افزایش مهار گسیخته بهای کاغذ زنگ هشدار را به صدا درآورد؛
روزنامههای خصوصی در وضعیت قرمز
رييس سنديکاي توليد کنندگان کاغذ و مقواي ايران ازگراني ۲۵ درصدي کاغذ از ابتداي سال جاري تاکنون خبر داد که سبب به صدا درآمدن زنگ هشدار برای روزنامه های بخش خصوصی شده و ادامه انتشار آنان را با چالش مواجه کرده است.

جهت جلوگيري ازروند ادامهدار بالارفتن قيمت کاغذ، چنانچه ازابتداي سال جاري تاکنون با افزايش ۲۵ درصدي اين محصول روبهرو بودهايم تصميماتي درراستاي جلوگيري ازروند تند افزايش قيمت آن طي چندماهه اخير اتخاذ شد. پس از آنکه رييس سنديکاي توليد کنندگان کاغذ و مقواي ايران درگفتوگو با ايسنا ازگراني ۲۵ درصدي کاغذ از ابتداي سال جاري تاکنون خبر داد و اعلام کرد که شيب قيمت اين محصول طي سه ماهه اخيربا افزايش چشمگيري روبهرو بوده است، وزارت صنعت، معدن و تجارت در واکنش به اين مساله تصميماتي را درجهت جلوگيري ازروند تندافزايش قيمت کاغذ و حفظ شرايط بازار عرضه آن اتخاذ کرد. ابوالفضل روغني گلپايگاني- رييس سنديکاي توليد کنندگان کاغذ ومقواي ايران – هفته گذشته با اعلام افزايش ۲۵ درصدي قيمت کاغذ طي سال جاري پنج علت حذف ارزمبادلهاي براي کاغذ وارداتي، بالارفتن نرخ ارز، شرايط نامناسب توليد کنندگان کاغذ و کاهش قابل تامل محصولات آنها، کاهش ثبت سفارش و افزايش قيمت خميرکاغذ در بازار جهاني را عوامل گراني اين محصول دانست.وي با انتقاد از شرايط نامناسب توليد کاغذ در ايران اظهار کرد که متاسفانه ارز مبادلاتي به اقلام وارداتي غيرمناسب و غيرضروري اختصاص يافته و علاوه بر اين واردکنندگان از پرداخت ۹ درصدي ماليات بر ارزش افزوده معاف شدند که اين مساله با توجه به الزام توليد کنندگان به پرداخت ۹ درصدي ماليات بر ارزش افزوده رقابت نابرابري را بين محصولات داخلي و وارداتي ايجاد کرده است.پس از اعلام رسميخبر گراني کاغذ وزارت صنعت، معدن و تجارت در واکنش به اين مساله اعلام کرد که وزارت صنعت، معدن و تجارت طي تصميماتي از ساماندهي بازار کاغذ خبر داد و پنج راهکار عدم صدور مجوز جهت افزايش تعرفه واردات کاغذ، تخصيص ارز مبادلاتي به ميزان مورد نياز براي واردات کاغذ، تکليف به توليد کنندگان و تجار جهت تامين نياز بازار، تدوين طرح جامع تنظيم بازار کاغذ و حمايت از توليد کنندگان جهت بروزرساني تجهيزات با پيگيري دولت در راستاي تخصيص منابع را به عنوان اصليترين مسائل و تصميمات جهت جلوگيري از افزايش ادامهدار قيمت بازار کاغذ اعلام کرد.حسن يونس سينکي، معاون امور اقتصادي و بازرگاني وزارت صنعت،معدن و تجارت هفته گذشته گفت:براي تنظيم بازار کاغذ 5 تصميم گرفته شد که به آرامش بازار خواهد انجاميد، بر اين اساس اعلام ميکنم که اجازه افزايش تعرفه واردات کاغذ داده نميشود. ارز مبادلاتي به ميزان مورد نياز براي واردات کاغذ تخصيص داده ميشود.توليدکنندگان داخل و تجار مکلف شدند که به منظور حفظ موجودي کف بازار و تامين نياز مصرفکنندگان کاغذ، شرايط را براي عرضه مناسب تا پايان سال فراهم سازند.مقرر شد سند طرح جامع تنظيم بازار کاغذ تدوين شود تا با اجراي آن در 4سال آينده بازار با حداقل نوسانات به فعاليت خود ادامه دهد.حمايت از مصرفکنندگان کاغذ شامل ناشران، مطبوعات، کتب درسي و ساير فعالان فرهنگي براي دولت اهميت بالايي دارد و نبايد در اين بخش با چالش مواجه شوند.در طرح جامع تنظيم بازار کاغذ براي حمايت از توليدکننده داخلي در زمينه بهروزرساني تجهيزات و رسيدن به سطح رقابت با جهان، برنامهريزي خواهد شد و اين موضوع از طريق دولت براي اختصاص منابع پيگيري ميشود.حال بايد منتظر ماند و ديد که آيا راهکارها و تصميمات وزارت صنعت، معدن و تجارت در راستاي جلوگيري از افزايش قيمت کاغذ و نيز ساماندهي بازار توليد و واردات اين محصول آيا تا پايان سال شاهد گراني قيمت اين محصول خواهيم بود يا خير، چرا که کاغذ به عنوان يک محصول ويژه در جي دي پي و رشد اقتصادي تاثير بسزايي دارد و بايد در ارتباط با ساماندهي بازار آن چارهانديشي شود.
*تاثيرات افزايش ۲۰ درصدي قيمت کاغذ
قيمت کاغد در حالي با افزايش ۲۰ درصدي همراه شده که توليدکنندگان کاغذ از عدم حمايت تعرفه اي و مشکلات مربوط به تامين نقدينگي گلايه دارند.به گزارش ايسنا، از اوايل آذرماه سال جاري قيمت کاغذ در بازار داخلي بالا رفت. دليل افزايش ۲۰ درصدي نرخ کاغذ از سوي ناظزان توقف ثبت سفارش واردات اين کالا اعلام شد با اين وجود رئيس انجمن واردکنندگان کاغذ مقوا و فراوردههاي سلولزي اعلام کرد که دليل گراني ۲۰ درصدي کاغذ و ۱۰ درصدي مقوا در بازار داخل افزايش قيمت جهاني کاغذ است. به گفته سيدحسن ميرباقري، نرخ کاغذ که پيش از اين تني ۷۵۰ تا ۸۰۰ دلار در جهان برآورد ميشد، به ۹۸۰ دلار رسيده است و طبيعي است اين کالا در بازار داخل گران شود چراکه کاغذ در بازار ايران بيشتر وارداتي است تا اينکه توليدي باشد.هرچند ميرباقري ميگويد افزايش ۲۰ درصدي قيمت کاغذ تاثير چنداني بر قيمت کتاب نخواهد داشت چراکه هزينه کاغذ در توليد کتاب ناچيز است اما برخي ناشران افزايش قيمت کاغذ را عامل گراني کتاب ميدانند.اخبار اخير مربوط به گراني کاغذ در روزهاي اخير نشان ميدهد که واردکنندگان کاغذ و ناشران به عنوان مصرف کنندگان اين محصول در مورد اثرگذاري نرخ کاغذ بر توليد کتاب اختلاف نظر دارند و تنها اتفاق نظر آنان بر مسئله عدم پاسخگويي توليد داخلي به تقاضاي بازار است.همچنين آموزگار ميرباقري، رييس اتحاديه واردکنندگان کاغذ اظهار کرده است که اگر توليد داخلي جوابگوي نياز ما به کاغذ بود اين امکان وجود داشت که از افزايش قيمت کاذب اين محصول جلوگيري کرد.اين انتقادات نسبت به عدم پاسخگويي توليد داخل در حالي اعلام ميشود که توليدکنندگان کاغذ از عدم حمايت تعرفه اي و مشکلات مربوط به تامين نقدينگي گلايه دارند. هرچند در فروردين ماه سال جاري رييس جمهور در بازديد از کارخانه توليد کاغذ در بهشهر از خودکفايي ايران در توليد کاغذ گفت اما هيچ گاه هماهنگي لازم بين دستگاههاي دولتي در دولت يازدهم و در ادامه دوازدهم براي حمايت تعرفه اي از توليدکنندگان کاغذ شکل نگرفته است.اما رييس سنديکاي توليدکنندگان کاغذ و مقواي ايران سال گذشته اعلام کرد که ايران در مجموع به دو ميليون تن کاغذ نياز دارد. در اين بين ۳۵۰ هزار تن کاغذ تحرير، ۱۰۰ هزار تن کاغذ روزنامه و ۷۰۰ هزار تن کاغذ بسته بندي مورد نياز است.بيش از يک ميليون و ۳۰۰ هزار تن از اين نياز از طريق واردات تامين ميشود و توليدکنندگان کشور سهم ۷۰۰ هزار تني در توليد کاغذ ايران دارند. افزايش تعرفه واردات کاغذ به منظور حمايت از توليد داخل بارها از سوي توليدکنندگان داخلي اين محصول مطرح شده است.
*مشکلاتي که کمر مطبوعات را ميشکند
این در حالی است که طی روزهای گذشته افزایش قیمت کاغذ موجب شد تعدادی از مطبوعات بخش خصوصی به کاهش تیراژ یا کاهش تعداد صفحات خود اقدام کنند از جمله میتوان به روزنامه های شرق، آرمات، تجارت و... اشاره کرد.
هرچند که هنوز دولت اقدام قاطعی انجام نداده است. با اين حال مدير مسوول روزنامه آرمان امروز معتقد است، «صرف اينکه جلو افزايش تعرفه کاغذ را بگيرند، کافي نيست. بايد با افرادي که کاغذ را در انبارها نگه ميدارند تا بتوانند با قيمت بيشتري آن را بفروشند برخورد شود.»حسين عبداللهي در گفتوگو با ايسنا با اشاره به خبر افزايش تعرفه واردات کاغذ که چند روز گذشته اعلام و سپس منتفي شد، بيان کرد: «زماني که خبر افزايش تعرفه واردات کاغذ در فضاي رسانه و در ميان واردکنندگان کاغذ پيچيد، باعث شد کاغذهايي که در کشور موجود است را با تعرفه قبلي وارد بازار نکنند و حتي دست نگه دارند تا وضعيت قيمتها مشخص شود و بالاتر برود. متأسفانه هنوز اين روند ادامه دارد و دولت هم اقداميدر اين راستا انجام نداده است. تنها وزارت صنعت، معدن و تجارت اعلام کرده که ما اجازه افزايش تعرفه واردات کاغذ را نخواهيم داد اما زمزمههاي افزايش تعرفه تأثير خود را بر روي افزايش قيمت کاغذ گذاشت و روزنامههايي که کثيرالانتشارند و مخاطبان نسبي در سراسر کشور دارند را دچار مشکل اساسي کرد. در واقع اين خبر باعث شد که هزينه روزنامهها در هر روز بين ۵۰۰ تا ۸۰۰ هزار تومان افزايش پيدا کنند و لطمه اوليه را به رسانههاي مکتوب بزند.»مديرمسؤول روزنامه آرمان امروز با بيان اينکه افزايش تعرفه واردات کاغذ وزارتخانهها را هم تحت تأثير قرار ميدهد، اظهار کرد: براي مثال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلاميبحث توليد کتاب را دارد اما با افزايش هزينهها کسي، ديگر نميتواند کتاب چاپ کند. همچنين وزارت آموزش و پرورش هم براي انتشار کتابهاي درسي مدارس با مشکل اساسي مواجه ميشود. اگر فکر درستي براي اين معضل نشود مشکلات خواهيم داشت.او با اشاره به مديريت بخش نظارتي اضافه کرد: «ما داراي مديريت چندگانه و حتي مديريت بيتفاوتي در اين موضوعات هستيم. در حال حاضر داخل کشور کاغذ وجود دارد اما اين کاغذها انبار و به گونهاي احتکار شدهاند تا تعرفه بالا برود و با قيمت بيشتري کاغذ را بفروشند. اما نظارتي براي اين مساله وجود ندارد. اين احتکار براي افزايش قيمت در حالي اتفاق ميافتد که تعرفه افزايش پيدا نکرده و دولت هم قول داده که افزايش نداشته باشد و هم اينکه اين کاغذهاي احتکار شده با تعرفه قبلي به داخل کشور وارد شدهاند. قول دولت براي افزايش پيدا نکردن تعرفه به وفاداري دولت نسبت به حرفش و همچنين به توانايي صنعت، معدن و تجارت براي ايستادگي در برابر اين مساله و اقدام وزارت اقتصاد بستگي دارد.»عبداللهي گفت:چرا کاغذ روزنامه در کشور ما ناياب ميشود در حالي که ارتباط ما با کشور چين و روسيه خوب است. ما که همه لوازم خود را از چين وارد ميکنيم چطور نميتوانيم کاغذ با قيمت مناسب را وارد کشور کنيم. ما در حال حاضر مراودات اقتصادي خوبي با دولتهاي چين و روسيه داريم که توليدکننده کاغذ به قيمت مناسب هستند. زماني که دولت ميگويد اهل تعامل با دنيا است چرا وضعيت نشر و بازار کاغذ ما به اين شکل است. اگر بدبينانه به اين قضيه نگاه کنيم اين مسائل باعث زمينگير کردن رسانههاي مکتوب خواهد شد و اگر خوشبينانه به مساله نگاه کنيم بايد بينيم چرا مسؤولان ما تعلل ميکنند و در اين زمينه نظارت قوي ندارند.»او ادامه داد: «تصميم درباره افزايش تعرفه واردات باعث ميشود که رسانهها وزارت آموزش و پرورش و وزارت ارشاد درگير شوند. زماني که ما صحبت از کتابخواني ميکنيم و ميگوييم که فرهنگ کتابخواني و روزنامه در کشور ما پايين است با اين افزايش تعرفه از اين حد هم پايينتر ميرويم. در واقع زماني که مسؤولان هيچ نظارتي ندارند ما بايد به چه کسي پناه ببريم و صحبت کنيم. در وضعيتي که کاغذ در کشور کم است کيلويي ۳۰۰ تومان هم افزايش قيمت پيدا کرده است. اين مساله نشاندهنده ضعف مديريتي است و رسانه مکتوب را دچار مشکل اساسي ميکند.مديرمسؤول روزنامه آرمان با اشاره به رسانههاي مکتوب گفت: «ما در بخش رسانههاي مکتوبي که مخاطب دارند و همچنين دغدغه پايبندي مخاطب را دارا هستند، يک مديريت راهبردي نداريم. مديريت راهبردي در واقع همان تأمين مواد اوليه براي توليد کاغذ مناسب را انجام ميدهد. گفته شد که توليدکنندگان و واردکنندگان کاغذ خيالشان راحت باشد به دليل اينکه ما ارز مبادلاتي کاغذ را تأمين ميکنيم و مانع افزايش تعرفه خواهيم شد. اما با اين گفته صحبت از افزايش قيمت کاغذ را داشتيم. صرف اينکه جلوي افزايش تعرفه کاغذ را بگيرند، کافي نيست. بايد با افرادي که کاغذ را در انبارها نگه ميدارند تا بتوانند با قيمت بيشتري آن را بفروشند برخورد شود.»عبداللهي اضافه کرد: «رسانهاي که ۲۰ يا ۳۰ هزار تيراژ دارد اگر افزايش تعرفه اتفاق بيفتد چه ميزان در هزينههاي روزانه آن تأثيرگذار است و چه ضربهاي بايد متحمل شود بدون اينکه چيزي عايدش شود. روزنامهها هم تا حدي ميتوانند قيمت خود را افزايش بدهند و ما نميتوانيم از جيب مردم استفاده کنيم در واقع اين کار توهين به مردم است و اين کار را نخواهيم کرد.»او به کارخانههاي توليدکننده کاغذ در داخل کشور اشاره کرد و گفت: «متأسفانه کارخانه توليدکننده کاغذ ما بيش از ۱۵ درصد جوابگوي نيازها نيست. دولت يا بايد کاغذ با قيمت مناسب وارد کند يا اينکه ظرفيت کارخانهها را افزايش دهد. زماني که گفته ميشود انقلاب و نظام ما فرهنگي است و ما نسبت به فرهنگ دغدغه داريم، بايد بدانيم که اين فرهنگ تنها از طريق کتابخواني و روزنامهخواني ارتقاء و تقويت ميشود. اگر اين راهها را ببنديم مردم براي مطالعه به سمت اينترنت و فضاي مجازي ميروند که رسمينيست.»مديرمسؤول روزنامه آرمان به وظيفه دولت در اين راستا اشاره و اظهار کرد: «تنظيم بازار با دولت اتفاق ميافتد و دولت بايد مراقب وضعيت چاپ و نشر و کتابفروشيها باشد. استفاده از کاغذ تحرير، روزنامه و ... در کشور ما گسترده است و ما سالانه ۳۰۰ تا ۳۵۰ هزار تن به کاغذ نياز داريم. در وضعيتي که نشريات و روزنامههاي ما در حال مرگ تدريجي هستند، با افزايش تعرفه نيز انگار روزنامهها را سر جدول گذاشتند و ذبح ميکنند. مردم ما به رسانه کاغذي و کاغذ عادت دارند و ما نميتوانيم آنها را به سمت مطالب الکترونيکي سوق بدهيم.