محمدعلی خطیبی
نماینده پیشین ایران در اوپک
عربستان روز شنبه گذشته اعلام کرد که تولیدش را ۱۰ تا ۱۲ میلیون بشکه در روز افزایش خواهد داد و از طرف دیگر، قیمت‌های شاخص نفت خود را برای آسیا، اروپا و آمریکا به‌شدت ارزان کرده است؛ این چیزی نیست جز جنگ قیمت. طبیعی است که بازار هم به این اخبار عکس‌العمل نشان داد و قیمت‌ها سیر نزولی به خود گرفتند. ..اگر همین روال ادامه یابد، شاهد تداوم روند نزولی قیمت‌ها خواهیم بود. مگر اینکه در این میان، رایزنی‌هایی انجام شود و عده‌ای درصدد جلب نظر هر دو طرف باشند تا به توافق برسند.
در حال حاضر، هیچ‌گونه مدیریتی بر بازار نفت اعمال نشده و همه تولیدکنندگان مجاز هستند، به میزان دلخواه نفت تولید کنند. به‌عقیده بنده، ادامه وضعیت فعلی، هم به زیان عربستان و هم به زیان روسیه است. همان‌طور که می‌دانید عربستان بالاترین صادرات نفت را در جهان دارد و سهام آرامکو روز گذشته به‌شدت سقوط کرد.
در عین حال، روسیه بزرگ‌ترین صادرکننده گاز است و قیمت‌گذاری گاز بر اساس قیمت نفت انجام می‌شود.
تنها راهکار این است که کشورهای دیگر، روسیه و عربستان را برای رایزنی تشویق کنند تا توافق جدیدی را بپذیرند و به این وضعیت خاتمه بدهند. در غیر این صورت، شاهد ادامه سقوط قیمت‌ها خواهیم بود.
به‌دلیل تحریم‌های آمریکا، وابستگی ما به نفت بسیار کاهش پیدا کرده؛ تاجایی‌که آقای نوبخت اعلام کردند در سال ۹۸ بودجه ما کمترین وابستگی را به نفت خواهد داشت؛ یعنی حدود هشت درصد. در واقع تحریم‌ها نوعی توفیق اجباری است و به‌دلیل کاهش وابستگی ما به بازار نفت، در مقایسه با دیگر کشورها کمتر دچار آسیب می‌شویم.
اما با این حال، ما در حال حاضر مقادیری نفت خام و فرآورده‌های نفتی صادر می‌کنیم و در عین حال، صادرات گاز ما هم به‌نوعی با نفت مرتبط است. قطعا ما هم زیان‌هایی خواهیم کرد اما در مقایسه دیگر کشورها کمتر است.
از این رو بهتر است، به‌دلیل حسن رابطه‌ای که با روسیه داریم، نقش فعالی را در این قضیه ایفا کرده و روسیه را مجاب کنیم تا به میز مذاکره برگردد.
ایران می‌تواند با دیپلماسی، زمینه توافق جدیدی را فراهم کند و با ایفای نقش به این وضعیت خاتمه دهد. دبیر کل اوپک هم نباید فقط در دفترش بنشیند. ایران باید از او بخواهد که به عربستان و روسیه سفر و نظرات آنها را به‌هم نزدیک کند.
در شرایطی که تقاضا تحت تاثیر شیوع ویروس کرونا به‌شدت آسیب دیده، ما بیش از هر زمان دیگری به مدیریت عرضه نیاز داریم. نباید دست روی دست گذاشت و وضعیت را به همین حال رها کرد.
ایران به‌عنوان یک عضو موثر در دیپلماسی منطقه‌ای، جهانی و هم یک عضو موثر اوپک می‌تواند نقش مهمی در تصمیم‌گیری‌ها و ایجاد توافق داشته باشد.
این سوالی است که باید از خود روس‌ها پرسید. نمی‌دانم حدس و گمان من چقدر صحیح است، اما ممکن است پشت پرده این مسائل نفتی، مسائل سیاسی نهفته باشد؛ مانند رویاروییِ کنونی روسیه با ترکیه و به‌نوعی عربستان سعودی در سوریه.
به‌هر ترتیب، ترکیه و عربستان قصد داشتند برنامه‌هایی را در سوریه اجرا کنند اما روسیه و ایران در مقابل آنها ایستادند. این‌ها مقابله‌های سیاسی و منطقه‌ای است.
بنابراین دو سناریو وجود دارد. اگر صرفا موضوع نفت و انرژی در میان باشد، در این صورت، می‌توان با رایزنی‌هایی طرفین را به میز مذاکره برگرداند. سقوط آزاد نفت خاتمه می‌یابد و دوباره به شرایط عادی بازمی‌گردد. تحت این شرایط باید وارد دیپلماسی شد، فعالیت کرد تا مانند دوره‌های قبلی که سقوط قیمت نفت رخ داده، عرضه را متعادل و بازار را به‌ثبات برگرداند.
اما اگر مسائل سیاسی پشت پرده وجود داشته باشد و عربستان به‌نیابت از آمریکا قصد اجرای برنامه‌هایی را داشته که روسیه و ایران مانع از آن شدند، احتمال ادامه روند نزولی بازار نفت بالا خواهد بود.
منبع: تجارت نیوز
آخرین اخبار
پرطرفدارترین عناوین