سهم اتوبوس ها در تصادفات جاده ای

رانندگانی که بی توجه به نکات ایمنی و قوانین بی امان در جاده می رانند و تنها هدفشان رسیدن سریع به مقصد است. حتی گذاشتن اتوبوس های و ماشین های مچاله شده در حاشیه جاده هم برای این رانندگان عبرت نمی شود. هرچند پلیس اعتقاد دارد میزان تخلفات در حوزه سرعت غیرمجاز به دلیل نظارت های هوشمند کاهش پیدا کرده است.

امکان تخلف وجود ندارد

سرهنگ علیرضا جهانگیری معاون عملیات پلیس راهور ناجا می گوید: در حال حاضر بیشتر جاده های کشور به دوربین ثبت تخلف مجهزند و امکان تخلف برای اتوبوسهای بین شهری وجود ندارد، چون یکی از مهم ترین و شایع ترین عوامل تصادفات و مرگ میر در گذشته همین سرعت زیاد است.

وی با بیان اینکه هم سرعت مجاز در جاده های بین شهری رای اتوبوسهای بین شهری 100 کیلومتر  است ادامه می دهد : طبق قوانین رانندگی در اتحادیه اروپا حداکثر سرعت برای اتوبوس های بین شهری 80 کیلومتر بر ساعت است و تنها رانندگانی می توانند سرعت خود را به 100 کیلومتر برسانند که شروط لازم از جمله گواهینامه مخصوص به این کار را دریافت کرده باشند.

معاون عملیات پلیس راهور ناجا به بازرسان نامحسوس در اتوبوسها و جاده ها اشاره می کند و می گوید: این بازرسی ها میزان تخلفات را کاهش می دهد و ما الان کمتر گزارشی در مورد سرعت زیاد اتوبوسها داریم.

سرهنگ جهانگیری می گوید: از سوی دیگر رانندگان ملزم به ثبت ساعت ورود و خروج در پایانه ها هستند و همین آنها را ملزم می کند تا در رعایت سرعت دقت کنند. برخی اتوبوسهای بین شهری جدید توان بالایی دارند و همین باعث می شود تا رانندگان تصور کنند می توانند با سرعت بالا حرکت کنند اما به هرحال خطر در جاده ها وجود دارد و نباید رانندگان این موضوع را فراموش کنند.

 معاون عملیات پلیس راهور ناجا ادامه می دهد : ما در کلاسهای آموزشی که برای رانندگان اتوبوس بین شهری می گذاریم سرعت مجاز در انواع جاده های کشور را آموزش می دهیم چون جان مسافران در دست آنهاست و باید دقت زیادی کنند.

سرعت مجاز در جاده های ایران

علیرضا خسروی عضو کمیسیون عمران مجلس هم با بیان این که پلیس راه سرعت مجاز اتوبوسهای بین شهری را اعلام کرده است می گوید:  وزارت راه در این زمینه باید آموزش بدهد و با رانندگان متخلف برخورد کند.

وی با بیان اینکه سرعت مجاز برای اتوبوسهای بین شهری بین 100 تا 110 کیلومتر است اضافه می کند: عامل بسیاری از تصادفها سرعت غیرمجاز است و با وجود جریمه های سنگین باز هم برخی رانندگان تخلف می کنند.

خسروی معتقد است: باید خود مسافران هم اجازه سرعت زیاد به راننده را ندهند و برخورد کنند و حتما یک راننده کمکی در اتوبوس حضور داشته باشد تا در هنگام خستگی و خواب‌آلودگی راننده اول جایش را با او عوض کند.

حمیدرضا کاشانی استاد دانشگاه و کارشناس حمل و نقل هم معتقد است : تجهیزاتی در تمام دنیا بر روی اتوبوسهای بین شهری نصب شده که میزان سرعت را نشان می دهد و اگر راننده تخلف کند به خوبی امکان برخورد با آنها و جود دارد.

وی ادامه می دهد : سرعت غیرمجاز در اتوبوسهایی که  قطعات غیراستاندارد و نامرغوب دارند بسیار خطرناک است و کوچکترین غفلت می تواند حادثه های بدی را رقم بزند.

کاشانی با اشاره به اینکه پلیس راهنمایی و رانندگی باید به تناسب ایمنی جاده ها سرعت برای اتوبوسهای بین شهری اعلام کند می افزاید : با توجه به اينكه رانندگان امانت دار مردم هستند بايد در مورد سلامت آنها، اطمينان داشته باشند كه البته پليس راهور در اين زمينه تمهيداتي را انديشيد اما با دقت بايد پيگيري شود.

وی ادامه داد: متاسفانه آمار تصادف در کشور ما بالاست و بخش اعظم آن به خاطر بی توجهی مسئولان به مسائلی مانند عدم ایمنی خودرو، سرعت غیرمجاز  است که هیچ وقت هم برای آن تدبیری وجود ندارد.

چشم انداز صفر

اما در دنیاسال ها است  برای سرعت در جاده ها تعاریف دقیق و ویژه ای دارند . طرحی که با عنوان چشم انداز صفر معروف است .

چشم انداز صفر یک پروژه چند ملیتی پیرامون ایمنی ترافیک جاده است که هدف آن ایجاد سیستمی برای بزرگراهها است که هیچ گونه تصادف منجر به فوت و یا صدمه شدید در آن رخ ندهد.

این پروژه در سال 1997 ابتدا در کشور سوئد آغاز شد. اصل اساسی این دورنما عبارت است از «حیات و سلامتی افراد به هیچ وجه نمی تواند با سایر منافع جامعه جایگزین شود» بجای اصل مرسومی که برای سلامتی و جان افراد ارزش پولی در نظر گرفته می شد و این ارزش مبنای تصمیم گیری برای میزان سرمایه گذاری در زیرساخت های جاده ای به نسبت منافع حاصل از کاهش ریسک بود.

بطور کلی پروژه چشم انداز صفر بر اساس چهار اصل قرار دارد:

اصل اخلاقی: حیات انسان بالاترین ارزش را دارد و بر تمامی سایر اهداف سیستم ترافیک جاده ای اولویت دارد

مسئولیت: تأمین کنندگان و قانون گذاران حوزه سیستم های ترافیک جاده ای مسئولیت خود را با استفاده کنندگان به اشتراک می گذارند.

ایمنی: سیستم های ترافیک جاده ای باید مسو.لیت خطاهای انسانی را نیز بپذیرند و هم احتمال بروز خطای [انسانی] و هم آسیب ناشی رویداد آن را حداقل کنند.

مکانیزم های تغییر: تأمین کنندگان و قانونگذاران باید حداکثر تلاش خود را برای تضمین ایمنی تمام شهروندان معمول دارند؛ ایشان باید با کاربران شبکه جاده ای همکاری کنند؛ و هر سه باید آماده تغییر کردن برای نیل به اهداف ایمنی باشند.

محدودیت های سرعت

چشم انداز صفر میزان حداکثر سرعت ها با توجه به زیرساخت های جاده ای را با توجه به طراحی خودروها و استفاده محدود از آنها پیشنهاد می کند.

 این سرعت ها بر اساس محدودیت های خودروها و انسانها هستند. برای مثال، میزان تحمل یک عابر پیاده در بخورد با یک خودرو که دارای طراحی مناسب است حداکثر 30 کیلومتر بر ساعت است.

 در این صورت اگر در محیط های شهری سرعت بالاتری مد نظر است، باید منطقه عبور عابران پیاده از ترافیک شهری جدا شود. در غیر اینصورت، محل عبور عابران پیاده، و یا خودروها باید بگونه ای طراحی شوند که با حداکثر سرعت 30 کلیومتر بر ساعت حرکت کنند.

همچنین، ایمنی ذاتی خودروهایی که دارای طراحی مناسب هستند به میزان 70 کیلومتر بر ساعت در برخورد از جلو و 50 کیلومتر بر ساعت در برخورد از بغل پیش بینی می شود. سرعت های بالاتر از 100 کیلومتر بر ساعت در صورتی می تواند اعمال شود که زیرسخت جاده ای بگونه ای طراحی شود که از احتمال برخورد از جلو و بغل را جلوگیری کند.

جاده هایی که امکان تصادف از بغل و روبرو در آنها وجود ندارد در سه نوع آزادراه/بزرگراه/اتوبان ، جاده های 2+2 لاین  و جاده های 2+1 لاین  دسته بندی می شوند.

این جاده ها دارای گاردریل بین دو جاده هستند که تردد در دو طرف جاده را از هم جدا می کند همچنین دارای محدودیت دسترسی و تقاطع غیر همسطح و ممنوعیت برای تردد خودروهای کندرو و یا آسیب پذیر هستند. جاده های روستایی که دارای تجهیزات جداکننده مسیرهای تردد در دو لاین مخالف نیستند حتی با وجود محدودیت سرعت وضع شده دارای آمار تلفات قابل توجهی هستند.

بعنوان مثال در سال 2012 در کشور آلمان نرخ تلفات جاده های روستایی (با محدودیت سرعت 100 کیلومتر بر ساعت در آلمان) 7.6 نفر در هر یک میلیارد نفرـ کیلومتر تردد بود که نرخ بالاتری از میزان تلفات در محیط شهری به میزان 5.1 بود که دارای محدودیت سرعت 50 کیلومتر بر ساعت و بسیار بالاتر از نرخ تلفات در اتوبان ها به میزان 1.7 بود.

اجرای قوانین ترافیکی در برخی کشورها

کشور هلند؛ بخشنده بودن جاده ها

در کشور هلند، رویکرد ایمنی پایدار دارای تفاوتهایی با چشم انداز صفر است. این رویکرد نقش عامل انسانی در اغلب تصادفات را تأیید می کند و تأکید می کند که جاده ها باید طوری طراحی شوند که به رانندگان نشان دهند که باید در در کجا باشند و چگونه رفتار کنند (بوسیله تابلوها و علائم راهنمایی و رانندگی) تا احتمال وقوع تصادفات کاهش یابد. اخیرا هلندی ها ایده «بخشنده بودن جاده ها» را مطرح کرده اند. بعنوان مثال جاده ها باید طوری طراحی شوند که پیامدهای ناشی از یک تصادف اجتناب ناپذیر را کاهش دهند.

سوئد

در سال 1997، پارلمان سوئد سیاست «چشم انداز صفر» را معرفی و تصویب کرد. طبق این قانون میزان تلفات جانی و آسیب های شدید جسمی ناشی از تصادفات باید تا سال 2020 به عدد صفر برسد. تمام جاده های جدید بر اساس این قانون طراحی و جاده های قدیمی باز طراحی و بهینه سازی می شوند.

ایالات متحده امریکا

مقامات شهر سانفرانسیسکو در ژانویه سال 2014، طرح چشم انداز صفر را برای اجرا در این شهر قبول کردند. بر اساس این طرح در رابطه با مهندسی و تقویت زیر ساخت ها با تمرکز به تقاطعها پرخطر و همچنین آموزش افراد سرمایه گذاری می شود.

شهردار شهر نیویورک نیز با پذیرش اجرای طرح چشم انداز صفر در این شهر لیستی از اقداماتی که باید برای کاهش تلفات در تصادفات شهری اجرا شود را معرفی کرد. یکی از این اقدامات تغییر قوانین ایالتی برای بازگذاشتن دست مدیران شهری برای اعمال محدودیت های سرعت در شهر است.

نتایج حاصل از اجرای قانون چشم انداز صفر در کشور سوئد بسیار چشمگیر بوده است بطوریکه میزان تلفات ناشی از تصادفات در این کشور از 541 نفر در سال 1997 به 314 نفر در سال 2011 کاهش پیدا کرد. این در حالی است که میزان ترافیک در این دوره افزایش پیدا کرده است. البته هنوز نرخ کاهش تلفات در کشور سوئد نسبت به برخی دیگر از کشورهای اروپایی پائین تر است. بعنوان مثال در دوره زمانی بین سالهای 2000 تا 2009 نرخ کاهش تلفات در کشور سوئد 39%، سوئیس 41%، آلمان 45%، فرانسه 48% و اسپانیا 53% بوده است.

محدودیت سرعت برای کامیون و اتوبوس

کشورهای عضو اتحادیه اروپایی میزان محدوده سرعت های پائین تری (نسبت به سواری) را برای خودروهای حمل بار و همچنین اتوبوس شهری و بین شهری اعمال می کنند. اغلب کشورهای عضو بر اساس دستورالعمل 2004/11/EEC اتحادیه اروپایی، محدودیت کلی 80 کیلومتر بر ساعت را برای کامیون های با وزن ناخالص بیش از 3.5 تن و برای اتوبوس با وزن ناخالص بیش از 10 تن محدوده سرعت بین 80 تا 100 کیلومتر در جاده های بین شهری و حومه شهرها اعمال کرده اند. محدودیت سرعت انواع وسیله نقلیه در محیط شهری بین 30 تا 50 کیلومتر بر ساعت است. برخی از کشورها بر اساس نوع جاده حتی محدودیت سرعت پائین تری را نیز الزامی کرده اند.کرده اند.