مجتبي آزاديانروزنامهنگار
mojtaba.azadiyan@gmail.com
شرکت ترکمن گاز از 12 دی ماه امسال شیر گاز صادراتی به ایران را بست. این شرکت مدعی طلب 1.8 میلیارد دلاری از شرکت ملی گاز ایران بابت صادرات درسالهای 1386 و1387 شده است، درحالی که تهران آن را قبول ندارد و خواستار ارجاع موضوع به داوری بین المللی است.
ترکمن گاز در دی ماه 1386 که سرمای زمستان به اوج خود رسید و بیش از 20 استان کشور با افت شدید دمای هوا و یخبندان مواجه شدند، با سوءاستفاده از این فرصت و مغایر با قرارداد منعقد شده، قیمت گاز صادراتی خود به ایران را 9 برابر کرد و از 40 دلار به ازای هر هزار مترمکعب به 360 دلار افزایش داد.دولت وقت ایران، به هر دلیلی در آن مقطع زمانی با این درخواست غیرمنطقی موافقت کرد و بدین ترتیب بر اساس محاسبات ترکمنها، طلبی حدود 1.8 میلیارد دلار به حساب ایران نوشته شد.شرکت ترکمن گاز این بار نیز بنا را بر سوءاستفاده گذاشته و چون شاهد سرمای کمسابقه پائیزی در مناطق مختلف ایران بوده، ادامه صادرات گاز به ایران را به دریافت طلب واهی 1.8 میلیارد دلاری مشروط کرده است.شرکت ملی گاز ایران اعلام کرده است که با توجه به رفتار خلاف قرارداد شرکت ترکمن گاز، ایران با قطع واردات گاز از ترکمنستان با شتاب بخشیدن به ساخت خط لوله های در دست ساخت و تغییر موقت سوخت صنایع از گاز به سوخت مایع، میتواند نیاز نواحی شمالی شرقی کشور را برطرف کند.برخی کارشناسان حقوقی و اقتصادی معتقدند شرکت ترکمن گاز بازنده اصلی این ماجرا خواهد بود زیرا بزرگترین مشتری خود را از دست خواهد داد.بر اساس آمارهای رسمی، شرکت گاز مازندران یک میلیون و 215 هزار مشترک دارد و مصرف روزانه این استان هم 22 تا 26 میلیون متر مکعب است.مسئولان شرکت گاز مازندران ابراز اطمینان کرده اند که قطعی گاز صادراتی ترکمنستان با صرفهجویی مشترکان خانگی هیچ مشکلی ایجاد نخواهد کرد.برآوردهای صورت گرفته ثابت کرده است اگر مشترکان خانگی در مازندران یک درجه از دمای هوای خانه هایشان کم کنند، حدود پنج میلیون متر مکعب در مصرف گاز استان صرفهجویی خواهد شد.مناقشه بین ایران و ترکمنستان که به نوعی به بگو مگوی بین المللی تبدیل شده حمایت مردم حداقل برای حفظ غیرت و حمیت ایرانی برای کوتاه نیامدن دولت مقابل حرف زور را میطلبد تا دولت با پشتگرمی مردمی بتواند پاسخ قاطعی به زیادهخواهیهای ترکمنها بدهد. ایرانیها در چند دهه اخیر بارها این موضوع را به اثبات رساندهاند و بار دیگر فرصتی یافتهاند تا کنار یکدیگر ثابت کنند که هیچگاه نباید یک ایرانی را تهدید کرد. این بار تنها نباید چشم به دولت دوخت، بلکه همه ما در این قصه، نقش داریم و موثر هستیم.درست است که قطع واردات گاز مشکلات عدیده ای را برای کشورمان در کوتاهمدت برای مردم و نیز پتروشیمیها و پالایشگاهها پدید خواهد آورد اما با نگاهی متفکرانه و عمیق به این مشکل درمییابیم که راه حل درست و عاقلانه در خصوص این مناقشه، همکاری و صرفهجویی مردم در مصرف گاز است تا دولت بتواند با پشتوانه محکمتری مساله را پیگیری کند و حق خود را بازپس بگیرد و از طرفی در بلندمدت این اتفاق به نفع ایران و به ضرر ترکمنها خواهد بود چراکه آنها بازار ایران را به طور کلی از دست خواهند داد اما ایران با برنامههای متفاوت میتواند 5 درصد گاز مورد نیاز خود را که از ترکمنستان وارد میکرد صرفهجویی کرده و این هزینه اضافی را برای تامین زیرساختهای کانالهای ارتباطی دیگر در صنعت گاز مورد استفاده قرار دهد. مردم نیز با صرفهجویی از هزینههای قبوض خود خواهند کاست و در نهایت بازنده قطعی این جریان به شرط غیرت ایرانی، ترکمنها خواهند بود.