بررسی ها نشان می دهد در شرایطی که رقابت مخرب برای جذب منابع از طریق نرخ سود بالا وجود نداشته باشد، مقدمات یک بازی برد- برد برای بانک ها و مشتریان در بازار پول فراهم خواهد شد.
به گزارش پایگاه خبری تجارت آنلاین به نقل از پایگاه خبری بانک مسکن-هیبنا، یکی از عوامل موثر در جذب منابع بانک ها در هر نظام بانکی، ارایه نرخ سود سپرده در سطح بالاتر از میانگین است. در این شرایط، دو نگاه در نرخ سود بین بانک های خوب و بد وجود دارد. بانک هایی که از سلامت لازم برخوردار هستند، بر اساس میزان ریسک و توانایی پاسخ به نرخ سود سپرده ها، مجموعه ای از نرخ ها را در بازه زمانی کوتاه مدت و بلندمدت تعیین می کنند. هدف این بانک ها، جذب منابع با هر نرخی نیست، بلکه قصد دارند با ارایه خدمات و محصولات متنوع، منابع خود را تجهیز کنند. این اصولی است که در کشورهای پیشرفته نیز مدنظر قرار می گیرد. به بیان دیگر، با توجه به وجود ریسک های قابل توجه در ارایه نرخ سود بالای بانکی، اصولا رقابت بر سر ارایه محصولات و خدمات متنوع و با کیفیت صورت می گیرد و نرخ ها در یک بازه مشخص به مشتریان ارایه می شود. گزارش عملکرد منابع و مصارف بانک مسکن که اخیرا در جلسه مجمع این بانک اعلام و بررسی شد، مشخص می کند بانک مسکن جزو دسته بانک های خوب است که به نرخ سود مصوب شورای پول و اعتبار تا کنون وفادار بوده و هرگز وارد بازی مخرب پرداخت نرخ سود بالاتر از سقف مجاز نشده است.
اما در مقابل بانک ها یا موسسات مالی که توانایی ارایه خدمات با کیفیت را ندارند، به ناچار برای جذب منابع به افزایش نامتعارف و خارج از چارچوب نرخ سود بانکی روی می آورند. این بانک ها اصولا شرایط ریسک جذب سپرده با نرخ سود بالا را در نظر نمی گیرند و ارایه نرخ بالا به سپرده ها را یکی از خدمات خود به شمار می آورند. این در حالی است که به مرور رقابت برای ارایه خدمات، جای خود را به رقابت برای ارایه نرخ سود بالاتر داده می شود و در نتیجه اغلب بانک ها وارد بازی پانزی می شوند. تجربه کشورهای دیگر نشان داده که تداوم بازی پانزی در بازار پول در نهایت منجر به بحران در بانک های ناسالم است. در این شرایط بانک های مرکزی برای جلوگیری ورود بانک ها به بازی مخرب مقررات ویژه و سخت گیرانه ای را وضع می کنند. این مقررات پس از بحران های اخیر، تشدید شده است. به این دلیل که در بحران های اقتصادی در صورت عدم محافظت یکی از ضربه پذیرترین بازارها، بازار پول بوده است. در بازی پانزی، بانک ها برای پرداخت سود به سپرده گذاران قبلی، ناچار به افزایش بیشتر نرخ سود برای سپرده گذاران جدید می کنند و در تله نرخ سود نامتعارف و کمبود منابع برای پرداخت، بیشتر فرو می روند.
در سال های گذشته، ارایه نرخ های سود بالا توسط موسسات غیرمجاز شرایط را برای فعالیت دشوار کرده بود، با حل و فصل شرایط این موسسات، بازهم برخی از رفتارهای نهادهای مالی غیرمجاز در بازار پول برجای مانده و برخی بانک ها نیز به دنبال ارایه نرخ سود بالاتر از حد مجاز تعیین شده است.
بانک مسکن، یکی از بانک هایی بوده که همواره در تابع هدف خود مقررات و بخشنامه های بانک مرکزی را مبنا قرار داده است. این رفتار باعث شده که جذب منابع این بانک، اصولا از طریق ارایه محصولات متنوع و کاربردی برای مشتریان باشد. آن طور که مسوولان وزارت اقتصاد اعلام کرده بودند، بانک مسکن از معدود بانک هایی بوده که در سال گذشته، نرخ سود مقرر را برای ارایه سپرده رعایت کرده است.
از این رو است که مشتریان وفادار در سال های گذشته، سپرده گذاری را نه به منزله کسب نرخ سود بالا، بلکه با هدف بهره گیری از خدمات و محصولات این بانک در دستور کار قرار دادند. طبیعی است که اگر در این شرایط، سیاست های نظارتی بانک مرکزی تقویت شود و رقابت مخرب برای ارایه نرخ سود بالا از میان برداشته شود، تمام بانک های فعال در بازار پول، رقابت خود را برای ارایه محصولات با کیفیت افزایش می دهند و در نتیجه بانک ها و مشتریان از یک بازی دو سر باخت خارج شده و وارد یک بازی برد- برد می شوند.
