رفع تحریم‌ها شرط جذب سرمایه خارجی

وزیر امور اقتصادی و دارایی با اشاره به سهم اندک ایران از حجم سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی بین‌ المللی نوشت: بدون حل موضوع تحریم‌ها و خروج از لیست سیاه FATF و داشتن مبادلات بانکی و مالی روان در سطح منطقه و جهان، سرعت جذب سرمایه و بهره‌مندی از زنجیره ارزش جهانی به‌رغم اهمیت آن، بسیار محدود خواهد بود. به گزارش ایرنا ، «عبدالناصر همتی» در یادداشتی پس از حضور در بیست و هشتمین اجلاس جهانی سرمایه‌گذاری در ریاض به اهمیت حضور ایران در این نشست پرداخت. در این یادداشت آمده است:‌ شرکت در «اجلاس جهانی سرمایه‌گذاری» در ریاض و گفت‌وگو با وزرای شرکت‌کننده در این رخداد اقتصادی، فرصتی برای شناخت بیشتر از موقعیت و روند سرمایه‌گذاری در جهان بود.تغییر پارادایم و اثر آن بر رابطه بین سیاست صنعتی و استراتژی ترویج سرمایه‌گذاری، نه‌ تنها مسیر آینده اقتصاد جهانی را تعیین می‌کند بلکه سرنوشت همکاری‌های بین‌المللی و کیفیت زندگی مردم در سراسر جهان را نیز شکل خواهد داد. بر اساس گزارش کنفرانس توسعه و تجارت سازمان ملل (آنکتاد) حجم سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در ۲۰۲۳ میلادی معادل ۱.۳ تریلیون دلار بوده که سهم سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در ایران، در سال یاد شده، کمتر از یک در هزارم این مبلغ جهانی بوده است!

بانک ها به جای بنگاه داری باید بنگاه سازی کنند

عضو کمیسیون تلفیق برنامه هفتم مجلس شورای اسلامی تاکید کرد:در قانون به صراحت اعلام کردیم دولت، شرکت‌های دولتی و بانک‌ها نباید رقیب بخش خصوصی باشند و بنگاه داری کنند بلکه باید بنگاه سازی کنند. مجتبی یوسفی عضو کمیسیون تلفیق برنامه هفتم مجلس شورای اسلامی در گفتگو با مهر و در انتقاد نسبت به بنگاه داری بانک‌ها اظهار کرد: در برنامه هفتم توسعه و در قانون بانکداری به صراحت اعلام کردیم دولت، شرکت‌های دولتی و بانک‌ها نباید رقیب بخش خصوصی شوند و اصل ۴۴ نیز می‌گوید کار مردم به معنای واقعی باید به مردم سپرده شود. وی با بیان اینکه بانک‌ها در بسیاری از موارد رقیب بخش خصوصی هستند و منابع مردم دست آنها است، گفت: در دنیا بانک‌ها تصدی‌گر نیستند و نباید بنگاه داری کنند بلکه باید بنگاه سازی کنند. اخیراً نیز همایش خوبی توسط بانک ملی برگزار شد که بزرگترین واگذاری نقدی تاریخ بانکداری یعنی واگذاری شازند در در راستای خروج از بنگاه داری صورت گرفت. این نماینده مجلس شورای اسلامی اضافه کرد: در بانک آینده که گفته می‌شود بیش از ۶۴ همت پایه پولی را افزایش داده است، چند هزار میلیارد تومان وام به شرکت‌های خودشان دادند در حالی‌که بانک‌ها باید برای بخش خصوصی تأمین منابع کنند و خودشان از بنگاه داری خارج شوند. یوسفی افزود: ما این را در برنامه هفتم توسعه هم پیش‌بینی کردیم و جرایمی برای آن در نظر گرفتیم و به اجرای آن اصرار داریم.

رکورد جدیدی از نرخ تورم
بزرگترین اقتصاد اروپا
تورم سالانه آلمان در ماه نوامبر به بالاترین میزان خود در چهار ماه گذشته رسید. به گزارش ایسنا، بر اساس داده‌های اولیه منتشر شده، نرخ تورم سالانه آلمان در ماه نوامبر به بالاترین میزان در چهار ماه گذشته یعنی ۲.۲ درصد رسید. این رقم از ۲ درصد در ماه اکتبر شتاب گرفت، اما کمتر از انتظار بازار ۲.۳ درصد بود. قیمت انرژی به کاهش سالانه خود با سرعت کمتری ادامه داد؛ این مورد در ماه نوامبر ۳.۷ درصد بود که در مقایسه با ۵.۵ درصد کاهش ماه اکتبر قرار گرفته است. از سوی دیگر، تورم مواد غذایی به ۱.۸ درصد نسبت به ۲.۳ درصد در ماه قبل کاهش یافت.

گروه اقتصاد کلان: در حال حاضر ایران در ساختارهای تولیدی، مدیریت مصرف انرژی و توزیع عادلانه یارانه ها دچار مشکل های اساسی است. تولید در ایران بر پایه انرژی ارزان بنیان گذاری شده و به همین جهت بهره وری انرژی بسیار پایین است. به گزارش «تجارت»، دولت در بخش عرضه و در بخش تقاضا، یارانه قابل توجهی را اختصاص می‌دهد؛ اما همچنان آمارها نشان می‌دهد که اعطای این یارانه‌ها باعث افزایش قدرت خرید خانوارهای کم ‌درآمد نمی‌شود. سیاستگذار در ابتدای زنجیره با اختصاص منابع قابل توجه ارز ارزان به کالاهای اساسی، به دنبال تثبیت قیمت این کالاها است. همچنین در انتهای زنجیره با اعطای کالابرگ الکترونیک به دنبال حمایت از مصرف‌ کنندگان است. بار مالی این دو سیاست، به قدری در بودجه بالا می ‌رود که کسری تامین این منابع در بودجه، تبدیل به یک موتور روشن تورمی می‌شود. بسیاری از گزارش‌های پژوهشی نشان می‌دهد که بخش قابل توجهی از این یارانه دوبله (ابتدا و انتهای زنجیره) نصیب دهک‌های پردرآمد می‌شود؛ اما موج تورمی این یارانه‌ها، عمدتا خانوارهای کم‌ درآمد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. حال آنکه راه حمایت از دهک‌ های کم‌ درآمد از طریق مهار تورم و رشد اقتصادی پایدار ایجاد می‌شود و نه با پمپاژ یارانه‌های تورم ‌ساز. یکی از نکات مهم دیگری که باید در این زمینه به آن اشاره کرد اتخاذ همزمان سیاست ارز ترجیحی در ابتدای زنجیره و اختصاص کالابرگ الکترونیک در انتهای زنجیره، آن هم در شرایطی است که کشور با محدودیت منابع مواجه است. براساس گزارش مرکز پژوهش‌‌‌های مجلس، تامین کالابرگ الکترونیکی 5د هک اول سالانه 145هزار میلیارد تومان بار مالی برای دولت خواهد داشت. این فارغ از امتیازهایی است که اخیرا برای شارژ اعتباری کالابرگ در نظر گرفته شده است.

ارزیابی کارشناسی
علی سعدوندی، اقتصاددان بیان کرد: مبحث یارانه‌ها در ایران به یک معضل بزرگی تبدیل شده است. چون الان یارانه‌هایی که ما در قالب بودجه تامین اجتماعی و کلاً بودجه‌های حمایتی داریم، بسیار سنگین است. یعنی در میانگین بین‌المللی این موارد را نداریم؛ اما در نهایت هیچ کس هم از آن راضی نیست و این نشان می‌دهد که یارانه به درستی اثر نمی‌کند پس باید تغییری در آن به وجود بیاید. از وقتی ما طرح هدفمندی یارانه‌ها را داشتیم و یارانه نقدی را تقدیم مردم کردیم در ابتدای خاطره خوشی برای مردم به وجود آمد، اما متاسفانه این طرح منحرف شد اما علت منحرف شدن آن چه بود؟ برخلاف قانون اجازه ندادند که مبلغ این یارانه‌ها رشد کند و عواید حاصل از هدفمندی یارانه‌ها را به بیمه سلامت تخصیص دادند که کار بسیار اشتباهی بود. وی افزود: در سال‌های قبل آقای روحانی می‌گفتند که سران برخی از کشور‌ها تعجب می‌کردند که ما چگونه این طرح را به همین راحتی اجرا کردیم. چرا سران کشور‌ها تعجب می‌کنند؟ چون در واقع بیمه سلامت یک چیز بی سر و تهی است و در نهایت باعث می‌شود که کسری بودجه مجدد بیشتر افزایش پیدا کند. اکنون وضعیت صندوق‌های بازنشستگی ما در آستانه ورشکستگی است و مرتب بیشتر بودجه دولت را می‌خورد و در نهایت به جایی می‌رسد که می‌تواند کل دولت را ورشکسته کند و ما باید کل این شرایط را تغییر بدهیم. یعنی یارانه‌ای که داریم به صندوق‌های بازنشستگی می‌دهیم، یارانه‌ای که به حامل‌های انرژی تقدیم می‌کنیم و یارانه‌ای که به کالا‌های اساسی می‌دهیم این یک مبلغ بسیار بزرگی می‌شود که ما می‌توانیم اجازه بدهیم بازار‌ها به صورت آزاد کار خودشان را انجام بدهند و رانت و بی‌عدالتی را از بین ببریم و در مقابل اجازه بدهیم که همه افراد به صورت یکسان از حداقل سطح معیشتی برخوردار باشند. سعدوندی اضافه کرد:، اما این الان نگرش دولت فعلی هم نیست. چرا نیست و شواهد کجاست؟ از اینجا که بنا دارند یارانه ثروتمندان را قطع کنند. هیچ نیازی به این کار نیست؛ شما برای اینکه بتوانید عدالت اجتماعی را اجرا کنید به جای اینکه یارانه ثروتمندان را قطع کنید که یک کار سیاسی است، می‌توانید نظام مالیاتی را اجرا کنید. بسیاری از این ثروتمندان به خاطر انباشت رانت‌های ناشی از همین یارانه‌های غیرمستقیم به اینجا رسیدند و اگر شرایط شفاف شود، اتفاقا خیلی از این افراد ممکن است که خودشان محتاج یارانه بشوند. این اقتصاددان تصریح کرد: ما شرایط خاص و ویژه‌ای داریم که در شرایط خاص و ویژه ما به دلیل اینکه رانت خیلی سنگین است و متاسفانه فساد در سیستم ما وجود دارد، به نظر می‌رسد بهترین کار این است که شفافیت را حاکم کنیم و به سمت یارانه نقدی مستقیم یا همان هدفمندی یارانه‌ها برویم که در سال‌های گذشته اجرا شده بود ولی ادامه پیدا نکرد. همزمان با اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها انتقادی که بسیاری از اقتصاددانان کشور به این قضیه داشتند این بود که کجای دنیا تا الان پول نقد به مردم دادند؟ در حالی که بعد از اینکه ما به صورت موفقی این طرح را اجرا کردیم، اتفاقا مخصوصاً در آمریکا و در کشور‌های اروپایی مثل فنلاند این بحث خیلی جدی مطرح شد که ما به جای اینکه سیستم‌های متعدد حمایتی در کشور داشته باشیم اجازه بدهید همه افراد از یک حداقل معیشتی به عنوان حق انسانی خودشان برخوردار شوند و پس از آن دیگر دولت مسئول پوشش ریسک و پوشش خطرات و زندگی افراد مختلف نباشد. این بحثی است که در آمریکا مطرح شده و در هر دو حزب هم دنبال شده است. اندرو یانگ از حزب دموکرات و ایلان ماسک از حزب جمهوری خواه به دنبال این قضیه هستند. سعدوندی ادامه داد: با حاکم شدن هوش مصنوعی تعداد زیادی از افراد در نهایت کار خودشان را از دست خواهند داد و دولت باید برای حجم گسترده بیکاری‌هایی که به وجود خواهد آمد از الان برنامه بچیند و به نظر می‌رسد به جز هدفمندی یارانه‌ها و در واقع پرداخت یارانه نقدی مستقیم یا همان سیستم UBI به نظر می‌رسد چاره دیگری نمی‌توان برای این مساله اندیشید؛ بنابراین در آینده کشور‌ها به دو دسته تقسیم می‌شوند؛ دسته اول کشور‌هایی هستند که می‌توانند معیشت افرادی که به دلیل پیشرفت تکنولوژی بیکار می‌شوند را تامین کنند. این کشور‌ها می‌توانند در جهت رفاه شهروندان از تکنولوژی استفاده کنند و رفاه این کشور‌ها به شدت افزایش پیدا می‌کند. دسته دوم کشور‌هایی هستند که در مقابل تکنولوژی ایستادگی می‌کنند، چون می‌خواهند که نرخ بیکاری را پایین نگه دارند و این کشور‌ها متاسفانه هر روز ضعیف‌تر می‌شوند. مثل برخوردی که ما در طی شاید یک قرن گذشته به هر پدیده جدیدی متاسفانه داشتیم که همواره درصدد انکار بودیم و بعد هم در مقابل تکنولوژی تسلیم شدیم. چه خوب هست که این دفعه ما فعالانه در مقابل این موج عظیم تغییرات تکنولوژی عمل کنیم و زودتر بپذیریم و تمهیداتی برای حاکم شدن هوش مصنوعی داشته باشیم.

فردین یزدانی
کارشناس اقتصاد مسکن

به دلیل کاهش قدرت خرید ، تقاضایی برای خرید مسکن وجود ندارد. از سوی دیگر سوددهی این بازار و صنعت تابع سه متغیر است، متغیر قیمت فروش، متغیر هزینه زمین و متغیر هزینه مصالح ساختمانی و هزینه خدمات ساختمانی و مجوزها است. محاسبه این متغیرها نشان می‌د‌هد که رشد هزینه تمام شده بیشتر از رشد قیمت فروش و سود بوده است و بنابراین فعالیت در این بخش نسبت به سایر بازارهای موازی به صرفه نیست. وی ادامه داد: از سوی دیگر به دلیل شرایط نامطلوب اقتصادی تقاضا برای دارایی مانند زمین افزایش یافته بنابراین قیمت زمین به شدت افزایش پیدا کرد. همچنین تورم در مصالح ساختمانی و مجوزهای مورد نیاز همواره صعودی بوده است اما قیمت‌های نهایی به دلیل اینکه کشش تقاضا وجود ندارد نمی‌تواند با همین شیب افزایش هزینه‌ها افزایش پیدا کند به ویژه در منطقه‌ای مانند تهران. مجموعه این عوامل باعث شده سرمایه‌گذاری در بخش مسکن به ویژه در تهران مانند سایر بازارها صرفه اقتصادی نداشته باشد. توقف رشد سرمایه گذاری در بازار ساخت مسکن در چند سال اخیر دیده می‌شود و این روند از سال ٩٧ آغاز و به تدریج ادامه پیدا کرده‌است اما سال گذشته به اوج رسید.سرمایه‌گذاران در این حوزه وارد معاملات زمین شده‌اند و در حال سرمایه‌گذاری در بازار زمین هستند و سرمایه خود را صرف معاملات زمین می‌کنند. درباره عدم فروش خانه‌های ساخته شده و کلید نخورده نیز سازندگان به دنبال استفاده از تورم این واحدها هستند چراکه قرار نیست از درآمد حاصل از فروش این واحدها دوباره ساخت و ساز جدیدی انجام دهند بنابراین از تورم آینده واحد‌های ساخته شده استفاده می‌کنند. فروش این واحدها به صرفه نیست چراکه نمی‌خواهند یا نمی‌توانند جایگزینی برای آن داشته باشند.

عبدالرضا فرجی زاد
کارشناس ارشد سیاست خارجی

درست چند ساعت بعد از اعلام آتش بس در لبنان به یکباره اعلام شد که نیروهای مخالف بشار اسد، رئیس جمهور سوریه که حدودا از چهار سال قبل تهاجم خود را متوقف کرده بودند و نوعی آتش بس در سوریه برقرار شده بود حملاتی را به سمت حلب دومین و حتی پرجمعیت ترین شهر این کشور آغاز کرده اند که در همان مراحل اولیه حمله علاوه بر اینکه حدود یکصد سرباز سوری را به قتل رساندند، بر تعدادی از روستاهای حومه حلب تسلط یافته و به ۵ کیلومتری شهر رسیده اند و خود را آماده حمله به شهر و تصرف آن کرده اند. گفته شده که این نیروها توانسته اند بزرگترین پایگاه نظامی سوریه در این منطقه را به تصرف خود درآورند. تحولات اخیر خاورمیانه و به ویژه جنگ در لبنان و بازگشت نیروهای حزب الله به لبنان از سوریه، درگیری مستقیم ایران با اسرائیل، بمبارانهای پی درپی سوریه توسط اسرائیل، تهدیدهای مداوم اسرائیل علیه نظام سوریه و شخص اسد، درگیر بودن شدید روسیه در جنگ اوکراین و بازگرداندن تعدادی از نیروها به روسیه و نهایتا پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ]مریکا احتمالا این تصویر را به وجود آورده که موانع برای امتیازگیری از نظام سوریه و شاید هم براندازی آن فراهم شده است . احتمالا ترکیه تصور می کند که با تصرف حلب به عنوان دومین شهر سوریه قدرت چانه‌زنی بیشتری را برای نفوذ مخالفین در حاکمیت پیدا می کند؛ به ویژه آنکه این بار رژیم اسرائیل با بمباران های مداوم خود با هدف قطع ارتباط و کمکهای لجستیکی از ایران و سوریه به لبنان، به نوعی نقش نیروی هوایی گروههای تندروی مخالف نظام سوریه را به عهده دارد.
طبیعی است که این بار نگاه اسرائیل به سوریه باید نسبت به زمان جنگ داخلی سوریه متفاوت باشد. در دوران جنگ داخلی سوریه، اسراییل علاقه چندانی به سرنگونی نظام بعثی در سوریه نشان نمی داد؛ بدین علت که معتقد بود در طول سه دهه گذشته از سوی ارتش سوریه شلیک به سمت جولان اشغالی صورت نگرفته و در صورت پیروزی بنیادگرایان سلفی در سوریه و به هم ریختگی سیاسی معلوم نیست که این روند ادامه پیدا کند. اما در یکسال گذشته که از داخل سوریه جولان نیز مورد هدف واقع شده و اسرائیل از سوی نظام سوریه و شخص اسد مورد تهدید واقع شده، برقراری آتش بس اخیر در لبنان دولت نتانیاهو را مصمم کرده که اجازه ندهد از مرز سوریه هیچگونه کمکی به دست حزب الله برسد . به نظر می‌رسد سخنرانی اخیر نتانیاهو که اعلام کرد اسد با آتش بازی می‌کند، نتوانسته است علیرغم تهدیدات و بمباران‌ها پاسخ مثبتی از دولت سوریه دریافت کند؛ هر چند که اوضاع در مرز جولان تا حدی توسط دمشق کنترل شده است. در این میان مواضع کشورهای عربی را هم نسبت به تحولات یکی دو روز اخیر در سوریه باید رصد کرد. کشورهای مهم عربی همچون مصر، عربستان و امارات عربی متحده رابطه خود را با ترکیه توسعه داده اند و خواهان بسته بودن مرز سوریه جهت تقویت حزب الله هستند و حتی بعضی از آنها هشدارها و تذکراتی را به بشار اسد داده اند. از طرفی در دو سال اخیر روابط سوریه با کشورهای عربی توسعه یافته و دفاتر نمایندگی سیاسی آنها در دمشق کار خود را آغاز کرده و سوریه مجددا به عضویت اتحادیه عرب در آمده است. بنابراین، باید دید که این کشورها تهاجم به عضوی از اتحادیه عرب را پذیرا خواهند بود و یا اعتراض خود را اعلام خواهند کرد. لذا باید صبر کرد تا مواضع اعراب، روسیه و جمهوری اسلامی ایران از حملات گروهای مخالف جهت تصرف شهر حلب اعلام شود. هر چند که به نظر می رسد اسرائیل، ـمریکا و بعضی کشورهای اروپایی(به ویژه فرانسه) از تضعیف نظام اسد در دمشق استقبال می کنند. روزهای آتی وضعیت سیاسی و نظامی جبهه حلب را بهتر مشخص می کند.