دادههاي بانک مرکزي نشان ميدهد؛
گروه اقتصاد کلان- ايليا پيرولي: حال مردم خوب است! شايد اگر ولي ا... سيف، رئيس کل بانک مرکزي سري به بازارها و خيابانهاي تهران از محل کارش در خيابان ميرداماد تا خيابان شوش می زد؛ هر گز اجازه انتشار دادههاي آماري خانوارههاي شهري در سال 96 را نميداد. بر اساس دادههاي بانک مرکزي، درآمد خانوارها در سال 96 از هزينهها پيشي گرفته است. اين در حالي است که در بخش درآمدها، دو مؤلفه درآمد غير پولي و درآمد متفرقه وجود دارد؛ به عبارتي اگر در بودجه خانوار سال 96 درآمد غير پولي و رديف متفرقه را کسر کنيم، آنگاه مشاهده ميشود که در بخش درآمدها، اگر چه مجموع درآمد ناخالص خانوارها افزايش چشمگيري داشته اما در واقع سهم درآمدها در اين بخش همچنان در مارپيچ تورم و هزينه گرفتار مانده است. در سال 96 درآمدهاي غير پولي 29.6درصد از مجموع درآمد ناخالص خانوارها را تشکيل داده است. مقايسه مجموع درآمدهاي پولي و غيرپولي نشان ميدهد که به تنهايي بيشترين سهم را در بين درآمد ناخالص خانوارها را به خود تشکيل داده است. حالا اگر اما درآمدهاي غيرپولي را کسر کنيم، آنگاه مجموع درآمدهاي پولي ناخالص تنها 70 درصد باقي ميماند، اين در حالي است که سهم 24.4 درصدي را اگر هم از درآمد پولي کسر کنيم، بيشتر اين موضوع آشکار ميشود که درآمدها متناسب با نرخ تورم و وضع اقتصادي رشد نکرده بلکه اين هزينه هاست که با رشد مواجه شده اند.
دادههاي بانک مرکزي
بانک مرکزي با ارايه نتايج بررسي متوسط هزينه - درآمد خانوار سال ۹۶، اعلام کرد: درآمد يک خانوار شهري در سال گذشته ۴۳ ميليون و ۹۲۷ هزار تومان و هزينه نيز ۴۲ ميليون و ۱۳۰ هزار تومان بود.
بررسي گزارش رسميبانک مرکزي نشان ميدهد که ميزان درآمدها در سال گذشته ۱۲ درصد و مخارج نيز ۷.۲ درصد افزايش يافته است. در عين حال، ۳۵.۵ درصد از مخارج ۴۲۱ ميليون و ۳۰۸ هزار و ۵۲۴ ريالي خانوار در بخش مسکن به ميزان ۱۴۹ ميليون و ۳۷۶ هزار و ۵۵۴ ريال بوده و پس از مسکن، بالاترين هزينه خانوار شهري در سال گذشته خوراکيها و آشاميدنيها به ميزان ۹۹ ميليون و ۱۳۰ هزار و ۲۶۸ ريال بوده است.
وضعيت مخارج خانوار
بر پايه اين گزارش، حمل و نقل با رقم ۴۴ ميليون و ۶۴۱ هزار و ۱۵۶ ريال ۱۰.۶ درصد و کالا و خدمات متفرقه نيز با ۳۴ ميليون و ۵۹۲ هزار و ۱۶۵ ريال، ۸.۲ درصد مخارج سال گذشته يک خانوار شهري کشور را تشکيل داده است.
کمترين هزينه خانوار در سال گذشته مربوط به دخانيات با يک ميليون و ۳۸۸ هزار و ۶۴۶ ريال معادل ۰.۳ درصد و همچنين تحصيل به ميزان ۷ ميليون و ۵۹۹ هزار و ۲۶۱ ريال معادل ۱.۸ درصد بود. بيشترين ميزان رشد هزينه خانوار در سال گذشته مربوط به خوراکيها و آشاميدنيها با ۱۰.۲ درصد بوده و هزينه مسکن نيز ۷.۱ درصد رشد داشته است. به صورت کلي، خوراکيها و آشاميدنيها، دخانيات،پوشاک و کفش، مسکن، آب، برق و گاز و ساير سوختها، لوازم و اثاث و خدمات مورد استفاده در خانه، بهداشت و درمان، حمل و نقل، ارتباطات، تفريح و امور فرهنگي، تحصيل، رستوران و هتل و کالا و خدمات متفرقه؛ ۱۲ قلم اصلي در سبد مخارج خانوار را تشکيل ميدهند.
وضعيت درآمد خانوار
در بخش درآمد خانوار در سال گذشته، کل درآمد ناخالص به ميزان ۴۳۹ ميليون و ۲۷۵ هزار و ۵۰۲ ريال بوده که از اين ميزان ۳۰۹ ميليون و ۹۱۸ هزار و ۵۴۳ ريال درآمد پولي ناخالص با رشد ۱۳.۹ درصدي بوده است. درآمد غيرپولي خانوار در سال گذشته ۱۲۹ ميليون و ۳۵۶ هزار و ۹۵۹ ريال بود و در اين بخش ۷.۵ درصد رشد به ثبت رسيد.
به صورت کلي، طبق اعلام بانک مرکزي ميزان درآمد خانوار در سال گذشته به رقم ۱۷ ميليون و ۹۶۶ هزار و ۹۷۶ ريال از هزينهها پيشي گرفته است. بر پايه اين گزارش، متوسط درآمد يک خانوار شهري در سال گذشته ۳۶ ميليون و ۶۰۶ هزار و ۲۹۱ ريال و متوسط هزينه نيز ۳۵ ميليون و ۱۰۹ هزار و ۴۳ ريال بوده است؛ بنابراين درآمد هر خانوار در سال قبل، ماهيانه يک ميليون و ۴۹۷ هزار و ۲۴۸ ريال از هزينهها بيشتر بوده است.
اشتغال
بر اساس نتايج بررسي، ۲۷.۹ درصد خانوارها بدون فرد شاغل، ۵۵.۳ درصد داراي يک نفر شاغل، ۱۴.۰ درصد داراي دو نفر شاغل و ۲.۸ درصد داراي سه نفر شاغل و بيشتر بوده اند. در مقايسه با سال ۱۱۳۹۵ درصد خانوارهاي بدون فرد شاغل افزايش و درصد خانوارهاي با يک نفر شاغل و با دو نفر شاغل کاهش داشته است. ضمنا درصد خانوارهاي با سه نفر شاغل و بيشتر بدون تغيير بوده است.
مسکن
بررسي نحوه تصرف محل سکونت خانوارها در سال ۱۳۹۶ نشان ميدهد که ۶۴.۸ درصد از خانوارها در مسکن شخصي (مالک نشين)، ۲۵.۹ درصد در مسکن اجاري، ۶۴.۸ درصد از خانوارها در مسکن در برابر خدمت و ۸.۹ درصد در مسکن رايگاه سکونت داشته اند. در مقايسه با سال ۱۱۳۹۵، درصد سکونت در مسکن شخصي افزايش و درصد سکونت در مسکن اجاري، رايگان و در برابر کاهش داشته است.
بر اساس نتايج بررسي مزبور، ۲.۷ درصد خانوارها از يک اتاق، ۲۹.۶ درصد از دو اتاق، ۵۰ درصد از سه اتاق ، ۱۴.۲ درصد از چهار اتاق، ۲.۲ درصد از پنج اتاق و ۱.۳ درصد از شش اتاق و بيشتر استفاده مينموده اند.
نتیجه
ارزش املاک شخصي در اين بخش محاسبه ميشود، به بياني وقتي خانواري داراي ملک شخصي باشد و در آن سکونت داشته باشد، هرچند ظاهرا درآمدي ندارد اما در محاسبه درآمدهاي غيرپولي ارزش اين ملک محاسبه ميشود، رديف ديگر در درآمدهاي غيرپولي «ساير» است.
در توضيح اين رديف آمده «ساير شامل برآورد ارزش اجاري مسکن در برابر خدمت رايگان و ارزش کالاها و خدمات در برابر مزد و حقوق، رايگان (نه از خانوار ديگر)، توليد براي مصرف در خانه، از محل کسب کشاورزي و غيرکشاورزي ميباشد.» به عبارتي اگر شخصي بابت نوع اشتغال خود از خانههاي سازماني استفاده کند، استفاده وي از اين خانه سازماني ميتواند در رديف درآمدهاي غيرپولي قرار گيرد.
از طرفي، علاوه بر نرخ تورم گفته شده همواره مورد انتقاد اغلب کارشناسان اقتصادي وصاحبنظران بوده ، يکي از مناقشههاي کارگران بر سر دستمزد بود؛ مسئلهاي که به اعتقاد آنها نسبت به شتاب تورم و بسيار کمتر تعيين شده بود.
از اين رو اينکه درآمد نسبت به هزينه افزايش نشان ميدهد؛ موضوعي کامل نبوده و آدرس به نوعي اشتباهي داده شده است.