برف دردی از تنش آبی 97 درمان نکرد!
متأسفانه میزان بارندگی متوسط کشور بر اساس آمار رسمی وزارت نیرو از ۲۵۰ میلمتر به ۲۰۵ میلیمتر و میزان منابع آب تجدیدپذیر نیز از ۱۳۰ میلیارد متر مکعب به ۱۱۵ میلیارد مترمکعب کاهش یافته و ایران به مرحله "فوق بحرانی" خشکسالی وارد شده است.
میزان بارش‌های سال آبی جاری تا امروز کاهشی ۴۱درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته و کاهشی ۵۹درصدی نسبت به متوسط میزان بارش‌ها در مدت مشابه ۴۹ سال گذشته داشته است.
با وجود بارش‌های چند روز اخیر، نباید انتظار داشت که در سال آینده کشور با تنش آبی مواجه نخواهد بود.میزان بارش‌های سال آبی جاری تا امروز کاهشی ۴۱درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته و کاهشی ۵۹درصدی نسبت به متوسط میزان بارش‌ها در مدت مشابه ۴۹ سال گذشته داشته است.
همچنین میزان ورودی آب به سدهای کشور در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته کاهشی ۳۳درصدی دارد، این در حالی است که حدود ۵۰ تا ۶۰ درصد از آب شرب کشور از منابع سطحی و حدود ۴۰ تا ۵۰ درصد از منابع زیرزمینی تأمین می‌شود.
کاهش منابع آبهای سطحی در حالی است که افت سطح سفره‌های زیرزمینی را نیز به‌علت سالها برداشت بی‌رویه در اغلب دشت‌های کشور شاهد هستیم.
در تابستان سال جاری که تأمین آب شرب به‌پشتوانه بارش‌های سال گذشته انجام شد، ۲۸۹ شهر کشور با تنش آبی مواجه بودند. با توجه به کاهش قابل توجه میزان بارش‌ها در سال آبی جاری نسبت به سال گذشته، احتمال افزایش تعداد شهرهای با تنش آبی در سال آینده وجود دارد.
*۸۶ درصد از منابع آبهای تجدیدپذیر در ایران مصرف شده است
در همین رابطه دکتر رحمتی دبیر کرسی انرژی‌های نو و تجدیدپذیر یونسکو به بررسی راهکارهای کنترل و مواجهه با بحران خشکسالی پرداخت و گفت: مهمترین راهکار، سازگاری با تغییرات اقلیم است.
دکتر سیده هدی رحمتی عضو هيات علمي واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامي، وضعیت خشکسالی در ایران را نزدیک به فوق بحرانی ارزیابی کرد و گفت: در حال حاضر بر اساس آخرین آمار وزارت نیرو در دی ماه سال ۱۳۹۶، ۴۱ درصد از مخازن سدهای کشور در سال آبی ۹۷-۹۶ پر است.
وی افزود: علاوه بر ذخیره پایین آب مخازن سدهای کشور، با توجه به اضافه برداشت سالانه ۶ میلیارد مترمکعبی از منابع آبهای زیرزمینی و عدم تغذیه این منابع به دلیل کاهش میزان بارش‌ها و تبخیر بالای آبهای سطحی، از لحاظ منابع آبهای زیرزمینی نیز در وضعیت نامناسبی قرار داریم.
رحمتی ادامه داد: در ایران تا کنون بیش از ۸۶ درصد از آبهای تجدیدپذیر مصرف شده است که نه تنها وضعیت منابع آبی را در شرایط فوق بحرانی قرار دارد داده است بلکه در عمل برای نسل‌های بعدی نیز چیزی باقی نگذاشته‌ایم.
دبیر کرسی انرژی‌های نو و تجدیدپذیر یونسکو در ادامه به بررسی راهکارهای کنترل و مواجهه با بحران خشکسالی پرداخت و اضافه کرد: مهمترین راهکار سازگاری با تغییرات اقلیم است چراکه با توجه به تغییرات بوجود آمده در شرایط اقلیمی نمی‌توان زمان دقیقی برای پایان خشکسالی در ایران تعیین کرد. بنابراین باید خود را با شرایط موجود سازگار کرد.
وي ادامه داد: با توجه به اینکه حدود ۹۰ درصد از مصارف آب در بخش کشاورزی است، بنابراین مدیرت مصرف بهینه یا به عبارتی دیگر بهبود راندمان مصرف آب در این حوزه بسیار حائز اهمیت خواهد بود. اگر تنها ۱۰ درصد از مصارف آب کشاورزی را کاهش دهیم، مخازن ۲۰ سد بزرگ کشور پر خواهد شد.
وی افزود: متأسفانه میزان بارندگی متوسط کشور بر اساس آمار رسمی وزارت نیرو از ۲۵۰ میلمتر به ۲۰۵ میلیمتر و میزان منابع آب تجدیدپذیر نیز از ۱۳۰ میلیارد متر مکعب به ۱۱۵ میلیارد مترمکعب کاهش یافته است. نکته جالب اینجاست که ۹۲ میلیارد مترمعکب تنها در بخش کشاورزی مصرف می‌شود. با توجه به شرایط خشکسالی در منطقه و ایران اگر همچنان بر رویه کنونی مصرف آب پافشاری کنیم به زودی با مشکلات و معضلات ناگواری در حوزه آبی کشور روبرو خواهیم شد.
دکتر رحمتی، عدم صادرات آب مجازی را راهکار دیگری در مدیریت مصرف بهینه آب بیان کرد و افزود: منظور از آب مجازی، میزان آبی است که برای تولید یک محصول در صنعت یا کشاورزی مصرف می‌شود. به عنوان مثال در تولید یک کیلو هندوانه به طور متوسط ۳۰۰ لیتر آب مصرف می‌شود که با صادرات این محصول در اصل اقدام به صادرات آب با ارزش اقتصادی بسیار پایین کرده‌ایم.
وی ادامه داد: افزایش آب‌بها نیز می‌تواند در مشارکت مردم برای مدیریت و مصرف بهینه آب تأثیرگذار باشد. در حال حاضر قیمت تمام‌شده هر مترمکعب آب تصفیه شده در بخش شرب حدود ۱,۲۰۰ تومان است، این در حالی است که با تعرفه هر مترمعکب آب برای مصرف‌کننده ۴۰۰ تومان است.
دکتر رحمتی با بیان اینکه نمی‌توان از بحث فرهنگ‌سازی در مصرف بهینه آب چشم‌پوشی کرد، گفت: معتقدم فرهنگ‌سازی باید از سنین کودکی آغاز شود تا تأثیر خود را داشته باشد. از جمله اقدامات مناسب وزارت نیرو در این راستا می‌توان به طرح «داناب» اشاره کرد. در این طرح وزارت نیرو با همکاری وزارت آموزش و پرورش به آموزش صحیح مصرف آب در دانش‌آموزان مدارس دولتی پرداخته است. این طرح در حال حاضر در برخی از استان‌ها مانند سمنان، اصفهان و خراسان رضوی انجام شده است.
عضو هیأت علمی واحد علوم و تحقیقات افزود: بارور کردن ابرها نیز می‌تواند تا حداکثر ۱۵ درصد در افزایش میزان بارندگی نقش موثری داشته باشد.
وی در پایان به استفاده چندباره از آب، استفاده از پساب، ارتقای بهره‌وری آب و کاهش مصرف غیرضروری به میزان ۳۰ درصد در تمام بخش‌ها تاکید کرد و این اقدامات را از جمله اقدامات شایسته در شرایط کنونی کشور دانست.
با وجود بارش‌های چند روز اخیر، نباید انتظار داشت که در سال آینده کشور با تنش آبی مواجه نخواهد بود.میزان بارش‌های سال آبی جاری تا امروز کاهشی ۴۱درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته و کاهشی ۵۹درصدی نسبت به متوسط میزان بارش‌ها در مدت مشابه ۴۹ سال گذشته داشته است.
همچنین میزان ورودی آب به سدهای کشور در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته کاهشی ۳۳درصدی دارد، این در حالی است که حدود ۵۰ تا ۶۰ درصد از آب شرب کشور از منابع سطحی و حدود ۴۰ تا ۵۰ درصد از منابع زیرزمینی تأمین می‌شود.
کاهش منابع آبهای سطحی در حالی است که افت سطح سفره‌های زیرزمینی را نیز به‌علت سالها برداشت بی‌رویه در اغلب دشت‌های کشور شاهد هستیم.
در تابستان سال جاری که تأمین آب شرب به‌پشتوانه بارش‌های سال گذشته انجام شد، ۲۸۹ شهر کشور با تنش آبی مواجه بودند. با توجه به کاهش قابل توجه میزان بارش‌ها در سال آبی جاری نسبت به سال گذشته، احتمال افزایش تعداد شهرهای با تنش آبی در سال آینده وجود دارد.
*۸۶ درصد از منابع آبهای تجدیدپذیر در ایران مصرف شده است
در همین رابطه دکتر رحمتی دبیر کرسی انرژی‌های نو و تجدیدپذیر یونسکو به بررسی راهکارهای کنترل و مواجهه با بحران خشکسالی پرداخت و گفت: مهمترین راهکار، سازگاری با تغییرات اقلیم است.
دکتر سیده هدی رحمتی عضو هيات علمي واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامي، وضعیت خشکسالی در ایران را نزدیک به فوق بحرانی ارزیابی کرد و گفت: در حال حاضر بر اساس آخرین آمار وزارت نیرو در دی ماه سال ۱۳۹۶، ۴۱ درصد از مخازن سدهای کشور در سال آبی ۹۷-۹۶ پر است.
وی افزود: علاوه بر ذخیره پایین آب مخازن سدهای کشور، با توجه به اضافه برداشت سالانه ۶ میلیارد مترمکعبی از منابع آبهای زیرزمینی و عدم تغذیه این منابع به دلیل کاهش میزان بارش‌ها و تبخیر بالای آبهای سطحی، از لحاظ منابع آبهای زیرزمینی نیز در وضعیت نامناسبی قرار داریم.
رحمتی ادامه داد: در ایران تا کنون بیش از ۸۶ درصد از آبهای تجدیدپذیر مصرف شده است که نه تنها وضعیت منابع آبی را در شرایط فوق بحرانی قرار دارد داده است بلکه در عمل برای نسل‌های بعدی نیز چیزی باقی نگذاشته‌ایم.
دبیر کرسی انرژی‌های نو و تجدیدپذیر یونسکو در ادامه به بررسی راهکارهای کنترل و مواجهه با بحران خشکسالی پرداخت و اضافه کرد: مهمترین راهکار سازگاری با تغییرات اقلیم است چراکه با توجه به تغییرات بوجود آمده در شرایط اقلیمی نمی‌توان زمان دقیقی برای پایان خشکسالی در ایران تعیین کرد. بنابراین باید خود را با شرایط موجود سازگار کرد.
وي ادامه داد: با توجه به اینکه حدود ۹۰ درصد از مصارف آب در بخش کشاورزی است، بنابراین مدیرت مصرف بهینه یا به عبارتی دیگر بهبود راندمان مصرف آب در این حوزه بسیار حائز اهمیت خواهد بود. اگر تنها ۱۰ درصد از مصارف آب کشاورزی را کاهش دهیم، مخازن ۲۰ سد بزرگ کشور پر خواهد شد.
وی افزود: متأسفانه میزان بارندگی متوسط کشور بر اساس آمار رسمی وزارت نیرو از ۲۵۰ میلمتر به ۲۰۵ میلیمتر و میزان منابع آب تجدیدپذیر نیز از ۱۳۰ میلیارد متر مکعب به ۱۱۵ میلیارد مترمکعب کاهش یافته است. نکته جالب اینجاست که ۹۲ میلیارد مترمعکب تنها در بخش کشاورزی مصرف می‌شود. با توجه به شرایط خشکسالی در منطقه و ایران اگر همچنان بر رویه کنونی مصرف آب پافشاری کنیم به زودی با مشکلات و معضلات ناگواری در حوزه آبی کشور روبرو خواهیم شد.
دکتر رحمتی، عدم صادرات آب مجازی را راهکار دیگری در مدیریت مصرف بهینه آب بیان کرد و افزود: منظور از آب مجازی، میزان آبی است که برای تولید یک محصول در صنعت یا کشاورزی مصرف می‌شود. به عنوان مثال در تولید یک کیلو هندوانه به طور متوسط ۳۰۰ لیتر آب مصرف می‌شود که با صادرات این محصول در اصل اقدام به صادرات آب با ارزش اقتصادی بسیار پایین کرده‌ایم.
وی ادامه داد: افزایش آب‌بها نیز می‌تواند در مشارکت مردم برای مدیریت و مصرف بهینه آب تأثیرگذار باشد. در حال حاضر قیمت تمام‌شده هر مترمکعب آب تصفیه شده در بخش شرب حدود ۱,۲۰۰ تومان است، این در حالی است که با تعرفه هر مترمعکب آب برای مصرف‌کننده ۴۰۰ تومان است.
دکتر رحمتی با بیان اینکه نمی‌توان از بحث فرهنگ‌سازی در مصرف بهینه آب چشم‌پوشی کرد، گفت: معتقدم فرهنگ‌سازی باید از سنین کودکی آغاز شود تا تأثیر خود را داشته باشد. از جمله اقدامات مناسب وزارت نیرو در این راستا می‌توان به طرح «داناب» اشاره کرد. در این طرح وزارت نیرو با همکاری وزارت آموزش و پرورش به آموزش صحیح مصرف آب در دانش‌آموزان مدارس دولتی پرداخته است. این طرح در حال حاضر در برخی از استان‌ها مانند سمنان، اصفهان و خراسان رضوی انجام شده است.
عضو هیأت علمی واحد علوم و تحقیقات افزود: بارور کردن ابرها نیز می‌تواند تا حداکثر ۱۵ درصد در افزایش میزان بارندگی نقش موثری داشته باشد.
وی در پایان به استفاده چندباره از آب، استفاده از پساب، ارتقای بهره‌وری آب و کاهش مصرف غیرضروری به میزان ۳۰ درصد در تمام بخش‌ها تاکید کرد و این اقدامات را از جمله اقدامات شایسته در شرایط کنونی کشور دانست.
