بانکها از ۲۸ بهمنماه انتشار اوراق گواهی سپرده با سود ۲۰ درصد را طبق بسته سیاستی بانک مرکزی به منظور کنترل بازار ارز در دستور کار قرار دادند تا با جذاب شدن نرخ سود بانکی تمایل مردم برای سرمایهگذاری در بانکها افزایش یافته و نقدینگی از سمت بازار ارز به شبکه بانکی حرکت کند، اما با توجه به اینکه سود اعلامی برای گواهی سپرده پنج درصد بالاتر از سود حساب سپرده مدتدار و دو درصد بالاتر از سود تسهیلات موجود است، این رقم با هزینههایی برای بانکها همراه خواهد بود چرا که سود تسهیلات موجود پاسخگوی هزینه سود ۲۰ درصدی اوراق نیست.
این اوراق در عمل تفاوتی با حساب سپرده ۱۵ درصد نداشته و حتی سود آن پنج درصد هم بالاتر است. بانک مرکزی این نرخ را برای ایجاد جذابیت و کشاندن نقدینگی به سمت شبکه بانکی تعیین کرده بود تا بتوان تا حدی بازار ارز را کنترل کرد. اما با توجه به اینکه سود ۲۰ درصد برای سپرده دو درصد بالاتر از نرخ سود تسهیلات ۱۸ درصدی است که اکنون بانکها دریافت میکنند خود به طور طبیعی موجب ایجاد زیان برای آنها میشود، به هر صورت طبق روال طبیعی باید سود تسهیلات به عنوان منبع درآمدی بانکها و همچنین تامین مالی برای پرداخت سودهای سپرده حداقل سه درصد بالاتر از سود سپرده رایج قرار داشته باشد، اما با این دستورالعمل بانک مرکزی تعادل بهم خورده و در اقدامی عجیب سود سپرده است که بالاتر از تسهیلات قرار گرفته است. براین اساس بانکها در این مدت اعلام نگرانی کرده و تاکید داشتند که این جریان میتواند موجب ایجاد ضررهایی برای آنها شده و قدرت تامین هزینهها را نخواهند داشت.
گزارشهای میدانی از اجرای بخشنامه حاکی از آن بود که با وجود استقبالی که از سود ۲۰ درصدی اوراق گواهی سپرده شده است اما کمتر به سمت جذب منابع جدید پیش رفته و عمدتا تغییر حساب اتفاق افتاده است، یعنی حسابهای سپرده ۱۵ درصد و یا روزشمار به گواهی سپرده ۲۰ درصدی تبدیل شده است.
بانکها در جلسهای که روز گذشته برگزار کردند موضوع انتشار اوراق و هزینههای آن را مورد بررسی قرار دادند. بر اساس اطلاعات دریافتی ایسنا مساله مورد تاکید مدیران بانکها این است که در شرایطی که سود سپرده ۲۰ درصد تعیین شده که نرخ سود تسهیلات هیچ تغییری نکرده و استفاده از گواهی سپرده ۲۰ درصدی بهای تمام شده پول برای آنها را تا حداقل به ٢٢.٥ درصد افزایش میدهد. این نرخ در مقایسه با سود تسهیلات ۱۸ درصدی موجود به عنوان منبع تامین هزینه بانکها با زیان همراه است.
بر این اساس قرار شده طی نامهای که ظاهرا روز گذشته آماده شده و به امضای اکثر مدیران رسیده و قرار است با امضای سایر مدیران بانکی تکمیل شود، موضوع به بانک مرکزی اعلام تا این بانک برای شرایط موجود راهکاری برای جبران هزینهها ارائه کند.
طبق اخرین آمار در هفته ابتدایی فروش اوراق حدود ١٠٠ هزار میلیارد فروش رفته است. برای این مبلغ باید ٢٠ هزار میلیارد سود ٢٠ درصد پرداخت شود که در مقایسه با سود ١٥ درصد موجود حدود ٥٠٠٠ میلیارد تومان اختلاف دارد. در عین حال که این رقم تا انتهای زمان فروش افزایش می یابد.
در حالی اخیرا رئیس کل بانک مرکزی اعلام کرد که اگر بانکها در انتشار اوراق دچار هزینه شوند بانک مرکزی آن را تقبل میکند که به گفته برخی مدیران بانکی این کمک هنوز ماهیت مشخصی نداشته و منابعی برای آن تعیین نشده است و به نظر نمیرسد با تزریق نقدینگی به بانکها انجام شود مگر اینکه کاهش اندوخته قانونی و یا تسویه بدهی بانکها به بانک مرکزی و امثال آن اجرایی شود.
کارشناسان نیز معتقدند اگر بانک مرکزی راهکار مناسبی برای جبران هزینه موجود ارائه نکند انحراف بانکها از سود تسهیلات ورود به بنگاهداری برای دریافت سود به نظر نمیرسد.