پس از اینکه ۱۰ تیم شرکت‌کننده‌ی در فصل ۲۰۲۰ فرمول یک از خودروهای جدیدشان پرده‌برداری کردند، دوران جذاب آزمایش‌های پیچیده شروع شد. سه روز از آزمایش‌های خودروهای فصل جدید در بارسلونا می‌گذرد و مهم‌ترین خبر در دنیای فرمول یک، سیستم ابداعی و عجیب مرسدس بنز است.
در روز دوم آزمایش‌های پیش از فصل ۲۰۲۰، لوییس همیلتون پشت‌فرمان خودروی مرسدس W11 قرار گرفت و آماده‌ی رانندگی شد. در همان دور اول پیست، علاقه‌مندان فرمول یک متوجه حرکت عجیب فرمان خودرو شدند؛ همیلتون پیش از پیچیدن و در مسیر مستقیم، ستون فرمان را به جلو و عقب تکان می‌داد. با نگاه دقیق‌تر ازطریق دوربین بالای سر راننده، مشخص شد که با تکان دادن ستون فرمان، زاویه‌ی طولی چرخ‌ها هم تغییر می‌کند. با پخش شدن ویدیوهای مختلف، صحبت‌ها در مورد همیلتون، مرسدس بنز و سیستم فرمان خودروی جدید آغاز شد.
سیستم فرمان جدید مرسدس بنز چیست؟
واکنش‌های اولیه در مورد فرمان خودروی مرسدس W11، به انبوهی از سؤال‌ها در مورد چگونگی عملکردش و قانونی بودن چنین مکانیزمی در قوانین فرمول یک خلاصه می‌شد. کارشناس‌ها نظرات مختلفی داشتند اما حداقل بخشی از نحوه‌ی کارکرد سیستم جالب مرسدس بنز مشخص بود. همیلتون به‌محض اینکه در مسیر مستقیم قرار می‌گرفت، ستون فرمان را به‌سمت خودش حرکت می‌داد و زاویه طولی چرخ‌ها (Toe) به‌داخل متمایل می‌شد. با نزدیک شدن به پیچ، همیلتون ستون فرمان را به سمت جلو حرکت می‌داد و این‌بار چرخ‌ها به‌خارج (toe-out) زاویه پیدا می‌کردند. معمولا تنظیمات خودروهای فرمول یک به‌گونه‌ای است که همیشه زاویه چرخ‌ها کمی به‌داخل است؛ در این حالت و از نمای دیدِ راننده، بخش بالایی تایرها به‌سمت خودرو و پخش پایینی به‌خارج از بدنه زاویه دارد.
درحالت کلی، تغییر دادن زوایه طولی چرخ‌ها در فرمان‌پذیری و مدیریت چسبندگی و دمای تایرها مؤثر است. به‌طور کلی در حالت زاویه به‌داخل (toe-in)، می‌توان کم‌فرمانی خودرو را کاهش داد؛ درمقابل با تغییر دادن زاویه‌ی چرخ‌ها به خارج (toe-out)، بیش‌فرمانی خودرو کمتر خواهد شد. هنوز دقیقا مشخص نیست که مرسدس بنز چگونه از این سیستم بهره می‌برد، اما مدیرفنی تیم مرسدس AMG اطلاعات محدودی ارائه داده است.
DAS؛ کنترل راننده بر سیستم فرمان
سیستم ابداعی مرسدس فرمان دو محوری (Dual Axis Steering) یا به‌اختصار DAS نام‌گذاری شده است. جیمز الیسون، مدیرفنی تیم مرسدس AMG، سیستم DAS را راهی خلاقانه برای کنترل بیشتر خودرو توصیف می‌کند:
DAS به راننده اجازه می‌دهد که کنترل بیشتری بر سیستم فرمان داشته باشد. ترجیح می‌دهیم پاسخ سوالاتی مثل اینکه چرا از DAS استفاده می‌کنیم و این سیستم چگونه کار می‌کند را پیش خودمان نگه داریم؛ اما امیدواریم DAS راهی خلاقانه و یک مزیت برای ما در این فصل باشد. DAS قطعا مثالی واضح از تلاش مداوم تیم ما برای پیدا کردن روش‌هایی است که خودروی سریع‌تری داشته باشیم.
با سیستم DAS راننده می‌تواند تا حدودی زاویه طولی چرخ‌ها را تنظیم کند و بنابراین، گرم کردن تایرها به‌صورت متعادل‌تر انجام می‌شود. سیستم مرسدس بنز مزیت‌های هر دو زاویه‌ی داخلی و خارجی چرخ‌ها را به‌راننده تقدیم می‌کند؛ بنابراین در پیست‌هایی که مسیر مستقیم طولانی دارند، احتمالا لوییس همیلتون و والتری بوتاس می‌توانند عملکرد بهتری به‌نمایش بگذارند. با تغییر دادن زاویه چرخ‌ها به خارج، مشکل گرم کردن بخش پایین و بیرونی تایرها هم تاحدودی برطرف خواهد شد.
سیستم DAS قانونی است؟
پس از اینکه مدیرفنی تیم مرسدس AMG عملکرد کلی سیستم DAS را تأیید کرد، اولین سوالی که طرفداران تیم‌های رقیب داشتند، قانونی بودن چنین مکانیزیمی براساس قوانین فرمول یک بود. احتمالا وقتی یک تیم روش یا سیستمی خلاقانه را در دوران آزمایش‌های پیش از فصل به‌نمایش می‌گذارد، با قوانین سازگاری دارد. مفهوم سیستم DAS هم براساس قوانین فصل ۲۰۲۰ فرمول یک مجاز است و تمام تیم‌ها می‌توانند از آن استفاده کنند. اما اگر به قوانین فصل ۲۰۲۱ مراجعه کنیم که حدود چهارماه پیش نهایی شد، به‌کارگیری از DAS یا سیستم‌های مشابه غیرقانونی است. بنابراین تمام تیم‌ها می‌توانند از سیستمی برای تغییر زاویه طول چرخ‌ها در فصل ۲۰۲۰ استفاده کنند، اما از سال آینده فرمان خودرو فقط باید حالت چرخشی داشته باشد.
مقاله‌های مرتبط:
جالب این است که براساس مقررات جدید، از فصل ۲۰۲۱ مسئولان فنی فرمول یک مجاز هستند که بندهای جزئی قوانین را هر هفته و پس از پایان هر مسابقه تغییر دهند. درواقع اگر در فصل آینده یک تیم سیستمی ابداع کند که قانونی بودنش چندان واضح نباشد، مسئولان فنی می‌توانند مجاز یا غیرمجاز بودن آن را پس از یک‌بار استفاده در مسابقه تعیین کنند. اگر سیستم DAS به‌عنوان قطعه‌ای فعال در آیرودینامیک یا فناوری کمکی راننده شناخته شود، در این فصل هم می‌تواند غیرقانونی باشد. اما براساس اطلاعاتی که تا امروز منتشر شده است، DAS هیچ‌کدام از این موارد نیست؛ با این‌حال تیم ردبول معتقد است که DAS جایگاهی در فرمول یک ندارد. تنها راه دیگر برای غیرقانونی دانستن DAS این است که تمام تیم‌ها شامل مرسدس AMG، خواستار تغییر قوانین فصل ۲۰۲۰ شوند که چنین چیزی بسیار بعید به‌نظر می‌رسد.
تیم‌های دیگر می‌توانند DAS را کپی کنند؟
از اولین سال برگزاری مسابقات فرمول یک تا امروز، تیم‌ها همیشه به‌دنبال راهی برای بهتر و سریع‌تر کردن خودروها بوده‌اند. خودروی برابهام BT46 با فن بزرگش و قطعات آیرودینامیکی لوتوس و سیستم تعلیق فعال ویلیامز همه با این رویکرد در تاریخ فرمول یک ثبت شدند. باتوجه به اینکه فدارسیون جهانی اتومبیل‌رانی (FIA) تأیید کرده سیستم DAS مرسدس ایمن است، شاید تیم‌های دیگر هم مکانیزم‌های مشابه توسعه دهند. بسیاری از کارشناس‌ها معتقد هستند که کپی کردن سیستم DAS اصلا کارآسانی نیست و باتوجه به اینکه استفاده از آن در فصل ۲۰۲۱ هم قانونی نیست، مرسدس بنز دراین‌زمینه رقیبی نخواهد داشت. شاید به‌همین دلیل باشد که آلمانی‌ها در روز دوم آزمایش‌های پیش از فصل، DAS را معرفی کردند؛ احتمالا در طول چند ماه نمی‌توان چنین سیستمی را توسعه داد که راننده‌ها هم به آن عادت کنند.
۹ تیم رقیب مرسدس بنز هم مثل علاقه‌مندان دنیای فرمول یک، سؤال‌های زیادی در مورد سیستم DAS دارند. سباستین فتل راننده‌ی تیم فراری در مورد این سیستم می‌گوید:
فقط می‌توانم تصور کنم که بسیار عجیب است. تصور کنید که همیشه با کفش ورزشی می‌دَوید، اما شخصی از شما بخواهد که حالا با دمپایی ابری ورزش کنید. می‌توان چنین کاری را انجام داد، اما خیلی متفاوت و عجیب است. البته که (سیستم مرسدس) به‌این صورت متفاوت نیست، اما یک چیز کاملا جدید است که احتمالا در اولین استفاده (برای راننده) حس عجیب و غریبی داشته باشد. از طرفی اگر یک مزیت و برای پیروز شدن کمک‌کننده باشد و راننده با تمرین کافی ظرفیت استفاده از آن را داشته باشد چرا که نه؟ اگر با آن سریع‌تر باشیم، نگرانی وجود ندارد؛ گزینه‌‌ای که سریع‌تر باشد را انتخاب می‌کنیم.
نظر شما در مورد سیستم فرمان دور محوری مرسدس بنز چیست؟ این سیستم می‌تواند نوعی تجهیز فعال و کمکی برای راننده باشد؟ تیم‌های دیگر هم مکانیزمی مشابه توسعه خواهند داد؟
