مينا ابراهيمي‌بسابي
جامعه‌شناس
پيشرفت روزافزون علم و تکنولوژي تغييرات اساسي و نويني در زندگي جوامع ايجاد کرده است. يکي از مهم‌ترين اين تغييرات دگرگوني در فرهنگ ارتباطات انساني است که توسط فضاي مجازي و شبکه‌هاي اجتماعي يعني محيط تعاملات گسترده و تفکرات اندک صورت مي‌گيرد. حال اين امر در کشور ما به دليل شرايط مساعد جامعه گرايش بيشتري را در پي داشته است. ارضاي حس کنجکاوي و پيشرفت، داشتن سرگرمي‌و جذابيت تنوعمحدود بودن فعاليت‌هاي فيزيکي و جسمي‌و کمبود امکانات تفريحي و رفاهي و عدم برنامه‌ريزي براي اوقات فراغت از يک‌سو و آمار بالاي تحصيل‌کردگان بيکار از سوي ديگر در عين تنهايي شکل جديدي از ارتباطات و صميميت کاذب را ايجاد کرده است. در اين ارتباط نوين توانايي بيان نظرات گوناگون و اشاعه انواع مختلف ديدگاه‌هاي درست و غلط به‌صورت فردي و جمعي بدون محدوديت زماني و مکاني بسيار سهل‌الوصول است.
در فرهنگ و فضاي مجازي قيدوبندهاي زندگي واقعي وجود ندارد درنتيجه به هيجانات و نيازهاي کاذب مي‌توان دسترسي پيدا کرد و همچنين فعاليت‌هايي نظير توليد محتوا، پخش و نشر و تبادل و شفاف‌سازي و بازيابي اخبار و اطلاعات. آموختن، افزايش دانش و آگاهي‌ها، بروز خلاقيت و نوآوري، نوانديشي و خيال‌پردازي و نيز کسب‌وکار اقتصادي را شاهديم.
هرچند قابليت‌هاي مثبت فراوان فضاي مجازي غيرقابل انکار مي‌باشد و هويت، تعاملات و رفتارهاي ما معناي جديد و تازه‌اي پيدا کرده است. اما چرا در پاسخ به اين سؤال که "اينترنت و فضاي مجازي خوب است يا بد؟" توانايي پاسخ صحيح و قانع کننده را نداريم و نگران و مضطرب مي‌شويم.
بايد اذعان نمود که کاربران در اين محيط به بمباران اطلاعات و نشانه‌هاي بصري و سمعي کمتري مي‌پردازند که از قوت و اعتبار لازم برخوردار نيست. يک فضاي کاملاً محرمانه و خصوصي که در آن مي‌توان خط قرمزها را شکست و هنجارشکني نمود و با کج‌روي‌ها برخي ارزش‌هاي اخلاقي نظير احترام، ادب، دين‌داري، صداقت و درستي، ساده زيستي را از بين برده و توهين، دروغ، تزوير، تجمل و مصرف‌گرايي را جايگزين نمود. با توليد و نشر محتويات پرمخاطره و ناشايست پورنو گرافي و مسائل جنسي موجبات بحران جنسي را فراهم کرده و با پنهان نمودن هويت واقعي و ورود با هويت ساختگي و دروغين زمينه کلاه‌برداري، اخاذي، خيانت، و امور جنايي را به وجود آورد و امنيت و سلامت اجتماعي را تهديد کرد. همچنين با استفاده بيش‌ازحد زمينه اعتياد و وابستگي شديد و نيز ابتلا به افسردگي و انزواي اجتماعي و عدم سلامت جسمي‌و مانعي براي رشد علمي‌را فراهم نمود
بنابراين با توجه به تأثيرات سوء نوآوري و تکنولوژي بر زندگي انسان و فرهنگ براي کاهش و کنترل معضلات بايد در دو زمينه آگاهي و امنيت برنامه‌ريزي کرد. تا از طريق آموزش در نظام آموزشي (مدارس و دانشگاه‌ها) خصوصاً براي نسل جوان و رسانه‌هاي تأثيرگذار براي آحاد جامعه سطح اطلاعات و سواد رسانه ايي و شيوه صحيح بهره‌وري از فناوري را افزايش داده و آنان را با حقوق و مسئوليت خويش به‌عنوان کاربر آشنا نموده و نيز با مديريت و برنامه‌ريزي همه‌جانبه به حمايت و تبليغ و اطلاع‌رساني از چگونگي عملکرد شبکه‌هاي مجازي داخلي بپردازند تا بدين‌وسيله اطمينان و اعتماد عمومي‌براي افراد ايجاد گردد. با تدوين اصول و قوانين دقيق نيز به برخورد مؤثر و کنترل تخلفات پرداخته که درنتيجه بتوان سطح آرامش، سلامتي و امنيت اجتماعي را در جامعه ارتقا دهيم.
در فرهنگ و فضاي مجازي قيدوبندهاي زندگي واقعي وجود ندارد درنتيجه به هيجانات و نيازهاي کاذب مي‌توان دسترسي پيدا کرد و همچنين فعاليت‌هايي نظير توليد محتوا، پخش و نشر و تبادل و شفاف‌سازي و بازيابي اخبار و اطلاعات. آموختن، افزايش دانش و آگاهي‌ها، بروز خلاقيت و نوآوري، نوانديشي و خيال‌پردازي و نيز کسب‌وکار اقتصادي را شاهديم.
هرچند قابليت‌هاي مثبت فراوان فضاي مجازي غيرقابل انکار مي‌باشد و هويت، تعاملات و رفتارهاي ما معناي جديد و تازه‌اي پيدا کرده است. اما چرا در پاسخ به اين سؤال که "اينترنت و فضاي مجازي خوب است يا بد؟" توانايي پاسخ صحيح و قانع کننده را نداريم و نگران و مضطرب مي‌شويم.
بايد اذعان نمود که کاربران در اين محيط به بمباران اطلاعات و نشانه‌هاي بصري و سمعي کمتري مي‌پردازند که از قوت و اعتبار لازم برخوردار نيست. يک فضاي کاملاً محرمانه و خصوصي که در آن مي‌توان خط قرمزها را شکست و هنجارشکني نمود و با کج‌روي‌ها برخي ارزش‌هاي اخلاقي نظير احترام، ادب، دين‌داري، صداقت و درستي، ساده زيستي را از بين برده و توهين، دروغ، تزوير، تجمل و مصرف‌گرايي را جايگزين نمود. با توليد و نشر محتويات پرمخاطره و ناشايست پورنو گرافي و مسائل جنسي موجبات بحران جنسي را فراهم کرده و با پنهان نمودن هويت واقعي و ورود با هويت ساختگي و دروغين زمينه کلاه‌برداري، اخاذي، خيانت، و امور جنايي را به وجود آورد و امنيت و سلامت اجتماعي را تهديد کرد. همچنين با استفاده بيش‌ازحد زمينه اعتياد و وابستگي شديد و نيز ابتلا به افسردگي و انزواي اجتماعي و عدم سلامت جسمي‌و مانعي براي رشد علمي‌را فراهم نمود
بنابراين با توجه به تأثيرات سوء نوآوري و تکنولوژي بر زندگي انسان و فرهنگ براي کاهش و کنترل معضلات بايد در دو زمينه آگاهي و امنيت برنامه‌ريزي کرد. تا از طريق آموزش در نظام آموزشي (مدارس و دانشگاه‌ها) خصوصاً براي نسل جوان و رسانه‌هاي تأثيرگذار براي آحاد جامعه سطح اطلاعات و سواد رسانه ايي و شيوه صحيح بهره‌وري از فناوري را افزايش داده و آنان را با حقوق و مسئوليت خويش به‌عنوان کاربر آشنا نموده و نيز با مديريت و برنامه‌ريزي همه‌جانبه به حمايت و تبليغ و اطلاع‌رساني از چگونگي عملکرد شبکه‌هاي مجازي داخلي بپردازند تا بدين‌وسيله اطمينان و اعتماد عمومي‌براي افراد ايجاد گردد. با تدوين اصول و قوانين دقيق نيز به برخورد مؤثر و کنترل تخلفات پرداخته که درنتيجه بتوان سطح آرامش، سلامتي و امنيت اجتماعي را در جامعه ارتقا دهيم.
آخرین اخبار