حمله رژیم صهیونیستی به بیمارستان صحرایی ایران، جنایت جنگی است

سخنگوی وزارت خارجه ایران حمله رژیم صهیونیستی به بیمارستان صحرایی هلال احمر جمهوری اسلامی ایران در منطقه مرزی سوریه و لبنان را به عنوان مصداق کامل جنایت جنگی توصیف و به شدت محکوم کرد. اسماعیل بقائی در یک موضع‌گیری رسانه‌ای با یادآوری ممنوعیت حمله به بیمارستان ها و مراکز درمانی و بهداشتی طبق قوانین شناخته شده حقوق بشردوستانه بین المللی، حملات مکرر رژیم اشغالگر به بیمارستان ها و مراکز درمانی و امدادی در غزه، لبنان و سوریه را نشانه روشنی از طغیان این رژیم علیه همه قواعد و هنجارهای بین المللی دانست و خواستار واکنش صریح نهادهای ذیصلاح بین المللی از جمله کمیته بین المللی صلیب سرخ و محکومیت اقدام رژیم صهیونیستی به عنوان جنایت جنگی شد. این دیپلمات ارشد جمهوری اسلامی ایران ،همچنین با اشاره به ضرورت بسیج جامعه جهانی برای کمک به صدها هزار لبنانی که طی دو هفته اخیر به دلیل تشدید حملات رژیم صهیونیستی به مناطق غیرنظامی لبنان از خانه و کاشانه خود آواره شده اند، بر مسئولیت سازمان ملل متحد و سایر نهادهای بین المللی ذیربط به ویژه کمیساریای عالی پناهندگان و صلیب سرخ برای کمک رسانی فوری به آوارگان تاکید کرد.

ایران برای هر سناریویی آمادگی دارد

وزیر خارجه ایران بر آمادگی جمهوری اسلامی ایران برای پاسخ به هر اقدام خصمانه رژیم صهیونیستی تاکید کرد. «سید عباس عراقچی» وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران روز پنجشنبه و در مصاحبه با رسانه قطری درباره مسائل مختلف منطقه‌ای اظهارنظر کرد. عراقچی که به دوحه سفر کرده است، در گفت‌وگو با شبکه الجزیره و در پاسخ به تهدیدهای رژیم صهیونیستی تاکید کرد «با اینکه به‌دنبال جنگ با تشدید تنش نیستیم اما برای هرگونه سناریویی آماده هستیم. اسرائیلی‌ها می‌توانند عزم و اراده ما را محک بزنند». عراقچی در ادامه گفت: خواهیم دید که حمله چگونه خواهد بود و بر این اساس چگونگی پاسخ خود را که با دقت تمام آن را بررسی خواهیم کرد، تعیین می‌کنیم. جمهوری اسلامی ایران در پاسخ به ترور شهید «اسماعیل هنیه» رئیس دفتر سیاسی حماس و نقض حاکمیت خود توسط رژیم صهیونیستی و همچنین جنایات رژیم صهیونیستی در ترور شهید «سید حسن نصرالله» دبیرکل حزب‌الله لبنان و سردار «عباس نیلفروشان» معاون عملیات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، پایگاه‌های نظامی و اطلاعاتی ارتش رژیم صهیونیستی در سرزمین‌های اشغالی را موشک‌باران کرد. صهیونیست‌ها پس از این پاسخ ایران، تهدید به حمله کرده‌اند اما مقامات ایرانی هشدار داده‌اند هر اقدامی از سوی تل‌آویو با پاسخ محکم‌تر ایران مواجه خواهد شد.

گروه سیاسی: مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور کشورمان در نخستین دیدار خود با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه بعد از تصدی بر ریاست پاستور، اتحاد دو کشور را در حوزه مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی مورد تاکید قرار دادند.
به گزارش «تجارت»، مسعود پزشکیان روز پنج‌شنبه (۱۹ مهر) با دعوت «سردار بردی محمداف» رئیس جمهور ترکمنستان به منظور شرکت در همایش بین‌المللی «ارتباط متقابل زمان‌ها و تمدن‌ها - مبنای صلح و توسعه» که به مناسبت سیصدمین سالگرد مختومقلی فراغی شاعر بزرگ ترکمن برگزار می‌شد، به ترکمنستان سفر کرد. رئیس‌جمهور کشورمان علاوه بر سخنرانی در همایش بین‌المللی «ارتباط متقابل زمان‌ها و تمدن‌ها - مبنای صلح و توسعه»، با قربانقلی بردی محمداف رهبر ملی و پسر او سردار بردی محمداف رئیس‌جمهور ترکمستان دیدار و ‌گفت‌وگو کرد. رئیس جمهور در این دیدارها، با اشاره به سیاست اصولی جمهوری اسلامی ایران و نیز تاکید مقام معظم رهبری مبنی بر توسعه ارتباطات با همسایگان و از جمله ترکمنستان، بر ضرورت گسترش همکاری‌ها و برادری میان طرفین تاکید کرد. با این وجود، مهم‌ترین بخش حضور پزشکیان در ترکمنستان، دیدار او با ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه در یکی از حساس‌ترین برهه‌های تاریخ خاورمیانه بود.

تاکید پزشکیان بر راهبردی بودن روابط تهران و مسکو
مسعود پزشکیان ظهر دیروز جمعه در دیدار آقای «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهوری فدراسیون روسیه، تاکید بر توسعه همکاری‌های مشترک بین دو کشور گفت: ارتباط ‌ما با روسیه صمیمانه و ‌راهبردی است.
رئیس جمهور با ابراز خرسندی از فرصت دیدار با همتای روس خود گفت:‌ از نظر اقتصادی و فرهنگی ارتباطات ما روز به روز تقویت شده و قوی‌تر می‌شود. روند رو به رشد همکاری‌های ایران و روسیه با توجه به اراده رهبران عالی دو کشور به ضرورت تقویت این ارتباطات باید تسریع شود. پزشکیان با بیان اینکه ایران و روسیه ظرفیت‌های متقابل و مکمل خوبی دارند و می‌توانند به یکدیگر کمک کنند، افزود: مواضع ما در دنیا خیلی نزدیک‌تر از دیگران به یکدیگر است.
رئیس جمهور با ابراز امیدواری نسبت به تسریع در امضای سند راهبردی مشارکت ایران و روسیه، بر توسعه همکاری‌های فیمابین تاکید کرد و اظهار داشت: امیدوارم در جریان حضور در اجلاس بریکس در روسیه، این معاهده را نهایی کنیم. پزشکیان با اشاره به وضعیت بحرانی منطقه تصریح کرد: رژیم صهیونیستی هیچ‌ چارچوب حقوقی و انسانی بین‌المللی را رعایت نمی‌کند و شرایط در منطقه بحرانی است؛ ‌کشورهای اروپایی و آمریکا نمی‌خواهند ارتباطات کشورهای منطقه در بستر آرامی ادامه یابد.
تاکید پوتین بر اتفاق‌نظر ایران و روسیه درباره مسائل بین‌المللی
در سطحی دیگر، ولادیمیر پوتین خطاب به پزشکیان گفت: بسیار خوشحالم که فرصتی فراهم شده است که شخصا با شما ملاقات کنم. رئیس‌جمهور روسیه در ادامه با اشاره به روند رو به توسعه مناسبات دو کشور اظهار داشت: در سال جاری افزایش حجم مبادلات تجاری میان دو کشور و روند خوب آن را شاهد هستیم. وی خاطرنشان کرد: مسکو و تهران فعالانه در عرصه بین المللی با یکدیگر همکاری دارند و غالبا در مورد ارزیابی های خود نسبت به رویدادهای جهان اتفاق نظر دارند. رئیس‌جمهور روسیه تأکید کرد: مواضع تهران و مسکو درباره تحولات بین المللی بسیار نزدیک است. پوتین در این دیدار از دکتر مسعود پزشکیان رسما دعوت کرد که به مسکو سفر کند و رئیس‌جمهوری اسلامی ایران نیز با قدردانی،‌این دعوت را پذیرفت. رئیس‌جمهور روسیه در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به اینکه جمهوری اسلامی ایران به عضویت کامل سازمان همکاری شانگهای و بریکس درآمده است، خطاب به پزشکیان گفت: من (اول تا سوم آبان‌ماه) در اجلاس (سران گروه) بریکس در کازان منتظر شما هستم، جایی که ما همچنین یک نشست دوجانبه را برنامه‌ریزی کرده‌ایم.

اهمیت دیدار پزشکیان و پوتین در ترکمنستان
هر چند دیدار و گفت‌وگوی میان مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور کشورمان با ولادیمیر پوتین، همتای روسی او در ترکمنستان چندان طولانی نبود اما اهمیت آن را می‌توان بسیار مهم و جدی تلقی کرد. در سطح ابتدایی باید اظهار داشت که این دیدار در شرایطی صورت می‌گیرد که منطقه خاورمیانه در نتیجه درگیری‌های به وجود آمده میان محور مقاومت با رژیم صهیونیستی یکی از بحرانی‌ترین وضعیت‌های خود را سپری می‌کند. همچنین، رژیم اسرائیل در حال آماده شدن برای پاسخ به حمله موشکی ایران (عملیات وعده صادق 2) است. در چنین وضعیتی تاکید روسای جمهور دو کشور به داشتن مواضع نزدیک به یکدیگر، پیامی جدی برای تل‌آویو و حامیان غربی‌اش بود. در سطح دوم، این‌که دیدار میان پوتین با پزشکیان در شرایط کنونی صورت گرفت، این پیام را از سوی مسکو به رژیم اسرائیل مخابره کرد که کرملین در دعوای به وجود آمده از تهران حمایت می‌کند.
این‌که ولادیمیر پوتین با پزشکیان دیدار می‌کند و هیچ تماسی با نتانیاهو نمی‌گیرد، در درون خود پیامی مهم را به سران رژیم صهیونیستی منتقل می‌کند.
پیامی با این مضمون که مسکو همراه و حامی تل‌آویو در تحولات منطقه نیست. در سطح سوم، دیدار اخیر با توجه به این‌که پوتین، رئیس‌جمهور کشورمان را به مسکو دعوت کرد، به معنای آمادگی دو طرف برای گسترش فزآینده همکاری‌ها و هماهنگی‌ها در آینده است.

ابوالفضل شهرآبادی
کارشناس بازار سرمایه

بــورس، عرصه‌ای است که در آن ریسک و تناسب با بازدهی مورد انتظار سرمایه‌گذاران از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و بر تصمیم نهایی آنان برای ورود به بازار یا خروج از آن، تاثیرگذار است. اگر شرایط حاکم بر بورس، پر ریسک باشد، طبیعی است که سرمایه‌گذاران رغبتی برای ورود به بورس ندارند، اما اگر شرایط، کم‌ریسک و پرسود باشد سرمایه‌گذاران رغبت بیشتری به سرمایه‌گذاری نشان می‌دهند. «چگونه می‌توان پول جدید وارد بورس کرد و یا مانع خروج پول از آن شد» پرسشی که برای پاسخ به آن، بازار را باید در دو افق زمانی کوتاه و بلند مدت بررسی کرد. در شرایط بلندمدت، بورس باید چند کارکرد مهم "وجود سودآوری لازم در شرکت‌ها، جلب اعتماد سرمایه‌گذاران به سازوکار بورس و قوانین حاکم برآن، وجود تنوع لازم در ابزارها و نهادهای مالی بورس و وجود شفافیت و نقدشوندگی بالا در بورس" را درست انجام دهد تا در درازمدت، سرمایه‌گذاران، سرمایه خود را وارد بازار کرده و ماندگار شوند.
اگر بورس کارکردهای یاد شده را در بلندمدت به درستی انجام دهد سرمایه‌گذار را در کنار خود خواهد داشت و در این صورت اگر در کوتاه مدت بازار دچار شرایط ریسکی و بحرانی شود با اعمال راهکارهای مناسب می‌تواند سرمایه‌گذاران خود را حفظ کرده و مانع از خروج آنها و ریزش شدید بازار شود. نگاهی به بورس در شرایط کنونی نشان می‌دهد در حال حاضر در شرایط پرریسک و ابهامی به سر می‌بریم. حمله به اسراییل یا حمله احتمالی اسراییل به ایران شرایط پرریسکی برای سرمایه‌گذاران به وجود آورده است. قاعدتا نباید انتظار داشت که در این شرایط سرمایه‌گذاران خیلی رغبت به سرمایه‌گذاری در بازار سهام داشته باشند. اما می‌توان آنان را به سرمایه‌گذاری در ابزارهای دیگری که در بورس وجود دارد، ترغیب کرد. یکی از ویژگی‌های یک بورس خوب آن است که برای شرایط مختلف ابزارهای لازم را داشته باشد. باید ابزارهایی مثل صندوق طلا وجود داشته باشد تا در زمان بحرانی مثل جنگ، ریسک جنگ را برای سرمایه‌گذار پوشش دهد.
در حال حاضر بورس ما کم و بیش ابزارهایی مناسب شرایط پر ریسک را دارد و می‌توان از آنها استفاده کرد و در این شرایط، سرمایه‌گذار جدید به بازار جذب کرد یا سرمایه‌گذار موجود را با یک جابجایی در ابزارها در بازار نگه داشت. اولین کار در این شرایط این است که مسئولان و بازیگران اصلی بازار، شفاف عمل کنند و برنامه شفافی را برای این دوره پرریسک اعلام کنند. به نظر می‌رسد در شرایط فعلی، یکی از اقدامات مناسب این است که سازمان بورس شرکت‌های بزرگ را ترغیب به انتشار اوراق تبعی کند. قیمت کنونی سهم‌ها بسیار پایین است و انتظار این است که رجزخوانی‌های رژیم صهیونیستی تا انتخابات آمریکا ادامه داشته باشد ولی بعد از انتخابات از این تنش‌ها کاسته خواهد شد. انتظار می‌رود که تا یک‌سال بعد، قیمت سهام افزایش یابد بنابراین می‌توان از انتشار اوراق تبعی که به نوعی بیمه سهام است، استفاده کرد. اگر برای سهم‌های بزرگ و مهم بازار، اوراق تبعی منتشر شود نقدینگی از بازار کمتر خارج خواهد شد. همچنین لازم است مشابه بیمه سهام، برای تضمین سود صندوق‌های سهامی نیز تدبیری اندیشیده شود. سازمان باید خیلی سریع راهکاری ارائه دهد و از ابزارهایی برای پوشش ریسک استفاده کند تا بازار از وضعیت یکطرفه به دو طرفه تغییر جهت دهد. سرمایه‌گذار در صورت پوشش ریسک، در بازار خواهد ماند. همچنین باید صندوق‌های درآمد ثابت جذاب‌تر شوند، زیرا پناهگاه سرمایه‌گذاران در شرایط بد بازار هستند، یعنی وقتی بازار پرریسک است سرمایه‌گذار نباید از آن خارج شود بلکه باید از سهام به صندوق درآمد ثابت منتقل شود. دست‌کاری نکردن نصاب‌های صندوق‌های درآمد ثابت از اهمیت ویژه برخوردار است.
الان در شرایطی هستیم که سرمایه‌گذار دچار ترس و بی‌اعتمادی است، با توجه به شرایط چند سال گذشته بازار و شرایط فعلی، اعتماد از سرمایه‌گذار سلب شده است و ضرورت دارد دولت، سازمان و صندوق‌های تثبیت و توسعه، پشت بازار باشند و با ابزارهایی مثل اوراق تبعی، بیمه سهام و صندوق، ریسک سرمایه‌گذاری را پوشش دهند. این کار کمک می‌کند که حافظه سرمایه‌گذاران نسبت به عملکرد مسئولان بازار مثبت شود. مهم است که سازمان بورس نشان دهد در شرایط بد بازار، به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند و در شرایط بحران، سرمایه‌گذار تنها نیست. سازمان بورس و دولت شاید نتوانند سودآوری شرکت‌ها را افزایش دهند ولی از ریسک حاکم بر بازار می‌توانند بکاهند و این کار، ضامن حفظ پول موجود و ورود پول جدید است.

سیدرضا صدرالحسینی
کارشناس مسائل منطقه

بعد از جنایات اخیر اسرائیل و به خصوص شهادت اسماعیل هنیه، رئیس پیشین دفتر سیاسی حماس تمامی مذاکرات غیر مستقیم حماس با اسرائیل به بن‌بست رسید و متوقف شد و پس از استمرار این وضعیت و ادامه حملات اسرائیل، اساساً صحبت از مذاکرات آتش بس برای اتمام جنگ غزه درست نیست؛ چرا که علاوه بر اسماعیل هنیه شاهد آن بودیم که اسرائیل دبیرکل حزب‌الله لبنان را هم مورد هدف قرار داده که این مسئله برای مقاومت غیر قابل فراموش شدن است. از سوی دیگر باید توجه شود که این اسرائیل است که باعث شد آتش‌بس به خروجی مثبت نرسد و در این راستا باز هم رفتار و اقدام‌های رژیم صهیونیستی به جایی رسیده که آتش‌بس با موانع جدی روبه‌رو شده و به بن‌بست رسیده است. واقعیت این است که هیچ عامل خارجی در تعیین آینده پرونده غزه نمی‌تواند موثر عمل کند و و اساساً در شرایط کنونی نمی‌توانند اوضاع را آرام کنند. بر همین اساس تنها دو طرف مخاصمه می‌توانند اوضاع را آرام کنند اما در این راستا مقاومت تصمیم خود را بر ادامه استقلال خود گرفته و در سمت دیگر اسرائیل هم با سرمایه‌گذاری‌های متعدد و کلان به دنبال آن است که میدان جنگ را به نفع خود ترسیم و تثبیت کند. این اقدامات چشم انداز روشنی را در دستور کار قرار نمی‌دهد و تا زمانی که این روند ادامه داشته باشد، اوضاع به همین منوال پیش خواهد رفت. توجه داشته باشید که در این فضا نتانیاهو و بایدن با یکدیگر وارد یک اختلاف مشخص شدند و این در حالیست که در گذشته واشنگتن مدعی می‌شد که به دنبال کنترل عملیات‌های اسرائیل علیه لبنان است اما معتقدم که ایالات متحده در تمام این اقدامات حضور آشکار و موثر داشته است. حتی این اقدامات با چراغ سبز واشنگتن انجام شده است. 

طلای جهانی هم ارزان شد، اما سکه و طلا نه!

طبق تحلیل نایب رئیس سابق اتحادیه طلا و جواهر تهران، علیرغم کاهش بهای طلا در بازارهای جهانی اما نوسانات افزایشی نرخ ارز نه‌تنها اجازه کاهش قیمت سکه و طلا در بازارهای داخلی را نداد که سبب افزایش بهای آن‌ها هم شد؛ البته بخشی قابل توجهی از افزایش بهای سکه امامی، ناشی از افزایش حباب سکه بوده است. محمد کشتی‌آرای در گفت‌وگو با ایسنا، در رابطه با وضعیت یک هفته اخیر بازار سکه و طلا اظهار کرد: برخلاف هفته‌های گذشته که قیمت جهانی طلا سیر صعودی داشت؛ اما این هفته روندی نزولی پیدا کرد و بطور متوسط با ٣٧ دلار کاهش هفتگی، روز گذشته (پنجشنبه) به ٢۶١۶ دلار رسید. نایب رئیس سابق اتحادیه طلا و جواهر تهران، خاطرنشان کرد: علیرغم اینکه قیمت اونس جهانی با کاهش همراه بود، اما نوسانات افزایشی نرخ ارز طی این هفته، سبب شد قیمت طلا و سکه تحت تاثیر افزایش نرخ ارز قرار گیرد و روند افزایشی را ثبت کرد. وی در رابطه با تغییرات قیمت انواع قطعات سکه و طلا در بازار و آخرین قیمت‌ها در پایان هفته، گفت: هر قطعه سکه تمام طرح جدید با یک میلیون و ١۵٠ هزار تومان افزایش نسبت به ابتدای هفته در آخرین معاملات روز پنجشنبه به ۴٩ میلیون و ٧۵٠ هزار تومان رسید که قسمتی از این افزایش، بخاطر افزایش حباب سکه بوده است. سکه تمام طرح قدیم نیز با ۵٠٠ هزار تومان افزایش هفتگی به ۴٣ میلیون و ۵٠٠ هزار تومان رسید.

پیگیری رفع موانع تولید در دولت چهاردهم

وزیر امور اقتصادی و دارایی گفت: پیگیر رفع موانع تولید، در مجموعه وزارت اقتصاد و هم از طریق همکارانم در ستاد اقتصادی دولت، می باشم. به گزارش ایرنا، عبدالناصر همتی وزیر امور اقتصادی و دارایی در شبکه اجتماعی خود نوشت: شاخص مدیران خرید اقتصاد (شامخ ) به عنوان مرتبط ترین شاخص جهش تولید ، در شهریورماه ۱۴۰۳ پنجمین کاهش ماهانه متوالی را ثبت کرده و پس از تعدیل فصلی به ۴۷.۱ رسیده است. این نظرسنجی اتاق ایران، از استمرار انقباض و رکود برخی از فعالیتهای اقتصادی خبر می دهد. فعالان اقتصادی دلایل عمده این روند را قطعی‌های مکرر برق واحدهای‌تولیدی، مشکلات تخصیص ارز ، کمبود نقدینگی و فرآیند اداری گمرکی اعلام کرده اند. پیگیر رفع اینگونه موانع تولید، هم در مجموعه وزارت اقتصاد و هم از طریق همکارانم در ستاد اقتصادی دولت، می باشم.

گروه صنعت و تجارت: از سرمایه‌گذاری خارجی کشور در سال‌ ۱۴۰۱ دو روایت متفاوت وجود دارد. وزیر اقتصاد دولت سیزدهم در ابتدای سال جاری از شکسته شدن جذب سرمایه‌گذاری خارجی در دو سال گذشته خبر داد، اما آمار مرکز آمار ایران که توسط اکو ایران منتشر شده نشان می‌دهد که در سال مذکور سرمایه‌گذاری خارجی به پایین‌ترین سطح خود در 20 سال گذشته رسیده است. به تازگی مرکز آمار گزارشی از شاخص‌های کلان اقتصادی و اجتماعی کشور منتشر کرده که از کاهش میزان سرمایه‌گذاری خارجی کشور در سال 1401 به پایین‌ترین سطح خود در 20 سال گذشته حکایت دارد. طبق گزارش مرکز آمار میزان سرمایه‌گذاری خارجی کشور در سال ۱۴۰۱، حتی به یک میلیارد دلار هم نرسید و ۶۸۷.۵ میلیون دلار بود. از سوی دیگر آنطور که خاندوزی وزیر اقتصاد دولت سیزدهم در اوایل سال جاری گفته بود: وضعیت ورود سرمایه خارجی به ایران در سال گذشته نسبت به دو دهه قبل تقریبا دو برابر شده است و میزان سرمایه‌گذاری در سال 1401 به چهار میلیارد دلار و در سال 1402 به 5.5 میلیارد دلار رسیده است.
احسان خاندوزی وزیر اقتصاد وقت دولت سیزدهم در فروردین‌ماه سال جاری در توئیتی اعلام کرد: در سال گذشته رکورد بیشترین سرمایه‌گذاری خارجی واقعی در 16 سال اخیر شکسته شد. چینی‌ها در سال 1402، بیشترین ورود سرمایه را داشتند. فکری، رئیس سازمان سرمایه‌گذاری خارجی اخیرا در یک برنامه تلویزیونی درباره میزان جذب سرمایه در سه سال گذشته گفته است: در سه سال گذشته میزان سرمایه‌گذاری خارجی مصوب معتبر ما از ۱۲ میلیارد دلار عبور کرد. علاوه‌ بر این مقدار، ۳ میلیارد دلار دیگر هم سرمایه‌گذاری شده است که مجوز نگرفته‌اند که بیشتر در حوزه نفت هستند. نسبت به چند سال قبل، میزان سرمایه‌گذاری در کشور، بیش از دو برابر رشد داشته است. علت این رشد تغییر راهبرد ایران بوده است؛ اما نکته‌ای که باید به آن توجه کرد ظرفیت کشور برای جذب سرمایه است. جذب سرمایه در این سه سال رشد داشته است؛ ولی تا به میزان قابل قبولی برسد خیلی کار باید انجام دهیم. بنا به گفته وی، روسیه، اولین سرمایه‌گذار در ایران است. این کشور ۲.۸ میلیارد دلار در ایران سرمایه‌گذاری کرده است. بعد از آن چین با ۲.۴ میلیارد دلار در رتبه دوم و امارات هم در رتبه سوم قرار دارند. رتبه چهارم، ایرانیان مقیم خارج از کشور هستند که در کشور با ۱میلیارد ۴۱۷ میلیون دلار است که در ۱۳۳ طرح سرمایه‌گذاری کرده‌اند. سرمایه ها عمدتاً در طرح‌های نفت و گاز، صنعت، آب، برق، گاز، خدمات، کشاورزی، ساختمان و حمل‌ونقل انجام می‌شود. اما علت اختلاف این دو آمار در چیست؟ اکوایران در گزارشی علت این موضوع را اینگونه توضیح داده است: بنظر می‌رسد گزارشی که وزیر سابق دولت سیزدهم از سرمایه‌گذاری‌های خارجی ارائه کرده از سرمایه‌گذاری بوده که قراره بوده انجام شوند و مرکز آمار از سرمایه‌‌گذاری‌هایی گزارش داده که اتفاق افتاده است.

چرا ایران در جذب سرمایه‌گذاری خارجی موفق عمل نکرد؟
جالب است که بدانید، در سال 2023 بیش از 2 تریلیون دلار سرمایه خارجی در سراسر جهان سرمایه‌گذاری شده است که آخرین داده‌های بانک جهانی نشان می‌دهد که ایالات متحده با جذب بیش از ۳۸۸ میلیارد دلار سرمایه گذاری مستقیم خارجی اصلی‌ترین مقصد سرمایه گذاری خارجی در جهان است. اما در میان از کشور‌هایی مانند مالزی، اندونزی، تایلند، ترکیه، امارات، عمان، قطر و به خصوص چین می‌توان به عنوان نمونه‌های به شدت موفق در جذب سرمایه‌گذاری خارجی نام برد که منجر به رونق و توسعه اقتصادی این کشورها شده است، اما در شرایطی که ایران در حال حاضر چندین پله با مرحله افزایش جذب سرمایه‌گذاری خارجی فاصله دارد و از همه مهم‌تر درگیر تحریم‌‌ها است و مسئله سازمان‌های جهانی مثل FATF و سازمان تجارت جهانی برای ایران حل نشده چگونه می‌توان انتظار رشد اقتصادی و جذب سرمایه‌گذاری خارجی را داشت؟ البته از عامل مهم دیگری که ریشه در مسائل اقتصادی داخلی کشور دارد، نمی‌توان گذشت. دخالت‌های دولت در قوانین کسب‌وکار و صادرات خود بازدارنده مهمی برای ورود سرمایه‌ به داخل کشور شده است و حتی زمینه شتاب در خروج سرمایه را فراهم آورده است.

سیاست دولت برای جذب سرمایه خرد
با وجود ریسک‌های فراوان برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی در ایران دولت سیزدهم به دنبال جذب سرمایه خرد از اتباع بود. تیرماه سال گذشته بود که تفاهم‌نامه‌ای با عنوان «جذب و مدیریت سرمایه‌های خرد و کلان اتباع و مهاجران خارجی» میان بانک ملی ایران و سازمان ملی مهاجرت به امضا رسید. بر اساس این تفاهم‌نامه مهاجران می‌توانند منابع مالی و درآمدهای خود را در بانک ذخیره کنند تا از طرفی این سرمایه‌ها در چرخه تولید و فعالیت‌های اقتصادی کشور استفاده شوند و از طرف دیگر مهاجران در سود حاصل از فعالیت‌ها شریک باشند. در راستای همین طرح شماری از سرمایه‌گذاران افغانستان در این طرح شرکت کردند و امروزه به بزرگترین سرمایه‌گذاران خارجی در ایران تبدیل شده‌اند که البته این موضوع از بُعد اجتماعی اعتراضات بسیاری در پی داشت. محمود سیادت، رئیس اتاق مشترک بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران و افغانستان در این باره به ایسنا گفته بود که بیش از ۵۰ درصد شرکت‌های خارجی ثبت شده در ایران متعلق به افغانستانی‌هاست و بیش از سه میلیارد دلار سرمایه در ایران دارند.

شتاب خروج سرمایه از ایران در 5 سال گذشته
با وجود آمار غیرقابل دفاع از جذب سرمایه‌گذاری خارجی طی دو دهه اخیر؛ اما متاسفانه دولتمردان در خروج سرمایه از ایران عملکرد موفقی داشته‌اند؛ به‌طوری‌که جریان خروج سرمایه از کشور به رکوردی جدید در پنج سال اخیر دست یافت. براساس آمار اعلامی بانک مرکزی در اسفندماه سال گذشته، حساب خالص سرمایه به منفی ۱۵میلیارد و ۳۷۸ میلیون دلار در نیمه نخست سال 1402 رسید که این عدد منفی‌ترین تراز از سال ۱۳۹۷ تاکنون است. خالص حساب سرمایه در سال‌های گذشته به‌طور پیوسته منفی بوده و این به معنای آن است که خروج سرمایه از ورود آن به کشور بیشتر بوده است. سال ۱۴۰۱ نیز خروج سرمایه رقم بزرگی را ثبت کرده بود. در این سال خالص حساب سرمایه منفی ۱۵ میلیارد و ۶۹ میلیون دلار بود. حساب‌ منفی سرمایه اگرچه می‌تواند نشانه پول‌های بلوکه‌شده و پول‌های در انتظار بازگشت باشد اما در عین حال می‌تواند معنی فرار سرمایه را نیز در خود داشته باشد. در پایان این گزارش این سوال مطرح می‌شود در شرایطی که دولتمردان و سیاست‌گذاران در طول چند دهه اخیر بستر مناسبی برای جذب سرمایه‌گذاری در ایران فراهم نکرده‌اند، و بلعکس شرایط به سمت خروج سرمایه از کشور فراهم شده چگونه امکان جذب این میزان سرمایه در کشور امکان‌پذیر است؟ این در حالی است که مسعود پزشکیان، رئیس جمهور گفته است که برای رسیدن به رشد اقتصادی 8 درصدی به 100 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خارجی نیاز داریم.

گروه اقتصاد کلان: رئیس‌کل بانک مرکزی کشورمان در دومین اجلاس روسای بانک مرکزی کشورهای عضو گروه بریکس در مسکو به کارگیری هوش مصنوعی در بانکداری الکترونیک و استفاده از پول‌های دیجیتال را از پیشنهادهای فنی و عملیاتی به روسای بانک‌های مرکزی بریکس عنوان کرد. به گزارش ایسنا، محمدرضا فرزین در دومین اجلاس روسای بانک مرکزی کشورهای عضو گروه بریکس در مسکو با اشاره به ضرورت استفاده از هوش‌مصنوعی در بانکداری الکترونیک و آمادگی ایران برای انتقال تجربیات خود به اعضای بریکس گفت: ما معتقدیم با توجه به خواست و اراده سیاسی که در گروه بریکس وجود دارد و انجام سرمایه‌گذاری های فنی و زیرساختی، به خوبی می‌توانیم به سمت «سیستم‌های ارتباط مالی مختص بریکس» و تسهیل پرداخت‌های فرامرزی در گروه حرکت کنیم و در نهایت به افزایش سرعت، کاهش در هزینه‌ها، دسترسی فراگیرتر به نظام پرداخت بین‌المللی و ایجاد فضای رقابتی‌تر نائل شویم.

رشد قابل قبول تولید ناخالص داخلی ایران با وجود تمامی محدودیت‌ها
رئیس‌کل بانک مرکزی کشورمان با اشاره به چشم انداز اقتصادی بریکس و نقش کشور های عضو در آن تصریح کرد: جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از اعضای جدید بریکس در سالهای 2023 و 2024 و علی‌رغم محدودیت‌های موجود، از رشد تولید ناخالص داخلی قابل قبولی برخوردار بود. وی تصریح کرد: بررسی اقتصاد سایر اعضای بریکس نیز نشان‌دهنده آن است که در بازه زمانی مشابه، علی‌رغم اینکه کشورهای عضو بریکس با تنش‌های ژئوپلیتیکی بالا و خطرات ناشی از تجزیه ژئواکونومیک، از جمله حمایت‌گرایی و اعمال تحریم‌ها و نرخ‌های بهره بالا مواجه بودند، به خوبی به فعالیت خود ادامه دادند و با وجود این شرایط تولید ناخالص داخلی کشورهای گروه از رشد کشورهای توسعه یافته و هم چنین رشد جهانی بیشتر بوده است. رئیس‌کل بانک مرکزی با تاکید بر اینکه کشورهای عضو بریکس در مجموع ۴۱ درصد جمعیت جهان، ۲۶ درصد مساحت زمین در پهنای چهار قاره جهان را به خود اختصاص داده و در مجموع بیش از ۲۵ درصد نفت جهانی و ۵۰ درصد سنگ آهن جهان را تولید می‌کنند گفت: امیدواریم با افزایش هماهنگی‌های راهبردی در اعضای بریکس شاهد جهانی قوی تر، پایدارتر، منصفانه‌تر و متعادل‌تر باشیم و قطعاً بریکس این توانایی و ظرفیت و پتانسیل را داراست.
ضرورت اصلاح حاکمیت اقتصادی و مالی جهانی
فرزین پیرامون موضوع بهبود سیستم پولی و مالی بین‌المللی هم گفت: در دوره ریاست بانک مرکزی روسیه در سا ل 2024 شاهد تلاشهای ارزشمند و مجدانه‌ای در رابطه با بررسی نواقص و کاستی‌های موجود در سیستم پولی و مالی بین‌المللی جهان، آسیب شناسی موضوع و ارائه پیشنهادات راهبردی و عملیاتی برای مرتفع کردن این کاستی‌ها بودیم. باید به این نکته اذعان کرد که اصلاح حاکمیت اقتصادی و مالی جهانی و اصلاح جامع معماری مالی جهانی برای بهتر شنیده شدن صدای کشورهای در حال توسعه برای مشارکت موثرتر، فراگیر، معتبرتر، پاسخگوتر و منصفانه‌تر ضروری است. وی تصریح کرد: نظم پولی و مالی کنونی جهان در اصل بر پایه توافق "برتون وودز " و با شکل‌گیری بانک جهانی و صندوق بین المللی پول بسط یافته است؛ اما آنچه واضح است خواست و اراده سیاسی کشورهای غربی به طور عام و آمریکا به طور خاص در این نهادها بروز و ظهور داشته است. علاوه بر این، صندوق بین‌المللی پول واجد ظرفیت کافی وام‌دهی نیست و با ظرفیت موجود از عهده بحران های مالی جهانی بر نمی آید. رئیس‌کل بانک مرکزی کشورمان در ادامه افزود: توجه به این نکته ضروری است که اعضای جدید بریکس بتوانند از شرایط عضویت و همکاری در ترتیبات ذخیره احتیاطی (CRA) و بانک توسعه جدید (NDB) بهره‌مند شود. با توجه به جایگاه مناسب بانک توسعه جدید در بسیج منابع برای پروژه‌های زیرساختی و توسعه پایدار کشورهای بریکس و سایر اقتصادهای نوظهور و کشورهای در حال توسعه، طی چند سال گذشته، حمایت بیشتر اعضاء برای تسهیل و تسریع روند عضویت ایران که در حال طی فرایند عضویت است مورد درخواست است. فرزین همچنین در رابطه با ابتکار پرداخت فرامرزی بریکس(BCBPI) و پایاپای بریکس(BRICS Clear) و اینکه نمود عملیاتی کردن تعهدات قبلی رهبران بریکس مبنی بر ارائه راه حل‌های عملی برای بهبود سیستم پولی و مالی بین المللی است گفت: انتظار می‌رود راهکارهای عملیاتی در زمینه پرداخت بریکس با مرتفع نمودن انحصار موجود در سازکارهای پرداخت فعلی، در نهایت عدالت، استقلال و انعطاف پذیری را در یک اکوسیستم رقابتی و عادلانه فراهم کند. رئیس‌کل بانک مرکزی کشورمان تصریح کرد: موضوع ابزار پرداخت در بریکس و یادداشت مقدماتی موسوم به BCBPI با هدف ایجاد یک پلتفرم تسویه برای پرداخت‌های فرامرزی بر اساس سیستم‌های تسویه ناخالص آنی(RTGS) و یا پول‌های دیجیتال بانک‌های مرکزی (CBDCs) اعضاء بریکس پیشنهاد شده است که با توجه به جایگاه و تاثیر پرداخت‌های فرامرزی در سایر موضوعات، اهمیت بسیار زیادی دارد و انتظار می‌رود با جدیت و فوریت بیشتری پیگیری شود. فرزین گفت: همانطور که در بیانیه ژوهانسبورگ 2 تاکید شده است افزایش سهم پرداخت ملی، تقویت همکاری کشورهای بریکس در زمینه سیستم‌های پرداخت، مسیر حرکت و فعالیت‌های آتی بریکس را مشخص کرده است. بنابراین امیدواریم برزیل به عنوان ریاست گروه در سال 2025 با جدیت بر جنبه‌های عملیاتی موضوع تمرکز کند. پیشنهاد می‌شود کارگروهی با هدف تدوین white paper به عنوان گام بعدی مورد پیگیری قرار گیرد و برای اطمینان از پیشبرد اهداف تعیین شده برنامه زمانبندی مشخص تدوین و ارائه شود. رئیس‌کل بانک مرکزی همچنین گفت: پایاپای سازی بریکس(BRICS Clear) و اطمینان از وجود شرایط لازم برای مشارکت اعضای جدید بریکس و بهره‌مندی از این طرح از اهمیت زیادی برخورداراست. وی خاطرنشان کرد: ایجاد پلتفرمی برای تسویه بین دولتها و زیرساخت سپرده گذاری مبتنی بر فناوری دفاتر کل توزیع شده برای انجام معاملات فرامرزی با اوراق بهادار به عنوان پروژه‌ای با پیچیدگی‌های فنی و عملیاتی و با اهمیت زیاد ارزیابی می‌شود. فرزین افزود: معتقدیم که از طریق گفت‌وگو و همکاری مستمر، می‌توانیم زمینه‌های مشترکی را پیدا کنیم که منعکس‌کننده منافع همه کشورهای بریکس باشد. تعهد مشترک ما به تقویت همکاری های اقتصادی، تجاری و مالی برای دستیابی به توسعه و رفاه مشترک، حیاتی است. رئیس‌کل بانک مرکزی همچنین در ادامه این اجلاس بین‌المللی در خصوص ترتیبات ذخیره احتیاطی(CRA) که با هدف پاسخ گویی به فشارهای کوتاه مدت تراز پرداختها(BoP) ایجاد شده است، گفت: این ابتکار با هدف تکمیل تسهیلات فعلی صندوق بین‌المللی پول بوده و می‌تواند برای کشورهای بریکس با شرایط سهل‌تر و سرعت بیشتر نسبت به وام‌های صندوق بین‌المللی پول پرداخت شود.

گروه مسکن و انرژی-زهرا سلیمانی:هر دولتی که در ایران روی کار آمده و سکان هدایت ساختار اجرایی را به دست گرفته، بر احیای بافت های فرسوده و درمان معضلات مسکن از این طریق تاکید داشته اما علی رغم این تاکیدات موکد بر اساس آمارها هنوز 19میلیون ایرانی (32 درصد کل جمعیت ایران) در بافت های فرسوده زندگی می کنند. واحدهای ظاهرا مسکونی که کارشناسان در گفتگو با تجارت اعلام کرده اند، متریال بخشی از این مساکن و بافتهای فرسوده هنوز با خشت و گِل سرشته شده! و یک تکانه ناگهانی یا لرزه می تواند فاجعه ای برای ساکنان آنها شکل دهد. ضمن اینکه بر اساس گزارش های مرکز پژوهشهای مجلس، امروز بافت های فرسوده به محلی برای زندگی اتباع خارجی غیر مجاز نیز بدل شده است.
پرسشی که با این توضیحات به ذهن خطور می کند آن است که چرا علی رغم تاکیدات کارشناسان برای احیای بافت های فرسوده و اظهارات مسئولان، هنوز اقدام قابل توجهی برای احیای بافت های فرسوده صورت نگرفته است؟ پاسخ این پرسش در تلاش دولت ها برای دستاوردسازی و آمارسازی های کاذب نهفته است.
دولت هایی که روی کار می آیند بیشتر ترجیح می دهند در رزومه کاری آنها در بخش مسکن ساخت فلان تعداد مسکن جدید و احداث فلان تعداد شهر جدید و مجتمع مسکونی جدید ثبت شده باشد تا احیای فلان تعداد بافت فرسوده! در شرایطی که دولت چهاردهم هم در ماه ابتدایی زعامتش بر راس هرم اجرایی کشور وعده های رنگارنگی برای احیای بافت های فرسوده و بهبود شاخص های کیفیت زندگی در این بافت ها سر داده ، تجارت سراغ هوشنگ فروغمند و عباس اکبرپور دو تن از تحلیلگران حوزه مسکن و اساتید دانشگاهی رفته تا با آنها درباره مکانیسم احیای بافت های فرسوده و نقش بلندمرتبه سازی در این بافت ها در حل معضلات مسکن در پایتخت و کلانشهرهای دیگر بحث و تبادل نظری داشته باشد. فروغمند بنیان و اساس توسعه شهرها را مبتنی بر 3نوع توسعه «متصل»، توسعه« منفصل»و توسعه «درونزا» ارزیابی کرده و احیای بافت های فرسوده را ذیل توسعه درونزا به عنوان کیفی ترین و مناسب ترین روش توسعه شهرسازی و مسکن سازی معرفی می کند.
اکبرپور هم با اشاره به ضرورت دستیابی به اجماع نخبگانی در این حوزه، احیای بافت های فرسوده را نیازمند مطالعات جدی روانشناسی، تاریخی و ارزیابی های دقیق اجتماعی و فرهنگی می داند.
بافت های فرسوده در شمال شهر هم وجود دارد
هوشنگ فروغمند استاد دانشگاه و تحلیلگر مسائل مسکن در گفتگو با تجارت درباره الگوهای توسعه مسکن در شهرها می گوید:«در حوزه مسائل شهری به طور کلی 3نوع توسعه وجود دارد؛ نخست حوزه متصل، دوم توسعه منفصل و نهایتا توسعه درونزا. حوزه متصل یعنی الحاق بخش های تازه به بافت های شهری؛ توسعه منفصل هم با احداث شهرهای جدید تعریف می شود، اما توسعه درونزا که دامنه وسیعی را شامل می شود، شامل احیای بافت های فرسوده هم است. بافت های فرسوده تعاریف پیچیده ای دارند،اما این تصور اشتباه در ایران وجود دارد که وقتی از بافت های فرسوده صحبت می کنیم، فقط منظور مناطق محروم و پایین شهر است.» او ادامه می دهد:« اما مثلا در تهران بخشی از بافت های فرسوده مناطقی چون فرحزاد، زعفرانیه وحتی اطراف منطقه یک تهران را نیز در بر می گیرد. در کنار این تعاریف، بافت ارزشمند تاریخی هم در تهران وجود دارد که در مناطق مختلف تهران وجود دارد. هر کدام از این بخش ها به ساختار متفاوتی نیاز دارند.» فروغمند با اشاره به آمارهای خانواده هایی که در بافت های فرسوده زندگی می کنند، یادآور می شود:«بر اساس آمارهای مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری، 10میلیون نفر ایرانی در بافت های فرسوده کشور در معرض خانه هایی هستند که حتی سازه ندارد. برخی از خانه ها حتی بافت خشتی و گلی دارند. این وضعیت از نظر ایمنی مشکلات جدی خواهند داشت. البته توسعه درونزا از سوی روسای جمهور مختلف حتی محمود احمدی نژاد هم مورد تاکید قرار گرفته بود. نخستین راهکار این بود که برای بهبود وضعیت مسکن، بافت های فرسوده را هدف قرار دهیم و با سیاست های تسهیلاتی موثر از دورن شهرها، تامین مسکن صورت گیرد.» این استاد دانشگاه می گوید:«اما با گذشت مدتی دولت نهم متوجه شد، این نوع توسعه شهری بسیار دشوار است و آمارهایش نیز به گونه ای است که کارنامه موفقی برای دولت ایجاد نمی کند. یعنی از نظر آماری طوری نیست که دولتی ها بگویند در طول سال فلان تعداد مسکن ساخته اند! پس از این مرحله بود که ایده ساخت مسکن مهر در دولت احمدی نژاد استارت خورد.» فروغمند با اشاره به اینکه شرایط امروز کشور به گونه ای است که ایده هایی چون الحاق و ساخت شهرهای جدید عملا دیگر ممکن نیست، ایدآور می شود:« امروز تهران از شرق و غرب و شمال و جنوب به دلیل مسائل ایمنی، امنیتی و... امکان الحاق ندارد. از شرق مسائل زیست محیطی وجود دارد، از غرب روند ساخت و سازها رسما به کرج رسیده و از جنوب هم تا حد امکان توسعه رخ داده است. تنها راهکار باقی مانده، توسعه درونزا و احیای بافت های فرسوده در داخل شهر است.»
او در ادامه میگوید:«توجه به توسعه درونزا منطقی ترین راهکار است که در دنیا هم اجرا شده است. اکثر بحث های تسهیلاتی هم در جهان در راستای احیای بافت های فرسوده است.چون سالیان سال است که مردم در این بافت ها زندگی می کنند. بسیاری از زیرساختهای اجتماعی، فرهنگی و هویتی در این مناطق ایجاد شده و می توان با بهره گیری از تجربیات آزمون شده دیگر کشورها این بافت ها را بازسازی و تقویت کرد.»
فروغمند در پاسخ به این پرسش تجارت که چرا دولت ها در ایران به توسعه کیفی توسعه واحدهای مسکونی توجهی ندارند؟ می گوید:« همه دولت ها در ایران وقتی از رویکردهای کارشناسی استفاده کنند، متوجه می شوند که احیای بافت های فرسوده بهترین راهکار برای حل معضلات مسکن در شهرها و کلانشهرهاست. حتی در دولت های قبل هم متوجه شدند که این راهکار معقول است، اما چرا نسبت به اجرای آن اقدامات جدی صورت ندادند؟ چون دولت ها در ایران به دنبال آمار هستند. چون احیای بافت های فرسوده به افزایش آمار تولید مسکن کمک نمی کند از اجرای آن صرف نظر کردند.»

احیای بافت های فرسوده برای دولت و مردم معامله برد-برد است
عباس اکبر پور عضو هیات رییسه و دبیر انجمن علمی راه و ساختمان در گفتگو با تجارت از منظر متفاوتی به این بحث ورود کرده و بلندمرتبه سازی در بافت های فرسوده را عاملی برای حل معضلات مسکن در پایتخت و کلانشهرها ارزیابی می کند. اکبر پور تاکید می کند:«هر بار با رسانه ها گفتگو داشته تاکید کرده ام که اصولا ساخت مسکن مهر و مسکن اجتماعی و ساخت 1میلیون مسکن سالانه و...اثرگذار نخواهد بود و تنها راه این است که مانند سایر کشورها که بافت های فرسوده به مناطق قابل سکونت با امکانات مناسب بدل شوند، ایران هم به این سمت حرکت کند. در این بافت ها بلندمرتبه سازی صورت می گیرد تا از فضای باقی مانده، جهت ارائه خدمات مناسب شهری چون احداث و توسعه پارک ها، بیمارستان ها، مراکز تفریحی، باشگاه های ورزشی، ایستگاه های آتش نشانی و...استفاده بهینه ای صورت گیرد. این روند احیای بافت های فرسوده از ساخت مناطق جدید در اطراف شهرها بدون بهره مندی از زیرساختهای لازم مناسب تر، مطلوب تر و با کیفیت تر است.»

گروه سیاسی: همزمان با تهدید رژیم اسرائیل برای حمله به سایت‌های نظامی ایران، بیش از هر زمان دیگری موضوع بازنگری در دکترین هسته‌ای ایران مطرح شده است. طی تمامی سال‌های گذشته، فتوای آیت‎ الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی مبنی بر حرام بودن سلاح هسته‌ای که از آن به عنوان دکترین دفاعی کشور یاد می‌شود، برنامه مدیریت کشور در بحث هسته‌ای بوده است. اما جنایات رژیم صهیونیستی علیه مردم مظلوم منطقه و تهدیدات مداوم این رژیم مبنی بر حمله به تاسیسات هسته‌ای ایران، موضوع بازنگری در دکترین سابق را به طور جدی مطرح کرده است. برای نمونه حجت‌الاسلام حسنعلی اخلاقی امیری با تاکید بر لزوم تقویت بازدارندگی دفاعی جمهوری اسلامی ایران می‌گوید: «فتوای رهبر معظم محفوظ است چراکه در ادبیات فقه امامیه زمان و مکان در تغییر احکام دخالت دارد و همچنین احکام ثانویه می‌تواند جای احکام اولیه را بگیرد.» به گزارش «تجارت»، برای نخستین بار کمال خرازی، رئیس شورای راهبردی روابط خارجی حدود یک ماه بعد از انجام عملیات وعده صادق ۱ در اردیبهشت امسال تاکید کرد: «اگر موجودیت ایران تهدید شود، ناچاریم دکترین هسته‌ای خود را تغییر دهیم.» در نتیجه تحولات جدید منطقه حالا این موضوع به شدت فراگیر‌تر شده است. اخیرا احمد حق‌طلب، فرمانده سپاه حفاظت و امنیت مراکز هسته‌ای گفت: «تجدیدنظر در دکترین و سیاست‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران و عدول از ملاحظات اعلامی گذشته محتمل و قابل تصور است. تغییر در سطح افکار عمومی نیز بسیار ملموس است.» همچینن، در یکی از جدی‌ترین اقدامات نیز ۳۹ نفر از نمایندگان مجلس شورای اسلامی طی نامه‌ای به شورای عالی امنیت ملی، تجدید نظر در دکترین دفاعی جمهوری اسلامی ایران درخواست کرده‌اند. تمامی این سواهد نشان می‌دهد که اکنون برخی از سیاسیون و مسئولان از بازنگری در دکترین هسته‌ای کشور به عنوان یک ضرورت یاد می‌کنند. «تجارت» به منظور چرایی و علت طرح این موضوع مهم و حیاتی دیدگاه فواد ایزدی استاد دانشگاه و کارشناس مسائل بین‌الملل را جویا شده است.
چرا در برابر اسرائیل اتمیِ با قایلیت نسل‌کشی که دشمن ایران است، نباید تغییر دکترین هسته‌ای داد؟
فواد ایزدی در باب چرایی طرح موضوع بازنگری در استراتژی هسته‌ای کشور در موقعیت کنونی تاکید کرد: در این زمینه باید به سه مساله مهم توجه داشت. نخست این‌که رژیم اسرائیل دارای بمب اتم است. دوم این‌که اسرائیلی‌ به وضوح نشان داده‌اند که هر جنایاتی می‌تواند از آن‌ها سر بزند و قابلیت نسل کشی دارند. در نهایت مورد سوم نیز این است که سران رژیم صهیونیستی با صراحت اعلام می‌کنند، بزرگ‌ترین دشمن آن‌ها ایران است. زمانی که این سه شاخص درکنار یکدیگر قرار داده می‌شود، به صورت منطقی این چالش و پرسش جدید مطرح می‌شود که آیا نباید دکترین هسته‌ای کشور تغییر کند؟ البته باید توجه داشت که این پرسش یا صورت مساله تنها در محافل داخلی و از سوی ما مطرح نمی‌شود، بلکه کل جهان از ما می‌پرسد که آیا نباید در برابر اسرائیل اتمیِ با قایلیت نسل‌کشی که ایران را دشمن خود می‌داند، تهران به سوی تغییر راهبرد دفاعی حرکت کند؟»
زمان فکر کردن به تغییر استراتژی هسته‌ای فرا رسیده است
این کارشناس مسائل خاورمیانه در ادامه تصریح کرد: «در مجموع تصمیم‌گیری پیرامون تغییر دکترین هسته‌ای بر عهده نهادهای رسمی و متاثر از سیاست‌های کلان نظام است. با این وجود، در چند هفته اخیر این پرسش به طور جدی در سطح عمومی مطرح شده که چرا باید به تغییر استراتژی هسته‌ای کشور فکر نشود؟ با توجه به سه مولفه مطرح شده اگر در این زمینه فکر نشود، اقدامی صحیح نیست.»
دسترسی به سلاح اتمی بازدارندگی ایجاد می‌کند
این استاد دانشگاه در بخشی دیگر از اظهارات خود در پاسخ به این پرسش که بمب اتم تا چه اندازه بازدارندگی ایجاد خواهد کرد، گفت: «مثال بارز بازدارندگی را باید در ماجرای اوکراین مورد بازخوانی قرار داد. پس از فروچاشی اتحاد جماهیر شوروی و چایان جنگ سرد، اوکراین سلاح اتمی داشت اما روسیه و آمریکا تضمین کردند که امنیت آن‌ها را حفظ خواهند کرد؛ در نتیجه شاهد خلع سلاح کی‌یف بودیم. در عمل آن‌چه اتفاق افتاد، این بود که در نهایت این کشور مورد تهاجم قرار گرفت. حال پرسش این اگر اوکراین سلاح اتمی داشت، روسیه به این کشور حمله می‌کرد.» وی افزود: «این‌که گفته می‌شود روسیه با وجود دارا بودن بمب اتم مورد تهاجم موشکی اوکراین قرار گرفته و این به معنای عدم بازدارندگی سلاح اتمی است، به هیچ عنوان استدلال درستی نیست. چرا که اگر روسیه بخواهد از بمب اتم استفاده کند، به طور حتم بازدارندگی ایجاد می‌شود. علاوه بر این در طول تاریخ چند دهه گشته هیچ دو قدرت هسته‌ای با یکدیگر وارد جنگ نشده‌اند. چرا که عملا برنده‌ای در این میان وجود نخواهد داشت.»