چه کسی دستور قتل را صادر کرد؟
رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه همانگونه که وعده داده بود در پارلمان حاضر شد و به ذکر جزئیاتی از پرونده قتل جمال خاشقجی پرداخت. با این حال وی در سخنان خود اگرچه به بی‌گناهی بن‌سلمان در این پرونده اشاره‌ای نکرد اما سخنی هم از وی به میان نیاورد و با احترام از پادشاه سعودی یاد کرد.
رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه همانگونه که وعده داده بود در پارلمان حاضر شد و به ذکر جزئیاتی از پرونده قتل جمال خاشقجی پرداخت. با این حال وی در سخنان خود اگرچه به بی‌گناهی بن‌سلمان در این پرونده اشاره‌ای نکرد اما سخنی هم از وی به میان نیاورد و با احترام از پادشاه سعودی یاد کرد.
به گزارش شبکه خبری الجزیره، بخشی از سخنان رئیس جمهوری ترکیه در پارلمان که به طور هم‌زمان به زبان انگلیسی و عربی هم ترجمه و پخش شد، درباره گزارش تیم تحقیق ترکیه درباره قتل جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار واشنگتن‌پست بود که در تاریخ دوم اکتبر وارد کنسولگری عربستان در استانبول شد اما هرگز از آن خارج نشد.
اردوغان در این سخنان هیچ اشاره‌ای به نوارهای صوتی یا ویدئوهای ضبظ شده‌ای که دولت عربستان به شدت خواهان آن است، نکرد. رئیس جمهوری ترکیه با این حال در سخنانش از قتل خاشقجی به عنوان یک "برنامه از پیش تعیین شده وحشیانه" نام برد. این در حالی است که مقامات سعودی در حالی که ناگزیر شده‌اند تا واقعیت به قتل رساندن خاشقجی را در کنسولگری عربستان بپذیرند اما از برنامه‌ریزی و اطلاع داشتن از آن شانه خالی می‌کنند و آن را به "عوامل خودسر" نسبت داده‌اند.
اردوغان در سخنرانی هفتگی‌اش برای نمایندگان حزب حاکم عدالت و توسعه در پارلمان، ملک سلمان، پادشاه عربستان را خطاب قرار داد و از او و نه "محمد بن سلمان" خواست تا تحقیقات را در این زمینه انجام دهد.
رئیس جمهوری ترکیه هم‌چنین پیشنهاد داد تا تحقیقات بین‌المللی هم در این باره صورت گیرد و محاکمه 18 مظنون این پرونده در استانبول انجام شود و عاملان و آمران این قتل، هر کسانی که باشند، مورد مجازات قرار گیرند.
وی در انتهای سخنانش نیز سئوالاتی را مطرح کرد که هنوز به آنها پاسخی داده نشده است؛ از جمله اینکه چه بر سر جسد جمال خاشقجی آمده است.
*گزارش اردوغان از جزئیات قتل جمال خاشقجی
اردوغان در ابتدای سخنانش درباره خاشقجی برای او طلب آمرزش کرد و به خانواده و نامزدش تسلیت گفت.
او گفت: جمال خاشقجی، ۲۸ سپتامبر، روز جمعه ساعت ده دقیقه به ۱۲ ظهر برای انجام کارهای ازدواجش وارد کنسولگری عربستان در استانبول شد. بعد از خروج او به تیمی که مسئول قتل وی هستند، اطلاع داده میشود. حتی به برخی از کارکنان کنسولگری گفته میشود که به کشورشان بازگردند تا مقدمات را انجام دهند. خاشقجی سپس در روز واقعه (دوم اکتبر) وارد کنسولگری کشورش در استانبول شد در حالی که تیمی که برای بازجویی از او آماده شده بود، منتظر او بودند. در یکم ماه اکتبر ساعت ۱۶ و سی دقیقه در روز دوشنبه یک تیم سه نفره وارد استانبول میشود. در دوم اکتبر هم ۹ نفر دیگر وارد استانبول می‌شوند و در کل ۱۵ نفر از ساعت ۹ و پنجاه تا ساعت ۱۱ صبح روز دوم اکتبر به صورت جداگانه وارد کنسولگری عربستان می‌شوند و سپس سیستم دوربین‌های کنسولگری قطع میشود. خاشقجی به همراه نامزدش ساعت یک و هشت دقیقه ظهر به کنسولگری می‌روند و بعد از حدود یک ساعت هر گونه ارتباط و اطلاع از او قطع میشود. در ساعت ۱۷ و پنجاه دقیقه نامزد وی مفقود شدن خاشقجی را اعلام می‌کند.
رئیس جمهوری ترکیه ادامه می‌دهد: پس از این مساله تیم تحقیقات ترکیه وارد پرونده شده و مشخص شد که خاشقجی پس از ورود به کنسولگری از آن محل دیپلماتیک خارج نشده است. بنا بر معاهده وین ما حق بازجویی از کارکنان دیپلماتیک را نداشتیم و به همین دلیل دادستان را موظف به انجام تحقیقات کردیم. در تحقیقات انجام شده مشخص شد که یک تیم ۱۵ نفره از ماموران اطلاعاتی، پزشکی قانونی و افراد دیگر با استفاده از هواپیمای خصوصی و پرواز عادی وارد ترکیه شده‌اند و بعد از آن نیز فردی شبیه به جمال خاشقجی وارد کنسولگری عربستان در استانبول شد.
اردوغان افزود: تیم سعودی چند روز قبل از روزی که خاشقجی کشته شد برای این سناریو طرح ریزی کرده بود اما تا آن لحظه عربستان درباره روشن شدن واقعیت حادثه با بازرسان ترکیه همکاری نمی‌کرد، یعنی عربستان تا روز چهارم اکتبر کاملا جنایت قتل خاشقجی در کنسولگری را انکار می‌کرد. عربستان با همین رویه اجازه تفتیش کنسولگری و محل اقامت کنسول عربستان را نمی‌داد اما بر اساس اینکه جنایت در استانبول انجام شده بود ما در جایگاه مسئول قرار داشته و باید پاسخگو می‌بودیم لذا من با ملک سلمان پادشاه عربستان تماس گرفتم و شواهد اولیه و اطلاعات ترکیه را به او دادم. در این تماس توافق کردیم تیم مشترکی برای تحقیقات شکل گیرد. قبل از آمدن این تیم کنسول عربستان اجازه تفتیش را نمی‌داد اما بعد تماس با ملک سلمان این کنسول عزل شد و به ریاض بازگشت. به این ترتیب زمینه برای تفتیش کنسولگری و محل اقامت کنسول عربستان مهیا شد.
رئیس جمهوری ترکیه گفت: مشخص است که در کنسولگری درگیری روی داده و به این حادثه ختم شده است. دوباره با سلمان بن عبدالعزیز پادشاه عربستان تماس گرفتم و او به من گفت ۱۸ نفر در این باره در عربستان دستگیر شده‌اند. وقتی لیست را به ما دادند دیدم ۱۵ نفر از این لیست همانهایی هستند که وارد ترکیه شده بودند و سه نفر نیز از کارکنان خود کنسولگری در استانبول بودند و این نشان می‌دهد که جنایت رخ داده و آنها خود نیز پذیرفته‌اند.
اردوغان ادامه داد: پس از آن با رئیس جمهوری آمریکا تلفنی صحبت کردم و دو طرف تاکید کردیم که تحقیقات کامل باید انجام شود و حقیقت آنچه که رخ داده باید مشخص شود. ترکیه بر اساس قوانین بین‌الملل هر آنچه که نیاز باشد را انجام می‌دهد و تاکنون نیز انجام داده است. ما هدف حملاتی از بیرون قرار گرفتیم که می‌دانیم از سوی چه کسانی است. اما این باعث نمی‌شود که از مسئولیت‌های بین‌المللی کوتاه بیاییم و کرامت خود را زیرپا بگذاریم.
رئیس جمهوری ترکیه تصریح کرد: جنایت در کنسولگری عربستان رخ داده و درست است که بر اساس قوانین بین‌الملل این مقر دیپلماتیک بخشی از خاک عربستان محسوب میشود اما فراموش نکنید که کنسولگری در خاک ترکیه قرار دارد و قوانین بین‌المللی اجازه نمی‌دهد که چنین جنایت وحشیانه‌ای در یک مکان دیپلماتیک انجام شود و تحت مصونیت سیاسی قرار گیرد. سوای از این خاشقجی یک روزنامه‌نگار و یک چهره مشهور جهانی است که خبر قتل او در جهان دنبال میشود و ترکیه هم این قضیه را از بعد انسانی و وجدانی هم پیگیری می‌کند. او به شکلی وحشیانه کشته شد و آسیبی جدی به وجدان بشری زد.
اردوغان گفت: عربستان اقدام بسیار مهمی انجام داد که وقوع قتل را پذیرفت و الان ما منتظر هستیم که از اول تا آخر ماجرا را توضیح دهد و تمامی عوامل از بالاترین رتبه تا پایین‌ترین آنها را معرفی کند. این جنایت یک اقدام برنامه ریزی نشده نبود و مشخص است که برای آن هماهنگی و برنامه وجود داشت.
وی در ادامه با مطرح کردن سؤالات متعددی درباره این پرونده گفت: چرا باید این ۱۵ نفر در همان روز قتل خاشقجی به ترکیه می‌آمدند؟ از چه کسی دستور گرفته بودند؟ چه بر سر جسد خاشقجی آمده است؟ آنها می‌گویند جسد او را به یک همدست محلی داده‌اند. آن همدست محلی کیست؟ ما براساس معاهده وین، قوانین بین‌المللی به تحقیقات ادامه خواهیم داد و هیچکس نمی‌تواند ما را از ادامه تحقیقات باز دارد. مقامات عربستان تنها به مقصر نشان دادن تعدادی از شخصیت امنیتی و اطلاعاتی کشور اکتفا کرده که نمی‌تواند پاسخگوی ما و جامعه جهانی باشد. وجدان انسانی باید درباره روشن شدن تمام ابهامات این پرونده مطمئن شود. لذا من تشکیل تیم تحقیقاتی بی‌طرف، واقع‌گرایانه و مبتنی بر کشف عدالت را پیشنهاد می‌کنم که هیچ یک از کسانی که ارتباطی با این قتل دارند، نباید در تیم تحقیقاتی حضور داشته باشند. در نظر بگیرید که این یک قتل سیاسی بود و عاملان آن در کشورهای مختلف اگر وجود دارند باید مورد بازجویی قرار گیرند. برکنار کردن و سرزنش برخی مسئولان اطلاعاتی، ما و جامعه جهانی را قانع نمی‌کند. لذا عربستان باید بر اساس شریعت اسلام و قانون این کشور و نیز قوانین بین‌المللی جزئیات بیشتری را در این خصوص بیان کرده و عاملان این جنایت را مجازات کند. این جرمی است که در ترکیه صورت گرفته و برای ما قابل چشم پوشی نیست.
اردوغان خاطرنشان کرد: به پادشاه عربستان پیشنهاد می‌کنم این ۱۸ فرد بازداشت شده را در استانبول محاکمه کند. ما به همکاری عربستان درخصوص پرونده خاشقجی اطمینان داریم. من شخصا هیچ تردیدی درباره صداقت ملک سلمان ندارم. می‌خواهیم روشن شود از بین این ۱۸ فرد بازداشت شده چرا ۱۵ نفر معرفی و شناسایی شده‌اند؟
به گزارش شبکه خبری الجزیره، بخشی از سخنان رئیس جمهوری ترکیه در پارلمان که به طور هم‌زمان به زبان انگلیسی و عربی هم ترجمه و پخش شد، درباره گزارش تیم تحقیق ترکیه درباره قتل جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار واشنگتن‌پست بود که در تاریخ دوم اکتبر وارد کنسولگری عربستان در استانبول شد اما هرگز از آن خارج نشد.
اردوغان در این سخنان هیچ اشاره‌ای به نوارهای صوتی یا ویدئوهای ضبظ شده‌ای که دولت عربستان به شدت خواهان آن است، نکرد. رئیس جمهوری ترکیه با این حال در سخنانش از قتل خاشقجی به عنوان یک "برنامه از پیش تعیین شده وحشیانه" نام برد. این در حالی است که مقامات سعودی در حالی که ناگزیر شده‌اند تا واقعیت به قتل رساندن خاشقجی را در کنسولگری عربستان بپذیرند اما از برنامه‌ریزی و اطلاع داشتن از آن شانه خالی می‌کنند و آن را به "عوامل خودسر" نسبت داده‌اند.
اردوغان در سخنرانی هفتگی‌اش برای نمایندگان حزب حاکم عدالت و توسعه در پارلمان، ملک سلمان، پادشاه عربستان را خطاب قرار داد و از او و نه "محمد بن سلمان" خواست تا تحقیقات را در این زمینه انجام دهد.
رئیس جمهوری ترکیه هم‌چنین پیشنهاد داد تا تحقیقات بین‌المللی هم در این باره صورت گیرد و محاکمه 18 مظنون این پرونده در استانبول انجام شود و عاملان و آمران این قتل، هر کسانی که باشند، مورد مجازات قرار گیرند.
وی در انتهای سخنانش نیز سئوالاتی را مطرح کرد که هنوز به آنها پاسخی داده نشده است؛ از جمله اینکه چه بر سر جسد جمال خاشقجی آمده است.
*گزارش اردوغان از جزئیات قتل جمال خاشقجی
اردوغان در ابتدای سخنانش درباره خاشقجی برای او طلب آمرزش کرد و به خانواده و نامزدش تسلیت گفت.
او گفت: جمال خاشقجی، ۲۸ سپتامبر، روز جمعه ساعت ده دقیقه به ۱۲ ظهر برای انجام کارهای ازدواجش وارد کنسولگری عربستان در استانبول شد. بعد از خروج او به تیمی که مسئول قتل وی هستند، اطلاع داده میشود. حتی به برخی از کارکنان کنسولگری گفته میشود که به کشورشان بازگردند تا مقدمات را انجام دهند. خاشقجی سپس در روز واقعه (دوم اکتبر) وارد کنسولگری کشورش در استانبول شد در حالی که تیمی که برای بازجویی از او آماده شده بود، منتظر او بودند. در یکم ماه اکتبر ساعت ۱۶ و سی دقیقه در روز دوشنبه یک تیم سه نفره وارد استانبول میشود. در دوم اکتبر هم ۹ نفر دیگر وارد استانبول می‌شوند و در کل ۱۵ نفر از ساعت ۹ و پنجاه تا ساعت ۱۱ صبح روز دوم اکتبر به صورت جداگانه وارد کنسولگری عربستان می‌شوند و سپس سیستم دوربین‌های کنسولگری قطع میشود. خاشقجی به همراه نامزدش ساعت یک و هشت دقیقه ظهر به کنسولگری می‌روند و بعد از حدود یک ساعت هر گونه ارتباط و اطلاع از او قطع میشود. در ساعت ۱۷ و پنجاه دقیقه نامزد وی مفقود شدن خاشقجی را اعلام می‌کند.
رئیس جمهوری ترکیه ادامه می‌دهد: پس از این مساله تیم تحقیقات ترکیه وارد پرونده شده و مشخص شد که خاشقجی پس از ورود به کنسولگری از آن محل دیپلماتیک خارج نشده است. بنا بر معاهده وین ما حق بازجویی از کارکنان دیپلماتیک را نداشتیم و به همین دلیل دادستان را موظف به انجام تحقیقات کردیم. در تحقیقات انجام شده مشخص شد که یک تیم ۱۵ نفره از ماموران اطلاعاتی، پزشکی قانونی و افراد دیگر با استفاده از هواپیمای خصوصی و پرواز عادی وارد ترکیه شده‌اند و بعد از آن نیز فردی شبیه به جمال خاشقجی وارد کنسولگری عربستان در استانبول شد.
اردوغان افزود: تیم سعودی چند روز قبل از روزی که خاشقجی کشته شد برای این سناریو طرح ریزی کرده بود اما تا آن لحظه عربستان درباره روشن شدن واقعیت حادثه با بازرسان ترکیه همکاری نمی‌کرد، یعنی عربستان تا روز چهارم اکتبر کاملا جنایت قتل خاشقجی در کنسولگری را انکار می‌کرد. عربستان با همین رویه اجازه تفتیش کنسولگری و محل اقامت کنسول عربستان را نمی‌داد اما بر اساس اینکه جنایت در استانبول انجام شده بود ما در جایگاه مسئول قرار داشته و باید پاسخگو می‌بودیم لذا من با ملک سلمان پادشاه عربستان تماس گرفتم و شواهد اولیه و اطلاعات ترکیه را به او دادم. در این تماس توافق کردیم تیم مشترکی برای تحقیقات شکل گیرد. قبل از آمدن این تیم کنسول عربستان اجازه تفتیش را نمی‌داد اما بعد تماس با ملک سلمان این کنسول عزل شد و به ریاض بازگشت. به این ترتیب زمینه برای تفتیش کنسولگری و محل اقامت کنسول عربستان مهیا شد.
رئیس جمهوری ترکیه گفت: مشخص است که در کنسولگری درگیری روی داده و به این حادثه ختم شده است. دوباره با سلمان بن عبدالعزیز پادشاه عربستان تماس گرفتم و او به من گفت ۱۸ نفر در این باره در عربستان دستگیر شده‌اند. وقتی لیست را به ما دادند دیدم ۱۵ نفر از این لیست همانهایی هستند که وارد ترکیه شده بودند و سه نفر نیز از کارکنان خود کنسولگری در استانبول بودند و این نشان می‌دهد که جنایت رخ داده و آنها خود نیز پذیرفته‌اند.
اردوغان ادامه داد: پس از آن با رئیس جمهوری آمریکا تلفنی صحبت کردم و دو طرف تاکید کردیم که تحقیقات کامل باید انجام شود و حقیقت آنچه که رخ داده باید مشخص شود. ترکیه بر اساس قوانین بین‌الملل هر آنچه که نیاز باشد را انجام می‌دهد و تاکنون نیز انجام داده است. ما هدف حملاتی از بیرون قرار گرفتیم که می‌دانیم از سوی چه کسانی است. اما این باعث نمی‌شود که از مسئولیت‌های بین‌المللی کوتاه بیاییم و کرامت خود را زیرپا بگذاریم.
رئیس جمهوری ترکیه تصریح کرد: جنایت در کنسولگری عربستان رخ داده و درست است که بر اساس قوانین بین‌الملل این مقر دیپلماتیک بخشی از خاک عربستان محسوب میشود اما فراموش نکنید که کنسولگری در خاک ترکیه قرار دارد و قوانین بین‌المللی اجازه نمی‌دهد که چنین جنایت وحشیانه‌ای در یک مکان دیپلماتیک انجام شود و تحت مصونیت سیاسی قرار گیرد. سوای از این خاشقجی یک روزنامه‌نگار و یک چهره مشهور جهانی است که خبر قتل او در جهان دنبال میشود و ترکیه هم این قضیه را از بعد انسانی و وجدانی هم پیگیری می‌کند. او به شکلی وحشیانه کشته شد و آسیبی جدی به وجدان بشری زد.
اردوغان گفت: عربستان اقدام بسیار مهمی انجام داد که وقوع قتل را پذیرفت و الان ما منتظر هستیم که از اول تا آخر ماجرا را توضیح دهد و تمامی عوامل از بالاترین رتبه تا پایین‌ترین آنها را معرفی کند. این جنایت یک اقدام برنامه ریزی نشده نبود و مشخص است که برای آن هماهنگی و برنامه وجود داشت.
وی در ادامه با مطرح کردن سؤالات متعددی درباره این پرونده گفت: چرا باید این ۱۵ نفر در همان روز قتل خاشقجی به ترکیه می‌آمدند؟ از چه کسی دستور گرفته بودند؟ چه بر سر جسد خاشقجی آمده است؟ آنها می‌گویند جسد او را به یک همدست محلی داده‌اند. آن همدست محلی کیست؟ ما براساس معاهده وین، قوانین بین‌المللی به تحقیقات ادامه خواهیم داد و هیچکس نمی‌تواند ما را از ادامه تحقیقات باز دارد. مقامات عربستان تنها به مقصر نشان دادن تعدادی از شخصیت امنیتی و اطلاعاتی کشور اکتفا کرده که نمی‌تواند پاسخگوی ما و جامعه جهانی باشد. وجدان انسانی باید درباره روشن شدن تمام ابهامات این پرونده مطمئن شود. لذا من تشکیل تیم تحقیقاتی بی‌طرف، واقع‌گرایانه و مبتنی بر کشف عدالت را پیشنهاد می‌کنم که هیچ یک از کسانی که ارتباطی با این قتل دارند، نباید در تیم تحقیقاتی حضور داشته باشند. در نظر بگیرید که این یک قتل سیاسی بود و عاملان آن در کشورهای مختلف اگر وجود دارند باید مورد بازجویی قرار گیرند. برکنار کردن و سرزنش برخی مسئولان اطلاعاتی، ما و جامعه جهانی را قانع نمی‌کند. لذا عربستان باید بر اساس شریعت اسلام و قانون این کشور و نیز قوانین بین‌المللی جزئیات بیشتری را در این خصوص بیان کرده و عاملان این جنایت را مجازات کند. این جرمی است که در ترکیه صورت گرفته و برای ما قابل چشم پوشی نیست.
اردوغان خاطرنشان کرد: به پادشاه عربستان پیشنهاد می‌کنم این ۱۸ فرد بازداشت شده را در استانبول محاکمه کند. ما به همکاری عربستان درخصوص پرونده خاشقجی اطمینان داریم. من شخصا هیچ تردیدی درباره صداقت ملک سلمان ندارم. می‌خواهیم روشن شود از بین این ۱۸ فرد بازداشت شده چرا ۱۵ نفر معرفی و شناسایی شده‌اند؟
آخرین اخبار