تورم جمعیت سالمندی در ایران

محسن مولوی
معاون اجتماعی اداره کل تعاون،کارورفاه اجتماعی چهارمحال و بختیاری

پدیده ی جهانی سالخوردگی یا پیر شدن جمعیت عبارت است از افزایش نسبت سالمندان به کل جمعیت جامعه می باشد وشخص دارای سن تقویمی 60 سال و بیشتر بعنوان یک فرد سالمند یا سالخورده در جامعه شناخته می شود.سازمان ملل متحد در سال1990میلادی آنهم روز اول اکتبرمطابق با 9 مهر ماه را بعنوان روز جهانی سالمندان تعیین نموده و شروع سن سالمندی را60 سال در نظرگرفته است. از مهمترین پیامدها وچالشهای اقتصادی سالخوردگی جمعیت می توان به کاهش جمعیت واقع در سن فعالیت و رشد اقتصادی، کاهش درآمدهای مالیاتی دولت،افزایش سنگین هزینه های سلامت و بیمه های اجتماعی و درمانی، افزایش تعداد مستمری بگیران وکاهش شدید منابع مالی صندوقهای بازنشستگی و...اشاره نمود.

براساس نتایج آخرین سرشماری نفوس و مسکن در سال95،جمعیت کشور ایران 79926270میلیون نفر بوده است که7414091 نفرآن را جمعیت با سن60 سال وبیشتر یا همان جمعیت سالمندی تشکیل داده است وبعبارتی3/9درصد جمعیت ایران مربوط به گروه سالمندان می باشد،که از کل جمعیت سالمندان تعداد3658405معادل 49درصد را مردان وتعداد3755686 نفر یعنی نزدیک به 51 درصد را زنان در بر می گیرند، همچنین4/72 درصد سالمندان در مناطق شهری و 6/27درصد از سالمندان در مناطق روستایی سکونت دارند. استانهای گیلان با335313 نفر سالمند ونسبت پیری25/13درصد،مازندران با374801 نفر ونسبت41/11درصد و مرکزی با 155695نفر و نسبت89/10درصد، دارای بیشترین جمعیت سالخورده و بالاترین نسبت سالمندی در مقایسه با سایر استانهای کشور هستند،در حالیکه کمترین جمعیت و نسبت سالمندی به ترتیب مربوط به استانهای سیستان و بلوچستان با135581نفرسالمند و نسبت پیری89/4درصد،هرمزگان با تعداد107394نفر و نسبت5/6درصدوبوشهر با تعداد79586 نفر دارای نسبت سالمندی84/6درصد می باشند،لذاگیلان بعنوان پیرترین و سیستان و بلوچستان بعنوان جوانترین استانهای کشور محسوب می شوند. میانگین سنی افراد در جمهوری اسلامی ایران نیز در سال95 برابر با1/31سال می باشد که حکایت از استقرار جمعیت کشورمان در دوره میانسالی دارد و بیانگر این هست که جمعیت ایران در حال انتقال و گذار از سنین جوانی به سنین میانسالی و پیری می باشد.بر اساس گزارش سالمندی جمعیت سازمان برنامه و بودجه کشور، آنچه ساختار سنی جمعیت کشور را تحت تاثیر قرار داده و سالخوردگی جمعیت کشور در سالهای آینده به شدت متاثر از آن خواهد بود و موجب خروج کشور از وضعیت تورم جوانی و شکل گیری تورم سالمندی می گردد، مقوله افزایش میزان باروری و موالید کشور در دهه 60 وکاهش سریع باروری در دهه70 است در واقع با ورود متولیدن دهه بعد از انقلاب به گروه های سنی60سال و بیشتر است که منجر به افزایش شدید جمعیت سالخوردگان در سالهای پیش رو خواهد شد. بطوری که پیش بینی های سازمان ملل در سال2015هم بیانگر رشد قابل توجه جمعیت سالمندی ایران در سال2030 به میزان4/14درصد و درسال 2050به میزان 2/31درصد می باشد به نحوی که در سال2030تعداد سالخوردگان کشور به7/12میلیون نفر می رسند و در سال2050تعداد آنها برابر با7/28میلیون نفر هستند،یعنی معادل2/31درصد ازجمعیت کل کشور ایران را در سال 2050میلادی جمعیت سالمندان تشکیل می دهند. بنابراین در سال1428شمسی (2050میلادی)جمعیت سالخوردگان ایران نزدیک به 4برابر جمعیت سالمندان در سال1395 خواهند رسید و بیش از 1/3 کل جمعیت کشورمان در سال1428شمسی را جمعیت 60 سال و بیشتر در بر می گیرد.این در حالیست که در برخی از کشورهای همسایه از جمله عراق،افغانستان وپاکستان در سال 2050میلادی تازه به وضعیت ساختار جمعیتی سالمندی ایران در سال95 شمسی خواهند رسید. لذا شکل گیری تورم جمعیت سالمندی در کشور ایران در سالهای بعد از 1408 شمسی یک پدیده ی قطعی الحصول است که دارای ابعاد وآثار چند وجهی در زمینه های گوناگون اقتصادی،اجتماعی و فرهنگی می باشد اما با انجام برنامه ریزیهای مدون و اصولی،تدوین قوانین و مقرارت کارساز،سیاستگذاریهای کلان توسط ارکان مختلف نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران و نهایتاً فراهم کردن زیر ساختهای مورد نیاز سالمندان، نه تنها نگاه منفی و تهدیدگونه به افزایش جمعیت سالخورده در سطح کشور از بین خواهد رفت ،بلکه نگاه مثبت به موضوع سالمندی جایگزین آن خواهد شد و این جمعیت برای کشور یک ظرفیت و پتانسیل مناسب و بالقوه در نظر گرفته میشود.