سرفصل جديد واگذاري سهام عدالت

سهام عدالت ،بخشی از سهام شرکت‌های دولتی معین است که مقررشده به قشرها يکم‌درآمدتر فروخته شود.سهام عدالت درمیان طرح‌های اقتصادی دولتی که با شعار حمایت از قشر کم‌بضاعت جامعه سکاندار بالاترین رکن اجرایی ایران شده، اهمیت بسیاری یافته و به کرات دست گرم حمایت مسئولان را بر شانه‌های خود احساس کرده است. هدف از اجراي طرح سهام عدالت، توزيع متعادل ثروت و درآمد در كشور، توانمندسازي و افزايش ثروت و ايجاد درآمد دايمي براي خانوارهاي نيازمند، تسريع در روند خصوصي سازي ازطريق واگذاري گسترده سهام شركتهاي دولتي، استفاده از روشهاي سالم تر و شفاف تر براي واگذاري سهام شركتها، متكي به خود كردن خانوارهاي نيازمند و كاهش تعهدات مستقيم دولت و نهادهاي حمايتي، كاهش حجم بخش دولتي و انتقال تصدي‌ها به عموم مردم، گسترش سهم بخش تعاون در اقتصاد كشور، تفكيك مناسبتر وظايف حاكميتي و بنگاهداري و سازماندهي كاراتركردن بنگاههاي دولتي و كارآمدكردن دولت در عرصه وظايف حاكميتي است. بر اساس آمار رسمي كشور ، نزديك به 45ميليون نفر از شهروندان داراي سهام عدالت هستند كه ارزش مجموع سهام عدالت به بالاي 100هزار ميليارد تومان رسيده كه حدود60هزار ميليارد تومان آن سهم مردم و بقيه سهم مربوط به دولت است. و ارزش سهام عدالت نزد هر شخص هم تقریبا يك و نيم ميليون تومان برآورد می‌شود حال سوال اصلي مطرح شده اين است كه با ورود اين تعداد از برگه سهم و همچنين سهامدار غير حرفه ايي به معاملات بازار سهام چه اتفاقي خواهد افتاد؟ آيا سازمان بورس اوراق بهادار خود را براي اين مهمان ناخوانده آماده كرده است؟ سيستم نرم افزاري و سخت افزاري موجود جوابگوي اين هجوم خواهد بود؟رئیس سازمان بورس اوراق بهادار ايران روز گذشته در اولين نشست خبري خود پس از انتصاب، معتقد است که ورود این سهام نمی تواند هیچ نفعی برای بازار سهام داشته باشدو در حال حاضر نیز تمایلی برای اقدام چنین موضوعی ندارد .اين مسئله گوياي آن است كه سهام عدالت باوجود پیگیری‌های مجلس و دولت و سازمان خصوصی‌سازی و پس از گذشته يك دهه از آغاز پروژ همچنان داراي مشكلات فراواني هست كه رفع شدن آن به‌سادگی ميسر نخواهد بود.مهمترين مشكل سهام عدالت به پرتفوي اين سهام بر مي گردد.چرا ‌که در سبد سهام عدالت شرکت‌هایی وجود دارند كه نه‌تنها سود آور نيستند بلكه زيان‌ده نيز بوده و تا حدودي ورشكسته هستند. در واقع از مجموع 65 شركت پرتفوي سهام عدالت 11 شركت پتروشيمي كه از ميان اين 11شركت 10 تاي آن ازجمله پتروشيمي اروميه، بوعلي سينا، بيستون، فجر تبريز، جم خوزستان، تند گویان و مارون زيان ده بوده و تنها پتروشيمي بندر امام (ره ) سود ده مي باشد. از سوی دیگر اين مساله مؤید آن است كه ارزش ذاتي سهام عدالت پايين بوده و به درد دهك پايين جامعه كه هدف اصلي شارع می باشد نخواهد خورد و تنها كاغذ پاره اي كه در بازار مكاره قابل معامله خواهد بود. گواه اين مساله پرداخت سود سهام عدالت هست كه قرار بود از سود و ذخاير شرکت‌ها پرداخت شود كه با وجود قوانين قاطع حسابرسي مبني برارائه گزارش شفاف براي اعلام سود و يا زيان ، تاکنون گزارش‌هایی به سهامداران داده نشده است و اصل شفاف سازي بازار سهام در اين مورد رعايت نشده است.نگاه ویژه به ماهیت بازار سهام با توجه به ضعف وکاستی ها ورود سهام عدالت را به این بازار دچار چالش می کند که به مراتب نگراني رئيس سازمان بورس در این خصوص بی دلیل نیست .بنابراين با عنايت به توزيع 10ساله برگه هاي سهام عدالت نزد مردم و پخش خبرهاي ضد و نقيض در خصوص آزاد سازي آن، لازم است كه به اين نكته توجه شود كه ازنظر رفتارشناسی سهامداران حرفه اي و غير حرفه اي ، با آزادسازی اين سهام ، قطعاً هجوم بي سابقه اي را براي فروش شاهد خواهيم بود و اين افزايش فروش ، عرضه بي سابقه در كل سهام بوجود آورده و بازار سرمايه ايران را به وضع نامناسبي خواهد رساند و سقوط غير قابل تصوري را براي بازار سهام ايران به ارمغان خواهد آورد . لذا به دليل همين نگراني است كه مجلس در تعامل با دولت در چند سال گذشته سعي كرده تا ساختار جدیدی را در بازار سرمایه راه اندازی كند تا از ضرر و زیان های احتمالی که متوجه مردم به عنوان مالکان اصلي سهام عدالت از یک سوي و شركت هاي واگذار شده و به تبع آن اقتصاد كشور از سوي ديگر خواهد شد ، جلوگیری کند اما دولت يازدهم با وجود فشار زياد براي آزاد سازي سهام عدالت، بعد از گذشت قریب به دو سال هنوز نتوانسته است راهكاري براي آن ارائه كند و با گذشت يك دهه از اغاز پروژه سهام عدالت هنوز مشكلات عديده اي بر آن مترتب هست كه آوردن نام آن براي تيم اقتصادي دولت هراس انگيز هست. این علائم بدین معناست که زیر ساخت ها برای ورود این سهم به بازار سهام فراهم نیست .ولی از طرف دیگر چشم انتظاری مردم را برای آزاد سازی سهمی که به آنها تعلق دارد را نمی توان نادیده گرفت ومسئولین باید فرصت را مغتنم بشمارند و فضا را برای آزاد سازی سهام عدالت فراهم کنند .