محمد خادمی:برای بسیاری ازما اتفاق افتاده که لوازم خانگی، ابزار کار، وسیله نقلیه و هر وسیله دیگرمان با مشکل مواجه شده که به تعمیرکارمراجعه کرده ایم تا مشکل آن را برطرف کند؛ مشاغلی مانند الکترونیکی،سیم پیچی، صاف کاری، نقاشی، مکانیکی، باطری سازی، آپاراتی، کلیدسازی و...از جمله اصنافی هستند که شهروندان برای تعمیرات وسایل شان به این مراکز مراجعه می کنند، اما این روزها دیگر خبری از تعمیر این وسایل نیست و این اصناف به جای اینکه اقدام به تعمیر قطعه مورد نظر کنند، اقدام به تعویض آن می کنند.به طوری که در گذشته در یک مغازه کوچک تعمیرات خودرو 5تا10 نفر مشغول به کار بودند، که این روزها با تغییر روش در سبک کاری این صنف تعداد مشاغل در این حوزه کاهش پیدا کرده است، از سوی دیگر تعویض کاران جایگزین تعمیرکاران شده اند، که این موضوع هزینه زیادی را روی دست مصرف کنندگان می گذرد؛ در این گزارش نگاهی انداخته ایم به وضعیت تعمیرگاه ها که در ادامه می خوانید:
هزینه زیاد روی دست مصرف کننده
یکی دیگر از شهروندان تهرانی که خود را « محمد رضا» معرفی می کند و در مقابل یک تعمیرگاه موتور سازی ایستاده است، تا پنچرگیری موتور سیکلتش را انجام دهد، می گوید:« در گذشته لاستیک دوچرخه و موتورسیکلت که پنچر می شد، تعمیرگاه ها اقدام به پنچر گیری می کردند، اما این روزها دیگر پنچرگیری وجود ندارد و تعمیرکاران این حوزه تنها اقدام به تعویض کردن تیوپ لاستیک می کنند، هزینه تعویض یک تیوپ موتور18 هزار تومان و هزینه تعویض کردن آن 3 هزار تومان که در مجموع 21 هزار تومان می شود، این درحالی است که هزینه تعمیر تیوپ 3تا5 هزار تومان خرج دارد، که این موضوع هزینه زیاد برای مصرف کننده را به دنبال می آورد.»او ادامه می دهد:« این موضوع در همه حوزه ها صورت می گیرد، به طور نمونه چند وقت پیش یکی از اقوام برای تعمیر تلفن همراه اش به یک تعمیراتی درمرکز شهر مراجعه کرد که آن تعمیرکار به جای اینکه لوازم تلفن همراه را تعمیر کند اقدام به تعویض آن کرد و حتی هزینه ای بابت اجرت تعمیر کاری نیز دریافت کرد.»یکی دیگر از شهروندان تهران در این باره به خبرنگار«تجارت» می گوید:« چند وقت پیش کلید خانه مان را داخل خانه جاگذاشتم، به سراغ کلید ساز رفتم تا در واحد مسکونی ام را باز کنند، بعد از اینکه کلید ساز آمد نه تنها قفل را باز نکرد بلکه قفل در را تخریب( شکست) که این موضوع هزینه زیادی را برایم به وجود آورد.»او در این باره می گوید:« شکستن قفل واحد مسکونی را خودم می توانستم انجام بدهم، اما در کمال تعجب قفل ساز اقدام به تخریب کرد و هزینه زیادی را برایم به وجود آورد.»
پدیده ای که یک دهه آمده است
لوازم یدکی خودرو بهترین محل برای تهیه گزارش ما به حساب می آید؛ به همین منظور به چند لوازم یدکی خودرو مراجعه می کنیم، « علی» یکی از فروشندگان لوازم یدکی خودرو است، او علت مراجعه زیاد هموطنان به لوازم یدکی خودرو را این طور عنوان می کند:« در گذشته لوازم خودرو بسیار ساده بودند و تعمیرکاران خودرو مکانیک و باطری ساز به راحتی از وضعیت آن قطعه آگاه بودند ، اما به تازگی کمی قطعات پیچیده تر شده است و از سوی دیگر تعداد خودروها بسیار متنوع هستند که قطعات هر کدام از خودروها با یک دیگر متفاوت است.»او ادامه می دهد:« در چهار دهه گذشته پیکان، شورلت، رنو، آریا تنها خودروهای موجود در بازار بود، در دو دهه اخیر پراید و پژوه جایگزین خودروها دیگر شده اند و این روزها صدها مدل خودرو تولید داخل و خارج در کشور موجود است و دیگرتعمیرکاران نمی توانند همه قطعات این مدل خودروها را تعمیر کنند.»او تایید می کند همه افرادی که به لوازم یدکی ها خودرو مراجعه می کنند نیازی به تعویض آن قطعه مورد نظر ندارند، اما برخی از افراد تمایل دارند قطعه جدید روی وسیله شان نصب کنند تا بخواهند آن قطعه را تعمیر کنند.»البته پدیده تعویض کاری که در یک دهه اخیر به وجود آمده است آن قدر سریع رایج شده که کمتر کسی از کسبه تعمیراتی منکر آن می شود، حتی بسیاری از تعمیرکاران هم به این موضوع اذعان می‌کنند، البته معتقدند که این موضوع بیشتر در شهرهای بزرگ صورت می گیرد و شهرهای کوچک تر افرادی هستند که همچنان در حوزه تعمیرات مشغول به کسب و کارند.
یکی از شهروندان در این باره می گوید:« در گذشته یک جوان، سال‌ها شاگردی یا کارآموزی می‌کرد تا استادکار شود و برود برای خودش کار کند، اما این روزها یک فرد جوان بی تجربه مغازه ای راه اندازی می کند و به اسم تعمیرگاه اقدام به تعویض قطعات می کند .»او ادامه می دهد:«تعمیرکاران با حوصله و دقت ایراد خودرو را تشخیص می‌دادند و در صورت نیاز، قطعه مورد نظر را تعمیر می‌کردند، چون حداقل نیمی از قطعات خودروهای قدیمی و انژکتوری قابل تعمیر هستند، اما این روزها به این شکل صورت نمی گیرد. کارآموزها بیشتر سعی می‌کنند در زمان کمی مهارت تعویض قطعات را یاد بگیرند و خیلی زود هم مستقل شوند و برای خودشان کار کنند، بنابراین قادر به شناسایی ایرادهای اساسی خودرو نیستند و اگر هم موفق به شناسایی شوند، قادر به تعمیر کردن قطعات مربوط نخواهند بود و در صورت اقدام به این کار نیز هزینه بیشتری روی دست مشتریان می‌گذارند، چون به جای تعمیر قطعات، بیشتر آن‌ها را خراب می‌کنند.»
تعویض چند باره قطعات
« وحید حقیقت»یکی از ساکنان پایتخت در این باره به خبرنگار «تجارت» می گوید:« قطعه پمپ بنزین خودرو ام دچار مشکل شده بود، به یک تعمیرگاه مراجعه کردم و مکانیکی که در آن تعمیرگاه مجاز فعالیت داشت اعلام کرد باید قطعه آن را تعویض کنم در صورتی که خودرو ام را دو سال پیش خریداری کرده بودم؛ اما بعد از سه ماه مجددا همان مشکل به سراغ خودرو ام آمد که بعد از مراجعه به یک تعمیرگاه دیگر دوباره تعمیرکار قصد تعویض همان قطعه را داشت زمانی که به این موضوع اعتراض کردم تعمیرکار گفت بیشتر محصولاتی که وجود دارند چینی است و ارزش تعمیر شدن ندارد.»او ادامه می دهد:« برخی تنها کارشان تعویض کاری است و از این روش امرار معاش می کنند، در صورتی که در ضلع شرقی میدان توحید یک فرد مکانیکی است که با موتورسیکلت در حاشیه میدان مستقر می شود و در زمانی که خودروها و موتورسیکلت ها نقص فنی داشته باشند بدون تعویض قطعات اقدام به تعمیر خودرو می کند، این درحالی است که امداد خودروهایی که در حاشیه بزرگراه ها در حال تردد هستند در صورتی که یک خودرو نقص فنی داشته باشد تنها خودرو را یدک می کنند تا به یک تعمیرگاهی برسند و هیچ اطلاعاتی در زمینه تعمیرات خودرو ندارند.» وی خاطرنشان می شود:« تعمیرکاران نیز به این مساله واقف هستند که دیگر کمتر تعمیرکار ماهر پیدا می شود که بدون تعویض قطعه بتواند آن را تعمیر کند، البته ناگفته نباشد که در گذشته تعداد خودرو ها و جمعیت کمتر بود و روند سرعت تعمیر بیشتر بود، اما این روزها تعداد خودروها به میلیون ها می رسد و جمعیت نیز به مراتب افزایش پیدا کرده و برای این حجم جمعیت نیازمند آن است که سرعت خدمات رسانی را بالا برد.»یکی دیگر از شهروندان در این باره می گوید:«در نمایندگیهای خودرو که دارای واحد تعمیرکاری هستند گهگاه مکانیک نیز پیدا می شود اما اغلب تعمیرکاران فقط نحوه بسته یا باز کردن قطعه، صافکاری، نقاشی و اشکالات معمولی را که برای همه خودروها رخ می دهد ؛ فرامی گیرند بنابراین اگر اشکال اساسی برای خودرو پیش آید نمی توانند اقدام به برطرف کردن آن کنند.»او ادامه می دهد:« از سوی دیگر کیفیت قطعات یدکی نیز به شدت کاهش یافته و اغلب چهار تا پنج سال بیشتر دوام نمی آورند و دارنده خودرو مجبور به تعویض آن می شود که این امر در باره قطعات ساخت چین بیشتر صدق می کند. »وی می افزاید:« این موضوع دو علت دارد، باید ببینیم مجموعه سازان مانند تولیدکنندگان پمپ روغن یا پمپ آب و امثال آن از قطعات ایرانی استفاده می کنند یا برای کاهش هزینه ها قطعات خود را از چین وارد و در قطعه های ساخته شده استفاده می کنند که باید جلو این اقدام گرفته شود.»
علت پیدا نکردن عیب است
در این میان« رسول محمدیان» یکی از کارشناسان کسب و کار در دفاع از تعویض کاران می گوید:« در گذشته اجناس بسیار با کیفیت در بازار موجود بود اما این روز ها شاهد ان هستیم که اجناس وارد بازار شده یا روی دستگاه نصب شده اند که ارزش تعمیر ندارد.» او این موضوع را نیز نادید نمی گیرد که برخی از که به اسم تعمیرکاران فعالیت دارند تجربه و مهارت فعالیت در آن صنف را ندارد و تنها با تعویض کردن قطعه از آن وسیله خود را تعمیرکار معرفی می کنند.آن طور که وی می گوید:«می توان نگاه دیگری به این موضوع داشت، اینکه خرید قطعه از یک کالا به دلیل رونق نبودن بازار برای مصرف کننده ارزان تر نسبت به تعمیر آن تمام می شود به همین منظور تعمیرکاران این پیشنهاد را به مصرف کنندگان می دهند.»این کارشناس کسب و کار در ادامه صحبت هایش می افزاید:«تعویض کاران وقت کمتری برای مشتری صرف می کنند و به سراغ مشتری بعدی می روند، اما تعمیرکاران وقت بیشتری را صرف وسیله مشتریان می کنند.»او علت دیگر تعویض کاری به جای تعمیرکاری را این طور عنوان می کند:« به قدری لوازم که روی اجناس هستند بی کیفیت اند که از نظر تعمیرکاران ارزش تعمیر ندارد و تهیه یک قطعه دیگر بهتر از تعویض آن است..»آن طور که وی می گوید:«برخلاف گذشته، بخش عمده‌ای از قطعات خودروهای جدید الکترونیکی هستند، اما دانش و تجربه بیشتر تعمیرکارهای ما در حد خودروهای مکانیکی و قدیمی باقی مانده است، بنابراین چون در عیب‌یابی خودروها مشکل دارند، گاهی چند قطعه را تعویض می‌کنند تا مشکل را بر طرف کنند.»
