گروه سیاسی: طیف بازها بعد از پیروزی دونالد ترامپ در حال بازگشت به کاخ سفید هستند. سیاست‌مداران و استراتژیست‌های تندرو که از اساس سه کشور مخالف را در منظومه فکری خود پرورانده و در پی ضدیت با آنها هستند. ایرن، روسیه و چین، مثلث کینه و نفرت تیم ساست‌گذاری جدید ترامپ خواهند بود. این گزاره را می‌توان در انتخاب تقریبا قطعی مارکو روبیو، به عنوان گزینه تصدی بر وزارت امور خارجه و مایک والتز، به عنوان مشاور امنیت ملی کاخ سفید در دولت دوم ترامپ مشاهده کرد. به گزارش «تجارت»، طی هفته‌های گذشته افراد مختلفی از سوی رسانه‌ها و ناظران سیاسی به عنوان گزینه تصدی بر ریاست وزارت‌خانه‌های دولت دونالد ترامپ مطرح شدند. گزینه‌های احتمالی طیفی از افراد راست را تشکیل می‌دادند که شامل افراد مشهور همچون مایک پمپئو، وزیر خارجه سابق و نیکی هیلی، نماینده سابق آمریکا در سازمان ملل را تشکیل می‌داد. پس از آنکه دونالد ترامپ به شکل صریح از عدم حضور هیلی و پمپئو در کابینه سخن گفت، به نظر می‌رسد طیف نئو محافظه‌کاران دیگر در دولت آینده جایگاهی نداشته و ندارند. حالا شواهد امر از این واقعیت حکایت دارد که طیف راست‌های افراطی که به عنوان جناح بازها در میان جمهوری‌خواهان شناخته می‌شوند، صاحبان اصلی قدرت در دولت آتی هستند. کانون اصلی تجمع این طیف، ایالت فلوریدا است. در انتخاب‌های مطرح شده از سوی دونالد ترامپ نیز همین جریان برای وزارت امور خارجه و مشاور امنیت ملی به وضوح سایه این جریان مشاهده می‌شود. دو مسئله اصلی که احتمالاً در دستور کار منطقه‌ای دولت بعدی آمریکا قرار خواهند داشت، ایران و مسائل اسرائیل و فلسطین است که برای ایرانیان بسیار اهمیت دارد.
مارکو روبیو؛ مردی ضدایرانی و مداخله‌جو
بنا بر گزارش رسانه‌های آمریکایی، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور منتخب امریکا، به زودی سناتور مارکو روبیو از فلوریدا را به عنوان وزیر امور خارجه معرفی کند. سه نفر از افراد مطلع از تصمیم ترامپ روز دوشنبه اعلام کردند که وی به سرعت در حال تکمیل تیم سیاست خارجی و امنیت ملی خود است. این افراد گفتند که ترامپ ممکن است در آخرین لحظه نظر خود را تغییر دهد، اما به نظر می‌رسد که روبیو را انتخاب کرده است؛ فردی که جزو گزینه‌های معاونت ترامپ نیز بود. مارکو آنتونیو روبیو متولد ۲۸ مه ۱۹۷۱ است. سناتور ایالت فلوریدا در سنای ایالات متحده آمریکا از حزب جمهوریخواه است که برای نخستین بار در ۳ ژانویه ۲۰۱۱ به عضویت این مجلس درآمد. او قبل‌تر نماینده و رئیس مجلس نمایندگان فلوریدا بود. روبیو استاد وابسته دانشگاه بین‌المللی فلوریدا است. وی یکی از تندروترین گزینه‌های تصدی سمت وزارت خارجه آمریکا در دولت ترامپ بوده و سیاست‌های سرسختانه‌ای در قبال ایران، روسیه و چین دارد. روبیو پیش از انتخابات ۲۰۱۶ یکی از رقبای دونالد ترامپ برای کسب نامزدی حزب جمهوریخواه بود. آن دو بارها سرشاخ شدند و ترامپ روبیو را «مارکو کوچولو» خطاب می‌کرد، درحالی که سناتور اهل فلوریدا رئیس جمهور آینده را مسخره می‌کرد که «دستانش کوچک است.»
روبیو که در سال ۲۰۱۰ به مجلس سنای آمریکا راه یافت، به عنوان یک سیاستمدار تندرو در سیاست خارجی شناخته می‌شود و مواضع تندی علیه چین، ایران، ونزوئلا و کوبا اتخاذ کرده است. وی ابتدا در برابر جمهوری‌خواهانی که نسبت به مداخلات خارجی محتاط‌تر بودند، ایستاد، اما اخیراً در مورد مسائلی، چون جنگ روسیه علیه اوکراین با ترامپ هم‌سو شده و بیان کرده که این درگیری به بن‌بست رسیده و «باید به پایان برسد.» اگرچه روبیو در گذشته مواضع سختی علیه روسیه داشت، اما احتمالاً با برنامه‌های ترامپ برای فشار به اوکراین جهت یافتن راه‌حلی برای توافق با روسیه و ماندن خارج از ناتو همراهی خواهد کرد. مشخص نیست که آیا رهبران اوکراین یا روسیه آمادگی گفتگو تحت فشار ترامپ را دارند یا خیر. روبیو از سرسخت‌ترین سناتور‌های طالب مواضع تهاجمی‌تر آمریکا علیه چین بوده و دیدگاه‌هایی اتخاذ کرده که اکنون در هر دو حزب راه پیدا کرده است. برای نمونه، وی در دوره نخست ریاست جمهوری ترامپ در کنگره به دنبال سیاست‌هایی صنعتی برای کمک به رقابت بهتر آمریکا با اقتصاد دولتی چین بود. روبیو همچنین به عنوان یکی از رؤسای کمیسیون دوجانبه کنگره-اجرایی چین خدمت کرده که هدف آن تدوین سیاست‌های تهاجمی علیه چین، به ویژه در تلاش برای مقابله با نقض حقوق بشر در آنجا بوده است. در سال ۲۰۲۰، روبیو طرحی ارائه داد که هدف آن جلوگیری از واردات کالا‌های چینی تولید شده توسط نیروی کار اجباری اقلیت اویغور در چین بود. جو بایدن در سال بعد آن را به قانون تبدیل کرد. در سال ۲۰۱۹، روبیو موفق شد ترامپ را ترغیب کند تا سیاست تحریمی سختی علیه ونزوئلا برای سرنگونی رئیس‌جمهور نیکلاس مادورو، اتخاذ کند. روبیو در مصاحبه‌ای گفته بود که «مادورو نبردی را انتخاب کرده که نمی‌تواند برنده شود. تنها چیزی که نمی‌دانیم این است که چقدر طول خواهد کشید و آیا به‌طور صلح‌آمیز به پایان می‌رسد یا خونین خواهد بود.» با این حال، مادورو همچنان در قدرت باقی مانده و مردم ونزوئلا از تحریم‌های اعمال شده توسط آمریکا رنج می‌برند. به‌تازگی، روبیو حمایت قاطعانه‌ای از جنگ اسرائیل در غزه داشته است. او در پاسخ به یک فعال صلح که درباره تلفات غیرنظامیان فلسطینی پرسیده بود، گفته بود که «حماس ۱۰۰ درصد مقصر است.» روبیو در کمیته روابط خارجی و کمیته اطلاعات سنا در زمینه‌های مختلف با هر دو حزب همکاری کرده و احتمالاً بدون مشکل از فرآیند رای اعتماد عبور خواهد کرد. در صورت تصدی پست وزارت خارجه، این سوال پیش می‌آید که آیا روبیو از مداخلات آمریکا در بخش‌هایی از جهان برای تمرکز بر چین صرف‌نظر می‌کند یا خیر. این رویکرد با ایده‌های «اول آمریکا»ی ترامپ هم‌خوانی دارد، اما با برخی مواضع قبلی روبیو در تضاد است. روبیو در قبال ایران نیز موضعی به شدت افراطی دارد و از حامیان اصلی تحریم و اعمال فشار بر تهران است. جمهوری‌خواهان برای ریاست‌جمهوری در سال ۲۰۱۶ علیه ترامپ و دیگران برایش مشکل‌ساز شد. در جریان آن کارزار، ترامپ او را با عنوان «مارکو کوچولو» تحقیر کرد و روبیو نیز با حملات تند پاسخ داد. اما پس از پیروزی ترامپ در سال ۲۰۱۶، روبیو با او آشتی کرد و به عنوان مشاور غیررسمی سیاست خارجی خدمت کرده و به او در آماده شدن برای اولین مناظره علیه بایدن در سال ۲۰۲۰ کمک کرد. طبق قوانین فلوریدا، فرماندار ران دسانتیس می‌تواند به طور موقت جایگزینی برای کرسی روبیو در سنا منصوب کند که تا برگزاری انتخابات عمومی بعدی در سنا خدمت کند.
مایکل والتز؛ مرد عاشق تشدید تحریم‌ها
بنابر گزارش رسانه‌های آمریکایی، ترامپ برای تعداد دیگری از نقش‌های امنیت ملی خود نیز تصمیم خود را گرفته است. او مایکل والتز از فلوریدا را به عنوان مشاور امنیت ملی و الیز استفانیک از نیویورک را به عنوان سفیر آمریکا در سازمان ملل متحد منصوب کرده است. وال استریت ژورنال در این زمینه خبر داد در روزها گذشته گفته می‌شد که مایک پمپئو وزیر دفاع احتمالی است، اما بعد ترامپ اعلام کرد که از او و نیکی هیلی در دولت بعدی خود دعوت نخواهد کرد. با حذف این دو گزینه، شاهد گمانه‌زنی‌های دیگری درباره کابینه ترامپ هستیم. وال استریت ژورنال خبر داد که دونالد ترامپ، رییس جمهور منتخب آمریکا، مایک والتز را به عنوان مشاور امنیت ملی خود انتخاب کرده است. مایکل جورج گلن والتز (زاده ۳۱ ژانویه ۱۹۷۴) یک سیاستمدار آمریکایی و افسر ارتش ایالات متحده است که به عنوان نماینده ایالات متحده برای منطقه ۶ کنگره فلوریدا خدمت می‌کند. او که یکی از اعضای حزب جمهوریخواه بود، برای اولین بار در سال ۲۰۱۸ انتخاب شد و جانشین ران دیسانتیس شد که در سال ۲۰۱۸ به عنوان چهل و ششمین فرماندار فلوریدا انتخاب شد. والتز در بوینتون بیچ فلوریدا به دنیا آمد و در جکسونویل بزرگ شد. او مدرک لیسانس هنر را در مطالعات بین‌المللی از مؤسسه نظامی ویرجینیا گرفت و به عنوان ستوان دوم در ارتش ایالات متحده مأمور شد. در حال حاضر نیز مایک والتز عضو سابق نیروهای ویژه ارتش ایالات متحده و نماینده جمهوریخواه کنگره از ایالت فلوریداست. او پیشتر نیز به عنوان مشاور سیاست‌گذاری در دوران دونالد رامسفلد و رابرت گیتس دو وزیر دفاع سابق آمریکا مشغول فعالیت بوده است. وال استریت ژورنال می‌گوید والتز مواضع تندی علیه چین دارد و همزمان منتقد ناتو است. مایک والتز همانند بسیاری از جمهوری‌خواهان مواضع تندی علیه ایران دارد. او خواهان اعمال فشار حداکثری بر ایران است. برای نمونه والتز در فوریه ۲۰۲۴ با انتقاد از رویکرد دولت بایدن در قبال جمهوری اسلامی، خواستار اعمال تحریم‌های گسترده‌تر علیه ایران شده بود.
گروه سیاسی: پزشکیان گفت: در آغاز فعالیت رسمی به عنوان رئیس جمهور گفتم که باور دارم باید با دوستان مروت و با دشمنان مدارا داشته باشیم و امروز بیش از گذشته به این نظر اعتقاد دارم. به گزارش «تجارت»، مسعود پزشکیان صبح دیروز - سه‌شنبه - در نشستی با جمعی از وزرای سابق امور خارجه، در ابتدای جلسه ضمن ارائه تحلیلی از عملکرد دولت چهاردهم در این حوزه، اظهار کرد: ما در مدت کوتاهی که دولت چهاردهم سر کار آمده تلاش‌های زیادی کردیم که برخی مسائل و مشکلات سیاست خارجی را حل کنیم. در حال حاضر ارتباط ما با همسایگان مطلوب است و توافقاتی هم در جلسات و دیدارها داشته‌ایم.
تعمیق روابط با روسیه و چین در دستور کار است
رئیس جمهور به دیدارها و گفت و گوهای خود و رایزنی‌های مقامات بخش‌های مختلف با طرف‌های چینی و روسی در راستای تسریع در اجرای توافقات فیمابین و ارتقای سطح روابط اشاره کرد و افزود: تبادل هیئت‌ها میان ایران با چین و روسیه در جریان است و تلاش داریم موانع پیشروی اجرای توافقات با این دو کشور را برطرف کنیم. چینی‌ها علاقمند هستند در اجرای پروژه‌هایی زیربنایی و عمرانی در ایران فعال‌تر شوند و در ارتباط با روسیه نیز گسترش و تکمیل خطوط ترانزیتی و نیز خط انتقال گاز به شکل جدی در حال پیگیری است.
پیگیری طح توسعه بندر چابهار توسط هندی‌ها
پزشکیان به مذاکرات با نخست وزیر هند و ابراز تمایل آنها برای تسریع در اجرای طرح توسعه بندر چابهار اشاره و تصریح کرد: علاوه بر اصرار هندی‌ها برای فعال شدن مسیر بندر چابهار، کشورهای جنوب خلیج فارس نیز به دنبال گسترش روابط و به خصوص فعال شدن مسیرهای ترانزیتی با ایران هستند.
گسترش روابط با اروپا در کانون توجه قرار دارد
رئیس جمهور با اشاره به اینکه از ابتدا اعلام کرده بودم که به دنبال گسترش روابط با همه کشورهای جهان از جمله کشورهای اروپایی هستیم، گفت: مذاکره با کشورهای اروپایی در حال انجام است، اما رژیم صهیونیستی با شیطنت‌های اخیرش سعی در ایجاد اخلال و پیچیده کردن مسائل در این مسیر دارد. رئیس جمهور خاطرنشان کرد: در مدت کوتاه سپری شده از آغاز فعالیت دولت چهاردهم، حدود ۹۵ نشست و گفتگو با روسای جمهور، نخست‌وزیران و مقامات سایر کشورها داشته‌ایم که نتایج خوبی به همراه داشته است؛ به عنوان مثال در دیداری که با رئیس جمهور مصر داشتم آقای السیسی تمایل کشورش برای گسترش روابط با جمهوری اسلامی ایران را ابراز کرد و وزرای خارجه دو کشور برای پیشبرد روابط دو کشور ماموریت یافته‌اند.
با دوستان مروت و با دشمنان مدارا اصل اساسی سیاست خارجی دولت است
پزشکیان همچنین پس از شنیدن نظرات حاضران، ضمن تشکر از حضور و نظرات ارائه شده آنان اظهار کرد: در آغاز فعالیت رسمی به عنوان رئیس جمهور هم گفتم که باور دارم باید با دوستان مروت و با دشمنان مدارا داشته باشیم و امروز بیش از گذشته به این نظر اعتقاد دارم. ما برای رسیدگی به مشکلات داخلی و توسعه کشور علاوه بر سامان دادن امور داخلی، باید روابط بین‌المللی کشور را سامان داده، تنش‌ها را رفع و زمینه را برای تعاملات و مراودات با کشورهای منطقه و جهان نیز بهبود ببخشیم.
کلیت سیاست خارجی در چارچوب استراتژی کلان نظام تعیین می‌شود
رئیس جمهور گفت: به نظرم حتی در رابطه با آمریکا نیز ما چه بخواهیم و چه نخواهیم بالاخره در عرصه منطقه‌ای و بین‌المللی با این کشور مواجهه خواهیم داشت و بهتر است این عرصه را خودمان مدیریت کنیم؛ البته دولت در نهایت، کلیت سیاست خارجی را در چارچوب استراتژی و رویکردهای کلان نظام پیش خواهد برد. علاوه بر چند تن از وزرای سابق امور خارجه، معاون راهبردی رئیس جمهور، رئیس دفتر رئیس جمهور و معاون سیاسی دفتر رئیس جمهور نیز در این جلسه حضور داشتند.
گروه سیاسی: آمارهای منتشر شده از سوی رژیم صهیونیستی از افزایش ۴۲ درصدی آمار صهیونیست‌هایی حکایت دارد که پس از تشکیل کابینه فعلی بنیامین نتانیاهو در اواخر سال ۲۰۲۲ از سرزمین‌های اشغالی مهاجرت کرده‌اند.
به گزارش «تجارت»، آمارهای منتشر شده از دفتر مرکزی آمار رژیم صهیونیستی حاکی از این است که شمار صهیونیست‌هایی که تا قبل از آغاز جنگ نسل کشی رژیم صهیونیستی در غزه در تاریخ ۷ اکتبر ۲۰۲۳ (پانزدهم مهر ۱۴۰۲) تصمیم به ترک اراضی اشغالی سال ۱۹۴۸ فلسطین گرفته‌اند، افزایش یافته است. این پایگاه خبری به نقل از موسسه پژوهش‌های اجتماعی و اقتصادی «شوریش» و بر اساس آمارهای دفتر مرکزی آمار رژیم صهیونیستی اعلام کرده است که شمار صهیونیست‌هایی که در ماه‌های پس از تشکیل کابینه فعلی نتانیاهو ترجیح داده بودند زندگی شان را در خارج از مرزهای فلسطین اشغالی ادامه دهند، ۴۲ درصد افزایش یافته است. بر اساس این آمارها، از زمان تشکیل کابینه نتانیاهو در اواخر سال ۲۰۲۲ تا تاریخ ۷ اکتبر ۲۰۲۳، شمار صهیونیست‌هایی که فلسطین اشغالی را ترک کرده‌اند، از ۱۷ هزار و ۵۲۰ نفر به ۲۴ هزار و ۹۰۰ نفر افزایش یافته است. بر اساس گزارش این رسانه عبری زبان، شمار صهیونیست‌هایی که پس از زندگی در خارج تصمیم به بازگشت به فلسطین اشغالی گرفته‌اند، هفت درصد در مقایسه با دهه گذشته کاهش یافته و از ۱۲ هزار و ۲۱۴ نفر به ۱۱ هزار و ۳۰۰ نفر در همان بازه زمانی سال ۲۰۲۳ رسیده است.
نویسندگان این گزارش هشدار داده‌اند که در صورت تداوم بحران‌های سیاسی و امنیتی موجود، این روند رو به رشد مهاجرت می‌تواند عواقب اجتماعی و اقتصادی طولانی مدت به دنبال داشته باشد. آمارهای رسمی دایره مرکزی آمار رژیم صهیونیستی در ماه سپتامبر گذشته نشان داد که پدیده مهاجرت معکوس صهیونیست‌ها به خارج به شکل چشمگیری افزایش یافته است و در هفت ماهه نخست سال ۲۰۲۴، ۴۰ هزار نفر اراضی اشغالی فلسطین را ترک کرده‌اند. گفتنی است که در سال ۲۰۲۳ نزدیک به ۵۵ هزار و ۳۰۰ نفر از صهیونیست‌ها اراضی اشغالی سال ۱۹۴۸ فلسطین را ترک کرده‌اند که از این میزان تنها ۲۷ هزار نفر طی ۱۲ ماه گذشته تصمیم به بازگشت یا مهاجرت به فلسطین اشغالی گرفته‌اند.
فرضاد مومنی
اقتصاددان
برای ارزیابی بودجه، لازم است آن را از دیدگاه بهینگی، کارایی، و آزادی انتخاب تحلیل کنیم. در نظام تصمیم‌گیری اساسی کشور و سازمان بودجه‌ریزی، به نظر می‌رسد نه توان و نه تمایل برای ایجاد بستری فراهم نیست که امکان بررسی این سند را با معیارهای استاندارد سطح خرد فراهم سازد اساسی‌ترین داده‌ای که برای چنین ارزیابی‌ای مورد نیاز است، نظام حسابداری قیمت تمام‌شده کالاها و خدمات دولتی است. اما به دلیل ترکیبی از نخواستن و نتوانستن، تاکنون چنین نظامی در تاریخ بودجه‌ریزی ما شکل نگرفته است. از منظر تحلیل‌های کلان، بودجه نمودی از فلسفه وجودی دولت و حکومت به عنوان عاملی برای ثبات‌بخشی است. به دلیل اولویت‌بندی مسائل کلان، اگر دولت در مدیریت کلان ناتوان باشد، قیمت‌ها سیگنال‌های نادرستی به بازار می‌دهند و در نتیجه، واحدهای خرد دچار سوء‌تخصیص منابع و ناکارایی می‌شوند. بنابراین، معیارهای کلان در ارزیابی بودجه باید بر این مبنا باشد که این ابزار چقدر توانایی دارد اهداف کلان را محقق کند. از دیدگاه توسعه، ضروری است که ابتدا حداقل‌هایی از بسترهای مناسب توسعه فراهم باشد؛ زیرا بدون آنها، ابزارهای کلان نمی‌توانند کارآمد عمل کنند یا حتی ممکن است در تضاد با فلسفه وجودی خود عمل کنند و کشور را به انواع اختلالات مبتلا سازند. در حال حاضر، اراده‌ای برای فراهم کردن ابزارهای سنجش سطح کلان و توسعه به چشم نمی‌خورد، و این مسئولیت عمدتاً بر عهده تلاش‌های پژوهشگران علاقه‌مند به پیشرفت کشور قرار گرفته است. در این زمان محدود، نمی‌توانم جزئیات سند بودجه را باز کنم، اما قصد دارم معیاری کلیدی را معرفی کنم که در ارزیابی اراده و اهتمام ساختار قدرت به اصلاح خود نقشی اساسی دارد. تا زمانی که ساختار قدرت در مسیر اصلاحات خود حرکت نکند، نمی‌تواند تحولی در سیستم اقتصادی و اجتماعی ایجاد کند. این معیار مهم، کسری تراز عملیاتی است که در اینجا می‌تواند نمایانگر عزم و اراده حکومت برای اصلاح باشد. کسری تراز عملیاتی در حال افزایش است و پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که در سال 1404 این کسری به 1805 هزار میلیارد تومان خواهد رسید. نکته حائز اهمیت این است که این شاخص از قدرت کمتری برای پنهان‌سازی برخوردار است و دسترسی به آن نیز نسبتاً آسان‌تر است. همچنین این کسری نمایانگر اراده یا عدم اراده ساختار قدرت برای اصلاح خود است. در آموزه‌های دینی نیز اشاره شده که خداوند سرنوشت هیچ قومی را تغییر نمی‌دهد مگر آنکه اراده‌ای برای تغییر درون خودشان ایجاد کنند. افزایش کسری تراز عملیاتی به‌وضوح بیان می‌کند که حکومت آمادگی لازم برای اصلاح خود را ندارد و در نتیجه، نمی‌تواند اصلاحات لازم را در دیگر بخش‌ها نیز اعمال کند. این روند افزایشی در کسری تراز عملیاتی، به نوعی نشان‌دهنده پیشروی به‌سمت باتلاق است. با این مبنا، می‌توان صمیمانه و دلسوزانه با ساختار قدرت و به‌ویژه قوای مقننه و مجریه گفت‌وگو کرد. این موضوع صرفاً یک مسئله جناحی نیست و نباید به چشم منازعه جناحی به آن نگریست. دولتی که تنها چند ماه است بر سر کار آمده، طبیعتاً نمی‌تواند انتظارات اصلاحات ساختاری گسترده را به این سرعت برآورده کند. مسئله این است که آیا ساختار قدرت از بی‌اعتنایی پیشین به‌سوی تحقق اهداف و اصلاحات حرکت کرده است یا نه. متأسفانه، این روند نشان می‌دهد که هنوز این حرکت اساسی و رویکرد سازنده مشاهده نمی‌شود. در شرایط فعلی، متأسفانه شاهدیم که همچنان اهداف توسعه‌ای نادیده گرفته می‌شود و ساختار قدرت با پشت‌کردن به این اهداف، بازتولیدکننده مشکلات و بی‌ثباتی‌های کلان است. این موضوع سبب می‌شود که تلاش‌های خرد در سطح جامعه نیز ناهم‌راستا با نیازهای کلان باشد و به جای پیشرفت، بیشتر با مشکلات مواجه شود. سند بودجه‌ای که در دست داریم نیز این مسائل را نشان می‌دهد؛ به طوری که مؤلفه‌های کلیدی توسعه همچنان مغفول مانده‌اند. اکنون نیاز است از مقام توصیف به مقام تحلیل گذر کنیم و ریشه‌های استمرار و افزایش کسری تراز عملیاتی را بررسی نماییم. همان‌طور که به‌درستی اشاره شده، یکی از دلایل مهم این پدیده، پافشاری ساختار قدرت بر هزینه‌هایی است که نه تنها فاقد کارکرد توسعه‌ای هستند، بلکه بر پایۀ منافع رانتی و ضدتوسعه‌ای استوار شده‌اند. این هزینه‌ها همچنان حفظ می‌شوند و از دل آنها دیگر مشکلات ساختاری سر برمی‌آورند.
علی بیگدلی
کارشناس مسائل آمریکا
ترامپ از حیث شخصیتی علاقه دارد اشخاصی که با او کار می‌کنند، نه تنها از نظر سازمانی بلکه از منظر روانی همانند او باشند و اساساً در این راستا هر چه که او می‌گوید را تایید کنند. بر همین اساس در دولت اول وی شاهد بودیم که مقامات کابینه او بارها و به دفعات مختلف تغییر پیدا کردند. اساسا برای ترامپ مسئله وفاداری به او از سوی کسانی که قرار است.با وی کار کنند یا کسانی که در کابینه وی حضور داشتند مهم است. ترامپ بارها اعلام کرده که ممکن است از اشخاص مختلفی مشاوره بگیرد اما تنها کسی که حرف آخر را می‌زند، او خواهد بود. به همین دلیل کسانی که طی چهار سال اول دولت ترامپ با وی همکاری کرده بودند از این ادبیات دلخور بودند و کسانی مانند مایک پومپئو در کمپین‌های تبلیغاتی وی دخالت پیدا نکردند و حتی در یک برهه کوتاه صرفاً از او حمایت کردند. غرور و خود بزرگ‌بینی ترامپ محصول فکری او و جریانی است که به آن متعلق است. او و طیف سیاسی جمهوری‌خواهان خود را بخشی از سفید پوست‌هایی می‌دانند که نگاه آنها به جامعه آمریکا از بالا به پایین است و عملاً هماهنگ شدن با این اشخاص و با این جریان‌ها بسیار مشکل خواهد بود. این در حالیست که بسیاری اعتقاد دارند انتخاب گزینه‌هایی که بتوانند در چهار سال دوم ترامپ یک کابینه منسجم را تشکیل دهند بسیار مشکل خواهد بود و عموماً اشخاصی با وی همراه خواهند شد که برآمده از همان مکتب فکری و شخصیتی باشند.
ترامپ طی چهار سال گذشته بیکار ننشسته است و به نوعی تجربیات زیادی کسب کرده و علاوه بر جو داخلی آمریکا، فضای نظام بین‌الملل را هم به خوبی آنالیز کرده و می‌داند که چگونه باید رفتار کند. او در این مدت روی ضعف‌های دموکرات‌ها در حوزه سیاسی و امنیتی معطوف شده و به شدت رفتارهای غلط بایدن و طیف او را زیر نظر گرفته و آنها را مطالعه کرده و به همین دلیل معتقدم که کابینه دوم ترامپ می‌تواند بهتر و منسجم‌تر از کابینه اول باشد که البته رقبای خاص خود را هم خواهد داشت.
گروه اقتصاد کلان: شرایط بازار سهام در این روزها رو به صعود است. به نظر می رسد که بعد از شوک نسبی نتایج انتخابات آمریکا بازار سرمایه ایران بیش از هر چیز تحت تاثیر سیگنال های داخلی رفتار می کند. در روزهای اخیر خبرهای مثبتی از جمله تصمیم گیری برای عرضه خودرو در بورس کالا و موافقات دستگاه های مربوطه و همین طور کاهش سود گواهی سپرده خاص به 25 درصد و اظهارات رئیس کل بانک مرکزی سبب مخابره پالس های مثبت به بورس شد. از این رو در روزهای اخیر و به طور خاص در هفته جاری شاهد رشد ارزش معاملات و همین طور رشد شاخص کل بوده ایم که زمینه ورود پول جدید به بازار را نیز فراهم کرده است. از سوی دیگر با توجه به ریزش قیمت‌ها در بازارهای ارز، طلا و سکه، بازار سهام دوباره به کانون توجه سرمایه‌گذاران بازگشته است. در معاملات اخیر، دلار وارد کانال ۶۷هزار تومان شد، افت قیمت دلار در بازار آزاد سبب شد تا قیمت‌ها در بازار طلا و سکه نیز با کاهش همراه شود. گواهی سپرده سکه در بورس با افت بیش از ۳درصد همراه شد و به ۴۷میلیون و ۶۳۱هزار تومان رسید. همچنین هر گرم طلای ۱۸عیار نیز در کانال ۴میلیون و ۳۰۰هزار تومان قرار گرفت. نیم‌سکه با افت بیش از ۲درصد همراه شد و به ۲۵میلیون تومان رسید. همچنین ربع سکه نیز با افت بیش از ۳درصد همراه شد و در قیمت ۱۵میلیون تومان میان خریداران و فروشندگان دست به دست شد. همه صندوق‌های طلای حاضر در بازار نیز با افت همراه شدند و بیش از ۴۰۰میلیارد تومان پول حقیقی نیز از این صندوق‌ها خارج شد.اگرچه تراز پول حقیقی در روز دوشنبه منفی اندکی خورد اما طی روزهای این هفته عموماً با روند مثبت قابل توجهی روبه‌رو بوده و سهام و صندوق‌های سرمایه‌گذاری موفق شده‌اند پول حقیقی مناسبی جذب کنند.نگاهی به معاملات روز دوشنبه بازار سهام همچنین حاکی از پیشی گرفتن صفوف خرید از سفارش‌های فروش است. با این حال نباید از این واقعیت نیز غافل بود که در روندهای رو به رشد، برخی از سهامداران فرصت خروج محاسبه می‌کنند و در برابر ورودی‌ها قرار می‌گیرند. از همین رو روندی نسبتا تراز و متعادل در بازار شکل می‌گیرد. در واقع بررسی عملکرد و رفتار بازار سرمایه در روزهای اخیر نشان می دهد که بار دیگر حقیقی ها به سمت بورس اقبال نشان داده اند.
اثر رفع ابهامات بر بازار سرمایه
امیر سیدی، کارشناس بازار سرمایه با اشاره به کاهش ریسک‌های سیاسی، بورس را مستعد رشد دانست و اعلام کرد: تا پیش از این، ابهامات زیادی در بازار وجود داشت که با مرتفع شدن ابهام‌ها و کاهش ریسک ناشی از انتخابات آمریکا، جو مثبتی در بازار شکل گرفت. سیدی گفت: انتظار می‌رفت با رفع ابهامات، نسبت به ریسک سیاسی انتخابات آمریکا، بازار مسیر پیشرفت را در پیش بگیرد. این کارشناس بازار سرمایه افزود: عموما در مقاطعی که بازار به زیر ارزش خود رسیده باشد؛ با رفع موانع و ابهامات و کاهش اثرات منفی ریسک‌های سیاسی، زمینه برای رشد فراهم می‌شود. سیدی با تاکید بر آغاز حرکت بازار به سمت میانگین بلندمدت، اعلام کرد: در سالهای اخیر، به خصوص در یکسال و نیم گذشته، ارزش بازار سرمایه به صورت نسبی، نسبت به سایر دارایی‌ها، مانند طلا، ارز و مسکن، کاهش زیادی داشته است. او افزود: در طول هفته جاری، با رفع یکی از مهمترین ابهامات سیاسی، به تدریج، روند خروج نقدینگی کاهش و ارزش معاملات خرد افزایش یافته است. این کارشناس بازار سرمایه در تحلیل روند سایر بازارها تاکید کرد: همزمان با افزایش حجم و رشد نسبی معاملات در بورس، در بازارهای ارز و طلا، با افزایش عرضه و رخنه رکود مواجه هستیم. سیدی دلیل روند نزولی در سایر بازارها را کاهش انتظارات تورمی در آنها ارزیابی کرد و ادامه داد: با بروز رکورد نسبی و کاهش قیمت جهانی طلا، قیمت سکه تعدیل شد و حباب آن کاهش پیدا کرد. این کارشناس بازار سرمایه افزود: با توجه به آن که بازار در سطوح بسیار مناسبی نسبت به سایر دارایی‌ها قرار دارد، روند بازگشت به میانگین را شاهد هستیم. سیدی اخبار مثبت دیگر مانند افزایش نرخ نیما را یکی دیگر از عوامل موثر بر روند بازار دانست و گفت: در عین حال ، رفع ابهام سیاسی بازار، افزایش قیمت دلار نیمایی، کاهش نسبی نرخ بهره و سیاست‌های دولت در بودجه سال آینده، از دیگر محرک‌های بازار برای بازگشت به روند مثبت بوده‌اند. او در عین حال افزود: اخبار مثبتی که اخیرا در مورد برگشت خودرو به بورس کالا یا تغییر نرخ برق مطرح شده نیز به تقویت فضای بازار سرمایه کمک شایانی کرده است. این کارشناس بازار سرمایه در پاسخ به این پرسش که برای ادامه روند مثبت بازار و پایداری وضع فعلی چه باید کرد؟، گفت: دولت باید در سیاست‌گذاری‌ها و اسنادی مانند بودجه به گونه‌ای عمل کند که این تفکر القا شود که روند صعودی بازار سرمایه بلند مدت است و اتفاقات دو ساله اخیر، برطرف خواهد شد و بازار می‌تواند به رشد خود ادامه دهد. سیدی افزود: بازار باید به این باور برسد که در موثرترین سیاست‌های اقتصادی کشور، یعنی در حوزه‌های پولی، تک نرخی شدن ارز و موضوعات مرتبط با قیمت‌گذاری، رشد بورس را هم مدنظر خواهد داشت. سیدی با تاکید بر این که رفع ریسک‌های سیاسی منطقه‌ای و جهانی نیازمند موفقیت در حوزه دیپلماسی است، تاکید کرد: در سالهای اخیر تجمیع عوامل منفی به کاهش رشد بازار منجر شده بود، حالا در صورت رفع آنها و انتشار اخبار و اقدامات مثبت، بازار با واکنشی مثبت، روندی صعودی را شکل خواهد داد.
گروه صنعت و تجارت: در شش ماهه ابتدایی سال جاری چندین بار در مقاطع مختلف، اعلام شد که محموله پسته صادراتی ایران به اروپا بعلت وجود مقادیر بیش از حد مجاز افلاتوکسین برگشت خورده است. این در حالی است که در سالهای گذشته نیز برخی از محموله‌های پسته صادراتی ایران به اروپا استانداردهای مورد تائید را نداشته و منجر به برگشت محموله‌های صادراتی شده است. در همین زمینه اخیرا معاون وزیر کشاورزی و تعدادی از نمایندگان مجلس در نشستی که با کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی ایران داشته‌اند؛ هشدار داده‌اند که احتمال ممنوعیت صادرات پسته به اتحادیه اروپا به دلیل آلودگی این محصول به آفلاتوکسین وجود دارد. محمدمهدی بروندی، معاون وزیر کشاورزی خاطرنشان کرد که از ۱۳۰ تا ۱۴۰ هزار تن پسته، تجارت پسته ایران به اروپا ۷ هزار و ۵۰۰ تن بوده و هر تصمیمی که اتحادیه اروپا برای پسته ایران بگیرد روی سایر بازارها هم اثر دارد. یک سال است که موضوع پسته را دنبال می‌کنیم و برای نهایی کردن موضوع نشست آنلاینی را با نمایندگان اتحادیه اروپا ترتیب دادیم و شش ماه مهلت گرفتیم. وزارت کشاورزی با همکاری بخش خصوصی یک شیوه عمل جدید طراحی کرد؛ اما فشار بالایی از طرف برخی افراد در ستاد عالی پسته وارد آمد تا این شیوه عمل اجرا نشود. اما فلاتوکسین چیست؟ فلاتوکسین سمی است که توسط نوعی قارچ به نام آسپرژیلوس تولید می گردد. این قارچ روی محصولات غذایی مختلفی پیدا می‌شود که مهمترین آنها پسته است. از آنجایی‌که باغدارهای پسته به صورت خرده‌مالک هستند و کار علمی نمی‌کنند، استفاده از سموم غیرمجاز و استانداردنشده جزو مسائل حل نشده، حوزه باقی مانده است.
ورود غیرمتخصصان به بازارهای صادراتی پسته
حال این سوال مطرح می‌شود که چرا با وجود اینکه اتحادیه اروپا از دو سال قبل نسبت به توقف واردات پسته ایرانی به دلیل آلودگی فلاتوکسین هشدار داده است، اما چرا توجهی نسبت به این مسئله از سوی صادرکنندگان صورت نگرفته است؟ برخی از فعالان این حوزه سیاست‌گذاری نادرست دولت و ورود شرکتهای خودروسازی برای صادرات پسته را عامل این موضوع عنوان می‌کنند چرا که در راستای آن سطح کیفیت تولیدات پسته کاهش پیدا کرد و به دنبال آن صادرکنندگان واقعی این محصول از میدان خارج شدند. آنطور که فعالان قدیمی و صادرکنندگان پسته عنوان می‌کنند؛ شرکتهای خودرویی، محصول پسته دسترنج کشاورزان را زیر قیمت تمام شده صادر می‌کنند و بازار پسته را به شدت تحت تأثیر قرار داده‌اند؛ سود این گروه، در واردات خودرو یا قطعات آن است، چون ۲۰۰ تا ۳۰۰ درصد از واردات خودرو سود دارند و ضرر ۵ تا ۱۰ درصدی در صادرات پسته برای آنها اهمیتی ندارد. آنطور که عضو هیات نمایندگان اتاق ایران عنوان کرده، از مهر پارسال تاکنون ۸۰ تا ۹۰درصد پسته ایران توسط شرکتهای خودروساز صادر شده و تداوم این روند موجب از دست رفتن بازارهای صادراتی پسته خواهد شد. مظفر محمدی، ضمن تاکید بر ضرورت توقف صادرات پسته توسط واحدهای خودرویی، به مهر گفته بود: صادرات پسته توسط شرکتهای خودروساز از مهرماه سال گذشته آغاز و در این مدت بالغ بر ۸۰ تا ۹۰ درصد محصول پسته ایران توسط همین واحدها صادر شده است؛ بدون شک تداوم این روند موجب می‌شود بازارهای صادراتی پسته کشور از دست برود. وی اقدامات اخیر خودروسازان را عامل نابودی تدریجی بازار پسته کشور توصیف کرد و گفت: افزایش تعرفه گمرکی پسته از ۶ به ۹ دلار و واردات خودرو و قطعات آن با ارز حاصل از صادرات پسته، ضربه سنگینی بر پیکره کشاورزی است. فعالان این حوزه عنوان می‌کنند که در بخش صادرات، قیمت تمام‌شده محصول پسته بالاست و از طرفی به دلیل تغییر قوانین و عدم ثبات آن، محدودیت‌های اعمالی روی صادرکنندگان همچون مقوله پیمان‌سپاری ارزی، نرخ سود بالای بانکی و نوسان شدید نرخ ارز، امکان حفظ و پایداری در بازارهای صادراتی وجود ندارد و بسیاری از صادرکنندگان مشتریان خود را از دست داده‌اند. در حالی ایران می‌بایست از گردش 6 میلیارد دلاری بازار پسته در جهان، حداقل 1.5 میلیارد دلار را در اختیار می‌گرفت که با سیاست‌گذاری بازدارنده و ورود افراد غیرمتخصص به بازار صادراتی پسته، متاسفانه زمینه تحریم این کالای ملی فراهم شد.
آمار سه ماهه صادرات پسته ایران به اروپا در سال ۲۰۲۴
مرکز آمار اروپا اعلام کرد صادرات پسته ایران به اتحادیه اروپا در سه ماهه نخست سال جاری میلادی با رشد ۱۷ درصدی به ۳۴ میلیون یورو رسیده است. مرکز آمار اروپا (یورو استات) از صادرات ۳۴ میلیون یورویی پسته ایران به اروپا در سه ماهه نخست ۲۰۲۴ خبر داد که این رقم با رشد ۱۷ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل مواجه شده است. صادرات پسته ایران به اتحادیه اروپا در سه ماهه نخست سال میلادی گذشته ۲۹ میلیون یورو اعلام شده بود. بر اساس این گزارش صادرات پسته با پوست ایران به اروپا در ماه‌های ژانویه تا مارس امسال با افت ۳ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل مواجه شده و به ۸.۷ میلیون یورو رسیده است. ایران در سه ماهه نخست ۲۰۲۳ بالغ بر ۹ میلیون یورو پسته با پوست به اروپا صادر کرده بود. همچنین بر اساس آمارهای گمرک در 5 ماهه نخست سال جاری 35 هزار و 888 تن انواع پسته و مغز پسته به ارزش 351 میلیون و 788 هزار دلار صادر شده است. این در حالی است که در همین بازه زمانی در سال گذشته 16 هزار تن از این محصول کشاورزی به ارزش 112 میلیون دلار صادر شده بود. به همین دلیل می توان گفت صادرات پسته در سال جاری نسبت به بازه زمانی مذکور در سال گذشته رشدی 125 درصدی به لحاظ وزنی و رشدی 215 درصدی به لحاظ ارزشی داشته است. صادرات پسته با پوست تازه یا خشک با 245 میلیون دلار، مغز پسته تازه یا خشک با 103 میلیون دلار و خلال مغز پسته تازه یا خشک با 3.3 میلیون دلار بیشترین میزان صادرات را در بین محصولات صادراتی انواع پسته به خود اختصاص دادند. گفتنی است، در این نشست بر لزوم تغییر شیوه عمل در روند تولید و صادرات پسته تاکید و مقرر شد در هر دو وضعیت ممنوعیت صادرات یا تعیین مهلت چندماهه برای تغییر شیوه عمل، نظارت‌ها برای صادرات پسته، سخت‌گیرانه دنبال شود.
دستور وزیر نیرو برای کاهش مصرف انرژی در شرکتهای وزارت نیرو
وزیر نیرو دستور داد شرکت‌ها و ادارات زیرمجموعه وزارت نیرو مصرف آب، برق و گاز خود را نسبت به زمان مشابه سال قبل کاهش دهند. عباس علی آبادی، وزیر نیرو با صدور بخشنامه‌ای خطاب به مدیران‌عامل شرکتهای تابعه و وابسته زیرمجموعه وزارت نیرو، رؤسای ساتبا و مؤسسات آموزشی و پژوهشی وابسته خواستار صرفه جویی برق، گاز و آب شد. در متن بخشنامه وزیر نیرو آمده است: "با توجه به تاکید ریاست محترم جمهوری برای صرفه‌جویی در مصارف آب، برق و گاز از سوی دستگاه‌های اجرایی و با عنایت به لزوم پیشگام و پیشتاز بودن شرکتهای زیرمجموعه وزارت نیرو در این زمینه ضروری است شرکت‌ها مصارف آب و برق خود را به گونه‌ای مدیریت نمایند که میزان مصارف دوره‌ای آنها با تأیید شرکت توانیر و شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور از میزان مصارف دوره مشابه سال گذشته کمتر شود. این بخشنامه لازم الاجراست و مدیران شرکت‌هایی که میزان مصرف آب و برق آنها نسبت به دوره‌های مشابه سال گذشته از روند کاهشی قابل قبول برخوردار باشد مورد تشویق قرار خواهند گرفت."
واردات ۵ میلیارد دلار بنزین تا پایان امسال
عضو کمیسیون اصل ۹۰ با بیان این که زمانی صادرکننده بنزین بودیم گفت: اما تا پایان سال باید ۵ میلیارد دلار واردات داشته باشیم. جبارعلی ذاکری در مراسم امضای تفاهمنامه سرمایه‌گذاری ساخت خط ریلی اظهار کرد: در برنامه هفتم توسعه اتصال چشمه های بار تکلیفی است که بر عهده شرکتهای حمل‌ونقل، شرکتهای دارای بار و راه آهن جمهوری اسلامی ایران است. وی ادامه داد: در جلسه اخیر هیئت مدیره 7 پروژه اتصال چشمه باز به شبکه ریلی را مصوب کردیم. وی اضافه کرد:70 درصد بار شبکه ریلی در 5 اداره کل راه آهن است که اصفهان یکی از این استان هاست. وجود چشمه های بار در اصفهان کمک می کند انتقال بار از جاده به بار صورت بگیرد که اثرات مهمی را برای اقتصاد کشور خواهد داشت. مدیرعامل راه آهن جمهوری اسلامی ایران گفت: امیدوارم اثرات این تفاهمنامه در کاهش تلفات جاده ای مشهود باشد. معاون ناوگان راه آهن جمهوری اسلامی ایران نیز در این مراسم یادآور شد:با توجه به برنامه پنجم و ششم توسعه، رویکرد راه آهن اتصال مراکز بار به شبکه ریلی با هدف افزایش سهم حمل‌ونقل ریلی بوده است. محمدهادی ضیایی مهر ادامه داد: در ماده 56 برنامه هفتم توسعه تکلیف شده 3200 کیلومتر خط ریلی در کشور ساخته شود که سهم خطوط صنعتی و تجاری 400 کیلومتر است. وی افزود: با ساخت این خط آهن 83 کیلومتری سالانه 5 میلیون تن فرآورده‌های نفتی جابجایی می شود.
گروه مسکن و انرژی-زهرا سلیمانی: با آغاز خاموشی ها در اغلب شهرها و مناطق کشور این پرسش که دولت چهاردهم با استفاده از چه مکانیسمی می تواند ناترازی و کمبود موجود در صنعت برق خود را پوشش دهد؟ به صورت جدی مطرح شده است. بر اساس اعلام کارشناسان و تحلیلگران صنعت برق ایران برای عبور از وضعیت بحرانی فعلی،حداقل به 25میلیادر دلار سرمایه گذاری نیاز دارد که بدون تردید این حجم بالا از سرمایه گذاری نیازمند جذب سرمایه ها خارجی یا مشارکت گسترده بخش خصوصی است. جدا از سرمایه گذاری مستقیم در صنعت برق، استفاده از ظرفیت تولید برق هسته ای، انرژی های تجدید پذیر و فروش برق از طریق بازار سرمایه راهبردهایی است که برای ایجاد تعادل در این ناترازی کاربرد دارد. براساس گزارش 2020 انجمن جهانی هسته‌ای (World Nuclear Association) صنعت صلح‌آمیز هسته‌ای امروز حدود 11.5 درصد از کل برق موردنیاز جهان را تولید می‌کند. طبق آمارهای این نهاد بین‌المللی، درحال حاضر تعداد 440 نیروگاه در 31 کشور فعال‌اند. میزان تولید برق این 31 کشور از انرژی هسته‌ای حدود 567 هزار و 340 مگاوات تا پایان سال 2022 بوده است. برای تصور درشتی این رقم کافی است بدانیم مصرف فعلی برق کشور در ساعت پیک خود حدود 70 هزار مگاوات است. با این حساب تولید میانگین برق از انرژی هسته‌ای در جهان معادل 8/7 برابر مصرف فعلی ایران است. سهم ایران از این ظرفیت فزاینده توئلید برق هسته ای اما تنها 1درصد است. علی رغم اینکه ایران هزینه اعتباری و مالی بسیاری را برای انرژی هسته ای خود پرداخته، اما نتوانسته سهم قابل توجهی از تولید برق هسته ای را داشته باشد. به گفته پیمان دیده بان تحلیلگر صنعت برق و کارشناس برق در پالایشگاه ششم گاز پارس جنوبی دلیل این فقدان به فناوری های فرسوده نیروگاه روسی بوشهر و تحریم های اقتصادی باز می گردد.
راهکار رفع ناترازی برق چیست؟
پیمان دیده بار کارشناس برق در پالایشگاه ششم گاز پارس جنوبی در گفتگو با تجارت درباره راهکارهای رفع ناترازی برق در کشورمان به این نکته اشاره می کند:« اصلاح هر ناترازی در حوزه اقتصادی جدا از اصلاح سیستم های مدیریتی به سرمایه گذاری نیاز دارد. انرژی در ایران با سوبسید بسیار بالایی همراه است، این یارانه های کلان باعث شده، بخش خصوصی برای سرمایه گذاری در این حوزه با دشواری های فراوانی همراه باشد. در دولت رییسی هم تلاش های بسیاری صورت گرفت تا سرمایه بخش خصوصی برای احداث نیروگاه و رفع ناترازی ها به کار گرفته شود. اما این روند با کندی بسیاری صورت گرفت. دولت حتی نتوانسته پول پیمانکاران صنعت برق را پرداخت کند. از سوی دیگر تغییر در قوانین هم باعث شده تا مشکلات حضور بخش خصوصی با مشکلات بسیاری همراه شود. او ادامه می دهد:«مساله مهم بعدی در این زمینه، زمان است. در ایران درک درستی از اجرای پروژه ها و زمان مورد نیاز برای اجرای پروژه های صنعت برق وجود ندارد. هر دولتی با این تصور که سریعتر مشکلات جاری را رفع کند از سرمایه گذاری و برنامه ریزی های بلندمدت صرف نظر می کنند. در این مورد خاص هم باید توجه داشت که دولت باید زمان کافی برای این پروژه ها تخصیص دهد. حداقل 2الی 3سال برای پروژه ها زمان نیاز است. اما دولت ها در ایران چنین صبری را ندارند.» دیده بان با اشاره به اینکه پس از دولت های هفتم و هشتم، سرمایه گذاری های مولد در صنعت برق ایران و احداث نیروگاه ها صورت نگرفت، می گوید:« برداشت من این است که هزینه های جاری دولت ها، اجازه نگاه بلندمدت را از آنان سلب کرده است. همین امروز بودجه 1404 را که بررسی کنید، متوجه می شوید بخش اعظم آن صرف امور جاری و پرداخت حقوق ها و یارانه ها و...می شود. 30درصد بودجه 1404 صرف امور نظامی می شود و بیش از 60درصد آن هم صرف امور جاری می شود. با یک چنین اعداد و ارقامی طبیعی است که جایی برای پروژه های توسعه ای نمی ماند. تنها در دولت های نهم و دهم بود که با درامدهای 800میلیارد دلاری، امکان توسعه زیرساختهای صنعت برق ایران وجود داشت اما توجهی به آن نشد.»
این کارشناس صنعت برق با اشاره به به برخی اظهارنظرها در خصوص استفاده از ظرفیت هسته ای برای تامین برق کشور ، یادآور می شود:« واقع آن است که ما در ایران یک نیروگاه 1000مگاواتی برق هسته ای در بوشهر داریم که با مشکلات بسیاری همراه است. سیستم تجهیزاتی روسیه به گونه ای است که امکان افزایش ظرفیت را به این نیروگاه نمی دهد. روس ها یا به صورت عمدی یا به دلیل دانش فنی کمتر، تجهیزات به روز و سامان یافته ای را در نیروگاه بوشهر برپا نکرده اند. ایران باید نیروگاه های جدید هسته ای بسازد تا بتواند تولید برق هسته ای خود را ارتقا دهد. اما از یک طرف به دلیل نبود سرمایه کافی و از سوی دیگر به دلیل حساسیت، تمرکز و توجه کشورهای غربی، این مهم انجام نشده است. اگر آلمان 30تا 40درصد نیاز برق خود را از طریق هسته ای تامین می کند به دلیل تکنولوژی به روزی است که دارد. اما در ایران هزار مگاوات برق از طریق نیروگاه های هسته ای تولید می شود. اگر این هزار مگاوات را کنار 70هزار مگاوات مصرف برق ایران قرار دهید، یک عدد 1.3دهم درصد می رسید که میزان تامین بر ایران از طریق ظرفیت های هسته ای است. یعنی علی رغم حجم بالای هزینه ای که ایران برای بهره مندی از دانش هسته ای اش پرداخته تنها کمی بیش از 1درصد نیاز برق کشور از این طریق تامین می شود!»
کارشناس برق در پالایشگاه ششم گاز پارس جنوبی با اشاره به سهم انرژی های تجدید پذیر در تامین نیازهای برق ایرانخاطرنشان می کند:«وزیر نیرو اخیرا اعلام کرده اند که ایران قصد دارد، 50هزار مگاوات برق از انرژی های تجدید پذیر تولید کند. ضرب المثلی وجود دارد که می گویند، روزی یک حاکم دستور داد که به فردی هزار ضربه شلاق بزنند! وزیر به حاکم می گوید، شما یا نمی داتنید درد شلاق چگونه است یا قادر به شمارش هزار نیستید! این مثل درباره برخی اظهارنظرهای مسئولان کاربردی است. 50هزار مگاوات از طریق تجدید پذرها حقیقتا سنگ بزرگی است. این در حال است که در قانون برنامه هفتم اعلام شده باید به سطح تولید 12هزار مگاوات برق از انرژی های تجدید پذیر رسید. این 12 هزار مگاوات برای 5سال برنامه هفتم توسعه تا سال 1408است. یکسال برنامه سپری شده، باید حداقل 2500هزار مگاوات از انرژی های تجدیدپذیر تولید می شد که نشده است. در حال حاضر کل ظرفیت تولید تجدید پذیر کشور ، کمی بیش از هزار مگاوات است، چطور می توان به 50هزار مگاوات برق تا پایان برنامه هفتم رسید.»
دیده بان در بخش دیگری از اظهارات با اشاره به برخی سوءمدیریت ها و اتلاف منابع برق کشور می گوید:« در حال حاضر از اگزوز نیروگاه های گازی کشورمان به اندازه ای حرارات تولید می شود که از آن می توان دوباره برق تولبید کرد. به این شکل تولید برق ، سیکل ترکیبی گفته می شود. اما این حرارت های فزایندذه متاسفانه در کشورمان اتلاف می شود. کسی هم پاسخگو نیست. مثلا در نیروگاه اردبیل در زمان دولت نهم نیروگاهی احداث شد و بیش از 7سال این انرژی های گازی با دمای بالای 700درجه به آسمان رفت و اتلاف شد. طی سالهای اخیر از این حرارت های احصا شده برق تولید شده که 500مگاوات برق در اختیار شبکه قرار داده است. از این دست اتلاف ها به کرات در نیروگاه های کشور وجود دارد که به دلیل نیرود سرمایه و فقدان تجهیزات این حرارت فزاینده اتلاف می شود. ایران می تواند از طریق سیکل ترکیبی برق قابل توجهی تهیه کند که متاسفانه بخشی از آن به دلیل سوءمدیریت های داخلی و بخش دیگری از آن به دلیل تحریم ها اتلاف می شود.»
معاون اول رئیس جمهور که برای حضور و سخنرانی در اجلاس اضطراری سازمان همکاری اسلامی و اتحادیه عرب با موضوع همصدایی در محکومیت تجاوزات رژیم صهیونیستی، به ریاض سفر کرده بود، شامگاه دوشنبه، در دیداری دو جانبه با محمد بن سلمان، به بررسی اقدامات صورت گرفته برای تعمیق روابط حسنه دو کشور و راهکارهای توقف تجاوزات وحشیانه رژیم اشغالگر و امدادرسانی به مردم فلسطین و لبنان پرداختند.
در ابتدای این دیدار، محمدرضا عارف که به گرمی از سوی ولیعهد سعودی مورد استقبال قرار گرفته بود، با تشکر از میزبانی شایسته عربستان در نشست ریاض گفت: در ماه های اخیر، مسیرجدیدی برای توسعه و گسترش ارتباط و تعامل دو کشور گشوده شده است که این راه، مسیری برگشت ناپذیراست. وی افزود: تردیدی نیست که منافع این تعمیق روابط، تنها شامل ایران و عربستان سعودی نخواهد شد و مطمئنا با توجه به ویژگی‌ها و تاثیرات دو کشوربزرگ بر منطقه و جهان اسلام، این اقدام باعث توسعه همکاری‌های منطقه ای وهمبستگی هر چه بیشتر ملت‌های اسلامی خواهد بود.
معاون اول رئیس جمهوردر ادامه این دیدار که در فضایی صمیمانه برگزار شد، ضمن ابلاغ سلام رئیس جمهور کشورمان ، از ولیعهد عربستان سعودی برای سفر به ایران دعوت کرد. وی افزود: توسعه روابط سیاسی دو کشور، در شرایط کنونی مسیر درست و صحیحی را دنبال می کند و امیدواریم که این رابطه خوب سیاسی، در زمینه‌های اقتصادی، فرهنگی، علمی و فناوری هم با جدیت از سوی طرفین دنبال شود. عارف گفت: اطمینان دارم برگزاری این دیدار در بالاترین سطح، گشایش‌های جدی در روابط فیمابین دو کشور ایجاد خواهد کرد، چرا که ایران و عربستان، به عنوان دو عضو تاثیرگذار سازمان همکاری‌های اسلامی، نقش مهمی در حل مشکلات گریبانگیر ملت‌های اسلامی به ویژه در مسئله فلسطین و لبنان خواهند داشت. وی افزود: کشورهای منطقه باید با اتخاذ موضع واحد و قاطع و انجام اقدامات هماهنگ، مانع تداوم نسل کشی در غزه و گسترش تجاوزگری رژیم صهیونیستی در منطقه شوند.
معاون اول رئیس جمهور ادامه داد: رابطه جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی را ضرورتی مهم برای توسعه ثبات و امنیت در منطقه می دانیم و خرسندیم که در چارچوب سیاست راهبردی جمهوری اسلامی ایران در توسعه روابط با همسایگان و نیز با تدابیر مقامات عالی سعودی، روابط دو کشور نه تنها از سرگرفته شده ، بلکه با سرعت در حال توسعه است. عارف افزود: اگرچه دشمنانی مانند اسرائیل و حامیانش، ممکن است از رابطه حسنه ایران وعربستان ناخرسند بوده و در مسیر آن سنگ اندازی کنند، اما این ارتباط را برای مردم دو کشور و همچنین منطقه و جهان اسلام مهم و ضروری می دانیم و به توسعه همکاری های نزدیک و حداکثری چشم امید دوخته‌ایم. معاون اول رئیس جمهوری افزود: موقعیت جغرافیایی ایران، بهترین فرصت را برای ترانزیت وانتقال کالا از خلیج فارس به شمال ایران فراهم می آورد و همانگونه که در ملاقات وزرای خارجه دو کشور در نیویورک توافق شد اکنون زمان آن فرا رسیده است تا گسترش «همکاری‌های اقتصادی» فیمابین در دستور کار قرار گیرد. وی افزود: معتقدیم رشد روابط متقابل، منجر به نزدیک تر شدن کشورها به یکدیگر و در نهایت زمینه ساز دستیابی به صلح و ثبات در منطقه خواهد بود و امیدواریم که موانع پیش روی همکاری‌های اقتصادی و تجاری، با تدابیر مسئولان دو کشور برطرف شود.
عارف با قدردانی از مواضع محمد بن سلمان درنشست ریاض در محکومیت حمله اسرائیل به ایران، با اشاره به جنایات اسرائیل در به شهادت رساندن سرداران حزب الله و حماس گفت: تجاوزات وحشیانه رژیم صهیونیستی، هزینه های انسانی فراوانی را به مردم منطقه تحمیل کرده است ولی خوشحالیم که علیرغم وحشی گری‌های صورت گرفته از سوی رژیم اشغالگر، موقعیت جنبش حماس و حزب الله هرگز تضعیف نشده است. وی افزود: اعتقاد داریم که اگر دنیای اسلام به صورت امت واحده عمل می‌کردند، هیچگاه اسرائیل، جرأت این وحشیگری‌ها را نداشت و در شرایط کنونی نیز ما جنگ را به نفع منطقه نمی‌دانیم و هیچگاه هم شروع کننده جنگ نبوده و نخواهیم بود اما با قاطعیت از تمامیت ارضی کشورمان دفاع خواهیم کرد. عارف گفت: در مسیر گسترش روابط، اگرهم اختلاف نظرهایی بین دو کشور وجود داشته باشد، منطقی‌ترین راه برای حل این اختلافات، مذاکره و گفتگو است و مسیری که با تدبیر دو کشور شروع شده و مبتنی بر منافع کشورهای اسلامی است، با قدرت ادامه خواهد یافت.
معاون اول رئیس جمهور ادامه داد: هدف اسرائیل، درگیر کردن کل منطقه در جنگی ویرانگر است اما همکاری نزدیک ایران و عربستان می تواند این نقشه را نقش برآب کند و دو کشور نقش مهمی در ثبات و صلح منطقه ایفا کنند. محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی نیز با قدردانی از مواضع حکیمانه معاون اول رئیس جمهور کشورمان، از تلاش‌های وزیر امور خارجه ایران در جریان مذاکره با وزیر خارجه عربستان تشکر کرد. ولیعهد عربستان سعودی در ادامه با اشاره به سخنان معاون اول رئیس جمهور مبنی بر برگشت ناپذیر بودن روابط آغاز شده دو کشور گفت: نقطه ای که امروز در گسترش و تعمیق رابطه با ایران، به آن رسیده ایم، مطلوب پادشاهی عربستان است. محمد بن سلمان با تاکید بر ضرورت گسترش روابط و همکاری‌های دو جانبه به ویژه در حوزه اقتصادی و فرهنگی گفت: حوادث و اتفاقات یک سال اخیر منطقه هیچگاه خلل و مانعی برای توسعه روابط فیمابین دو کشور نبوده و نخواهد بود و تردیدی ندارم که تا پایان سال ۲۰۲۵، روابط این دو کشور بزرگ منطقه در بالاترین سطح قرار خواهد گرفت. ولیعهد عربستان افزود: ما از تجارب تاریخی درس می گیریم و از این تجربیات، برای ایجاد روابط مستحکمتر و طولانی بین دو کشور و تحکیم هر چه بیشترآن استفاده خواهیم کرد. محمد بن سلمان گفت:همانند ایران، ما نیزبرای توسعه روابط خصوصا در عرصه اقتصادی بسیار جدی و پیگیر هستیم. ولیعهد عربستان سعودی که کشورش میزبانی نشست اضطراری کشورهای همکاری اسلامی و اتحادیه عرب را برعهده داشت در ادامه با محکومیت تجاوزگری رژیم صهیونیستی گفت: این رژیم به هیچ یک از موازین بین المللی پایبند نیست و در این شرایط، برای اینکه منطقه در صلح و ثبات باشد باید تصمیمات حکیمانه و درستی اتخاذ کنیم. محمد بن سلمان درپایان این دیدار، با قدردانی از تدابیر حکیمانه جمهوری اسلامی ایران در مواجهه با تحولات منطقه گفت: به هیچ وجه اجازه نمی دهیم که از خاک و آسمان کشورمان در حمله به ایران استفاده شود.
نهادهای فلسطینی در آستانه توافق بر سر احیای غزه
نهادهای فلسطینی بر سر تشکیل یک نهاد مستقل و غیرسیاسی برای احیای غزه و توزیع کمک‌ها پس از برقراری آتش‌بس به توافق رسیده‌اند. رسانه آمریکایی گزارش داد ۲ جناح اصلی فلسطینی، یعنی حماس و فتح، در حال رایزنی حول برنامه‌ای برای بازسازی غزه پس از توقف درگیری‌ها هستند و مسئله‌ای که هنوز بر سر آن توافق نشده، تعیین نهادی است که مدیریت امور را برعهده خواهد داشت. مقامات فلسطینی از هر ۲ جناح به توافق رسیده‌اند که کمیته‌ای غیرسیاسی از تکنوکرات‌های فلسطینی بدون وابستگی به هیچ‌یک از این جریان‌ها ایجاد کنند تا بار حساس و عظیم توزیع کمک‌ها و بازسازی غزه را به دوش بکشد. ایالات متحده و رژیم صهیونیستی در حال بررسی توافقی برای دوران پساجنگ غزه هستند که بر اساس آن، یک دولت موقت تکنوکرات در غزه مستقر می‌شود، تا زمانی که شرایط برای برگزاری انتخابات فراهم شود. توافق جریان‌های فلسطینی، یکی از موانع اصلی بر سر راه توافق پیشنهادی ایالات متحده را مرتفع خواهد ساخت. «طارق کنی‌شاوا» عضو اندیشکده «شبکه سیاست فلسطین» می‌گوید جریان‌های فلسطینی امروز ظرفیت و احساس نیاز بیشتری برای یافتن زمینه مشترک و جلوگیری از به حاشیه رانده‌شدن دارند. «حسام بدران» عضو دفتر سیاسی حماس در دوحه در مصاحبه‌ای گفت حماس با تشکیل کمیته‌ای غیروابسته به جناح‌های فلسطینی برای نظارت بر توزیع کمک‌ها و بازسازی غزه مشکلی ندارد. مقامات در سازمان آزادی‌بخش فلسطین و تشکیلات خودگردان فلسطین، که هر دو تحت کنترل فتح هستند، گفتند فتح نیز با ایده تشکیل یک کمیته غیرسیاسی در غزه موافق است.
بااین‌حال، رسانه آمریکایی بر این باور است که این طرح ابتکاری به حصول توافق آتش‌بس میان حماس و رژیم صهیونیستی وابستگی شدیدی دارد. به گزارش وال‌استریت ژورنال، مصر به‌عنوان واسطه‌ای بین تل‌آویو و حماس در مذاکرات آتش‌بس، در دسامبر گذشته ایجاد کمیته‌ای تکنوکرات برای غزه پس از جنگ را مطرح کرد، طرحی که امارات متحده عربی به‌عنوان یکی دیگر از بازیگران مهم در این مناقشه نیز با آن موافق بود. رژیم صهیونیستی و ایالات متحده نیز امکان ایجاد یک دولت تکنوکرات پس از جنگ را مطرح کرده‌اند. «بنیامین نتانیاهو» نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی گفته است که این رژیم پس از جنگ قصد اشغال غزه را ندارد. علاوه بر این، صهیونیست‌ها در فوریه سال میلادی جاری یک طرح کلی اعلام کردند که بر اساس آن، اداره نوار غزه بعد از جنگ «تاحدامکان برعهده مقامات محلی خواهد بود.» ارتش رژیم صهیونیستی همچنین در حال بررسی برنامه‌هایی برای تقسیم این منطقه به «جزایر امن» یا «دالان‌های مستحکم» است تا بتواند هر زمان که لازم بداند، به غزه یورش ببرد. یک سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا گفت دولت کنونی ایالات متحده خواهان اتحاد غزه با کرانه باختری تحت تشکیلات خودگردان فلسطین بوده و خواستار کنارگذاشتن حماس است. بااین‌حال، این مقام مدعی شد دولت ایالات متحده بر تحقق آرمان و حق مردم فلسطین برای تعیین سرنوشت خود تاکید دارد. «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهور منتخب آمریکا چشم‌انداز مشخصی برای حکومت فلسطین مشخص نکرده است، اما در دور قبلی ریاست‌جمهوری خود، او از طرحی حمایت کرده بود که بر اساس آن یک کشور مستقل در کرانه باختری و غزه تشکیل می‌شود، اما صهیونیست‌ها می‌توانند شهرک‌هایی که در حال حاضر ساخته شده را الحاق کنند. یک مقام سازمان آزادی‌بخش فلسطین با بیان اینکه جناح‌های فلسطینی نگران به حاشیه رانده‌شدن هستند، گفت: «نگرانی این است که قدرت‌های بین‌المللی مستقیماً با این کمیته (تکنوکرات) همکاری کرده و تشکیلات خودگردان فلسطین را به‌کلی دور بزنند.»
منابع آگاه اعلام کردند مسؤولان مصری به رئیس‌جمهور منتخب آمریکا برای فشار بر تل‌آویو جهت توافق پایان جنگ غزه امید دارند. بر اساس اطلاعاتی که به دست روزنامه «العربی الجدید» رسیده است، مسؤولان مصری بر دولت «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور منتخب آمریکا برای فشار بر تل‌آویو جهت امضای توافق پایان جنگ غزه حساب باز می‌کنند. آنها تلاش می‌کنند تا ابتدا به توافقی بین جنبش‌های فتح و حماس درباره آینده نوار غزه و اداره وضعیت میدانی و امنیتی در آن دست یابند. قرار است پاسخ ۲ طرف ظرف چند روز آینده به دست قاهره برسد. بر اساس این اطلاعات، مسؤولان مصری تعدادی از رویکردهای مورد حمایت آمریکا از جمله آموزش نیروهای امنیتی فلسطین برای بر عهده گرفتن مسؤولیت امنیت در نوار غزه با همکاری تشکیلات خودگردان فلسطین را مطرح کرده‌اند. منابع مصری به العربی الجدید گفتند: قاهره بر تغییر صحنه سیاسی در آمریکا برای پیشرفت در مذاکرات غزه و مرحله بعد از جنگ با تکیه بر اظهارات دونالد ترامپ مبنی بر اینکه صلح و امنیت در غزه را محقق خواهد کرد، حساب باز می‌کنند. این منابع اعلام کردند دولت کنونی آمریکا و خود دونالد ترامپ درباره این مسئله اتفاق نظر دارند که «بنیامین نتانیاهو» نخست وزیر رژیم صهیونیستی بار سنگینی بر دوش آنهاست. برای همین دولت مصر از این مسئله برای فشار جهت رسیدن به توافق حتی یک توافق جزئی برای پایان جنگ در نوار غزه استفاده خواهد کرد. سازمان رادیو و تلویزیون رژیم صهیونیستی شامگاه شنبه گزارش داد مصر به رژیم صهیونیستی بر عهده گرفتن آموزش نیروهای پلیس فلسطین در قاهره برای اعزام آنها به نوار غزه در مرحله پس از جنگ را پیشنهاد داد. این شبکه به نقل از یک منبع دیپلماتیک اعلام کرد مذاکراتی در حال حاضر در قاهره درباره این پرونده با آمریکا، کانادا و انگلیس در جریان است. نمایندگان امنیتی و نظامی آمریکایی چندین سفر به مصر درباره این موضوع داشته‌اند. رژیم صهیونیستی در زمان کنونی با این ایده موافقت نمی‌کند اما در مصر معتقدند که آمریکا و کشورهای غربی که خواهان بازگشت تشکیلات خودگردان فلسطین به غزه بعد از جنگ هستند، همچنان از این گزینه حمایت می‌کنند. این منبع اعلام کرد این طرح شامل جذب نیروهای جدید پلیس برای آموزش در مصر است چرا که به اندازه کافی نیروی پلیس در مناطق وابسته به تشکیلات خودگردان فلسطین وجود ندارد. پیش از این «جهاد طاها» سخنگوی جنبش حماس اطلاع داشتن این جنبش از هرگونه طرح برای آموزش نیروهای فلسطینی برای بر عهده گرفتن امنیت منطقه مرزی بین غزه و مصر را تکذیب کرد.