حسین خدنگ
روزنامه نگار
از صبح روز شنبه و بعد از اتمام تعطیلات رسمی ناگهان شایعه ادغام برخی از بانکهای بزرگ خصوصی و موسسات مالی در کانالهای خبری و سایتهای اینترنتی منتشر شد و موجی از از سردرگمی و نگرانی در جامعه به وجود آورد. سپرده گذاران بسیاری از نخستین ساعت های روز به بانک هاو موسسات مالی مراجعه کردند تا راست و دروغ این شایعه را از زبان مسئولان بشنوند. در این میان هم کسانی بودند که ترس خورده از اتفاقاتی که برای موسسات مالی جنجالی در چند سال گذشته اتفاق افتاد تلاش می کردند سرمایه خود را از حساب ها خارج کنند. این اتفاق در حالی رخ می داد که در فضای رسمی رسانه ای کشور نه خبری از ادغام بانک ها بود و نه اظهارنظری از سوی مسئولان انجام شده بود که موید این مطلب باشد. این شایعه در عرض یکی دو ساعت به قدر ی گسترش یافت که بانک مرکزی را هم به واکنش واداشت تا با صدور اطلاعیه ای هر گونه ادغام در نظام بانکی را تکذیب کند. این در حالی بود که این بار هم نظیر انتشار شایعه ارزان و یا گران شدن دلار، سکه و یا سهمیه بندی بنزین در هفته های گذشته ، موج شایعه بسیاری را نگران کرده و در برخی از موارد سپرده گذاران حساب خود را خالی کرده بودند. بی شک اگر سرعت عمل بانک مرکزی و پوشش گسترده خبر تکذیب این اتفاق از سوی رسانه های رسمی کشور نبود این شایعه ممکن بود موجی از خروج نقدینگی از بانک ها به راه انداخته و چالش های بسیاری برای نظام بانکی به وجود بیاورد. اتفاقی که قبلا به گونه ای دیگر در بازار ارز و خودرو و مسکن افتاد و با انتشار شایعه هایی هدفدار از سوی افرادی معلوم الحال سودهای کلانی به جیب سواستفاده کنندگان ریخته شد.متاسفانه باید اعتراف کنیم در فضای امروز شایعه ها نقش بسیار مخربی در اقتصاد ایران دارند و با همه گیر شدن شبکه های اجتماعی محملی مناسب برای انتشار شایعه از سوی گروهی از سودجویان به وجود آمده است. در همین راستا حتی دشمنان هم در تلاشند با ایجاد موجهای مهندسی شده از شایعات هدفمند از این شیوه برای ایجاد اختلال در بازار ارز و سرمایه و ... استفاده کنند. فعالیت هدفمند کانالهای بی شمار همسو در تلگرام در کنار شبکه های خبری ماهواره ای و پوشش رسانه ای قدرتمند برای انتشار این شایعات نشان می دهد آنان در تلاشند از شایعه به عنوان پاشنه آشیل اقتصاد ایران استفاده کنند و جو روانی جامعه را با خبرهای دروغ متشنج کنند. هرچند تاثیر مخرب شایعه تنها مختص ایران نیست اما بر خلاف کشورهای توسعه یافته که در ان کاربران شبکه های اجتماعی رسانه های رسمی را به عنوان متر و معیار درستی اخبار در نظر می گیرند در ایران هنوز بیشتر کاربران هر خبر منتشر شده در اینستاگرام و تلگرام و واتس اپ را بدون راست آزمایی پذیرفته و با بازنشر آن خود به ابزاری برای انتشار موج شایعه تبدیل می شوند.
پادزهر این اتفاق شاید بیش از همه در ایجاد شفافیت و آگاهی بخشی به کاربران و همچنین تقویت روزنامه ها و رسانه های جمعی و دیداری و شنیداری و آنلاین دارای مجوز و حرفه ای نهفته باشد و تلاش شود تا این رسانه های به عنوان مرجع در جامعه بازتعریف شوند. در این میان البته گام دوم، موضع گیری صریح و شفاف مسئولان است تا از تاثیر این موج ها کاسته و به جامعه اطمینان دهیم هر اتفاقی پیش از اجرا به صورت کامل به آنان اطلاع رسانی و منتقل می شود. بدون شک همه متفق القولیم نباید فضای کسب و کار و اقتصاد کشور با هر شایعه این گونه به هم ریخته و سودهایی کلان به جیب سودجویان بریزد.
