تاکید قوه قضاییه بر مقابله جدی با قاچاق دارو
سخنگوی قوه قضاییه گفت: موضوع دارو که با سلامت مردم ارتباط دارد مساله مهمی برای حاکمیت و بهداشت و درمان و بخش دارویی است. اصغر جهانگیر در نشست خبری دیروز گفت: هفته گذشته هشتمین جلسه شورای عالی پیشگیری از وقوع جرم با محوریت کالاهای سلامت محور برگزار شد و در آن جلسه چالش‌های حوزه دارویی بررسی شد. وی افزود: ما همگی شاهدیم و شهادت می‌دهیم که در دوران کرونا، مدافعین عرصه سلامت چه خدمات بزرگی را به مردم عزیزمان داشتند و قدردان این زحمات هستیم؛ لذا بیان چالش‌های دارویی به بیان نادیده گرفتن زحمات آنها نیست. وی تاکید کرد: موضوع دارو که با سلامت مردم ارتباط دارد مساله مهمی برای حاکمیت و بهداشت و درمان و بخش دارویی است؛ لذا نیاز بود جلسه‌ای برگزار شد. علت برگزاری جلسه موضوعات فراقوه‌ای بود که در دارو وجود دارد و لازم بود تقسیم کار صورت گیرد و از طرفی عدم اجرای برخی قوانین در این حوزه است که یا اجرا نشده یا کامل اجرا نشده بود که نیاز به بازنگری دارد. وی افرود: نباید اجازه دهیم با قاچاق دارو در بازار سیاه روبرو باشیم؛ لذا نظارت بیشتر در این حوزه از موارد مهمی است که مورد بررسی قرار گرفت.
اراده جدی ایران برای پیگرد کیفری عاملان ترور سردار سلیمانی
سخنگوی وزارت خارجه ایران تاکید کرد: طرح ادعاهای موهوم از سوی آمریکایی‌ها که برای مصارف سیاسی و انتخاباتی است، تأثیری بر عزم ایران برای پیگرد کیفری عاملان جنایت ترور سردار سلیمانی نخواهد داشت. «اسماعیل بقائی» سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران دیروز یکشنبه به اتهام‌زنی‌ها علیه تهران درباره برنامه‌ریزی برای ترور «دونالد ترامپ» نامزد جمهوری‌خواه انتخابات آمریکا و دیگر مقام‌های مسئول این کشور در حمله تروریستی که به شهادت سردار شهید حاج «قاسم سلیمانی» منجر شد، پاسخ داد. بقائی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: ترور سردار شهید سلیمانی جنایتی بزرگ بود که مردم ایران و منطقه هرگز نمی بخشند و فراموش نمی‌کنند. سخنگوی دستگاه دیپلماسی ایران تاکید کرد که «این جنایت که از سوی سازمان ملل متحد نیز به عنوان عملی غیرقانونی و «قتل خودسرانه» شناسایی شده است، هم مسئولیت بین المللی دولت آمریکا را موجب گردیده و هم مسئولیت کیفری فردی مرتکبان». بقائی در ادامه نوشت: جمهوری اسلامی ایران در پیگیری حق خود برای پیگرد کیفری مرتکبین مصمم است؛ کمااینکه روند دادرسی به این پرونده در دادگاهی در تهران در جریان است.
گروه سیاسی: در ادامه سفرهای دیپلماتیک مقام‌های سیاسی ارشد کشورمان در میانه شرایط متشنج و پربحران منطقه خاورمیانه، دیروز سید عباس عراقچی وزیر امور خارجه کشورمان وارد بغداد شد. سفر عراقچی به عراق در شرایطی است که او پیش از سفر به بغداد، به لبنان، سوریه، عربستان سعودی و قطر سفر کرده بود. افزون بر این، مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور کشورمان به کشور قطر و محمد باقر قالیباف نیز به بیروت پایتخت کشور لبنان سفر کرده بودند. مجموع این مانورهای دیپلماتیک تهران به منظور توقف جنایات رژیم اسرائیل و رساندن پیام صریح تهران به کشورهای منطقه در رابطه با بازگشت آرامش و ثبات به خاورمیانه بوده است. به گزارش «تجارت»، «اسماعیل بقائی» سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در شبکه اجتماعی ایکس در باره سفر اخیر عراقچی به بغداد نوشت: در ادامه رایزنی‌های دکتر عراقچی، وزیر امور خارجه با کشورهای اسلامی در مورد وضعیت بحرانی منطقه، در نتیجه نسل‌کشی و تجاوزات رژیم اسرائیل در غزه و لبنان، وارد بغداد شدیم. شایان ذکر است، بر اساس برنامه‌ریزی انجام شده، «سید عباس عراقچی» وزیر امور خارجه ایران در ادامه رایزنی‌های منطقه‌ای خود بعد از سفر به عراق و دیدار با مقامات این کشور، راهی مسقط می‌شود. عراقچی در سفر به عمان با همتای عمانی خود و احتمالا تعدادی دیگر از مقامات این کشور عربی و اسلامی رایزنی خواهد کرد. محور اصلی رایزنی‌های وزیر خارجه ایران در جریان سفرهای منطقه‌ای اخیرش، بررسی آخرین تحولات غزه و لبنان و تلاش برای توقف جنایت‌های رژیم صهیونیستی عنوان شده است.
تاکید عراق بر مخالفت با استفاده از حریم هوایی این کشور برای اقدامات ضدایرانی
سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه کشورمان در جریان حضور در عراق با فواد حسین همتای خود دیدار کرد. بعد از نشست دو جانیه، فواد حسین در کنفرانس خبری تاکید کرد: «منطقه و ۲ کشور ما با چالش‌های سرنوشت‌سازی مواجه است»، گفت: تجاوزگری اسرائیل علیه غزه و ملت فلسطین ادامه دارد و جنگ به لبنان کشیده است. وزیر خارجه عراق با اشاره به این موضوع که «حملات به بیروت و جنوب لبنان ادامه دارد»، تصریح کرد: این حملات سبب شد که ده‌ها هزار نفر به بیروت و شمال لبنان و از مرزها به سمت سوریه بروند و بسیاری از آنها به خاک عراق رسیدند. فواد حسین تاکید کرد: دولت و ملت عراق درهای کشور را برای استقبال از آوارگان لبنانی در کشور گشوده‌اند. آنها میهمان ملت ما هستند و در این راستا، همبستگی گسترده‌ای با لبنان و مردم این کشور وجود دارد. او در ادامه گفت: دولت عراق درباره پیامدهای جنگ در منطقه هشدار داده بود و اعلام کردیم که تجاوزگری رژیم اسرائیل به لبنان سبب جنگ دیگری خواهد شد. تداوم جنگ در غزه و لبنان، امنیت و ثبات منطقه را با تهدید مواجه کرده است. فواد حسین همچنین گفت: خطر جنگ و توسعه آن در منطقه وجود دارد و جمهوری اسلامی ایران توسط رژیم اسرائیل تهدید و فضای جنگی در منطقه ایجاد شده و تهدید می‌شود که پایگاه‌های مشخصی را در کشور همسایه ما هدف قرار دهد. وزیر خارجه عراق گفت: تهدید علیه عراق نیز وجود دارد؛ هدف از این تهدیدهای رژیم اسرائیل این است که عراق وارد عرصه جنگ شود. ما در عراق به طور کامل از بهره‌گیری از فضای عراق برای هدف قرار دادن کشورهای همسایه را رد می‌کنیم. او تاکید کرد که «تماس‌ها با دوستان عراق ادامه دارد تا شبه جنگ را از منطقه و عراق دور کنیم». فواد حسین تاکید کرد: ادامه جنگ و توسعه دامنه آن به طرف جمهوری اسلامی ایران و استفاده از فضای حریم هوایی عراق مورد پذیرش نیست و کاملا با آن مخالف هستیم. ما برای جلوگیری از جنگ تلاش می‌کنیم».
آمادگی تهران برای دو سناریوی صلح و جنگ
«سید عباس عراقچی» در بدو ورود به پایتخت عراق درباره تهدیدهای رژیم صهیونیستی برای جنگ‌افروزی بیشتر در منطقه گفت گفت: هیچ کس در منطقه خواهان تنش و درگیری نیست. ما هم خواهان جنگ و تنش نیستیم، اگرچه، برای هر وضعیت و سناریویی آمادگی کامل داریم و این را بارها اعلام کرده‌ایم. وزیر خارجه ایران که در جمع خبرنگاران صحبت می‌کرد، با بیان اینکه «هیچ کس جز رژیم صهیونیستی خواهان جنگ در منطقه نیست»، گفت: ما رایزنی‌های لازم را انجام خواهیم داد و آمادگی‌های لازم را داریم اما طبیعی است که هدف همه، جلوگیری از فاجعه‌ای است که میتواند در منطقه رخ دهد. ما با دوستان خود در عراق، ان‌شاءالله بحث‌هایی را در این خصوص خواهیم داشت. همچنین، عراقچی، در کنفرانس خبری مشترک با «فواد حسین» وزیر خارجه عراق گفت: منطقه ما با چالش های خطرناکی روبرو است و وضعیت در منطقه هشدار به سر می‌برد. این دیپلمات عالی رتبه ایران گفت: احتمال بروز درگیری و بالا گرفتن تنش در منطقه بالا رفته و ریشه همه آنها در جنایت‌های رژیم صهیونیستی است، جنایت‌هایی که از غزه شروع شده به لبنان گسترش پیدا کرده و احتمال اینکه به سایر کشورهای منطقه ادامه پیدا کند، وجود دارد. باید با تهاجمات رژیم صهیونیستی مقابله شود و به حملات این رژیم در غزه و لبنان متوقف شد . وزیر خارجه ایران در ادامه گفت: رایزنی‌های خوبی داشتیم؛ تبادل اطلاعات و نظرات انجام شد و از مواضع بسیار خوب مقامات عراق تشکر می‌کنم. عراقچی تاکید کرد: ما دنبال جنگ نیستم، خواهان جنگ نیستم، خواهان صلح هستیم؛ البته برای جنگ هم آماده هستیم، برای صلح هم آماده هستیم. وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران در ادامه صحبت‌های خود با تاکید مجدد مبنی بر اینکه ایران خواهان تنش و افزایش تنش نیست، اگرچه برای هر وضعیتی آمادگی دارد، تصریح کرد: ما کاملا برای یک وضعیت جنگی آمادگی داریم و از جنگ نمی‌ترسیم. سید عباس در بخش دیگر صحبت‌های خود با تشکر از مواضع وزیر خارجه عراق گفت: خوشحال شدم که مواضع قاطع وزیر خارجه عراق را شنیدم که گفتند اجازه نمی‌دهند از فضای آن کشور علیه ایران و هر کشور دیگری سوءاستفاده شود و این همان موضع دوستانه و برادرانه است که ما از دولت عراق انتظار داشتیم.
دستاوردها و اهداف حضور عراقچی در بغداد
هفد مشخص سفر عراقچی به کشور عراق، همانند سفرهای منطقه‌ای اخیرا مقامات کشورمان رایزنی با کشورهای منطقه پیرامون آخرین تحولات جنگ غزه و لبنان و تمرکز بر توقف جنایات رژیم صهیونیستی است. در واقع، ایران به آمریکا و رژیم صهیونیستی این پیام مهم را منتقل کرد که در عرصه تحولات منطقه با تمامی بازیگران هماهنگی لازم را دارد. در سطح دیگر، تهران می‌خواهد از عدم مداخله و نقش تسهیل‌گر کشورهای منطقه در هر گونه اقدام جنایت‌کارانه رژیم صهیونیستی علیه ایران اطمینان حاصل کند. در جریان سفر عراقچی نیز این موضوع با صراحت تمامی از سوی دولت بغداد اعلام شد که عراق به عنوان شریک استراتژیک ایران از امنیت همسایه خود دفاع خواهد کرد. همچنین، این کشور نشان داد که در عرصه تحولات منطقه موضعی هماهنگ با ایران داشته و دارد. تهران و بغداد مخالف ادامه جنگ و جنایات رژیم صهیونیستی در جنوب لبنان و غزه هستند.
گروه سیاسی: محمدباقر قالیباف در نشست فوق‌العاده اتحادیه مجالس کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی (PUIC) در حاشیه یکصدوچهل‌ونهمین اجلاس اتحادیه بین‌المجالس جهانی (IPU) در ژنو گفت: خداوند را بابت فرصتی که برای گفت وگو با شما برادران و خواهران عزیز فراهم شده سپاس می گویم و از شما بابت مشارکت در شکل گیری این اجلاس مهم تشکر می کنم. وی افزود: فکر نمی کنم لازم باشد توضیح دهم در چه وضعیت حساس و مهمی قرار داریم. دنیای اسلام شرایط بی سابقه ای را تجربه می کند. من سال ها به عنوان یک سرباز برای وطنم خدمت کرده ام و در کنار آن با مسائل ژئوپلیتیکی به عنوان یک موضوع علمی سروکار داشته ام. تجربه همه این سال ها به من آموخته در شرایطی بحرانی، هیچ چیز مهم تر از آن نیست که یک تصویر و روایت مشترک از وضعیت وجود داشته باشد. پرسشی که من در این زمان کوتاه می خواهم با شما در میان بگذارم این است که آیا جهان اسلام می داند با چه چیزی روبروست؟
به گزارشس »تجارت»، رییس مجلس شورای اسلامی بیان کرد: وقتی به این می اندیشیدم که در این اجلاس مهم با برادران و خواهران مسلمان خود چه مطلبی را باید در میان بگذارم، تصویر آن دختر بچه نازنین فلسطینی را جلو چشم داشتم که با چشم های گریان به دوربین فیلمبردار نگاه می کرد و می‌گفت: «چرا اینها می خواهند ما را بکشند؟ من که اسلحه ندارم! چرا اینها ما را بمباران می کنند؟» این سوال، بنیادی ترین سوالی است که همه ما باید به آن فکر کنیم و البته تمام جواب ها را نیز در درون خود نهفته دارد. قالیباف اظهار کرد: رژیم جعلی اسراییل، همه ظاهرسازی ها را کنار زده و بی محابا در حال جنایت علیه مسلمانان است. این اتفاقی نیست که فقط در غزه یا لبنان بیفتد. رژیم غاصب اسراییل برنامه ای بزرگ برای تکرار این جنایات در سراسر قلمرو اسلامی دارد و با حمایت کامل امریکا و برخی کشورهای غربی به دنبال رسیدن به نقطه ای است که هر زمان لازم دانست، در هر نقطه ای از جهان اسلام، هر جنایتی را علیه هر رهبر اسلامی انجام بدهد و از هر مجازاتی مصون بماند. این مسئله مشترک ماست. آیا جهان اسلام بناست بایستد و فراگیر شدن شرارت به همه قلمرو خود را نظاره کند؟ من چنین گمانی به آزادگان و مجاهدان دنیای اسلام ندارم. آن روز هرگز نخواهد رسید.
رییس مجلس شورای اسلامی توضیح داد: اسراییل می خواهد همه زیرساخت های منطقه را کنترل کند و اگر موفق نشد آنها را منهدم کند. در چنین شرایطی وحدت و کنار هم ایستادن یک الزام امنیتی برای همه ماست. ما در جمهوری اسلامی ایران آماده کمک به یک تلاش فوری و قوی برای ایجاد یک مفاهمه امنیتی مشترک درباره این خطر تاریخی هستیم و به سهم خود از هیچ تلاشی برای رفع شدن این خطر از سر امت نبی مکرم اسلام فروگذار نخواهیم کرد. وی تاکید کرد: مقاومت ضد اسراییلی در منطقه به یاری امت اسلامی چشم دوخته است. دشمن صهیونیستی در ضعیف ترین وضعیت تاریخ منحوس خود قرار دارد و ما در موقعیتی منحصر بفرد برای پایان دادن به این شرارت تاریخی در منطقه خود قرار داریم. اسراییل اکنون تلاش می کند ضعف ها و محدودیت های بی سابقه خود را پشت سر ژست های تهاجمی بپوشاند تا مانع اتحاد امت شود. صهیونیست ها به القای ترس و اختلاف در جهان اسلام امید بسته اند. کافی است شجاع باشیم و پشت یکدیگر بایستیم. آنگاه توهمی به نام صهیونیسم جنایتکار برای همیشه پایان خواهد یافت.
نیازمند قطع هر نوع همکاری، کمک و گفت وگو با رژیم صهیونیستی هستیم
رییس مجلس شورای اسلامی اظهار کرد: ما در جمهوری اسلامی ایران با خون بهترین و عزیزترین مردانمان وارد این میدان شده ایم. جهان اسلام می تواند با برداشتن چند گام اساسی، قبل از آنکه دیر شود دشمن را متوقف کند. ما نیازمند قطع هر نوع همکاری، کمک و گفت وگو با رژیم، و متوقف کردن هر نوع پروژه سیاسی و اقتصادی هستیم که اسراییل را یاری کند. وی اضافه کرد: امت اسلامی باید فشار یکپارچه و موثر برای توقف این رژیم کودک کش به آمریکا وارد کند. شریان های حیاتی رژیم اسراییل اکنون در کنترل امت اسلامی است. قالیباف در پایان گفت: اطمینان دارم خداوند به خون های مجاهدین و مردان و زنان مظلوم لبنان و فلسطین، برکت خواهد داد و جهان اسلام طعم روزهای شیرین بدون اسراییل را خواهد چشید. امیدوارم آن روز را ببینیم، و اگر ندیدیم صاحب مزاری باشیم که بر سنگ آن نوشته باشند «سربازی که در راه مبارزه با اسراییل شهید شد.»
لطفعلی بخشی
اقتصاددان
مسئله رکود شامل دو بخش است یک بخش تقاضا و بخش دیگر عرضه است. ما در بخش تقاضا رکود چندانی نداشتیم ولی در بخش عرضه به خاطر قطعی برق رکود وحشتناکی داشتیم. مثلا امروز صبح سیمان لامرد اعلام کرده است که کارخانه را تعطیل کرده است، چون تا الان کارخانه برق نداشته و از امروز هم گفته‌اند که گاز نداریم و باید مازوت بخریم. وضعیت به این شکل است که وقتی کارخانه گاز را می‌خرد پول گاز را در داخل کارخانه و یک ماه بعد می‌دهد، اما برای مازوت، باید الان خودرو را بفرستند پالایشگاه اصفهان پول حمل و پول مازوت را هم بدهند تا مازوت به کارخانه منتقل شود و شما دو ماه دیگر آن را مصرف کنید. مشخص است پرداخت نقدی پول در کارخانه‌ای که نمی‌تواند حقوق کارگر‌ها را بدهد چقدر گرفتاری دارد. در حال حاضر کارخانه‌های دیگری هم هستند که با سختی در حال تولید و ادامه کار هستند و از الان هم گاز آنها را قطع کردند و اعلام کردند بروید مازوت بخرید. مازوت سوزاندن هم آلودگی هوا به دنبال دارد؛ اما قبلا در ایام زمستان این را اعلام می‌کردند و مشخص است که با روند فزاینده ناترازی‌ها، زمان آغاز کسری گاز نزدیک‌تر شده و از الان گاز ندارند. بنابراین برای ادامه تولید یا باید گاز خانه‌ها را قطع کنند یا صنعت به حیات خود ادامه داد. این ناترازی‌ها در بخش انرژی کم کم دارد چهره وحشتناک خودش را نشان می‌دهد. شما حساب کنید که مثلا تعطیلی کارخانه سیمان و عدم تولید آن چقدر بر کاهش ساخت و ساز و رکود بخش ساختمانی اثر می‌گذارد که بالاترین رقم ایجاد اشتغال در کشور را دارد. پس وقتی تولید نباشد دیگر شغلی هم در کار نیست. ما الان در واقع وارد یک سلسله به هم پیوسته از این تعطیلی‌ها شده‌ایم که هر کدام از آن به علت مساله ناترازی‌هاست. همچنین بخشی از مشکلات البته تخصیص ارز و کمبود نقدینگی اعلام شده بود که این هم تاثیر داشته است. ما الان داریم درباره کاهش تولید کالا‌هایی بحث می‌کنیم که حداقل نیاز ارزی را برای تولید دارند. یعنی بعضی از کالاها برای واردات مواد اولیه و واسطه‌ای، تا ۵۰ درصد نیاز ارزی دارند اما مثلا سیمان کمترین نیاز به ارز را دارد؛ بنابراین وقتی سیمان به این وضعیت می‌افتد موارد دیگر اوضاع‌شان خیلی بدتر است. حال نمی‌دانم دولتمردان می‌خواهند چه راهکاری را در پیش بگیرند ولی ما داریم وارد یک دوره بسیار سخت‌تری نسبت به ۶ ماه قبل می‌شویم. در این شرایط، حداقل کار ممکن، اصلاح روابط بین‌المللی و تعامل با دنیاست. یعنی باید به سمت اجرای دو معاهده باقی‌مانده FATF سایر مباحث برویم. ما نمی‌توانیم با این وضع نابسامان اقتصاد داخلی، روابطمان با دنیا را اصلاح نکنیم. اکنون به یک تناقضاتی رسیده‌ایم که بیشتر از این نمی‌شود به اقشار جامعه وعده داد یا دروغ گفت، چون هر روز شکاف طبقاتی و نتیجه ناکارآمدی را در سفره خود می‌بینند.
محمدصالح صدقیان
رئیس مرکز عربی مطالعات ایران
حمله اسرائیل به نیروهای یونیفل در جنوب لبنان چندان عجیب نیست. این اولین بار نیست که اسرائیل به نیروهای حافظ صلح سازمان ملل در جنوب لبنان (یونیفل) حمله می‌کند و برای نخستین بار هم نیست که کشورهای جهان این اقدام را محکوم می‌کنند. این در حالیست .که هیچکدام از کشورها و حتی سازمان ملل و شورای امنیت نتوانسته به صورت مفید و عملی اسرائیل را وادار به توقف درگیری‌ها کند. حدود ۷۰ سال است که این جنایات و تعرض‌های اسرائیل علیه فلسطینی‌ها و همچنین لبنان جریان دارد و قطعنامه‌های متعددی در این راستا علیه تل‌آویو صادر شد اما هیچ خروجی مثبتی در بر نداشته است. واقعیت این است که نه تنها در مورد لبنان بلکه در مورد غزه و کرانه باختری هم اسرائیل قبول نمی‌کند که این قطعنامه‌ها اجرایی شود. حتی در مورد فعالیت هسته‌ای اسرائیل هم شاهد چنین موضوعی بودیم. به عنوان مثال گفته می‌شود که اسرائیل ۲۰۰ کلاهک هسته‌ای دارد اما هیچ کدام از مقامات غربی و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، اسرائیل را پاسخگو نکردند و تمام این مسائل نشان می‌دهد که تل‌آویو ناقض صلح و امنیت جهانی است. دلیل این امر هم پشتوانه سیاسی آمریکا و حمایت‌های این کشور از اسرائیل است. به صورت کلی نگاه ایالات متحده به خاورمیانه اساساً از دیدگاه اسرائیل نشأت می‌گیرد. اینکه اسرائیل نیروهای یونیفل را مورد هدف قرار داده برای اولین بار نیست و برای آخرین بار هم نخواهد بود. در غزه هم هزاران زن و کودک جان خود را از دست داده‌اند اما باز هم اسرائیل در حال پیشروی میدانی است و جنایاتش ادامه دارد.
در این میان آنچه میتواند اوضاع را در جنوب لبنان آرام کند، اجرای قطعنامه ۱۷۰۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد است. از سال ۲۰۰۶ میلادی که این قطعنامه صادر شد تاکنون اسرائیل تن به اجرای آن نداده است و باید دانست که بخشی از این قطعنامه مربوط به اسرائیل و تعهدات آن، و بخشی دیگر مربوط به لبنان است و باید دو طرف آن را اجرایی کنند. حتی در این قطعنامه آمده است که ورود هواپیماها و جنگنده‌های اسرائیل به حریم هوایی لبنان ممنوع است اما عملاً تل‌آویو این قطعنامه را قبول ندارد و هنوز هم آن را اجرایی نکرده است. حزب‌الله لبنان هم اعلام کرده که مشکلی با اجرای آتش‌بس ندارد اما بدون شک مشکل اصلی اسرائیل است؛ چراکه آنها نمی‌خواهند قطعنامه مذکور را در شرایط کنونی اجرایی کنند.
باید توجه شود که اصل مشکل و ریشه تنش‌های فعلی در لبنان اساساً در غزه نهفته است و باید بحران در این منطقه به اتمام برسد تا در نهایت وضعیت لبنان هم آرام شود. واقعیت این است که نتانیاهو بر اجرای قطعنامه ۱۵۵۹ سازمان ملل تاکید دارد اما لبنان اجرای این قطعنامه را به دلیل آنکه یک قطعنامه قدیمی به حساب می‌آید قبول نکرده است. اسرائیل به دنبال آن بوده که اگر قرار است در جنوب لبنان آتش‌بس انجام شود در نهایت باید، اسرای آنها از سوی حماس آزاد و تبادل شوند اما مشکل اساسی این است که نتانیاهو به هیچ وجه نمی‌خواهد جنگ فعلی را پایان دهد و به نظرم صرفاً فشارهای ایالات متحده است که میتواند او را متوقف کند که البته باید انتخابات ریاست جمهوری آمریکا را هم مدنظر قرار داد.
گروه اقتصاد کلان - بنیامین نجفی - موضوع نرخ ارز نیما در اقتصاد ایران به کلافی سردرگم تبدیل شده است؟ این موضوع به ويژه پس از روی کار آمدن دولت چهاردهم به محل بحث جدی تری تبدیل شده است و موافقان و مخالفان در مقابل یکدیگر به طرح و بیان استدلال های خود می پردازند. به گزارش «تجارت»، عبدالناصر همتی، وزیر اقتصاد که مدافع افزایش نرخ نیما است اعلام کرده است که افزایش نرخ نیمایی باعث ایجاد تورم نمی شود. همتی در این باره گفته است:«یک عده می گویند اگر نرخ نیما را بالا ببریم تورم ایجاد می شود اما به نظر بنده اصلا این گونه نیست». وزیر اقتصاد یادآور شده است: «خود من به یاد دارم در اردیبهشت سال 1400 دلار نیما و بازار آزاد را یکی کردم و با همه فشارها این اتفاق افتاد، در اردیبهشت آن سال اختلاف بین نیما و بازار آزاد 2 تا 5 درصد بود و نرخ تورم هم تغییری نکرد». اما گروهی از اقتصاددانان که ریشه تورم را در تغییرات نرخ ارز جستجو می کنند معتقدند که گران سازی نیما در نهایت منجر به افزایش هزینه کالا و خدمات و نیازهای روزمره و ضروری مردم می شود. آن ها معتقدند گروهی در اقتصاد ایران به دنبال گران سازی نرخ ارز هستند، چرا که از این ناحیه کسب سود می کنند. اتفاقی که در مقابل منافع عموم مردم است. در مقابل اما کسانی که از ایده بازار آزاد و اقتصاد رقابتی دفاع می کنند معتقد هستند که شکاف میان ارز آزاد و نیمایی و پایین نگه داشتن دستوری نرخ ترجیحی ارز به ضرر اقتصاد و صادرات است، چرا که انگیزه صادرات را از صادرکنندگان سلب می کند. آن ها معتقدند که اگر سیاستگذار به سمت مهار تورم در بلند مدت حرکت کند دیگر نیازی به وجود ارز چند نرخی در بازار نیست و عملا می توان نرخ نیمایی و آزاد را یکسان کرد و تک نرخی سازی ارز را محقق کرد. از این منظر یکسان سازی نرخ ارز به شکل واقعی و نه دستوری می تواند زمینه ساز رونق تولید وتشویق صادرات بشود.
اما وجود ارز چند نرخی و نرخ های ترجیحی در اقتصاد ایران سابقه طولانی دارد، معمولا دولت ها با وجود اینکه شعار تک نرخی کردن ارز را داده اند اما در نهایت به دلیل برخی مصالح و فشارها نتوانسته و یا نخواسته اند ارز را به شکل واقعی تک نرخی کنند. واقعیت این است که در اقتصادهای دنیا که مبتنی بر رقابت است وجود ارز چند نرخی تقریبا بی معناست، اما از آنجایی که اقتصاد ایران بیش از 5 دهه است که در گیر تورم دو رقمی است و این تورم در دوره اخیر به شکل فزاینده تری افزایش یافته ست، سیاستگذار به سمتی حرکت کرده است که نرخ ارز را به صورت لنگرگاه تورمی نگاه کند و از این طریق تلاش کند که دست کم هزینه ورود کالا به کشور را کنترل کند و اقلام اساسی را با قیمت ترجیحی به دست مصرف کننده برساند اما این اتفاق به قیمت سرکوب تولید و صادرات و زیان شرکت های مختلف کوچک و بزرگ اتفاق افتاده است. اگر تولید رونق پیدا کند و صادرات و ورود ارز به کشور تسهیل بشود آن وقت تولید ناخالص داخلی و رشد اقتصادی در مسیر بهبود قرار می گیرد و در بلند مدت زمینه بهبود اقتصاد در سطح خرد و کلان فراهم می شود. اما نقدی که طرفداران اقتصاد دستوری در مخالفت با این ایده مطرح می کنند این است که تا زمانی که تورم بالاست، نمی توان از سفره مردم محافظت نکرد و دولت وظیفه دارد که از اقشار آسیب پذیر حمایت کند. اما در مقابل این نقد باید گفت که اگر دولت به جای دادن یارانه به واردات مستقیما به دهک های پایین با یارانه مستقیم حمایت کند، آن وقت می توان هم ارز را تک نرخی کرد، هم صادرات را تشویق کرد و هم اینکه از اقشار آسیب پذیر حمایت کرد.
وقتی یارانه دولت به واردات از طریق تخصیص ارز ارزان تخصیص داده می شود، آن وقت فضای بروز رانت و فساد هم به وجود می آید. این اتفاق به طور مشخص در زمان ارز 4200 تومانی به کررات رخ داد، سیاست ارزی که منجر به هدر رفت شدید منابع ارزی شد و حتی در مقاطعی باعث بروز آسیب هایی مثل کارت های بازرگانی اجاره ای و یکبار مصرف برای واردات شد. به نظر می رسد که
اگر سیاستگذار بخواهد از گذشته درس بگیرد دیگر نباید تجاربی مانند ارز 4200 تومانی را تکرار کند، بلکه باید پیش شرط های حذف آن را محقق کند تا اقشار ضعیف آسیب نبینند. اگر قرار است که اقتصاد در مسیر توسعه و رشد حرکت کند، چاره ای جز پذیرش اصول و مبنای علم اقتصاد که در تمامی دنیا اجرا می شود نیست. وقتی در کشوری سازو کارهایی مثل بازار سرمایه و بورس کالا وجود دارد یعنی آن اقتصاد باید در بطن خود رقابت را بپذیرد. بورس کالا و بازار سرمایه به معنی کشف قیمت است و کشف قیمت جز در بازار آزاد و از طریق مکانیزم عرضه و تقاضا ممکن نیست. بنابراین وجود ارزهای چند نرخی و اعطای یارانه به واردات با سازو کارهای اقتصاد رقابتی مانند بورس کاملا در تضاد است.
از این منظر می توان اظهارات اخیر وزیر اقتصاد مبنی بر افزایش نرخ نیمایی را به فال نیک گرفت که دولت چهاردهم به نظرات علمی توجه دارد و قرار نیست سیاست های پوپولیستی گذشته را تکرار کند.
کسری تراز تجاری به مرز ۷ میلیارد دلار نزدیک شد
معاون وزیر صمت ضمن اشاره به اینکه کسری تراز تجاری به مرز ۷ میلیارد دلار نزدیک شده است، گفت: بانک مرکزی در حال کاهش فاصله نرخ ارز نیما با بازارهای توافقی است. محمدعلی دهقان‌دهنوی رئیس کل سازمان توسعه تجارت ایران در نشست خبری اظهار کرد: در سال گذشته صادرات غیرنفتی ۴۹.۳ میلیارد دلار بود که از نظر وزن ۹.۸ درصد و از نظر ارزش ۸.۹ درصد کاهش یافته بود. ۶۶.۲ میلیارد دلار نیز واردات داشتیم که مجموع صادرات و واردات، تجارت ۱۱۵ میلیارد دلاری را برای کشور رقم زده بود. همچنین تراز تجاری ۱۶.۸ میلیارد دلار منفی بود. وی افزود: در نیمه نخست امسال نیز ۷۰ میلیون تن به ارزش ۲۵.۸ میلیارد دلار صادرات غیرنفتی داشتیم که نسبت به مدت مشابه پارسال از نظر وزن ۳.۴ درصد و ارزش ۶.۵ درصد افزایش را نشان می‌دهد. چین با ۷ میلیارد دلار، عراق ۵.۲ میلیارد دلار، امارات ۳.۴ میلیارد دلار ترکیه ۲.۴ و افغانستان کمی بیش از یک میلیارد دلار ۵ مقصد نخست صادراتی ما بودند که سهم ۷۵ درصدی در صادرات کشور داشتند که نشان می‌دهد باید مقاصد صادراتی متنوع شود. دهقان دهنوی تصریح کرد: در نیمه نخست امسال ۱۸.۲ میلیون تن واردات به ارزش ۳۲.۵ میلیارد دلار داشتیم که نسبت به مدت مشابه پارسال از نظر وزن ۲.۸ درصد و از نظر ارزش ۶.۶ درصد افزایش یافته است؛ ۵ مقصد نخست وارداتی امارات، چین، ترکیه، آلمان و هند بود که ۷۹ درصد از واردات کشور را به خود اختصاص دادند. بنابراین تراز تجاری نزدیک به ۷ میلیارد دلار منفی است.
قاچاق زعفران ایران به اسم زعفران اسپانیا!
عضو کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه نباید زعفران خراسان به عنوان زعفران اسپانیا بین کشورهای دنیا مبادله شود، گفت: عمده‌ترین مشکل حوزه زعفران، بحث قاچاق است و هرچه نقش دولت در حوزه ساماندهی بازار زعفران کاهش یافته، نقش دلالان در این حوزه بسیار پر رنگ شده است. محمدپور در خصوص وضعیت صادرات زعفران ایران گفت: یکی از محصولات استراتژیک و بسیار مهم شرق کشور، زعفران است که ریشه در قدمت تاریخ و تمدن این منطقه دارد ولی متاسفانه محصول کشاورز توسط دلالان با قیمت‌های بسیار پایین خریداری و به صورت قاچاق از کشور خارج شده و از کشورهایی مثل افغانستان صادر می‌شود. وی افزود: متاسفانه دولت هنوز نتوانسته نرخ ثابتی را برای پیش خرید زعفران مشخص کند و ورود ضعیفی به این مساله داشته است بنابراین بسیاری از کشاورزان سنتی تاوان سوء مدیریت‌ها را پس می‌دهند؛ پیشنهاد من این است دولت خصوصاً وزیر جهاد کشاورزی همانطور که در بحث گندم و چای سرمایه گذاری می‌کنند به زعفران هم به عنوان یک کالای استراتژیک و البته دارویی توجه داشته باشند. محمدپور ادامه داد: ما بازارهای خوبی در دنیا برای صادرات زعفران داریم بنابراین نباید زعفران خراسان به عنوان زعفران اسپانیا بین کشورهای دنیا مبادله شود؛ مجمع نمایندگان خراسان و بنده که نایب رئیس مجمع هستم این آمادگی را داریم که برای حل مشکل زعفران در سطح ملی کمک کنیم.
گروه صنعت و تجارت: به تازگی بخشنامه موافقتنامه تجارت ترجیحی میان دولت جمهوری اسلامی ایران و دولت جمهوری اندونزی از سوی رئیس جمهور ابلاغ شد. مسعود پزشکیان قانون موافقفت‌نامه ترجیحی بین دولت جمهوری اسلامی ایران و دولت جمهوری اندونزی را ۲۱ مهرماه امسال به وزارت‌خانه‌های صنعت، معدن و تجارت و امور خارجه ابلاغ کرد. کاهش یا حذف تعرفه‌ها در تجارت کالا، حذف موانع تعرفه‌ای و شبه تعرفه‌ای، تسهیل در تجارت دو طرفه و ... ذکر شده است. در همین زمینه نگاهی به سطح تجاری دو کشور خواهیم داشت.
اندونزی به‌عنوان بزرگ‌ترین مجمع‌الجزایر جهان، با اقتصادی 1.1 تریلیون دلاری، در بین 20 اقتصاد بزرگ جهان ایستاده است؛ در واقع دیپلماسی اقتصادی فعال، ابزار اندونزی برای مقابله با چالش‌ها و دستیابی به اهداف اقتصادی خود بوده و از این طریق به دنبال ارتقای جایگاه خود در تجارت جهانی بوده و با اتکاء به دیپلماسی اقتصادی فعال و استراتژی‌های متنوع، به بستری جذاب برای سرمایه‌گذاری خارجی تبدیل شده است.کشور اندونزی یکی از بزرگ‌ترین و پرجمعیت‌ترین کشورهای اسلامی است که بزرگ‌ترین اقتصاد شرق آسیا را به خود اختصاص داده، اما جایگاه ایران در کلیت تجارت خارجی اندونزی بسیار ضعیف بوده است.
موافقتنامه تجارت ترجیحی میان دولت جمهوری اسلامی ایران و دولت جمهوری اندونزی از 8 سال گذشته تا به امروز مسکوت مانده بود. اهمیت این موافقتنامه تجاری در این است که بازار اندونزی ۲۷۰ میلیارد دلار واردات دارد، اما تا پیش از این سهم ایران کمتر از یک میلیارد دلار بوده است، از این رو این موافقتنامه میتواند منجر به افزایش سهم ایران این بازار بزرگ شود.
نگاهی به آمار تجاری ایران و اندونزی
تا پیش از این بیش از 80 درصد کالاهای صادراتی ایران به اندونزی مرتبط با صادرات مواد پایه نفتی و فولادی بود و تنوع صادرات کالا به این کشور بسیار محدود بود. برای مثال بیش از ۹۵ درصد صادرات ایران به اندونزی در سال ۱۴۰۱ محصولات فولادی و آهنی بوده و پنج درصد دیگر شامل، خرما، کشمش ادویه، زعفران، سنگ مرمر، مشتقات پتروپالایشگاهی، قیر، مواد شیمیایی، کف پوش، دارو، سنگ فیروزه، روی، اجزای هواپیما، تلمبه‌های گریز از مرکز، دوربین چشمی و دستگاه‌های علائم حیات و تجهیزات پزشکی بوده است. سال گذشته گزارشی از سوی مرکز پژوهشهای اتاق بازرگانی ایران با استناد آمارهای مرکز تجارت بین‌الملل واردات اندونزی از ایران منتشر شد، نشان می‌دهد که ارزش وارداتی از سال ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۲ کاهش قابل توجهی داشته است. در سال ۲۰۱۸، ارزش این واردات ۴۱۹.۰۶۳ میلیون دلار بود، اما در سال ۲۰۱۹ به ۲۳۵۰۸ میلیون دلار رسید. این روند نزولی در سالهای بعد نیز ادامه یافت و در سالهای ۲۰۲۰، ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ به ترتیب ۱۷,۷۱۶، ۲۱۶۳۱ و ۱۴۶۳۳ میلیون دلار رسید. همچنین این آمار نشان می‌دهد، صادرات اندونزی به ایران در سالهای اخیر، نوساناتی داشته است. در سال ۲۰۱۸ ارزش صادرات ۲۹۶.۵۲۰ میلیون دلار بود؛ این رقم در سال ۲۰۱۹ یا کاهش قابل توجهی به ۱۱۸.۰۹۹ میلیون دلار کاهش یافت با این حال در سال ۲۰۲۰ با افزایش صادرات به ۱۹۸,۲۶۱ میلیون دلار اندکی بهبود یافت. در سال ۲۰۲۱ این رقم به ۱۸۷.۱۷۷ میلیون دلار کاهش یافت اما در سال ۲۰۲۲ دوباره به ۲۴۲.۵۵۲ میلیون دلار افزایش یافت.
عملکرد موفق کشورهای خاورمیانه در تجارت با اندونزی
آمار فوق به خوبی نشان می‌دهد که سهم ایران از بازار اندونزی بسیار محدود بوده است، این در حالی است کشورهای خاورمیانه به خوبی توانسته‌اند روابط تجاری قابل توجهی با این کشور داشته باشند. از سوی دیگر در سالهای اخیر، روابط اندونزی با کشورهای خاورمیانه با اولویت شورای همکاری خلیج فارس روبه توسعه بوده است و این کشورها به مهمترین شرکای اندونزی در منطقه خاورمیانه بدل شده‌اند. برای مثال تجارت بین اندونزی و عربستان سعودی در سال ۲۰۲۲ به هفت میلیارد دلار رسید که ۴۵.۴ درصد نسبت به ۲۰۲۱ افزایش داشت که کفه تراز تجاری به سوی عربستان سنگین‌تر بود. همچنین آمارها نشان می‌دهد که حجم تجارت دوجانبه میان این کشور و امارات عربی متحده در سال ،2022 به حدود 5 میلیارد دلار رسید که نشان افزایش تقریبا 20 درصدی نسبت به سال گذشته است؛ با این آمار می‌توان مدعی شد که جایگاه ایران در کلیت تجارت که ارزش آن 4 میلیارد دلار بود بسیار ضعیف بوده است.
چابهار مسیری برای توسعه مناسبات تجاری
چندی پیش اتاق بازرگانی در گزارشی اعلام کرد که سرمایه‌گذاری مشترک بین ایران و اندونزی در بندر چابهار مسیر مناسبی برای توسعه مناسبات تجاری دو کشور است. این بندر از تحریمهای آمریکا مستثناء شده و میتواند به عنوان حلقهای برای دسترسی اندونزی به بازارهای آسیای مرکزی و روسیه باشد. سرمایه‌گذاری مشترک دو کشور در بندر چابهار میتواند مورد توجه قرار گیرد. فعالان اقتصادی اندونزی را به‌عنوان پلی برای ورود کالاهای ایران به کشورهای حوزه آسه‌آن توصیف می‌کنند و این موافقتنامه میتواند منجر به رشد و توسعه روابط تجاری دو کشور شود. اما کارشناسان به این موضوع تاکید دارند که تا تحریم‌ها همچنان مهمترین مانع توسعه روابط ایران با اندونزی محسوب می‌شود. مادامی که تحریم‌ها تداوم پیدا کند، فرصت چندانی برای توسعه سریع روابط تجاری ایران و اندونزی وجود نخواهد داشت.
گروه مسکن و انرژی/ در گزارش اخیر مرکز پژوهشهای اتاق ایران که وضعیت مناطق آزاد و ویژه تجاری - اقتصادی نوار شمالی ایران بررسی شده، تاکید شد که ایران باید در موقعیت خود در «کریدور میانی» و مسیر شمال - جنوب بازنگری کند. اما کریدور میانه که در گزارش مرکز پژوهشهای اتاق در خصوص آن ابراز نگرانی شده، چه مسیری است و چرا نقش و راهبرد ایران در این کریدور نیازمند بازنگری است؟
در ساده ترین تعریف، کریدور میانی مسیری است که از طریق گرجستان، آذربایجان، دریای خزر و قزاقستان ترکیه را به چین وصل می کند
در ایران این تصور کلی وجود دارد که کریدور میانی(و اساسا سایر مسیرهای جایگزین) در تقابل با نقش محوری ایران در مراودات منطقه ای طراحی و اجرا شده است و مسئولان نسبت به مشارکت در آن گارد بسته می گیرند، این در حالی است که مطالعات مرکز پژوهشهای اتاق ایران، حاکی از آن است که «حضور فعال ایران در کریدور میانی مزیت‌های ترانزیت بین‌المللی کشور به‌ویژه در گذرگاه‌های شرقی-غربی را تقویت خواهد کرد و تعارضی با کریدورهای اصلی عبوری از ایران همچون کریدور شمال-جنوب ندارد.» دذر واقع مبتنی بر این تحقیقات، ایران می تواند نقش محوری هم در کریدور شمال به جنوب و هم کریدور میانه ایفا کند و حضور در یک، نفی کننده مشارکت در دیگری نیست.
ظرفیت های کریدور میانه
کریدور میانه یک مسیر حمل و نقل و تجارت است که آسیا و اروپا را به هم متصل می کند و از چندین کشور منطقه می گذرد. این کریدور مسیر جایگزین برای کریدورهای سنتی شمالی و جنوبی است از چین شروع می شود و از کشورهای آسیای مرکزی مانند قزاقستان، ازبکستان و ترکمنستان عبور می کند. سپس از دریای خزر، آذربایجان، گرجستان و ترکیه می گذرد و به اروپا می رسد. در واقع کریدور میانی مسیری است که از طریق گرجستان، آذربایجان، دریای خزر و قزاقستان ترکیه را به چین وصل می کند. کریدور میانه یک مسیر زمینی را ارائه می دهد که بخش های شرقی آسیا از جمله چین را به اروپا متصل می کند و مسیرهای دریایی طولانی تر را دور می زند. هرچند ایران یکی از شرکای مهم و بالقوه کریدور میانه است، اما برخی تحلیلگران از جمله محسن کشوریان آزاد، کارشناس مسائل اقتصاد سیاسی بین الملل معتقد اند:« اتصال دو پروژه «کریدور میانی» ترکیه و «کمربند و راه» چین زمینه نزدیکی دو کشور را فراهم کرده و نزدیکی پکن-آنکارا می تواند به خطر خنثی سازی ژئوکونومیکی ایران منجر شود. در صورت پیوند عملیاتی آن دو پروژه به هم، این مسیر به‌عنوان تنها شریان زمینی اتصال چین و اروپا ذیل «کریدور چین-آسیای مرکزی-غرب آسیا» مطرح‌شده و نقش دیرینه دولت ایران را در پیوند آسیا و اروپا خنثی می کند. روابط ریلی ایران با چین را محدود می‌کند. درواقع جذابیت توسعه کریدور میانی برای اروپا و ترکیه این است که روسیه و ایران را دور می‌زند.» علی رغم این دیدگاه ها اما نتایج پژوهشهای دقیق اتاق ایران نشان می دهد که کریدور میانه، تنها یکی از راه های مهم برای اتصال شرق به غرب است و جایگاه ایران در این پروژه به سیاست گذاری ها و سرمایه گذاری ها و راهبردهای کشورمان مرتبط است. در واقع حضور در این کریدور جایگاه ایران را در مسیرهای مواصلاتی و اقتصادی را نفی نمی کند.
آغاز تلاش ایران برای تاثیرگذاری از طریق راه
97سال قبل در یک چنین روزی(23مهر1306) کلنگ احداث راه آهن 1394کیلومتری ایران به زمین زده شد. پروژه ای که تا 27مرداد 1317 ادامه پیدا کرد و یکی از مهمترین بسترهای رشد صنعتی در ایران را پایه گذاری کرد. با توجه به اینکه یکی از المان های مهم توسعه در جوامع، بهره مندی از شبکه به هم پیوسته راه ها در داخل و شکل دهی به مسیر های مواصلاتی خارجی است، ایران در تاریخ معاصر خود همواره به دنبال ترسیم نقشی محوری در اتصال کریدور شرق به غرب بوده است. طی سالهای اخیر اما شرایط منطقه ای و جهانی به سمت و سویی پیش می رود که مسیرهای تازه، سرمایه گذاری های متفاوت و الگوهای نوینی را پیش روی اقتصاد منطقه و جهان قرار می دهد. یکی از این ظرفیت های تازه کریدور میانه است. در گزارش اخیر مرکز پژوهشهای اتاق ایران که وضعیت مناطق آزاد و ویژه تجاری - اقتصادی نوار شمالی ایران بررسی شده، تاکید شد که ایران باید در موقعیت خود در کریدور میانی و مسیر شمال - جنوب بازنگری کند. مرکز پژوهشهای اتاق ایران در گزارش «مناطق آزاد و ویژه تجاری-اقتصادی نوار شمالی ایران»، ضمن بررسی تغییرات ژئوپلیتیکی کریدورهای حمل و نقلی، اعلام کرد: «کریدور میانی» موسوم به «مسیر حمل و نقل بین‌المللی ترانس-خزر»، به‌طور فزآینده‌ای تحت تأثیر پویایی‌های ژئوپلیتیکی در اورآسیای مرکزی، در کانون معادلات ترانزیتی-لجستیکی مسیرهای شرق به غرب قرار گرفته است. این کریدور ترکیبی، چین و قزاقستان را از طریق مسیرهای ریلی و دریایی با عبور از دریای خزر به آذربایجان و گرجستان متصل می‌کند و سپس از طریق مسیرهای ریلی یا دریایی (دریای سیاه) از مسیر ترکیه به‌سمت اروپا تداوم می‌یابد.
در این گزارش آمده است:« ظرفیت اسمی ترانزیت بار در کریدور میانی ۶ میلیون تن و ظرفیت عملیاتی آن حدود ۲ میلیون تن در سال است. برآوردها نشان می‌دهد که حمل و نقل بار از طریق کریدور میانی از مسیر دریای خزر تا سال ۲۰۳۰ به بیش از ۱۱ میلیون تن برسد. در میان متغیرهای مختلف و به‌رغم محدودیت‌های فنی و زیرساختی، جنگ اوکراین چشم‌انداز جدیدی را برای کریدور میانی به‌عنوان یک کریدور جایگزین برای تنوع بخشیدن به مسیرهای حمل و نقلی بین آسیا و اروپا به‌منظور ایجاد انعطاف‌پذیری ژئواکونومیکی و کاهش وابستگی به کریدورهای عبوری از روسیه به‌وجود آورده است. برآوردها نشان می‌دهد که کریدور میانی نسبت به کریدور شمالی (از مسیر روسیه) و کریدور جنوبی (از مسیر ایران) به‌تدریج به گزینه اصلی مسیر تزانزیتی بین آسیا و اروپا تبدیل خواهد شد.
هدف گذاری ترانزیت 11میلیون تن بار
هزینه و زمان ترانزیت دو شاخص اصلی در ارزیابی تحقق چشم‌انداز حجم ترافیک باری بر بستر کریدور میانی است. تحقق هدف‌گذاری ۱۱ میلیون تن ترانزیت بار از طریق این کریدور با چالش‌های متعدد فنی، زیرساختی و ملاحظات سیاسی مواجه است. این چالش‌ها شامل؛ ترکیبی بودن مسیر مواصلاتی (ریلی-دریایی و جاده‌ای)، ضعف زیرساخت‌ها و ساختارهای زیربنایی در کشورهای مسیر، مسائل عملیات بندری و خدمات دریایی، خطوط نامناسب ریلی و محدودیت‌های ظرفیت راه‌آهن‌های کشورهای مسیر، گذرگاه‌های متعدد مرزی و همچنین ملاحظات سیاسی و بی‌ثباتی‌های ژئوپلیتیکی در آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی است.
سرمایه گذاری مورد نیاز برای توسعه زیرساخت‌های کریدور میانی حدود ۱۸.۵ میلیارد یورو برآورد شده است. حوزه‌های اولویت‌دار برای سرمایه گذاری شامل؛ بازسازی و نوسازی شبکه راه آهن و جاده؛ توسعه ظرفیت انبارها؛ افزایش ظرفیت بنادر؛ بهبود نقاط گذرگاه مرزی، مراکز لجستیک چندوجهی و اتصالات شبکه‌های مواصلاتی در کشورهای مسیر کریدور میانی است. با تحقق چنین اقداماتی، کریدور میانی میتواند تا سال ۲۰۳۰ حجم خود را نسبت به سال ۲۰۲۱ سه برابر کند در عین حال که زمان حمل و نقل را به نصف کاهش می‌دهد.
تا آینده قابل پیش‌بینی بنابر محدودیت‌های فنی و زیرساختی، کریدور میانی عمدتاً یک کریدور منطقه‌ای باقی خواهد ماند و ترانزیت بین قاره‌ای تا سال ۲۰۳۰ کمتر از ۴۰ درصد از حجم آن را تشکیل می‌دهد. به‌این معنا که حجم بالای ترانزیت از مسیر کریدور میانی عمدتاً درون-منطقه‌ای و در حاشیه خزر است. به‌منظور افزایش ظرفیت‌های ترانزیتی درون-قاره‌ای، ذینفعان اصلی کریدور میانی علاوه بر سرمایه‌گذاری در توسعه زیرساخت-های بندری، ریلی و جاده‌ای کشورهای مسیر، دنبال وارد کردن شرکای جدید به این کریدور براساس سیاست «گسترش کریدور میانی» هستند.
نقش ایران در کریدور میانی
ایران نیز از شرکای بالقوه توسعه کریدور میانی است. مناطق آزاد و ویژه اقتصادی در مجاورت مسیرهای ترکیبی کریدور میانی، شبکه‌های ریلی همجوار که در نقاطی از کریدور میانی تقاطع پیدا می‌کنند و بنادر اصلی در مجاورت کریدور میانی که از ظرفیت خدمات بندری و ترانزیت دریایی برخوردارند، به عنوان سه حوزه جغرافیایی در محوریت توسعه کریدور میانی با وارد کردن ذینفعان جدید تعریف شده‌اند.
در میان مراکز مطالعاتی و سیاستگذاری کشور، کریدور میانی اغلب به‌عنوان کریدور رقیب برای مسیرهای عبوری از ایران همچون کریدور جنوبی و کریدور شمال- جنوب تصویرپردازی می‌شود. ایران همچنین هنوز تعریف مشخصی از موقعیت و مزیت‌های ترانزیتی خود در مجاورت با مسیرهای ترکیبی کریدور میانی ارائه نکرده است. نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که حضور فعال ایران در کریدور میانی مزیت‌های ترانزیت بین‌المللی کشور به‌ویژه در گذرگاه‌های شرقی-غربی را تقویت خواهد کرد و تعارضی با کریدورهای اصلی عبوری از ایران همچون کریدور شمال-جنوب ندارد. ارزیابی‌ها نشان می‌دهد که در بلندمدت مسیر شمال-جنوب هم‌افزایی فزآینده‌ای با کریدور میانی خواهد داشت.
حلقه گم‌شده تحقق اتصال کریدور شمال-جنوب به کریدور میانی و هم‌افزایی تزانزیتی این مسیرها، ایران است. این موقعیت، فرصت ویژه‌ای برای تعریف ایران به عنوان بخش محوری اتصالات (ریلی-جاده‌ای –دریایی) کریدور میانی و کریدور شمال-جنوب فراهم ساخته است؛ ازاین رو، نیازمند بازاندیشی در موقعیت خود در کریدور میانی و اساساً بازنگری در تعریف سنتی از مسیر شمال- جنوب به عنوان میسری رقیب برای مسیر کریدور میانی هستیم. ایران میتواند خود را حلقه وصل و پل ارتباطی دو مسیر اصلی تعریف کند.
صهیونیست‌ها به شدت نگران از کار افتادن بندر«حیفا» هستند و بندر «اشدود» را جوابگوی واردات کالاهای اساسی خود به ویژه مواد غذایی نمی‌دانند. به گزارش العربی الجدید، نگرانی رژیم صهیونیستی از رسیدن موشکهای حزب الله به بندر حیفا که به مثابه دروازه دریایی اصلی این رژیم با جهان است، به شدت مقامات تل آویو را نگران کرده است، زیرا این بندر در تامین کالاهای اساسی نقش مهمی دارد و کابینه اشغالگران خواستار طرح جایگزین برای استفاده از بنادر کشورهای مجاور اراضی اشغالی در صورت توقف فعالیت این بندر شده است.
رسانه صهیونیستی «کالکالیست» در گزارشی به تبعات از دست رفتن توان واردات رژیم اسرائیل در صورت از دست رفتن بندر حیفا در دریای مدیترانه اشاره کرده و بندر اشدود را جایگزین خوبی برای حیفا ندانست، زیرا گنجایش محدودی دارد و ورود کالاهای اساسی به ویژه مواد غذایی را با مشکل روبرو می کند. در این گزارش به سناریوی وحشت اشاره شده که رژیم صهیونیستی به شدت از آن هراسان است و آن، پهلو نگرفتن کشتی ها در بندر حیفا در صورت حملات موشکی حزب الله به کشتی ها در این بندر است. حملات موشکی روزهای گذشته حزب الله به این بندر گواه بر خطرناک بودن اوضاع است. این رسانه در ادامه آورد: با وجود اینکه بندر حیفا از سوی سامانه های پدافندی به شدت حفاظت می شود؛ اما سخنگویان ارتش رژیم اذعان دارند که امکان تضمین کامل سامانه ها وجود ندارد. کالکالیست اذعان کرد: این اجماع میان محافل اقتصادی وجود دارد که کافی است یک موشک به بندر حیفا اصابت کند تا حرکت کشتی ها به سمت آن متوقف شود و کشتی ها مجبور به حرکت به سمت بندر اشدود و بندر جنوبی همجوار آن شوند. این رسانه صهیونیستی تاکید کرد که شرکت های حمل و نقل دریایی ایتالیا حرکت به سمت بندر حیفا را به دستور گارد ساحلی این کشور متوقف کرده اند. حمله موشکی حزب الله به این بندر در سال ۲۰۰۶ و بسته شدن بندر و حرکت کشتی ها به سمت اشدود در اذهان زنده است.
کالکالیست در ادامه از تحقیق به عمل آمده از سوی مرکز امنیت داخلی رژیم صهیونیستی خبر داد که نتیجه آن نامناسب بودن بندر اشدود برای جایگزینی بندر حیفاست، زیرا اصولا اشدود و بندر جنوبی مجاور آن کارایی لازم را ندارند و در واقع برای واردات کالاها طراحی نشده اند. این منبع همچنین به بار سنگینی اشاره کرد که بر بنادر حیفا و اشدود پس از فلج شدن بندر ایلات در جنوب فلسطین اشغالی به دست نیروهای مسلح یمن، وارد شده است. این رسانه از نگرانی تل آویو در زمینه سرباز زدن خدمه شرکت های حمل و نقل خارجی برای حرکت به سمت بنادر رژیم صهیونیستی حتی در صورت تداوم سفر دریایی از سوی مالکان این شرکتها و اقدامات به عمل آمده از سوی وزارت ترابری این رژیم برای اطمینان بخشی به کشتی ها خبر داد.