محمد رضا حسين زاده
مديرعامل بانک ملي ايران
تحولات گسترده عصر حاضر و عدم اطمينانها، عمده فعاليتهاي افراد و سازمانها را با ريسکها و مخاطرات متعددي مواجه کرده و اين امر با توجه به ماهيت انتفاعي فعاليت مالي و اعتباري بانکها، نمود بيشتري پيدا ميکند.
همچنين هر نوع تغييري اعم از نوآوريهاي بازارهاي مالي، بين المللي شدن جريانهاي مالي و پيشرفت فناوري، چهره بانکداري را بيش از پيش دگرگون ساخته و ضمن ارائه فرصتهاي جديد، ريسکهاي متنوع و نوظهوري را نيز بر بانکها تحميل ميکند. افزون بر اين، بروز برخي رويدادها همچون بحران مالي سال 2008، به وضوح نشان داد بسياري از بانکها و موسسات مالي در مواجهه با اين ريسکها و مخاطرات ناشي از آنها از آمادگي کافي و مديريت کارآمد و اثربخش برخوردار نبوده اند، به نحوي که اين رويدادها نظام بانکداري را به بازنگري اهميت مقوله ريسک و اصول مديريت آن، به عنوان امري اجتناب ناپذير ملزم کرد. با توجه به چشم انداز و آينده متصور براي نظام بانکي دنيا و نيز به دليل به کارگيري روزافزون فناوريهاي مالي نوين، رشد بانکداري ديجيتال، ناهماهنگيهاي نظارتي و قانوني و.. ، از ريسک عملياتي به عنوان پرچالشترين شاخه ريسک نام برده ميشود که خود، ريسکهاي مختلفي نظير ريسکهاي مترتب بر حوزه IT، ريسک شهرت، ريسک تطبيق و... را در بر ميگيرد. در نظام بانکي کشور ما، موضوع داراييهاي سمياز اهم مشکلات پيش رو است که سوددهي و نسبت کفايت سرمايه بانکها را به شدت تحت تاثير خود قرار داده است. علت پيدايش اين مساله نيز عدم توجه به مقوله ريسک اعتباري است؛ به اين معنا که مشتري اعتباري بانک، قادر به بازپرداخت تسهيلات يا تعهدات خود نبوده و گواه اين امر نيز، ميزان بالاي مطالبات معوق و مشکوکالوصول در سيستم بانکي کشور است. البته صرف نظر از ريسک اعتباري، عواملي همچون شتاب سريع تکنولوژي و ارتباطات در سطح دنيا و استقبال روز افزون مردم براي استفاده از خدمات مبتني بر بسترهاي الکترونيکي و حرکت بانکها جهت بهره برداري حداکثري از پتانسيلهاي آن در فضاي رقابتي کنوني، ريسکها و مخاطرات جدي را ميتواند براي بانکها ايجاد کند. ضمن اينکه بانکها با توجه به ماهيت فعاليت خود، دائماً با ريسکهاي ديگري همچون ريسک نقدينگي و ريسک بازار نيز مواجهند.
لازمه حرفه بانکداري، همواره پذيرش اصول مديريت ريسک با رويکردي آينده نگر است؛ لذا با عنايت به اينکه طي دهه آتي، بانکهاي پيشرو به بنگاههاي بزرگي مرکب از بانک و شرکتهاي برتر در عرصه فناوري تبديل ميشوند، حرکت به اين سمت و شناسايي ريسکهاي اين حوزه، از اهم فعاليتهاي نظام بانکي خواهد بود.