گروه اقتصاد کلان: علی رغم گذشت حدود یک دهه از اجرای قانون هدفمندی یارانه ها، هنوز قانون یاد شده فاصله زیادی با اهداف اولیه خود داشته و یکی از عوامل اصلی این امر به عدم ساماندهی یارانه های پنهان باز می گردد. به گزارش گروه پژوهش های خبری ایرنا، طبق نظر کارشناسان اقتصادی یارانه های پنهان اثرات منفی زیادی برای جامعه به طور مشخص برای اقتصاد کشور در بر داشته است. این گزارش می افزاید: برای مثال، تضعیف عدالت اجتماعی از طریق ایجاد و افزایش رانت و اختصاص این نوع یارانه به گروه هایی خاص، از مهمترین پیامدهای پرداخت یارانه پنهان به شمار می رود. صاحبنظران معتقدند که این بی عدالتی از آنجا ناشی می شود که یارانه هایی که با هدف کمک به اقشار آسیب پذیر و فقیر جامعه پرداخت می شود به سمت دهک های بالای درآمدی تغییر جهت داده و حاصلی جز تعمیق شکاف طبقاتی بین فقیر و غنی در بر نداشته است.
یارانه های پنهان به یک چهارم کاهش یافته است
در همین راستا روز گذشته عضو هیات عالی حل اختلاف سران قوا در "دومین میز تخصصی تعمیق ساخت داخل در صنعت خودرو" گفت: سالانه بیش از یک تریلیون و ۳۰۰ هزار میلیارد تومان یارانه پنهان پرداخت میشود. دولت و مجلس باید حداقل این رقم را به یکچهارم برسانند تا اقتصاد کشور آسیب نبیند. حجت الاسلام ابوترابی فرد با اشاره به صحبتهای وزیر صنعت در خصوص نیاز به تامین مالی گفت: این که آقای رحمانی گفتند ما به منابع مالی زیادی نیاز نداریم و فقط سرمایه در گردش میخواهیم به معنی این است که در سالهای قبل سرمایهگذاری مناسبی انجام شده است. منابع همیشه محدود هستند و مهم این است که سیاستگذاران کشور منابع را به سمتی هدایت کنند که اثرگذار و مولد باشد.
یارانه پنهان چیست؟
بر اساس گزارش گروه پژوهش های خبری ایرنا، به طور کل می توان یارانه های اعطایی به مردم را در دو دسته پنهان و آشکار تقسیم بندی کرد. یارانه پنهان آن دست از یارانه ها را شامل می شود که به کالاهایی مانند آب، برق، بنزین و کالاهای اسای و غیره تعلق می گیرد و همه ی مردم به شکل یکسان از آن بهره مند نمی شوند. برای مثال کسی که یک خانه بزرگ دارد و برق و آب بیشترب مصرف می کند بهره بیشتری از یارانه های آن نیز خواهد داشت. یا افرادی که فاقد خودرو هستند از یارانه بنزین بهره ای نمی برند. این مسئله به نوعی بیانگر توزیع ناعادلانه ثروت ملی در جامعه است.طبق دیدگاه کارشناسان میزان یارانه پرداختی به صورت پنهان بسیار بیشتر از یارانه نقدی و آشکار است. پس در مجموع افراد ثروتمند و یا سه دهک بالای جامعه به مراتب یارانه ای بیشتر از افراد ضعیف و دهک های پایین دریافت می کنند.
به طور کل، توزیع یارانه های پنهان نه تنها از اقشار کم درآمد حمایت نمی کند، بلکه نابرابری و بی عدالتی را در جامعه تشدید کرده است.
نقش یارانه پنهان در شکاف طبقاتی
در این مورد یک اقتصاددان معتقد است: نکته ای که باید بدان توجه داشت این است که ۹۰۰ هزار میلیارد تومان یارانه پیدا و پنهان سالانه توزیع میشود که دهکهای پردرآمد ۲۰ برابر دهکهای پایین از این یارانه ها را به خود اختصاص میدهند. یارانه پنهان عمدتاً در حاملهای انرژی به دهک های پردرآمد داده میشود. وحید شقاقی شهری در یادداشت خود ادامه می دهد: این دهکها باوجود آنکه از یارانه پنهان برای تولیدات خود استفاده میکنند، اما کالاهای خود را با قیمت روزِ ارز وارد بازار میکنند؛ امری که باعث شده تا یک شکاف طبقاتی بزرگ در جامعه ایجاد شود. از اینرو ضرورت دارد تا دولت اصلاحات اساسی و جراحی اقتصادی در این حوزه صورت دهد. این استاد دانشگاه تاکید می کند: فلسفه و مفهوم یارانه این است که از دهکهای کمدرآمد و یا بخش واقعی تولید حمایت شود، در حالی که در عمل عمدتاً دهکهای پردرآمد از یارانه پنهان بهره بیشتر میبرند که عایدی چندانی هم برای اقتصاد ندارند. نظام بانک اطلاعاتی کشور میبایست تکمیل شود؛ چراکه اطلاعات درستی از خانوارها و یارانههای توزیع شده در اقتصاد وجود ندارد. دولت باید برای مصارف متعارف یارانه دهد، اما برای مازاد مصرف نیاز است تا قیمتها آزاد شود. این موضوع کمک میکند تا هزینههای مازاد مصرف برای دهکهای کمدرآمد صرف شود. شقاقی شهری می افزاید: این کمک نباید در قالب توزیع مستقیم پول باشد، بلکه میبایست در قالب کمکهای اقتصادی برای تقویت کارآمدی اقتصادی به دهکها داده شود. این موضوع در بحث اصلاح قیمت حاملهای انرژی هم آمده و گفته شده قیمتهای مصرف نامتعارف باید آزاد شود و درآمدی که از این راه نصیب دولت میشود به بنگاههای نیازمند اختصاص یابد تا با بهروز کردن فناوری مصرف انرژی را پایین آورند.
