با گذشت يکسال پس از برجام رخ د اد
گروه اقتصاد کلان:يکسال پس از توافق برجام،فعالان بخش خصوصي اميدوار و بازار در انتظار تحولات تازه است.اگرچه به دنبال اعلام توافق ايران با کشورهاي 1+5 خيلي‌ها منتظر بودند که تحولات سريع اقتصاد ايران را به روزهاي قبل از اجراي تحريم‌ها بازگرداند،اما دولت تاکيد کرده بود که شرط رسيدن به روزهاي پيش از تحريم‌ها براي اقتصاد ايران صبوري همه مردم است.توصيه اي که حالا بعد از يکسال مي‌تواند به درستي آن پي برد.چه در اين مسير،هم موانع سياسي وجود دارد و هم ساختاري.
به گزارش تجارت با اعلام توافق برجام،اولين نشانه‌ها در شاخص بورس ديده شد.اميدواري به روزهاي روشن رشد اقتصاد،شاخص‌هاي بورس بالا برد به دنبال اين اتفاق قيمت دلار ناگهان سقوط کرد.اما همه اين اتفاق‌ها موقتي بود.به قول اقتصاددانان اين تحولات ناشي از فضاي رواني جامعه و نامشخص بودن شرايط اقتصادي بعد از توافق برجام رخ داد و آثاري موقتي داشت.افت و خيز‌هاي حبابي طولي نکشيد که فروکش کرد و فضاي بازار به شرايط تثبيت رسيد.تثبيتي که اگرچه با رکود مواجه بود اما پيش بيني براي آينده را اطمينان بخش تر کرده بود.
برگ برنده ايران
به دنبال توافق برجام، هيات‌هاي اقتصادي خارجي يکي پس از ديگري به ايران سفر کردند.گاهي به همراه عالي‌ترين مقام‌هاي سياسي خود و گاهي به طور مستقل.مقصد همه آنها بعداز ديدارهاي دولتي،مذاکره با بخش خصوصي بود.بخش خصوصي که در 8 سال گذشته به تدريج با بزرگ شدن حجم دولت به حاشيه رانده شده بود حالا اعتبار خود را از توافق برجام بدست آورده و مي‌تواند در سفرهاي ديپلماتيک همراه با رييس جمهور در قامت مذاکره کننده اقتصادي ظاهر شود.
يکسال پس از اين توافق تاريخي اقتصاد ايران در نقطه تثبيت براي تصميم گيري و انتخاب ايستاده است.هيات‌هاي خارجي هر کدام پيشنهادي براي همکاري دارند.توافق برجام اقتصاد ايران را از انتخاب بين بد و بدتر به گزينه‌هاي بهتر و عالي تر هدايت کرده است.نرخ تورم تک رقمي‌و فضاي امن براي سرمايه گذاري مهمترين امتيازي است که جمهوري اسلامي‌ايران در مذاکرات ديپلماتيک خود به عنوان برگ برنده در منطقه پرآشوب خاورميانه به کشورهايي که خواستار حضور در بازار ايران هستند، ارايه مي‌کند.
ديپلماسي موفق نفت
برداشته شدن تحريم‌ها،به وزارت نفت اين امکان را داد که توليد نفت را به ميزان پيش از تحريم‌هاي هسته اي برگرداند.در آخرين خبر،هم اکنون نزديک به 4 ميليون بشکه نفت توليد مي‌شود که 2.6 ميليون بشکه آن صادر مي‌شود.مشتري‌هاي قديمي‌نفت ايران بازگشته‌اند و مشتري‌هاي تازه هم به اين بازار اضافه شده‌اند.در اوپک، ايران مجددا قدرت خود را بازيابي کرده است.مخالفت با طرح فريز نفتي در سه نشست -دو نشست در دوحه و ديگري در وين- سبب شد تا اين طرح به نوعي با مخالفت ايران از دستور کار اوپک خارج شود.هرچند که در اين مدت رويارويي عربستان با ايران،باعث بروز مشکلاتي براي صنعت نفت ايران شد،اما تصميم‌هاي درست بيژن زنگنه در بازاربين المللي نفت نشان داد که او هنوز مرد شماره يک مقابله با بحران‌هاي بازار نفت است.
اقتصاد ايران بيش از 5 سال است رنج رکود را بر دوش مي‌کشد. سه سال پيش وقتي دولت حسن روحاني روي کار آمد،تورم هم ميراث بد دولت قبل شرايط نامناسبي را براي اقتصاد ايران رقم زده بود. با سياست‌هايي که بانک مرکزي و وزارت امور اقتصادي و دارايي در پيش گرفتند،نرخ تورم طي سه سال به زير 10 درصد کاهش يافت،هرچند رکود هنوز به اقتصاد ايران چسبيده است.رکودي که هيچ بسته سياستي را نمي‌پذيرد.اما اين به معناي پايان راه براي دولت حسن روحاني در حوزه اقتصاد نيست.
توضيح فعالان بخش خصوصي
حال با گذشت يک سال از توافق هسته اي فعالان اقتصادي، عضو هيئت نمايندگان اتاق بازرگاني تهران ديدگاههاي خود را در گفت و گو با خبرآنلاين در ميان گذاشتند که در ادامه‌امده است:رضا پديدار در اين رابطه گفت:«رويکرد مهمي‌که در طول يک سال گذشته اتفاق افتاد، افزايش اميد در بين جامعه و فعالان اقتصادي بود. در واقع مهمترين بازتاب توافق برجام در طول يک سال گذشته علاوه بر جنبه‌هاي تخصصي و اجرايي، روحي و رواني بوده است. اقتصاد رابطه مستقيم با خواسته‌هاي روحي و رواني از منظر رفتار اجتماعي دارد. اين رويکرد به خصوص براي فعالان اقتصادي بسيار مثبت بود. آنها بايد نگاه روشن نسبت به آينده داشته باشند. اگر نگاهي منفي و يا بسته داشته باشند، فعل و انفعال يا فرآيند اقتصادي صورت نمي‌گيرد.»
پديدار گفت:« در اين مسير ناهمواري‌هايي که در سال گذشته پيش بيني نمي‌شد به مرور در مسير اجرايي شدن برنامه برجام ايجاد شد . دولت بايد به اين موضوع که خطرهايي مي‌تواند در مسير اجراي برنامه‌هاي برجام رخ بدهد، بيشتر توجه کند. »ناصر رياحي در اين رابطه گفت:«توافق تاثير مثبتي تا کنون بر اقتصاد داشته است و مقداري فضا بهبود يافته است . در همين حال، اميدواري نيز افزايش يافته است. نتايج هم از اين رشد اقتصادي مي‌توان ديد. »
عباس آرگون گفت:«با توجه به اينکه يک سال از توافق هسته اي مي‌گذارد و نزديک به ۶ ماه از اجرايي شدن برجام، کشور ايران تعهداتش را به صورت کامل انجام داده است و يک سري آمد و شد‌ها و فراهم شدن زمينه‌هاي سرمايه گذاري انجام شد که بسيار به نفع کشور بوده است. به دليل اينکه در گذشته انتظار را بالا برده بوديم و همه موضوعات را در بحث تحريم‌ها گره زده بوديم، در حال حاضر با رفع تحريم‌ها به آنچه مي‌خواستيم نرسيديم مي‌گوييم شايد موفق نبوده است، ولي به اين شکل نيست. بايد بار اين بحث را به‌اندازه انتظارات خود داشت. برخي از مسائل از قبل از تحريم‌ها بوده و بايد آنها را
تفکيک کرد. »
برجام يکساله شد، تحريم‌ها لغو نشد
در همين حال رويترز طي گزارشي نوشت: يک سال از زمان امضاي توافق هسته‌اي ميان ايران با آمريکا و 5 قدرت جهاني مي‌گذرد. ايران برنامه هسته‌اي خود را محدود کرده و در مقابل تحريم‌هاي هسته‌اي سازمان ملل، آمريکا و اتحاديه اروپا عليه ايران لغو شده است.
اين گزارش افزود: نخبگان سياسي ايران نگران شده‌اند. اصولگرايان احساس مي‌کنند که دولت اصلاح‌طلب حسن روحاني گول خورده و در بحث هسته‌اي امتيازدهي کرده، در حالي که دستاورد چنداني به دست نياورده است. حاميان روحاني که معتقد بودند توافق هسته‌اي موجب آغاز دوره‌اي جديد از رونق اقتصادي مي‌شود دلسرد شده‌اند. در حالي که سال آينده انتخابات رياست جمهوري در پيش است، هزينه و فايده توافق هسته‌اي و توافق‌هاي بيشتر با غرب موضوع اصلي بحث در انتخابات سال آينده خواهد بود.علي‌رغم اظهارات شفاهي مقامات آمريکايي در مورد مجاز بودن همکاري با ايران، بانکهاي اروپايي همچنان از تماس با ايران واهمه دارند. طي يک دهه گذشته، بانکهاي بي‌ان‌پي پاريبا، اچ‌اس‌بي‌سي و داچ بانک ميلياردها دلار بابت همکاري با ايران جريمه شده‌اند.
تحليل آسوشيتدپرس
خبرگزاري آمريکايي آسوشيتدپرس در مطلبي به مناسبت يکساله شدن برجام نوشت: پس از گذشت يک سال از توافق هسته‌اي به نظر مي‌رسد برجام در حالتي شکننده قرار داشته باشد. انتخابات پيش رو در آمريکا و ايران مي‌تواند به تصميم رهبران جديد براي خارج شدن از اين توافق بيانجامد. از سوي ديگر حاميان جنگ در خاورميانه به بهانه تهديد موشکي ايران دولت اوباما را تحت فشار قرار داده‌اند تا براي استفاده از گزينه نظامي‌هرچه سريعتر وارد عمل شود.در داخل ايران نيز دولت تحت فشار افکار عمومي‌قرار دارد که‌اميدوار به مزاياي اين توافق بودند. هرچند اقداماتي از سوي دولت ايران براي تاثير مستقيم توافق بر اقتصاد صورت گرفت اما ترس بانکهاي آمريکايي از احتمال تحريم آمريکا مانع از سرمايه‌گذاري واقعي خارجي در ايران شد.شرکتهاي آمريکايي نيز از اين قاعده مستثني نبودند. پس از آنکه بوئينگ از فروش ده‌ها هواپيما به ايران به ارزش 25 ميليارد دلار خبر داد هفته گذشته مجلس نمايندگان دو طرح براي سنگ‌اندازي در مسير اين قرارداد را تصويب کرد. هرچند اوباما تهديد به وتو اين طرح‌ها را کرده‌اما تمام اين اتفاقات حاکي از فعاليت جدي مخالفان اين توافق است.
آينده خاورميانه در تسخيرايران
در همين حال، پايگاه خبري «الجزيره»، در مطلبي با تيتر «توافق هسته‌اي ايران خاورميانه را در آينده تسخير خواهد کرد»، نوشته است، توافقي که در جولاي ۲۰۱۵ حاصل شد، توافقي بسيار بد بود. در جولاي ۲۰۱۶ نيز اين توافق هنوز هم يک توافق بد است. تنها تفاوتي که هم اکنون وجود دارد اين است که ايران در خاورميانه نسبت به دوران قبل از توافق قوي‌تر و جسور‌تر شده است.در ادامه اين مطلب آمده است: «اين توافق، اقتصاد آسيب ديده را تقويت کرده، قدرت و تهديد نظامي‌ايران در منطقه را افزايش داده و موقعيت رئيس جمهور آينده‌امريکا براي به عقب برگرداندن و مقابله با برنامه هسته‌اي ايران را تضعيف کرده است.
مانيفست عبور از رکود
با همه اين تفاسير يکسال بعد از توافق برجام،برنامه اصلاح ساختار اقتصادي در دستور کار قرار گرفته و در اولين گام نرخ سود بانکي کاهش يافته است.دولت براي بدهي‌هاي خود برنامه دارد.بازار سرمايه قرار است موتور محرک اقتصاد در يکسال پاياني دولت يازدهم باشد و از همه مهمتر پيشنهادهاي بسياري براي سرمايه گذاري خارجي روي ميز دولت قرار دارد.يکسال پس از برجام اقتصاد ايران اميدوار است.دولت قصد دارد نرخ ارز را تک نرخي کند و اين پيام روشني براي سرمايه گذاران خارجي است.دولت قراردادهاي جديد نفتي را براي سرمايه گذاري در صنعت نفت آماده کرده و به زودي اولين قراردادهاي نفتي جديد بسته خواهد شد.در بخش‌هاي زيربنايي قرارداد خريد 118 فروند ايرباس جديد به معناي دميده شدن روح تازه اي به صنعت هواپيمايي کشور است.باوجودي که کشمکش براي حضور بويينگ در بازار ايران ادامه دارد،اما همين که سناي آمريکا براي بوئينگ خط و نشان مي‌کشد،نشانه اهميت بازار ايران در منطقه خاورميانه است.چه آنکه حالا يکسال بعد از برجام مي‌توان با قاطعيت گفت، اقتصادايران به ثبات رسيده است.
آخرین اخبار