راز پشت پرده گران شدن قیمت بلیت هواپیما چیست؟

دبیر انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی ایران گفت: کاهش قیمت بلیت هواپیما ظاهر قضیه است، چون شرکت‌های هواپیمایی با عناوین مختلف از جمله «مالیات اضافی»، نرخ‌ها را افزایش داده‌اند که تحت تاثیر آن، حجم سفر ایرانی‌ها در مسیرهای پرمسافر نیز به کمتر از نصف رسیده است.
مرتضی قربانی در گفت‌وگو با ایسنا به تحولات قیمت‌گذاری بلیت هواپیما بویژه پس ازتبدیل ارز آن با واحد "نیما"، اشاره کرد و درباره تاثیر آن بر قیمت تورها و حجم سفر ایرانی‌ها پرداخت و اظهار کرد: استانبول، تفلیس، کوالالامپور و دبی از پرترددترین مسیرهای سفر ایرانی‌ها است که درحال حاضر تعداد پروازهای آن‌ها به نصف رسیده است. شاید بخشی از آن ناشی از رکود فصلی باشد اما مهم‌ترین عامل آن هزینه سنگین سفر است.
وی گفت: افزایش نرخ در بلیت هواپیما از زمانی که ارز با نوسانات همراه شد، به دو شکل اتفاق افتاد؛ یک بار در ROE یا  نرخ تبدیل ارز که مبنای محاسبه قیمت بلیت و مالیات است، اما افزایش دیگر زمانی اتفاق افتاد که دولت یک مدل ارز (۴۲۰۰ تومان) را اعلام کرد و همان موقع پایه قیمت‌گذاری تغییر کرد. در واقع بهانه شرکت‌های هواپیمایی برای این افزایش قیمت، جبران مابه‌التفاوت ارز دولتی و آزاد بود. آن‌ها می‌گفتند از دولت ارزی دریافت نمی‌کنند و باید از بازار آزاد آن را تامین کنند. با این ترفند قیمت بلیت‌ها بیشتر شد. در حقیقت فقط نرخ ارز نبود که قیمت بلیت‌ها را گران کرد.
او ادامه داد: معمول است شرکت‌های هواپیمایی از قیمت پایه به آژانس کارمزد بدهند. اما در شرایط حاضر برخی از این ایرلاین‌ها آن قیمت پایه را پایین آوردند که متعاقب آن درصد کارمزد آژانس‌ها هم کاهش یافت، ولی از سوی دیگر مبلغ مالیات روی بلیت را افزایش دادند. این کاری بود که تعدادی از شرکت‌های هواپیمایی خارجی و ایرانی انجام داده‌اند. بنابراین هر گاه به قیمت بلیت هواپیما اعتراض می‌شد آن‌ها ادله و توجیه می‌آوردند که قیمت بلیت کمتر هم شده است. درحالی‌که مبلغ مالیات بلیت، بیشتر شده بود.
قربانی گفت: ظاهر قضیه این است که قیمت بلیت هواپیما پایین آمده، اما شرکت‌های هواپیمایی با عناوین مختلف از جمله مالیات اضافی (Surcharge)، ‌عوارض فرودگاه و هواپیما، این قیمت‌ها را افزایش داده‌اند. تازه‌ترین مصداق برای آن بلیت ۱۵ میلیون تومانی یکی از هواپیماهای داخلی در مسیر تهران ـ استانبول بوده است؛ بلیتی که در اصل، قیمت آن یک میلیون و ۷۰۰ هزار تومان است اما به  نرخ پرواز کانادا فروخته شده است.
دبیر انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی ایران بیان کرد: درست است که ROE  (نرخ تبدیل ارز در بلیت هواپیما) پایین آمده و وارد کانال ۸ هزار تومان شده است اما شیطنت‌هایی هم می‌شود که نرخ بلیت هواپیما همچنان پایین نیاید.
او سپس به قیمت‌گذاری در شرکت‌های هواپیمایی داخلی اشاره کرد و افزود: ROE به مسیرهای بین‌المللی مربوط می‌شود، بنابراین قیمت‌گذاری در شرکت‌های هواپیمایی داخلی  بر اساس "ریال" است و تنها بخشی از مالیات آن‌ها در مسیرهای خارجی ارزی محاسبه می‌شود. پس نوسانات ارز روی قیمت این شرکت‌ها نباید تاثیر چندانی داشته باشد، اما چرا این اتفاق افتاده است؟ شرکت‌های داخلی توجیه آورده‌اند ۷۰ درصد هزینه‌هایشان ارزی است، درحالی‌که به استناد اطلاعات موجود، هزینه‌های عمده شرکت‌های هواپیمایی از جمله دفتری، جاری و سوخت هواپیما، ریالی است، درحالی‌که آن‌ها می‌گویند حقوق خلبان و کرو پرواز خارجی، اجاره بهای هواپیما، سوخت در کشور مقصد و قطعات را ارزی می‌پردازند و چون دولت به آن‌ها ارز نمی‌دهد، مجبورند به نرخ آزاد تهیه کنند.
وی در عین حال گفت: برخی شرکت‌های هواپیمایی خارجی که کل هزینه‌هایشان ارزی است، قیمت‌ها را در برخی مسیرها بعضا تا ۳۰ درصد کم کرده‌اند، اما بعضی درحال به‌روزرسانی هستند تا نرخ پایه را افزایش دهند که خوشبختانه با رکود فصلی مقارن شده وگرنه افزایش تقاضا بازار را ملتهب‌تر می‌کرد.
قربانی درباره تاثیر قیمت تورها پس از کاهش نرخ ROE، اظهار کرد: قیمت تور تفاوت چندانی نداشته، چون نرخ بلیت‌ها هنوز گران است. مثلا سال گذشته در همین فصل که با رکود سفر همراه است، قیمت تور سه شب و چهار روز گرجستان ۷۰۰ هزار تومان بود اما حالا بلیت چارتری آن یک میلون و ۷۰۰ هزار تومان فروخته می‌شود.
این عضو هیات مدیره انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی ایران با تاکید بر این‌که حجم سفرهای خارجی با فاصله پایین آمده است، برای شفاف‌سازی، از میزان پروازها در پرمسافرترین مقاصد ایرانی‌ها مثال‌هایی ذکر کرد و گفت: در مدت زمان مشابه سال گذشته، دست‌کم روزی شش هفت پرواز مستقیم بین تهران و تفلیس برقرار بود اما حالا هر ایرلاین هفته‌ای دو تا سه پرواز دارد که برخی هم کلا پروازشان را قطع کرده‌اند. به طور کل حجم سفرهای هوایی در مسیر گرجستان تا ۶۰ درصد کاهش داشته است. سفرهای هوایی از تهران به استانبول نیز در مقایسه با مدت زمان مشابه تا ۵۰ درصد ریزش داشته، ضمن آن‌که در این مسیر نه تنها تعداد پروازها کاهش یافته که برخی ایرلاین‌ها دیگر حضور ندارند.
قربانی با بیان این‌که بررسی سفر در این دو مسیر سنجش خوبی برای نتیجه‌گیری درباره وضعیت تورهایی با قیمت متوسط است، ‌ ادامه داد: پروازهای مستقیم شرکت‌های خارجی همچون "ایرآسیا" و "تای ایرویز" در مسیرهای مالزی و تایلند که از دیگر مقاصد پر سفر ایرانی‌ها در این فصل به شمار می‌آید کاملا متوقف شده است. برخی ایرلاین‌های خارجی پیش از افزایش شدید نرخ‌ها پیش‌دستی کرده و پروازهایشان را در مسیر ایران متوقف کردند همانند شرکت‌های اروپایی که به بهانه نداشتن توجیه اقتصادی، بازار ایران را ترک کردند.