خيليها هم حالا مدتهاست براي خريد شارژ و نقل و انتقال پول و انواع خدمات مربوط به دانلود کتاب و روزنامه و ديگر کالاها از پايگاههاي اينترنتي بانکي و خدماتي استفاده ميکنند. اين سامانه جديد تجاري که بر بستر اينترنت استوار است و روز به روز جايگاه خود را در زندگي ما ايرانيها بيش از پيش باز ميکند، سادهترين شکل از بازاري بزرگ به نام تجارت الکترونيک و آنلاين در دنياست که شکل مراودات تجاري و مالي را در جهان دگرگون کرده است.
تجارت آنلاين يا کسب و کار اينترنتي به فروش محصولات يا خدمات در اينترنت گفته ميشود. اين نوع کسب و کار به سرعت در اقتصاد امروز رشد و پيشرفت کرده است. خريد و فروش اينترنتي به کوچکترين کسب و کارها نيز اين امکان و فرصت را ميدهد که به مخاطبان خود در سطح جهاني با حداقل هزينه دسترسي پيدا کنند. امروزه حدود يک ميليارد نفر در دنيا از اينترنت استفاده ميکنند. 69 درصد از اين جمعيت، در طول 90 روز، دست کم يک خريد از اينترنت داشتهاند.
مزيت اينترنت در اين است که مخاطبان آن در سرتاسر دنيا پراکندهاند و اين امر ميتواند به معناي وجود مشتريان بالقوه براي شما باشد. اين نوع بازار، هيچ موقع بسته نميشود. مشتريان شما ميتوانند به صورت 24 ساعته به اطلاعات کسب و کارتان دسترسي پيدا کنند. شما نيز ميتوانيد هر چند بار و با هر فاصلهاي که بخواهيد، اطلاعات مورد نظرتان را درباره فعاليتها و فروشگاهتان در صفحات اينترنت جاي دهيد. مهمتر از اين، شما ميتوانيد کاتالوگي از محصولات و خدماتتان را همراه تصوير و حتي فيلم در صفحات اينترنت قرار دهيد. در اين صورت، مشتريان بالقوه شما ميتوانند آنها را مشاهده کنند و حتي در هر ساعت از شبانه روز، سفارش خريد دهند. براي درک بهتر اين ساز و کار بد نيست با يکي از نخستين و بزرگترين فروشگاههاي اينترنتي در ايران بيشتر آشنا شويد.
*فروشگاهي با لقب آمازون ايراني!
ديجيکالا نام يکي از وبگاههاي فعال در زمينه تجارت الکترونيک در ايران است. اين وبگاه بزرگترين فروشگاه آنلاين در ايران است و به طور ميانگين روزانه بيش از ۸۵۰ هزار بازديد کننده دارد. مديران اين سايت از سال ۸۳ تصميم به راهاندازي آن گرفته و در سال ۱۳۸۵ توسط حميد محمدي و سعيد محمدي بنيانگذاري شد. پرسنل اوليه آن ۵ نفر بودند که تا اسفند ۱۳۹۲ به ۲۰۰ نفر افزايش پيدا کرد و طبق گفته مديران تا پايان سال ۹۳ به ۷۰۰ نفر رسيد. بر اساس گزارش مجله اکونوميست در سال ۲۰۱۴ اين وبگاه با سرمايه۱۵۰ ميليون دلار در رتبه اول شرکتهاي اينترنتي ايران قرار گرفت. طبق گزارش واشنگتن پست اين وبگاه روزانه 000/3 درخواست خريد دارد و در دهها شهر مهم ايران براي پخش محصولاتش شعبه دارد. ديجي کالا را از نظر سهم گستردهاي که در بازار تجارت الکترونيک ايران دارد، با شرکت آمازون مقايسه ميکنند و به آن لقب «آمازون ايراني» دادهاند.
*شش گروه از پردرآمدترين كسب و كارهاي اينترنتي ايران
البته در ايران آمار دقيق درآمد برندها در حوزههاي مختلف منتشر نميشود چون به نوعي خط قرمز و حريم خصوصي آنها تلقي ميشود. اما براساس ترکيب شاخصهايي مانند تعداد مخاطب، آمار بازديد، محبوبيت برند و ارزش کلي خدمات، ميتوان به يک جمع بندي کلي از پردرآمدترين سايتها و گروههاي کسب وکار اينترنتي در ايران رسيد.
گروهاول: سايتهايخبري و اطلاعرساني
سايتهاي خبري و اطلاعرساني در زمره پرمخاطبترين سايتهاي فارسي به شمار ميآيند.
تغيير ذائقه کاربران به دريافت اخبار در لحظه، از رسانههاي کوچکتر نسبت به رسانههاي بزرگ مثل راديو، تلويزيون و روزنامه، قابليت جستجو و مراجعه سريع به خبرهاي تخصصي در وب و... را ميتوان اصليترين دليل اين امر برشمرد. بنابراين به خوبي ميتوان تشخيص داد که اين بخش پرطرفدار يکي از پردرآمدترين شاخههاي کسب وکارهاي فارسي است.
نسبت درآمد اين سايتها را بايد به ميزان هزينه کرد وسرمايه گذاري آنها برآورد کرد.
مدل درآمدي سايتهاي خبري اکثرا از طريق تبليغات است که شامل نمايش بنر و آگهي، لينک و درج رپرتاژ ميشود. از مزاياي راهاندازي يک سايت خبري ميتوان به هزينه بسيار پايين طراحي و پياده سازي، سرمايه گذاري نسبتا کم، عدم نياز به تامين کالا و تجهيزات، سرعت بالاي فعالسازي و عدم نياز به تخصصهاي پيچيده در شروع کار اشاره کرد.
گروهدوم: سايتهاي نيازمندي، آگهيآنلاين و تبليغات
تبليغات از جمله مشاغلي است که گردش مالي و نرخ رشد بسيار بالايي دارد و صاحبان رسانههاي تبليغاتي بيشترين درآمد اين صنعت را به خودشان اختصاص ميدهند. کافي است در اينترنت صاحب يک رسانه يا ابزار قدرتمند تبليغاتي باشيد تا به درآمد اينترنتي خوبي دست پيدا کنيد. سايتهاي درج نيازمندي، آگهي آنلاين و سامانههاي خدمات تبليغات در سبکهاي مختلف دومين گروه سايتهاي پردرآمد فارسي به شمار ميآيند. از جمله سايتها و سامانههاي پردرآمد اين گروه ميتوان به سايتهاي درج آگهي عموميو تخصصي مثل شيپور، ديوار، ايستگاه، ايسام و صباويژن اشاره کرد.
از مزاياي اين سبک درآمد اينترنتي ميتوان دسترسي به کانالهاي متعدد درآمدي، عدم نياز به تامين و لجستيک کالا، نرخ رشد مناسب، قابل راهاندازي با سرمايه متوسط به بالا، خطرپذيري پايين، تنوع خدمات قابل ارائه با پتانسيل بالا و... را دانست. از معايب اين سبک نيز ميتوان به نياز به دانش فني، تخصصي و اجرايي بالا، فضاي کسب وکار بيش از حد رقابتي، نوسان درآمد و فعاليت رقباي سرسخت اشاره کرد. پيشنهاد ميشود براي ورود به اين عرصه يک ايده ناب و خلاقانه را تحليل و پياده سازي کنيد. گاهي پتانسيل پايين بازار براي خدمات تکراري موجب پس زدگي کسب وکار تازه وارد ميشود.
گروهسوم: ارائهخدماتبينکسبوکارها يا تجارت B2B
در اين گروه از خدمات، سايتهاي پرمخاطب و پرطرفداري وجود دارد که تسهيل کننده خدمات و تجارت بين دو بخش از بازار هستند، مثلا سايتهاي تخفيف گروهي يا بازارهاي اينترنتي که واسط تجاري بين دوبخش محسوب شده و خودشان از موفقيت مالي بالايي برخوردار هستند. برخي از سايتهاي کليکي و حتي تبليغاتي نيز ميتوانند در اين گروه قرار داشته باشد. از جمله سايتهاي موفق و پردرآمد اين گروه ميتوان به تخفيفان، نتبرگ، کافه بازار، اي نتورک و موزاندو اشاره کرد.
پتانسيل رشد بالا، دسترسي به مخاطب زياد، عدم نياز به تامين کالا و لجستيک، قابليت تعميم به کسب وکارهاي متعدد و امکان ايجاد چندجريان درآمدي همزمان از مزاياي اين بخش سبک از کسب وکار است. از معايب آن نياز به نيروي انساني و تيم حرفهاي در شروع کار، زمان بر بودن فرايند رشد و پايداري و سختي و پيچيدگي فرايند بازاريابي آن است.
گروهچهارم: خردهفروشي و فروشگاههاي اينترنتي
ديجي کالا، البسکو، باميلو، زنبيل و... برندهاي شناخته شده خردهفروشي و فروش اينترنتي ايراني هستند. تقريبا شاخصهاي اين سبک براي همه شناخته شده است، حتي براي کساني که تخصص حرفهاي وب ندارند. کافي است بتوانيد کالا يا خدماتي را با قيمت و پشتيباني مناسب به فروش برسانيد.
از مزاياي اين سبک امکان به دست آوردن سهمياز بازار هر چند کوچک در ابتداي کار، هزينه پايين فني و اجرايي وب، امکان فعاليت با شرکاي تجاري و تامين کنندگان وپتانسيل و نرخ رشد بسيار بالاست و از معايب آن ميتوان به نياز به سرمايه و نقدينگي قابل توجه در شروع کار، رقابت شديد در برخي از بخشهاي بازار خردهفروشي و خطرپذيري مالي بالا اشاره کرد.
گروهپنجم: شبکههاي اجتماعي، ارتباطي و سامانههاي وبلاگ
اگرچه بيشتر شبکههاي اجتماعي شناخته شده خارجي هستند، با اين حال موفقيت برخي از شبکههاي اجتماعي داخلي مثل آپارات، کلوب و فيسنما را نميتوان ناديده گرفت. در اين ميان استقبال کاربران از سامانههاي ارائه وبلاگ مثل بلاگفا، پرشين بلاگ و ميهن بلاگ دليل خوبي براي ورود به اين بخش است. بسياري از کارشناسان معتقدند اين بخشها همچنان از پرمخاطبترين و پردرآمدترين بخشهاي کسب وکار فارسي به شمار ميآيند.
نرخ رشد سريع و درآمد بالا مهمترين ويژگي اين سايتهاست. ورود به اين گروه از کسب و کار نياز به دانش فني و تجربه بالايي در حوزه وب دارد، صرف توانايي در ايجاد سايت نميتواند دليل بر موفقيت يک کسب وکار پايدار در اين بخش شود. علاوه بر آن زمان بازدهي و پايداري اين سايتها کوتاه نيست، چرا که دوران انفجار و هجوم کاربران به سايتهاي وبلاگ و شبکههاي اجتماعي گذشته است.
گروهششم: سايتهاي دانلود و خدمات آنلاين
دوران خريد نرمافزار از طريق ديسک تقريبا تمام شده است، فرقي نميکند که برنامه اصلي يا قفل شکسته باشد.
دسترسي افراد به اينترنت پرسرعت و مقرون به صرفه بودن دانلود نسبت به خريد حضوري، اين سايتها را به محبوبترين و پردرآمدترين بخشهاي کسب و کار وب فارسي تبديل کرده است. از نمونههاي موفق آن ميتوان به پيسي ورد، سافت 98،پيسي دانلود، ميهن دانلود و وطن دانلود اشاره کرد.
اين سايتها علاوه بر فروش مستقيم از طريق تبليغات و حتي مشارکت درآمد دارند و با توجه به هزينه کم مورد نياز براي شروع، سادگي و سهولت راهاندازي، عدم نياز به تامين کالا، خطرپذيري پايين و امکان تعريف جريانهاي درآمدي متعدد در دسته کسب وکارهاي اينترنتي پر سود به حساب ميآيند.
از معايب اين سايتها هم بازار پررقابت آن است که در صورت ورود به آن نياز به ايده خلاقانه و اجراي حرفهاي است.
با وجود موفقيت اين کسب و کارها و شرکتهايي نظير ديجي کالا اما بسياري از کارشناسان معتقدند وضعيت کنوني تجارت الکترونيک در ايران وضعيتي قابل قبول و متناسب با ظرفيتها نبوده و در ايران آنگونه که بايد به ظرفيتهاي اين عرصه در خصوص کسب و کار توجه نشده و متاسفانه ايران هنوز نتوانسته است سهم قابل توجهي از اين بازار را کسب کند.
* درآمد 65هزارميلياردي از تجارت الکترونيک
در پايان بايد يه اين نکته اشاره کرد که با وجود رتبه پايين ايران در زمينه تجارت الکترونيک اما خوشبختانه سالانه بر ميزان درآمدهاي ناشي از کسب و کارهاي اينترنتي افزوده ميشود و در سالجاري اين بخش از تجارت در کشور درآمدي بيش از 65 هزار ميليارد تومان داشته است.
در همين راستا مهندس بهنام اميري مديرکل توسعه دفتر تسهيل تجاريسازي دفتر توسعه تجارت الکترونيک وزارت صنعت، معدن و تجارت از رشد درآمد تجارت الکترونيک يا خريد و تجارت اينترنتي و رسيدن به مبلغ 65 هزار ميليارد تومان يعني 4درصد از جي دي پي در سال جاري خبر داد.
بهنام اميري گفت: آنچه در موضوع توسعه تجارت الکترونيک اهميت دارد زيرساختها و آموزش است. دو گروه فعاليت دولتي در اين حوزه صورت ميگيرد که شامل سياستگذاري براي آموزش در ديگر نهادها و آموزش مستقيم توسط خود مجموعه دولتي است.
مديرکل توسعه دفتر تسهيل تجاريسازي دفتر توسعه تجارت الکترونيک با توضيح اينکه تجارت الکترونيک در دنيا به دو صورت تجارت ميان شرکتها با افراد و تجارت شرکتها با شرکتهاست، گفت : 65 هزارميليارد تومان يعني 4درصد از جي دي پي خريد و تجارت اينترنتي است.که بخش بيشتر اين کسب و کار مربوط به شرکتها با افراد يعني عرضه مستقيم به مصرفکننده است.
اميري از ايجاد سامانه يکپارچه فرآيند تجاري کشور خبر داد و گفت: سامانه يکپارچه با ايجاد بستر ارتباطي ميتواند به شکوفايي بيشتر اين حوزه کمک شاياني کند و بايد به آينده اين بخش در ايران اميدوار بود.