سمندر لرستانی یا سمندر خالدار قیصری گونه رنگی بسیار زیبا و در معرض انقراضی است که در چند سال اخیر به عنوان یکی حیوان زینتی در کنار مار آبی و لاک پشت و ماهی قرمز بازیچه کودکان می شود.
دنیای جانداران از ابتدای ایجاد جهان تاکنون دستخوش تغییرات زیادی بوده است. بسیاری از گیاهان و جانوران در زمان های مختلف از بین رفته اند.برخی از گونه های که منقرض شده اند به صورت گروهی بود برخی نیز به صورت تکی و انفرادی منقرض شده اند.
به پایان سال که نزدیک می شویم بازار خرید و فروش انواع جانداران رونق می گیرد. جاندارانی از قبیل سمندر لرستانی، مار، لاکپشت که نسل این گونه ها در ایران روبه نابودی است.
سمندر لرستانی دوزیست در خطر انقراض است که این گونه تنها در کشور ایران مشاهده شده است و به همین دلیل قاچاق گونه سمند لرستانی به کشور های اطراف و جهان رونق بسیاری دارد.
سمندر لرستانی یا سمندر خالدار قیصری گونه ای بسیار رنگی زیبایی است که در جنوب رشته کوه های زاگرس در استان لرستان و شمال استان خوزستان زیست می کند.
این گونه دارای بدنی به طول 14 سانتی متر و پوستی پشت قهوه ای با خال های زرد و نارنجی رنگ که ظاهری زیبا به این دوزیست بومی داده است.
سمندر لرستانی دارای آبشش بزرگ است اگر چه در آب های سرد زندگی می کند اما نسبت به گرما نیز مقاومت بیشتری دارد. این گونه از حشره ها ، کرم خاکی ، بندپایان کوچک تغذیه می کند.
*رونق قاچاق سمندر لرستانی
کاهش علاقه مردم به خرید ماهی قرمز نیز باعث افزایش خرید سمندر لرستانی و تهدید نسل آن شدهاست. زیرا برخی قاچاقچیان با زندهگیری این جانور، اقدام به فروش آن در ایام عید میکنند.
سمندر لرستانی گونه ای که در حال حاضر در لیست قرمز (Red List) سازمان بین المللی حفاظت جهانی (IUCN) قرار گرفته است. اینگونه در سال های اخیر در وضعیت بسیار نگران کننده بوده و یکی از گونه های در خطر انقراض است .
*عوامل خطر انقراض سمندر لرستانی
عواملی که سمندر لرستانی را در خطر انقراض قرار داده است می توان به ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﺩﺍﺩﻥ ﺯﯾﺴﺘﮕﺎه، ﻗﻄﻌﻪ ﻗﻄﻌﻪ ﺷﺪﻥ ﺯﯾﺴﺘﮕﺎهﻫﺎ ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﻮﺯﯾﻊ ﭘﺮﺍﮐﻨﺪﮔﯽ ﻣﯽ ﺷﻮﺩ، ﺧﺸﮏ ﺷﺪﻥ ﺁﺏ ﻫﺎﯼ ﺑﻬﺎﺭﯼ ﻭ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺮﻃﻮﺏ، ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺩﺭ ﺩﻣﺎﯼ ﺁﺏ، ph ﺁﻥ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻣﻨﻔﯽ ﺑﺮ ﺳﻤﻨﺪﺭﻫﺎ ﺩﺍﺭﺩ، ﻋﻮﺍﻣﻞ ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ که ﺑﺪﻭﻥ ﮐﻨﺘﺮﻝ ﻭ ﻣﺮﺍﻗﺒﺖ، ﻣﻮﺍﺩ ﺻﻨﻌﺘﯽ، ﺭﻭﺍﻥ ﺁﺏ ﻫﺎﯼ ﻓﺎﺿﻼﺏ، ﺁﻓﺖ ﮐﺶ ﻫﺎ ﻭ ﻣﻮﺍﺩ ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺴﮑﻮﻧﯽ، ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ،ﮐﺸﺎﻭﺭﺯﯼ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺯﯾﺴﺘﮕﺎه ﺳﻤﻨﺪﺭﻫﺎ ﺁﺳﯿﺐ ﺑﺰﻧﻨﺪ، ﺗﻐﯿﯿﺮﺍﺕ ﺁﺏ ﻭ ﻫﻮﺍﯾﯽ که ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺩﺭ ﺩﻣﺎ، ﺳﻄﺢ ﺭﻃﻮﺑﺖ، ﺧﺸﮑﺴﺎﻟﯽ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻣﻨﻔﯽ ﺑﺮ ﺳﻼﻣﺖ ﻭ ﭼﺮﺧﻪ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﺳﻤﻨﺪﺭﻫﺎ ﺩﺍﺭﺩ، ﺑﻬﺎﺭ ﮐﻢ ﺁﺏ ﻭ ﺗﺎﺑﺴﺘﺎﻥ ﺧﺸﮏ ﺑﺎﻋﺚ ﺍﯾﺠﺎﺩ ﻣﺸﮑﻞ ﺩﺭ ﻣﻬﺎﺟﺮﺕ ﻭ ﺯﻣﺎﻥ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺜﻞ ﻣﯽ ﺷﻮﺩ.
* 1000 عدد از گونه سمندر لرستانی باقی مانده است
ایران هنوز نمیتواند خود برای حفظ این سمندر اقداماتی مؤثر انجام دهد و کشورهای اروپایی از هماکنون برای پرورش سمندر لرستانی سرمایهگذاری قابل توجهی در دانشگاهها میکنند چرا که گفته میشود از این گونه تنها ۱۰۰۰ عدد باقیمانده است. كشور آلمان هزینه تحقیقاتی چندین صد میلیون دلاری را روی گونه سمندر لرستانی (اندمیك ایران) برای تكثیر در اختیار آزمایشگاه های دانشگاه های مختلف آلمان گذاشته است.
سمندر لرستانی در كره جنوبی، و یا كشورهای اروپایی و ایالات متحده هر نمونه به قیمت بین ۳۵۰ تا ۸۵۰ دلار فروخته می شود. بسیار جای تاسف و نگرانی برای این موضوع وجود دارد.
*سمندر لرستانی 900 دلاری در بازار جهانی
سمندر کوههای زاگرس بخاطر خطوط زیبای رنگیاش گاه تا ۹۰۰ دلار قیمتگذاری میشود. شکار بیرویه این جانور کار را بجایی رسانده است که به سختی میشود به حفظ حیات آن امیدوار بود. سمندر لرستان سالهاست طعمه سودجویانی است که آن را شکار میکنند و گاه به قیمتی نازل، حدود ۱۰۰ تومان میفروش می رسد .
رئیس محیط زیست شهر تهران با اشاره به ممنوعیت خرید و فروش گونههای جانوری و اخطار به فروشندگان این گونهها در آستانه عید نوروز گفت: بر اساس مصوبه شورای عالی محیط زیست جریمه خرید و فروش سمندر لرستانی ۳۰۰ هزار تومان است.
محمدحسین بازگیر در مورد جریمه خرید و فروش گونههای جانوری در آستانه عید نوروز گفت: شورای عالی محیط زیست مصوبهای را در خصوص جرایم ضرر و زیان حیات وحش دارد که بر اساس آن جریمه خرید و فروش هر گونه جانوری مشخص میشود.
وی ادامه داد: بر اساس همان مصوبه با مجرمان در آستانه عید نوروز نیز برخورد میشود و جریمههایی برای آنها در نظر گرفته میشود، از جمله گونههایی که در آستانه عید نوروز شاهد خرید و فروش آن هستیم گونه سمندر لرستانی، لاک پشتهای برکهای و انواع مارهای دریایی است که بر اساس این مصوبه جریمه آن ۳۰۰ هزار تومان است.
رئیس محیط زیست شهر تهران اظهار داشت: اطلاع رسانیها و مکاتبات لازم با تمام مجموعهها نیز انجام شده است که اجازه خرید و فروش گونههای حیات وحش را ندهند در صورت مشاهده هرگونه تخلف در این زمینه حتما با متخلفان برخورد قانونی صورت خواهد گرفت.
سمندر لرستانی یک گونه ارزشمند در نقشه جانوری ایران است. نگهداری از این گونه در آکواریوم و تُنگ کار آسانی نیست و خیلی زود می میرد. از خرید و فروش آن خودداری کنیم و سفره هفت سین را به زمین مرگ این جاندار ظریف و کم پیدا تبدیل نکنیم. به همان اندازه که من و شما حق داریم از فرارسیدن نوروز شادمان باشیم، سمندر ایرانی هم حق دارد در سرزمینی که به آن تعلق دارد زنده بماند و زندگی کند.