رقابت نابرابر دولت با بخش خصوصی در برگزاری نمایشگاه ها

به گزارش پایگاه خبری تجارت آنلاین به نقل از پایگاه خبری عصر نمایشگاه پروژه مرکز نمایشگاه های بین المللی شهر آفتاب باهدف جبران کمبود فضای نمایشگاهی استاندارد و کم کردن بار برگزاری نمایشگاه ها از دوش کلانشهر تهران در سال 1384 کلید خورد و فاز اول این پروژه همزمان با بزرگترین رویداد فرهنگی کشور یعنی نمایشگاه کتاب دراردیبهشت ماه سال 1395 به بهره برداری رسید. در طی این مدت نمایشگاه های مختلف بین المللی در صنایع گوناگون در این مرکز نمایشگاهی برگزار شده است و همواره بحث های مختلفی پیرامون نقش و اثرگذاری این مرکز نمایشگاهی در میان فعالین این صنعت وجود داشته است. بدون تردید این مرکز نمایشگاهی سرمایه ای بالقوه برای کلانشهر تهران و کشور محسوب می شود که برای ایفای نقش شایسته و پیش بینی شده خود نیازمند حمایت های بیشتری از سوی نهاد های تصمیم گیر است. دراین رابطه مصاحبه ای با دکتر محمد رئوف قادری مدیرعامل پرتلاش نمایشگاه بین المللی شهرآفتاب در شماره 34 مجله نمایشگاه منتشر شد که در ادامه می خوانیم.

به عنوان اولین سوال درباره اهداف اصلی ساخت نمایشگاه بین المللی شهر افتاب توضیحاتی بفرمائید.
عموما توسعه صادرات ابزارهایی دارد که می توان صنعت نمایشگاهی را یکی از ابزارهای توسعه صادرات کشور و معرفی کالاها و دست آوردهای اقتصادی هر کشوری دانست. سابقه برگزاری نمایشگاه ها در کشور ما بیش از 40 سال است. در طول این مدت دست اندرکاران صنعت نمایشگاهی تلاش کرده اند با برگزاری نمایشگاه های داخلی و حضور در نمایشگاه های خارجی دست آورد های صنعت گران ایرانی را به جهانیان معرفی کنند و در حوزه توسعه صادرات خصوصا در کشور های همسایه نقش پررنگی داشته باشند. تهران به عنوان پایتخت سیاسی و اقتصادی ایران و شاید یکی از بزرگترین پایتخت های اقتصادی منطقه و خاورمیانه طبیعتا تلاش کرده است از ابزار صنعت نمایشگاهی به نحو احسن استفاده کند. ولی بر همگان روشن است که برگزاری نمایشگاه های بزرگ در تهران به دلیل رشد جمعیت و توسعه شهر تهران و افزایش تراکم جمعیتی در آن با چالش های جدی مواجه است. یکی از این چالش ها بحث ترافیک است و شما می دانید که گرانبها ترین چیز در دنیای حاضر وقت وزمان است و با هیچ عدد و رقمی نمی توان وقت و زمان را ارزش گذاری کرد. طبیعتا برگزاری نمایشگاه در داخل شهر تهران موجب اتلاف زمان بسیاری از مردم و مخاطبان وشرکت کنندگان و برگزارکنندگان نمایشگاه ها می شود. شاید اگر تیم تخصصی تشکیل می شد با بررسی هزینه فرصت ها می دیدیم که با برگزاری نمایشگاه ها در تهران زیان سنگینی را بر جامعه تحمیل می کنیم. خوب باید به این فکر باشیم که نمایشگاه ها را با کمترین اتلاف وقت و ترافیک و در فضایی آرام و دور از هیجانات شهری برگزار کرد. چالش دیگری که سلامت مردم تهران را تهدید می کند آلودگی های زیست محیطی است. برگزاری یک نمایشگاه با آن حجم ترافیک و و سایل نقلیه در داخل شهر تهران آلودگی شدیدی را در شهر ایجاد می کند. یکی از وظایف مدیریت شهری و حتی دولت ها کاهش آلودگی های زیست محیطی است. ما وظیفه داریم مردم را نسبت به خطرات آلودگی های زیست محیطی آگاه کنیم و برای کاهش آن تلاش کنیم. و اما چالش سوم بحث آسایش و آرامش ساکنین شهر تهران است. یکی دیگر از وظایف مدیریت شهری و دولت تامین آسایش و آرامش ساکنین شهر است و برگزاری نمایشگاه های پرمخاطب تا حدودی آسایش ساکنین منطقه را سلب می کند. تامین آسایش، کم کردن ترافیک و کاهش آلودگی های زیست محیطی مطالبه عمومی مردم است و از مسئولین این را می خواهند و ظیفه ی مسئولین ومدیران شهری این است که این مطالبات را تامین کنند. برای پاسخ به این مطالبات یک راه انتقال نمایشگاه های پرمخاطب و برگزاری آنها در حاشیه شهر تهران بود تا بتوانند ضمن پاسخگویی به این مطالبات فضایی مطابق با استاندارد های بین المللی برای برگزاری نمایشگاه ها ایجاد کنند. آنچه که هدف اولیه برای ساخت نمایشگاه شهر آفتاب بود ایجاد یک نمایشگاه در حد استاندرادهای بین المللی به عنوان بزرگترین و مدرن ترین مرکز نمایشگاهی در خاورمیانه بود و پاسخ گویی به مطالبات مردم در جهت آسایش و کاهش ترافیک و آلودگی های زیست محیطی بود که مورد نظر شهرداری تهران قرار گرفت. البته در ابتدای کار برنامه ریزی استراتژیک برای ساخت یک مرکز نمایشگاهی مدرن و مطابق با استانداردهای جهانی جزو اهداف دولت بود اما چون دولت ها کند ولاک پشتی حرکت می کنند و شهرداری ها چابک تر هستند و ظیفه مدیریت شهری را نیز برعهده دارند به هر حال شهرداری ورود کرد و موضوع ساخت نمایشگاه بین المللی شهر آفتاب را در دستور کار قرار دادند. با مطالعات جدی و مشاوره با صاحب نظران در این حوزه و بهره گیری از مشاوره شرکت های داخلی و خارجی از جمله هلدینگ جی ام پی المان و شرکت نقش جهان روی این پروژه کار شد و بهترین مکان یابی برای احداث یک نمایشگاه با استاندارد های بین المللی انجام توسط شهرداری تهران انجام شد. شروع پروژه این نمایشگاه از سالهای 1384 اجرایی شد تا اینکه فاز اول پروژه نمایشگاه بین المللی شهر آفتاب در اردیبهشت ماه سال 1395 با برگزاری بزرگترین رویداد فرهنگی و نمایشگاهی کشور افتتاح شد. افتتاح این نمایشگاه بارقه امیدی بود برای حل چالش های شهر تهران ولی به دلیل مسائل مالی تکمیل فازهای بعدی نمایشگاه مدتی متوقف شد. ولی هم اکنون شهرداری تهران وشورای شهر با تمام همت و توان به دنبال این هستند که از محل تامین منابع داخلی شهرداری و با جذب سرمایه گذاری و فاینانس و تکمیل فازهای 2 و 3 آرام آرام به تحقق اهداف اولیه نزدیک شود.
اخیرا درباره اهداف و استراتژهای جدید شهر آفتاب سخنانی فرموده اید لطفا توضیحات بیشتری درباره این اهداف و استراتژی ها بیان نمایید؟
به نظر و اعتقاد من صرف انتقال نمایشگاه های پرمخاطب به بیرون شهر تهران کافی نبود و ما در دوره جدید مدیریت شهری در واقع سه استراتژی را به عنوان اهداف عالیه نمایشگاه بین المللی شهر آفتاب در دستور کار قرار دادیم. اولین استراتژی ما بر مبنای همان هدف اولیه انتقال نمایشگاه های پرمخاطب شهر تهران به شهر آفتاب است. این هدف یک سری زمینه ها و پشتوانه هایی دارد و پشتوانه این هدف مهم مصوبه شورای دوم شهر تهران است. که در واقع در آن مصوبه برگزاری هرگونه نمایشگاه پرمخاطب در شهر تهران را ممنوع می کند و دولت وشهرداری را مکلف می کند که با ساخت یک نمایشگاه در استانداردهای بین المللی این نمایشگاه ها به آنجا منتقل شود. دومین پشتوانه این هدف درواقع تفاهم نامه ای است که در اواخر سال 1396 با تلاش های مدیریت شهر آفتاب و حمایت های شهردار تهران و معاونت مالی و اقتصادی شهرداری تهران این تفاهم نامه فی ما بین شهرداری و وزارت صنایع و معادن منعقد شد که شامل 3 مسئله مهم در دستور کار قرار گرفت. اول تاکید طرفین بر انتقال نمایشگاه های پرمخاطب به شهر آفتاب که به امضای قائم مقام وزیر، معاون وزیر و رئیس سازمان توسعه تجارت و مدیرعامل نمایشگاه بین المللی تهران رسید و از طرف شهرداری به امضای معاونت برنامه ریزی شهرداری تهران، معاونت مالی اقتصادی شهرداری و مدیرعامل شهر افتاب یعنی بنده رسیده است. که این تفاهم نامه در یک جلسه مشترک فی مابین شهردار تهران و وزیر صنعت ومعدن مبادله گردید و هردوطرف متعهد به اجرای آن شدند. به دنبال این تفاهم نامه استاندار تهران به عنوان رئیس شورای تامین استان تهران و متولی شهر تهران ورود پیدا کرد و برگزاری هر گونه نمایشگاه پرمخاطب در شهر تهران را ممنوع اعلام کرد ونظر کارشناسی خود را به وزیر کشور اعلام کرد. وزارت کشور پس از مطالعه میدانی این مسئله و بازدید از مراکز برگزاری نمایشگاه در سطح شهر تهران و متعاقبا بازدید از شهر افتاب به این نتیجه رسید که همه نمایشگاه ها ی پرمخاطب باید به شهر آفتاب منتقل شود و وزیر کشور متعاقبا طی یک دستورالعمل به وزیر صنعت و معدن بر اجرای این دستورالعمل تاکید کرد. این دستورالعمل در واقع یک پشتوانه حکومتی و دولتی دارد. در کنار این مسئله شورای شهر و شهرداری تکمیل نمایشگاه را در دستور کار قرار دادند و با توجه به نظر و دیدگاه کارشناسان، نمایشگاه بین المللی شهر افتاب به دلیل راه های دسترسی ، امکانات حمل و نقل آسان، نزدیکی به فرودگاه امام و مهرآباد و ترمینال های شهر تهران و راه اهن در مرکز ثقل ورود به شهر تهران قرار گرفته است و این مزیت بسیار مهمی که اینجا را تبدیل به بهترین مکان برگزاری نمایشگاه های بین المللی می کند. فدراسیون های جهانی نیز با بازدید از این نمایشگاه اینجا را تنها مکان مناسب برگزاری نمایشگاه تشخیص داده اند. ما در شهر تهران اگرچه سالن های زیادی داریم ولی در حد استانداردهای جهانی نیستند.
اما درباره استراتژی دوم که تبدیل نمایشگاه بین‌المللی شهر آفتاب به شهر نمایشگاهی است. شما بهتر میدانید که امروز در جهان دیگر نمایشگاه های فیزیکی پاسخ گوی مخاطبان نیستند و دنیای مجازی بخشی از فضای نمایشگاه ها را در جهان پرکرده است. ما به این نتیجه رسیدیم که جاذبه های مختلفی اعم از تجاری ، گردشگری، ورزشی، فرهنگی، خدماتی و هرآنچه که ممکن است در اینجا اتفاق بیفتد. خوشبختانه این مسئله در دستور کار شورای شهر و شهرداری تهران قرار گرفت و هم اکنون ساخت سه هتل پنج ستاره در شهر آفتاب قرار دارد. دومرکز تجارت جهانی و یک سیتی سنتر در اندازه های بین المللی در دستور کار شهر افتاب قرار گرفته است. شهربازی، پیست دوچرخه سواری، باشگاه ورزشی و پارک آبی و حتی بازرهای سنتی در دستور کار شهر آفتاب قرار گرفته است. همچنین شوروم هایی که صاحبان برندهای مهم بتوانند کالاهای خودشان را به صورت دائمی به نمایش بگذارند. و همچنین ساخت یک مرکز بسیار بزرگ همایش های بین المللی در ضلع غربی نمایشگاه نمایشگاه در دستور کار قرار دارد. به طور خلاصه ما در این استراتژی می خواهیم به تمام نیازهای یک مراجعه کننده به شهرآفتاب یک پاسخ مناسب داشته باشیم.

استراتژی سوم که به نظر من بسیار مهم است ایجاد منطقه آزاد تجاری و یا منطقه ویژه اقتصادی در تهران و در حوزه جغرافیایی شهر آفتاب است. همانطور که عرض کردم تهران فقط پایتخت سیاسی ایران نیست بلکه پایتخت اقتصادی نیز هست. بیش از 55 درصد مراودات مالی و اقتصادی کشور در تهران به صورت مستقیم انجام می شود. و مرکز تصمیم گیری بیش از 20 درصد مراودات مالی سایر استانها در تهران است.
بنابراین برای استفاده از این پتانسیل بالقوه نیاز به ایجاد منطقه آزاد تجاری و یا منطقه ویژه اقتصادی در تهران داریم . ما در تهران نیاز به یک بندر داریم و حال که بندر آبی مقدور نیست چرا یک بند در خشکی برای آن ایجاد نکنیم؟ در این منطقه ویژه اقتصادی برای ورود و تردد شرکت‌های خارجی و کالاها و ماشین‌آلات و خدمات بین‌المللی نیاز به تشریفات گمرکی و اخذ ویزا نخواهد بود. امروز بزرگترین مانع عدم حضور صاحبان صنایع بزرگ دنیا در ایران نبود یک منطقه آزاد تجاری در تهران است.
با این اقدامات وعملی شدن این استراتژی ها شهرآفتاب مرکز گفتگوهای اقتصادی ایران و جهان و یک منبع درامد پایدار برای شهرداری و دولت خواهد شد. خوشبختانه این مسئله توسط شهردار محترم به استحضار ریاست محترم جمهوررسیده است و ریاست محترم جمهورهم با نظر موافق به نهادها ها و سازمان های مربوط ارجاع داده اند تا کار مطالعاتی این سه استراتژی انجام شود.
در خصوص استراتژی سوم آقای رئیس جمهور این موضوع را به آقای دکتر بانک ریاست محترم مناطق آزاد تجاری ارجاع و دستور داده اند تا کارمطالعاتی ایجاد منطقه آزاد تجاری را شروع کنند. همچنین رئیس جمهور در خصوص انتقال نمایشگاه های پرمخاطب دستور لازم را به وزیر محترم صنعت و معدن صادر کرده اند و از شهرداری تهران خواسته اند هرچه سریع تر نسبت به تکمیل مجموعه نمایشگاهی شهر آفتاب اقدام کنند. در صورت تحقق این استراتژی ها ما شاهد سرازیر شدن سرمایه ها به جنوب تهران خواهیم بود و این موجب آبادانی و رونق جنوب تهران و کم شدن فاصله طبقاتی خواهد شد.
در کنار این موضوعات شما اگر خوب دقت کرده باشید ما نیاز به یک مرکز پدافند غیر عامل داریم که بحران های غیرمترقبه و حوادث طبیعی را بتوانیم مدیریت کنیم که هیچ جایی به اندازه مرکز نمایشگاهی شهر آفتاب مناسب چنین مرکزی نیست.
ما ازدولت، وزارت صنایع و وزارت کشور انتظار داریم داریم همچنان که شورای شهر و شهرداری تمام جدیت خود را برای آباد کردن کردن شهرآفتاب به کار گرفته اند آنها هم به کمک ما بیایند و ما اعلام آمادگی می کنیم تا با دولت در این مورد تعاملاتی داشته باشیم. به نظر من شهر آفتاب دیگر متعلق به شهرداری نیست. متعلق به ملت ایران ومردم تهران است و طبیعتا همه مسئولین و دست اندرکاران اعم از دولتی و خصوصی و مجریان بخش خصوصی لازم است دست به دست هم دهند تا این پتانسیل بالقوه را بالفعل کنیم.

درباره انتقاداتی که گاها از شهرآفتاب درباره کمبود امکانات رفاهی می شود چه نظری دارید؟
ما کم و کاستی ها را می پذیریم و از انتقادات سازنده هم فرار نمی کنیم. اما شهر آفتاب نوپاست و ممکن است کم وکاستی های داشته باشد. نکته دیگر اینکه دوشخصیت حقوقی در نمایشگاه شهرآفتاب فعالیت می کنند. یکی سازمان سرمایه گذاری و مشارکت های مردمی که وظیفه ساخت وتوسعه شهر آفتاب را بر عهده دارد و دیگری شرکت بهره برداری نمایشگاه شهر افتاب است که بنده مدیر عامل شرکت بهره برداری هستم. یعنی عملا آنچه سازمان مشارکت های مردمی می سازد و در اختیار ما قرار می دهد بهره برداری می کنیم. هنوز به صورت رسمی بخشی از سازه های سازمان مشارکت های مردمی به ما تحویل نشده است از جمله رستوران که بزرگترین آشپزخانه صنعتی تهران است و قرار است تا پایان سال تحویل شود و از طبقه زیر همکف سالن ملل به آنجا منتقل شود. در بودجه سال 98 تمام این موارد پیش بینی شده و انشالله در تلاش هستیم این کم و کاستی ها را برطرف کنیم. بسیار خوشحال خواهیم شد دست اندرکاران صنعت نمایشگاهی در گفت وگو های رودررو اشکالات و کاستی ها را به ما تذکر دهند. ما همواره تمام تلاش خود را کرده ایم بهترین سرویس را مجریان نمایشگاه های مختلف ارائه دهیم. همواره سعی کرده ایم نگذاریم هزینه اجرای نمایشگاه های آنها بالا برود. زیرا معتقد هستیم نمایشگاه ها نقش حمایتی در اقتصاد دارند. ما باید با خود، با جامعه با مردم و با دولت تعیین تکلیف کنیم که آیا نمایشگاه ها نقش حمایتی در اقتصاد دارند یا نقش درآمد زایی؟ اگر تصور این باشد که نمایشگاه ها یک بنگاه اقتصادی هستند برای کسب درآمد، طبیعتا نود درصد درآمدهای حاصل از برگزاری نمایشگاه ها نصیب دیگر بنگاه های اقتصادی دولتی و خصوصی می شود و عملا به حساب نمایشگاه ها واریز نمی شود. تمام شرکت کنندگان و بازدیدکنندگان و عوامل نمایشگاه ها را می توان یک گردشگر دانست که هزینه اقامت آنها به حساب هتل ها واریز می شود. هزینه حمل و نقل از هواپیما تا اتوبوس و بخش تغذیه نیز همینطور و نمایشگاه هیچ انتفاعی از این بخش ها ندارد. در درآمد بخش غرفه سازی نمایشگاه ها نیز نمایشگاه هیچ سهمی ندارد. می توان گفت 90 درصد در آمد های حاصل از برگزاری نمایشگاه به حساب سایر بخش ها واریز می شود پس طبیعتا درآمد های حاصل از نمایشگاه در سرجمع درآمدهای کشور سرشکن می شود. معنا و مفهموم این امر این است که دولت باید همه نمایشگاه ها را مورد حمایت قرار دهد. و اگر یارانه ای می دهد به همه نمایشگاه ها بدهد. شما اگر دقت کرده باشید در طول 48 سال گذشته تمام هزینه های نمایشگاه بین المللی تهران را تامین کرده است و به شدت هم برای برگزاری نمایشگاه ها از آن حمایت می کند.خوب بخش خصوصی از کجا و چطور باید حمایت بشود؟
یکی از اشکالات جدی این است که از میان 32 سایت نمایشگاهی کشور تنها یک سایت نمایشگاهی از بودجه عمومی دولت استفاده می کند. و باقی نمایشگاه ها خودشان باید کسب درآمد کنند. آیا به نظر شما این یک نوع رقابت دولت با بخش خصوصی نیست؟ من معتقدم این یک رقابت کاملا نابرابر دولت با بخش خصوصی در برگزاری نمایشگاه ها است.
شما اگر دقت کرده باشید همه امکانات و حمایت ها در اختیار یک سایت است در حالی که نمایشگاه ها نقش درآمدی ندارند بلکه نقش حمایتی دارند و از تولید ، تجارت ، توسعه صادرات از صنعت و در نهایت از اقتصاد کشور حمایت می کنند. دیگر سایت ها چطور می توانند با دولت رقابت کنند؟ شما اگر ضعف و کاستی هایی در برگزاری نمایشگاه هها می بینید به این نکته هم توجه کنید که از هیچ حمایتی برخوردار نیستند. نه شهرآفتاب، نه خراسان، نه تبریز، نه اصفهان، نه شیراز و نه هیچ سایت دیگر از بودجه دولتی استفاده نمی کنند. در حالی که 48 سال است که از بودجه عمومی کشور صرف یک نمایشگاه می شود. بعد می پرسند چرا دیگر نمایشگاه ها در سراسر کشور زیان ده هستند. با توجه به نقش حمایتی نمایشگاه ها از اقتصاد همه نمایشگاه ها باید به یک میزان از حمایت دولت بهره مند شوند و یک نمایشگاه نباید از یک تبعیض و رانت آشکار اقصادی بهرمند باشد. تا زمانی که دولت حامی یک نمایشگاه باشد باقی نمایشگاه ها رشد نخواهند کرد و تا زمانی که دولت رقیب بخش خصوصی باشد بخش خصوصی رشد نمی کند. ما شاهد هستیم که بخش دولتی بعد از این همه سال برگزاری نمایشگاه نتوانسته است یک برند شاخص بین المللی تولید کند و یک نمایشگاه را بتواند در حداقل منطقه برند کند و شعبه ای از آن را درجایی برگزار کند چرا که یکی از وظایف اصلی نمایشگاه ها برند سازی است. به طوری که حتی کشور ترکیه که دیرتر از ما وارد صنعت نمایشگاهی شد از ما در این مورد پیشی گرفته است. نتیجه و خروجی این حمایت 48 ساله از نمایشگاه بین المللی تهران چه بوده است؟ حرف ما این است که اگر نمایشگاه شهر آفتاب را بسازیم و تکمیل کنیم و همه حمایت کنیم می تواند برند سازی کند چون اساس این نمایشگاه بر روی استانداردهای بین المللی بنا شده و بروزترین امکانات در آن پیش بینی شده است. به شرطی که حمایت عادلانه باشد و نسبت به نقش نمایشگاه ها در سراسر کشور تقسیم شود و تبعیض در میان نباشد.

و صحبت پایانی با خوانندگان
این عظمتی که شما اینجا شاهد هستید هنوز 21 درصد از پروژه نمایشگاه شهر افتاب است. اگر همین 21 درصد را انشالله سازمان سرمایه گذاری تا پایان سال به ما تحویل دهد حتما شاهد سرویس دهی و امکانات رفاهی بیشتری در نمایشگاه خواهید بود. و بهترین خدمات را به مجریان، مشارکت کنندگان و بازدیدکنندگان ارائه خواهیم داد. از همین جا دعوت می کنم از برگزارکنندگان و انجمن برگزارکنندگان نمایشگاه های بین المللی به شهر آفتاب و به آنها می گویم شهر آفتاب متعلق به آنهاست و آینده صنعت نمایشگاهی در شهر آفتاب است. به اعتقاد من با توجه به تجربه چند ده ساله صنعت نمایشگاهی باید به طور کامل به بخش خصوصی واگذار شود چرا که هر جا بخش خصوصی ورود پیدا کرده است شاهد رونق و آبادانی بوده ایم. ما در میان برگزارکنندگان کسانی را داریم که می توانند نمایشگاه هایی در حد استانداردهای بین المللی برگزار کنند و می توانند برند سازی کنند و اگر از این ظرفیت ها استفاده نکنیم دچار پشیمانی خواهیم شد. سال 97 سال سختی برای صنعت نمایشگاهی بود و شاهد بی ثباتی در بازار بودیم ولی به نظر من ما در سال 98 به سمت یک ثبات حرکت می کنیم. تحریم ها فرصتی برای جهش صادرات هستند و ما از این فرصت باید استفاده کنیم. چنانچه در سال 97 شاهد جهش صادرات و کاهش واردات بودیم و صنعت نمایشگاهی سکوی پرتاب جهش صادراتی است و باز هم تاکید می کنم لازمه این امر حمایت دولت از بخش خصوصی و عدم رقابت با بخش خصوصی است.