سعيد قليچيروزنامهنگار
Saeedg6@gmail.com
رقابتي بودن يك كالا در بازار داراي سه اصل است. كالاي رقابتي بايد با ويژگي يكسان توليد شود و تعداد توليد كنندگان نيز زياد باشند تا نتوانند روي بازار اثر بگذارند. با توجه به موارد ذكر شده اقلاميمانند بيسكويت، چيپس و ساير كالاهاي غير ضروري جزو اقلام رقابتي محسوب نميشوند.
اين نوع كالاها جزو اقلامينيستند كه سهم گستردهاي از بازار را به خود اختصاص دهند و بتوانند بازار را هدايت كنند. كالاهايي مانند بيسكويت، شيريني، شكلات، چيپس و اسنك و نيز مواد سلولزي عملا نيازي به قيمت گذاري ندارند. انتظار ميرفت اقدام حذف درج قيمتگذاري از روي بسته اقلام غير ضروري زودتر از سال 96 آغاز شود. طي بخشنامهاي كه توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت در اين زمينه صادر شده، در سال96 حذف درج قيمتها از روي بسته اين كالاها آغاز شده است.
در مورد موضوع نظارت روي كالاها، بايد اين نكته را يادآور شد كه حتما نظارتي روي قيمت تمام شده مواد خوراكي غير ضروري انجام ميشده، اما قيمت گذاري روي بسته كالاها، يك کار غير ضروري بوده است. بخش قيمتگذاري بايد جاي تمرکز روي كالاهايي كه نياز مهم مصرف كنندگان نيست، در مورد اقلام مهمتر به قيمت گذاري ميپرداخت. كالاهايي كه قيمت درج شده روي بسته آنها حذف ميشود در صورتي كه با افزايش قيمت روبهرو شوند اين موضوع را نشان ميدهند كه بازار تمايل به افزايش توليد داشته است. افزايش قيمت بر اثر حذف درج قيمتها از روي بسته كالاهاي مورد نظر، نشاندهنده شكست اين بخشنامه است. وزارت صنعت، معدن و تجارت بايد رقابت را برقرار كند و در نتيجه رقابت، هيچ افزايش قيمتي در اين راستا به وجود نيايد. بالا رفتن قيمت نشاندهنده اين نكته است كه شرايط براي اجراي طرح مورد نظر مهيا نبوده است.
اگر هدف بخشنامه حذف درج قيمت كالاها، رقابتي كردن كالاي مورد نظر است، بايد تعداد توليدكنندگان نيز افزايش يابند و بعيد است كه بازار بيسكويت، شكلات يا كالاهايي از اين نوع در وضعيت انحصار باشد. اين نوع كالاها داراي قيمت تمام شده ثابتي هستند و توليدكنندگان اين اقلام از كالاها زياد بوده و توليد به حدي بالاست كه نيازي به قيمت گذاري انحصاري وجود ندارد. مفاد بخشنامه حذف درج قيمت از روي كالاها بايد بررسي شود تا مشخص كنيم آيا شرايطي كه با اجرا شدن اين بخشنامه ايجاد ميشود به افزايش قيمتها ختم ميشود يا كنترل قيمت و رقابتي شدن را در پي دارد.
بر همين اساس موارد عنوانشده اين كالاها از همان ابتداي توليد نياز به قيمتگذاري نداشتند تا طي بخشنامهاي حذف قيمتگذاري از روي بسته صورت گيرد. مبحث حذف درج قيمت از روي كالاها نقش شوراي رقابت را پر رنگتر ميكند. بايد در اين راستا به شوراي رقابت فرصت داد و از آن حمايت كرد تا در بسياري از زمينههاي مختلف قيمت گذاري از طرف وزارتخانه ورود پيدا كند و در بخشهاي مختلف توليد موارد غير ضروري قيمت گذاري را زودتر شناسايي كرده و قيمتها را حذف کند.