آنطور که مسئولان بانک مرکزی و سخنگوی دولت می گوید این افزایش نرخ ارز،به دلیل شرایط جهانی و تقویت نرخ دلار در بازارهای جهانی است.همه جای دنیا دلار در مقابل سایر ارزها تقویت شده و علت هم رشد اقتصاد آمریکا بوده است.البته بخشی از افزایش قیمت ارز هم علت داخلی دارد.حرکت سرمایه های راکد به سمت بازار ارز و سکه از یک سو و تورم انتظاری که عموما در سه ماهه چهارم سال اتفاق می افتد از علل این افزایش هاست. دولت امیدوار است طی روزهای آینده قیمت ارز کاهش یابد و به حد متعادلی برسد.با این حال در بازار چهارشنبه اول دی ماه 95 بهای دلار آمریکا به 4005 تومان و قیمت یورو به 4250 تومان شد.
در همین خصوص اداره صادرات بانک مرکزی فردای افزایش قیمت دلار، اطمینان داد که تقاضای بالا در بازار ارز که سبب افزایش قیمت دلار شده است، با آغاز سال نو میلادی فروکش می کند.
صرافان و فعالان بازار ارز، این افزایش را ناشی از بالا بودن تقاضا برای خرید دلار و متناسب نبودن آن با حجم ارز موجود در بازار عنوان می کردند.البته صمد کریمی معاون صادرات بانک مرکزی، تقاضای ایجاد شده در بازار را فصلی، گذرا و غیربنیادین ارزیابی کرد.
ولی اله سیف رییس کل بانک مرکزی نیز چندی پیش افزایش نرخ دلار در بازار آزاد را ناشی از تقاضای فصلی دانسته و گفته بود که تجربه سال های گذشته نشات داده که با عبور تز این مقطع زمانی و ورود ارز صادرکنندگان غیرنفتی به بازار، نرخ آن در بازار در سه ماهه پایانی سال کاهش می یابد.(اینجا)
قیمت دلار 5 روز متوالی روندی افزایشی داشت و در کانال 4 هزار تومان نوسان قیمت را تجربه کرد به طوری که آخرین قیمت دلار در بازار 4 هزار و 40 تومان بوده است.
واکنش های مقامات دولتی به افزایش نرخ ارز
سخنگوی دولت با اشاره به افزایش نرخ ارز طی روزهای گذشته این افزایش را روانی دانست و گفته بود که افزایش 100 تومانی نرخ دلار در یک روز متناسب با شرایط اقتصاد کشور نیست و در روزهای آینده شاهد کاهش نرخ ارز خواهیم بود.
اکبر ترکان مشاور عالی رییس جمهوری هم درباره دلایل افزایش نرخ دلار در بازار گفته بود:« دلیل افزایش نرخ دلار در بازار سیاسی نیست و عامل اقتصادی دارد.»
اکبر ترکان با تاکید بر این که افزایش نرخ دلار را سیاسی نمی‌داند عنوان کرده بود:«افزایش نرخ دلار در بازار عامل و بحث اقتصادی دارد و باید در ابعاد اقتصادی این موضوع را بررسی کرد.»
به گفته او باید با در نظر گرفتن عوامل اقتصادی، دلایل افزایش نرخ ارز را مورد تحلیل قرارداد.
مدیر اداره صادرات بانک مرکزی که در برنامه گفت‌وگوي ويژه خبري با موضوع «بازار ارز و نوسانات آن »، با اشاره به نوسانات نرخ ارز طي دو ماه گذشته گفته بود:« دلايل اين افزايش را مي توان به دو بخش كلي عوامل «بنيادين و غير بنيادي» و «داخلي و خارجي » تقسيم كرد. تقويت دلار در بازارهاي جهاني، رشد 0.25 واحد درصدي نرخ بهره كليدي آمريكا و به تبع آن كاهش قيمت جهاني طلا از جمله عوامل خارجی رشد قیمت ارز هستند. ضمن اینکه کاهش قیمت جهانی طلا هم با رشد تقاضا براي خريد ارز از سوی دارندگان و پوشش ریسک دارايي هاي خود بر بازار داخلی اثر می‌گذارد.»
به همین ترتیب؛ حسین قضاوی معاون وزیر اقتصاد هم معتقد است:« افزایش نرخ دلار در هفته‌های اخیر ناشی از افزایش ارزش برابری آن در برابر تمامی ارزها است و به معنی تضعیف ارزش پول ملی نیست.»
تحلیل فعالان اقتصادی و اقتصاددان ها
درمیان اقتصاددانان نیز تحلیل‌های گوناگونی وجود دارد؛ برخی از آنها اعتقاد دارند که پایین نگه‌داشتن مصنوعی نرخ ارز توسط دولت‌ها همواره باعث فاصله نرخ واقعی و اسمی ارز شده و اکنون ارز به دنبال نرخ واقعی خود است. عده‌ای نیز این افزایش را خواست دولت می‌دانند که برای افزایش صادرات و کاهش واردات اعمال شده است. محمد خوش چهره اقتصاددان و استاد دانشگاه تهران در گفت‌و‌گو با «ایران» معتقد است که در تحلیل عوامل اثرگذار در رشد نرخ ارز نباید تنها به بخشی از عوامل توجه کرد چراکه عوامل متعددی در آن دخیل است و در برهه اخیر عوامل غیراقتصادی نقش پررنگ تری پیدا کرده است.
محمد لاهوتی، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی و صنایع و معادن تهران در گفت و گو با خبرآنلاین درباره علت افزایش قیمت دلار در روزهای گذشته می گوید:«نرخ دلار طی یک ماهه گذشته دچار نوسان بوده و به نظر می رسد در مرز 4 هزار تومان بایستد.بخشی از این افزایش قیمت به دلیل افزایش تقاضای ارز در پایان سال میلادی است. شرکت هایی که طرف حسابشان شرکت های خارجی است تسویه حساب می کنند و به همین ترتیب تقاضا زیاد شده است.»
به گفته وی«بخش دیگری ناشی از لغو ارز مبادله ای برای برخی کالاها است.در نتیجه تقاضا برای ارز آزاد افزایش پیدا کرده و این تقاضا بر بازار تاثیر گذاشته است.»
لاهوتی معتقد است:«با توجه به تورم 8 درصدی امسال، افزایش قیمت ارز در حال حاضر به نظر منطقی می رسد.» (
سید رضی حاجی آقامیری، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران نیز در گفت وگو با خبرآنلاین با بررسی علت افزایش نرخ ارز می گوید:« علت افزایش نرخ ارز عدم امکان دولت از تنزیل ذخایر ارزی برای پاسخ دادن به نیازهای ارزی کشور است. طبیعی است که اگر دولت توان این را داشته باشد که میزان ارز که بازار نیاز دارد را به بازار تزریق کند، می تواند نرخ ارز را تعدیل کند.»
استاد دانشگاه علامه طباطبایی اعتقاد دارد که«دولت به واسطه رفع تحریم های نفتی امکان فروش نفت بیشتری یافته و این دسترسی به منابع ارزی را افزون و تسهیل کرده است. بنابراین تصور می رفت که برجام و بازگشت پول های بلوکه شده، قیمت دلار را پایین بیاورد.
این کارشناس اقتصادی، افزایش قیمت دلار تا 4000 تومان را عجیب و غیرعقلایی دانست و گفت: این افزایش قیمت با تئوری های اقتصادی نمی خواند و در صورت تداوم، قدرت خرید بسیاری از افراد به ویژه مزدبگیران و طبقات فرودست جامعه را کاهش می دهد.»
علی میرزاخانی سردبیر روزنامه دنیای اقتصاد نیز در سرمقاله این روزنامه نوشته بود که هفته گذشته شاخص جهانی دلار تحت تاثیر سیاست فدرال رزرو آمریکا از حدود 9/ 100 به مرز 6/ 103 جهش کرد که به مفهوم رشدی بالغ‌بر 5/ 2 درصد است (البته مقداری از این رشد در پایان هفته تخلیه شد). طبیعی بود که رشد این شاخص جهانی، قیمت دلار در برابر ریال را که حول و حوش 3920 تومان بود، تحت‌تاثیر قرار دهد و دلار را به بالای 4000 تومان برساند. متاسفانه سیاست‌گذار همیشه مرزهایی را برای خود حیثیتی می‌کند که فاقد معنا و مفهوم خاصی است؛ همان‌طور که در تعلل پنج ماهه برای عبور دادن دلار مبادله‌ای از مرز 3000 تومان مشاهده شد.
آنچه باید اولویت اصلی سیاست‌گذار ارزی باشد مهار «محدوده نوسان نرخ ارز» است تا مانع جذابیت سفته‌بازی در این بازار شود. (
تهدید 8 دی، بانک‌مرکزی مبنی بر معرفی معامله‌گران عمده ارز به سازمان امور مالیاتی تا حدودی در افت معاملات و کاهش قیمت تاثیر داشته‌است گرچه نمی‌توان به تداوم این اثربخشی چندان امیدوار بود اما می توان اطمینان یافت که اگر بانک مرکزی روش صحیحی را اتخاذ کند قطعا به قادر به کنترل نرخ ارز آزاد خواهد بود.
پس از یک هفته پرهیاهو، دلار امروز در حوالی قیمتی ۴۰۳۲ تومان فروخته می‌شود که حدود ۶۰ تومان از دیروز ارزان‌تر است.
