هرچند طي سالهاي گذشته پيشبينيهايي براي حضور اروپاييها در بخش صنعت ريلي و راه اهن کشور شده بود، اما حالا و بعد از تصميم رئيس جمهوري آمريکا براي خروج اين کشور از برجام، زمزمههايي درباره خروج احتمالي شرکتهاي اروپايي از بخش ريلي ايران نيز شنيده ميشود. بررسيها نشان ميدهد که در شرايط فعلي و با توجه به اينکه هنوز شرکتهاي اروپايي فعال در پروژههاي ريلي و جادهاي تصميم قطعي خود را در قبال خروج آمريکا از برجام براي قطع همکاري يا ادامه همکاري با ايران اعلام نکردهاند، گمانهزنيهايي در صورت بازگشت تحريمها مطرح ميشود و برخي ميگويند شرکتهاي روسي و چيني جاي اروپاييها را ميگيرند. اين در حالي است که هنوز اروپاييها در برابر رفتار آمريکا واکنشي نشان ندادهاند بنابراين نميتوان با قطعيت از ادامه يا قطع همکاري با شرکتهاي اروپايي حرف زد.
جايگزين اروپاييها وجود دارد
در همين حال روز گذشته معاون فني و زيربنايي راه آهن با بيان اينکه در صورت خروج هر شرکت خارجي در شرايط اعمال تحريمها، شرکت جايگزين وجود دارد، گفت: هنديها با تامين شمش توليد ريل ملي موافقت کردهاند به طور قطع امسال نمونه ريل ذوب آهن تاييد نهايي ميشود. مازيار يزداني در گفتگو با ايلنا با اشاره به تصميم شرکتهاي خارجي به ادامه همکاري با راهآهن با وجود وضع تحريمهاي جديد، اظهار داشت: هيچ يک از شرکتهاي اروپايي و خارجي که در پروژههاي زيربنايي راه آهن با ايران همکاري دارند، با توجه به شرايط جديد هنوز واکنشي از خود نشان ندادهاند. وي افزود: تا کنون شرکتهاي خارجي از ادامه همکاريها صحبت ميکنند اما به طور رسمينه واکنش منفي و نه واکنش مثبت از خود نشان ندادهاند و در حال بررسي شرايط هستند.
معاون شرکت راه آهن با تاکيد بر اينکه در شرايط حاضر نميتوان پيشبيني کرد که شرکتي خارج ميشود يا نه، ادامه داد: خوشبختانه براي تمام شرکتهايي که قصد ترک همکاري با بخش فني راه آهن را داشته باشند، شرکت جايگزين وجود دارد. يزداني با بيان اينکه در بخشهاي زيربنايي و فني راه آهن در انحصار هيچ شرکتي نيستيم، ادامه داد: اينگونه نيست که تنها به يک شرکت خارجي وابسته باشيم، بنابراين به محض اينکه شرکتي قصد خروج از همکاري با ايران را داشته باشد، شرکت ديگري سريعا جايگزين آن ميشود.
زمزمههاي جايگزيني چينيها و روسيه
چند روز پيش از اين نيز يزداني درباره اثرپذيري قراردادها و پروژههاي ريلي از خروج امريکا از برجام گفته بود که در بخش زيربنايي راه آهن پروژههاي متعددي با شرکتهاي اروپايي و آسيايي منعقد شده است. هنوز اروپاييها در برابر رفتار آمريکا واکنشي نشان ندادهاند بنابراين نميتوان با قطعيت از ادامه يا قطع همکاري با شرکتهاي اروپايي حرف زد. وي با تاکيد بر اينکه توان داخل براي پاسخ گويي به اغلب نيازهاي پروژههاي فني وجود دارد، ادامه داد: در بخش فني و زيربنايي راه آهن ميتوان از بخشهاي داخلي امکانات مورد نياز را تامين کرد البته وابستگيهايي در تامين برخي از تجهيزات به شرکتهاي خارجي وجود دارد. معاون فني و زيربنايي راه آهن افزود: براي تامين ماشين آلات مکانيزم نگهداري از خطوط راه آهن با شرکت اتريشي پلاتر در حال همکاري هستيم که البته اين شرکت اروپايي در دوره تحريمهاي قبلي هم با ايران همکاري ميکرد. يزداني با تاکيد بر اينکه بايد منتظر تصميم و عکس العمل اروپاييها باشيم، گفت: هنوز زود است که بخواهيم پيش بيني يا قضاوتي داشته باشيم چراکه هيچ شرکت اروپايي فعال در پروژههاي ريلي اظهار نظري درباره قطع همکاري با ايران نداشته است. اين مقام مسئول تاکيد کرد:در صورت برگشت تحريمها شرکتهاي روسي و چيني جاي اروپاييها را ميگيرند. وي درباره اثرپذيري فاينانسهايي که براي پروژههاي ريلي نهايي شده است، گفت:تا کنون دو فاينانس پروژه برقيسازي خط آهن تهران- مشهد با چينيها و برقيسازي خط آهن گرمسار- اينچه برون با روسيها نهايي شده است که گمان نميرود براي اين فاينانسها در صورت برگشت تحريمها مشکلي ايجاد شود.
ايجاد شراکت با کمپانيهاي خارجي
قبلا هم تحريمها وجود داشتهاند و جايگزينها و راهحلهاي آزموده شدهاي برايش وجود دارد و ادامه مسير با تمام مشکلات هموار خواهد بود؛ با اين حال همچنان برخي کارشناسان معتقدند که شرکتهاي اروپايي پيرو تحريمهاي آمريکا عمل نميکنند با توجه به اينکه موضوع برنامه هستهاي با قبل بسيار متفاوت است. در همين ارتباط رضا کامي، عضو کميسيون حمل و نقل اتاق بازرگاني در گفتگو با خبرنگار روزنامه «تجارت» ميگويد: خش حملونقل در کشور با کمبودهايي مواجه است، هم زميني و هم هوايي. متاسفانه با مشکلاتي مواجهيم که سبب کندي ترانزيتها ميشود، و حتي بخشي از کالاهاي ترانزيتي نيز که بتوانند خارج از بحثهاي سياسي و تحريم حاکم تردد کنند، در حال حاضر مسيرهاي اشتباه انتخاب ميکنند، چرا که قوانين بازدارنده و کندکننده بيشتري در بخش ترانزيت وجود دارد. اين عضو هيات نمايندگان اتاق بازرگاني خاطرنشان کرد: ميتوان با ايجاد شرکتهاي مشترک يا همکاريهايي بهصورت پروژهاي با کشورهاي ديگر از دانش و کارايي سيستميديگر کشورها استفاده کرد. کشور بايد بتواند با وجود يا نبود تحريمها در پروژههاي منطقهاي از نيروي خارجي و همکاري با کشورهاي ديگر بهرهمند شود، تا بتواند در تمام زمينهها از تمام ظرفيتهاي موجود استفاده کند. کاميدر پايان خاطرنشان کرد: با توجه به پروژههايي که در کشورهاي ديگر و منطقه بازگشايي شده، بايد به دنبال توسعه آنها بود و براي ايجاد پروژههاي جديد با کشورهاي ديگر برنامهريزي کرد. حتي بايد بحث جاده ابريشم را نيز پيگيري کنيم و بايد با رقباي ترانزيتي با اين پروژهها همکاري داشته باشيم و قطعا سود خواهيم برد.
آخرين وضعيت توليد ريلي ملي در کشور
از طرف ديگر يزداني درباره آخرين وضعيت توليد ريل ملي و خود اکتفايي در اين بخش از راه آهن اظهار داشت: نمونههاي ريلي ملي در حال تاييد نهايي است و اين به همت ذوب آهن بستگي دارد که بتواند نمونه نهايي را به توليد انبوه برساند. اين مقام مسئول افزود: قرار بر اين است که شمش مورد نياز براي تهيه توليد ريل ملي از هند تامين شود که خوشبختانه هند هم موافقت خود را اعلام کرده است. معاون فني و زيربنايي شرکت راه آهن با بيان اينکه تاکيد بر توليد ريل در مجموعه ذوب آهن است و از هند تنها شمش مورد نياز تامين خواهد شد، گفت: در شرايطي که اعتبارات نداريم ترجيح اين است که شمش مورد نياز را از هند فاينانس کنيم. در واقع شمش از هند به عنوان فاينانس در اختيار ذوب آهن براي توليد ريل ملي قرار ميگيرد. يزداني با تاکيد بر اينکه تاييد نهايي ريل ملي در مراحل پاياني است،گفت: صد درصد امسال نمونه نهايي ريل ملي تاييد ميشود اما اينکه ذوب آهن بتواند منابع مورد نياز را براي توليد انبوه تامين کند به توانايي و همت اين شرکت و اين مجموعه برميگردد.