۱۰.۹ درصد تک رقمی شده و به ۸.۹ درصد کاهش می‌یابد.
