واگذاری زمین به مردم، کلید حل بحران مسکن است
محمدصالح جوکار، رئیس کمیسیون امور داخلی کشور و شوراها با اشاره به اهمیت اجرای ماده ۵۰ برنامه هفتم توسعه گفت: تأمین زمین رایگان برای ساخت مسکن، کلید اصلی حل بحران بازار مسکن است و حذف این ماده از برنامه، اقدامی نادرست خواهد بود. به گفته رئیس کمیسیون امور داخلی کشور و شوراها ، دولت توان ساخت انبوه مسکن را ندارد و تجربه‌های گذشته نشان داده هرجا دولت مستقیماً وارد ساخت‌وساز شده، پروژه‌ها با تأخیر و هزینه‌های اضافی روبه‌رو شده‌اند. وی افزود: ظرفیت‌های گسترده‌ای در میان مردم و بخش خصوصی برای ساخت مسکن وجود دارد. اگر دولت زمین مورد نیاز را به‌صورت قانونی و عادلانه در اختیار مردم بگذارد، آنها می‌توانند با استفاده از توان خود صاحب‌خانه شوند. این همان هدفی است که در ماده ۵۰ پیش‌بینی شده و دولت را موظف به واگذاری زمین رایگان می‌کند. جوکار تأکید کرد: بی‌توجهی به این ماده، مسیر خانه‌دار شدن مردم را متوقف می‌کند. فلسفه قانون‌گذاری در این حوزه، تقویت نقش مردم و کاهش تصدی‌گری دولت است. اجرای درست این قانون، علاوه بر ایجاد اشتغال محلی، می‌تواند از فشار تورمی در بازار مسکن نیز بکاهد. رئیس کمیسیون امور داخلی کشور و شوراها خاطرنشان کرد: در بسیاری از استان‌ها از جمله یزد، زمین کافی در اختیار دولت وجود دارد و اجرای این قانون می‌تواند به تأمین مسکن جوانان و اقشار کم‌درآمد کمک کند.
مطرح نبودن افزایش قیمت بنزین در مجلس
سید اسماعیل حسینی، سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی درباره اخبار مطرح‌شده در خصوص افزایش قیمت بنزین توضیح داد: این موضوع در کمیسیون انرژی یا صحن مجلس مطرح نشده و هیچ تصمیمی در این زمینه اتخاذ نشده است. سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس یادآور شد: قانون، دولت را قادر می‌سازد در صورت نیاز و با توجه به شرایط، اصلاحاتی در قیمت حامل‌های انرژی انجام دهد، اما تصمیم نهایی کاملاً به دولت و شرایط اقتصادی بستگی دارد. وی با اشاره به مصوبه اخیر دولت درباره حامل‌های انرژی بیان کرد: دولت پیشنهاد کرده قیمت‌ها هر ساله متناسب با تورم سال قبل اصلاح شود و این اقدام با تأیید هیئت وزیران قابل اجرا خواهد بود، اما هنوز رقم مشخصی تعیین نشده است. حسینی همچنین در خصوص بنزین چندنرخی توضیح داد: بنزین یارانه‌ای با نرخ هزار و پانصد تومان به‌صورت سهمیه‌ای ارائه می‌شود و بنزین آزاد نیز بدون تغییر قیمت در دسترس کسانی است که تمایل دارند از آن استفاده کنند. شرایط فعلی سهمیه‌ها تغییر نخواهد کرد سخنگوی کمیسیون انرژی اضافه کرد: بنزین آزاد با کیفیت بالاتر و قیمت بیشتر در اختیار خودروهای لوکس و افرادی که توان مالی دارند قرار می‌گیرد و مصرف بنزین یارانه‌ای برای دیگر خودروها بدون تغییر باقی می‌ماند.
گروه زیربنایی: مهر در گزارشی نوشت: در آستانه سردترین ماه‌های سال ۱۴۰۴، دولت چهاردهم و شرکت ملی نفت ایران با اطمینان از رشد ظرفیت تولید، «زمستان بدون ناترازی» را هدف‌گذاری کرده‌اند. شواهد میدانی از پارس جنوبی تا خطوط انتقال شمال و شمال‌غرب کشور نشان می‌دهد پروژه‌هایی که در تابستان برای تعمیرات اساسی (اورهال) برنامه‌ریزی شده بود، حالا به فاز بهره‌برداری رسیده و در مجموع بیش از ۹۲ درصد پیشرفت فیزیکی در عملیات اورهال سکوها و پالایشگاه‌های گازی پارس جنوبی ثبت شده است. به استناد گزارش شرکت نفت و گاز پارس (POGC)، میدان عظیم پارس جنوبی که بیش از ۷۰ درصد گاز مصرفی کشور را تأمین می‌کند، امسال شاهد گسترده‌ترین برنامه اورهال در دو دهه اخیر بوده است. از مجموع ۳۹ سکوی فعال این میدان (۳۷ سکوی تولیدی و دو سکوی پشتیبان)، تعمیرات اساسی در ۲۹ سکو تا پایان مهر ۱۴۰۴ کامل شده و عملیات نهایی روی شش سکوی باقیمانده نیز در حال اتمام است. این عملیات که تحت مدیریت علیرضا سرمدی معاون بهره‌برداری POGC اجرا شد، شامل تعویض تجهیزات فشار قوی، به‌روزرسانی سامانه‌های کنترل فرآیند و اصلاح خطوط انتقال زیرآبی بود. با اجرای این طرح، پایداری تولید در فازهای ۳ و ۴، و همچنین فازهای ۲۲ تا ۲۴ برای پیک مصرف زمستان تضمین شده است. در مجموع، بیش از ۸۲ درصد برنامه اورهال سال ۲۰۲۵ (۱۴۰۴ شمسی) تاکنون پایان یافته است؛ عددی که به‌گفته وزارت نفت در پنج سال گذشته بی‌سابقه محسوب می‌شود و مستقیماً در افزایش بازدهی چاه‌های گازی نمایان خواهد شد. با گذشت بیش از دو دهه از بهره‌برداری پارس جنوبی، افت تدریجی فشار طبیعی مخازن به یک دغدغه دائمی بدل شده است. دولت چهاردهم امسال از طرح جامع تقویت فشار گاز پارس جنوبی رونمایی کرد؛ طرحی که به‌گفته مدیر پروژه، محمدمهدی تَوسلی‌پور، قادر است ظرف سه سال آینده میانگین فشار تولیدی را در محدوده مطلوب نگه دارد و مانع مهاجرت گاز به سمت میدان قطری شمال شود. این پروژه علاوه‌بر حفظ توازن تولید، بیش از ۱۷ هزار شغل مستقیم و ۵۰ هزار شغل غیرمستقیم ایجاد خواهد کرد و زمینه ارتقای توان طراحی تجهیزات کمپرسور و توربوجت‌های داخلی را فراهم کرده است. توَسلی‌پور در نشست اخیر انجمن مهندسی گاز ایران تأکید کرد که تأمین مالی این طرح باید در صدر اولویت‌های ملی قرار گیرد؛ زیرا هر واحد کاهش فشار، به معنای افت چند میلیون مترمکعبی تولید روزانه است. در کنار تولید، توسعه مخازن ذخیره‌سازی گاز نیز ستون دیگری از سیاست «زمستان پایدار» است. به‌گفته رئیس شرکت ملی گاز، طرح توسعه مخزن ساروجه قم تا مهرماه به ۷۱ درصد پیشرفت فیزیکی رسیده و افزون بر آن، عملیات افزایش ظرفیت مخزن شوریجه نیز در حال اتمام است. هدف‌گذاری این طرح، ذخیره حدود ۵ میلیارد مترمکعب گاز تا پیش از دی‌ماه است تا در پیک مصرف، از فشار شبکه کاسته شود. به موازات این برنامه، انتقال گاز از پارس جنوبی به شمال و شمال‌شرق با خطوط دوم سراسری (IGAT-۶ و IGAT-۹) تقویت شده؛ امری که به کاهش ریسک افت فشار در خراسان و مازندران در بهمن‌ماه کمک می‌کند. در نشست خبری آخر مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران، اعلام شد تولید روزانه گاز کشور برای نخستین‌بار به بیش از یک میلیارد مترمکعب در روز رسیده است؛ از این میزان، حدود ۷۴۰ میلیون مترمکعب برای مصارف خانگی، تجاری و نیروگاهی داخلی مصرف می‌شود و باقی برای تزریق به چاه‌های نفتی یا صادرات به ترکیه و عراق تخصیص یافته است. طبق آمار رسمی، در فصل گرما تزریق گاز به چاه‌های نفتی به‌ویژه در مناطق کارون و مارون با ۶ درصد رشد نسبت به پارسال همراه بوده تا ظرفیت تولید نفت متناسب با طرح‌های توسعه صیانتی حفظ شود. با وجود فشار مصرف داخلی، وزارت نفت اعلام کرده است که هیچ‌یک از قراردادهای صادراتی ایران در سال جاری متوقف نشد. صادرات گاز به ترکیه طبق قرارداد بوتاش، در محدوده ۲۷ میلیون مترمکعب روزانه ادامه دارد و صادرات به عراق نیز در سطح ۲۳ میلیون مترمکعب در روز پایدار مانده است.اما تفاوت اصلی با سال‌های گذشته، مدیریت هم‌زمان عرضه داخلی و صادراتی است؛ زیرا در سال ۱۳۹۹ بخش‌هایی از کشور شاهد افت فشار گاز و قطع مقطعی شبکه بودند. امسال اما هم‌افزایی وزارت نیرو و نفت در استفاده از سوخت مایع پشتیبان در نیروگاه‌ها و کنترل تقاضا باعث شد ظرفیت صادرات حفظ و شبکه خانگی آرام بماند.
از بحران تا بازمهندسی
سیاست «بازمهندسی تأسیسات گازی» که از تابستان ۱۴۰۳ آغاز شد، در واقع واکنشی به بحران انرژی زمستانی ۱۴۰۱ بود؛ بحرانی که کشور را برای چند هفته در وضعیت قرمز شبکه قرار داد. بر اساس طرح جدید، هر پالایشگاه پارس جنوبی موظف شد پیش از مهرماه وارد فاز اورهال سالانه شود. نمونه آن پالایشگاه فاز دوازده است که بزرگ‌ترین واحد فرآورش گاز ایران به‌شمار می‌رود. در این بخش، پروژه بهسازی توربین‌ها و مبدل‌های حرارتی با مشارکت شرکت‌های داخلی انجام شد و باعث افزایش ۱۷۰ میلیون فوت مکعبی ظرفیت فرآورش روزانه نسبت به سال قبل گردید. پالایشگاه‌های فاز نوزده و بیست‌وسه نیز تعمیرات بر اساس زمان‌بندی دقیق انجام دادند و تا پایان شهریور از مدار اورهال خارج شدند. یکی از چالش‌های دائمی صنعت گاز ایران، تأمین قطعات خاص در شرایط تحریم است. در برنامه اورهال ۱۴۰۴، بیش از ۷۰ درصد قطعات مصرفی سازه‌ای و مکانیکی از تولیدکنندگان داخلی تأمین شده؛ موضوعی که در گزارش رسمی وزارت نفت به‌عنوان «نمونه موفق در تاب‌آوری صنعتی» معرفی شد. در عملیات پارس جنوبی، شرکت‌های دانش‌بنیان نقش پررنگی در طراحی شیرآلات، توربوکمپرسورها و سیستم‌های کنترل Distributed داشته‌اند. این روند علاوه بر صرفه‌جویی ارزی، زمان تعمیرات را به‌طور متوسط از ۹۰ به ۶۵ روز کاهش داده است.
ثبات در توزیع و سامانه هوشمند مصرف
از نیمه مهرماه، سامانه «پایش هوشمند مصرف گاز» در مناطق شهری بالای ۵۰ هزار مشترک فعال شده است. این سامانه به شرکت ملی گاز امکان می‌دهد میزان مصرف لحظه‌ای و الگوی انحراف از میانگین را شناسایی و به‌طور خودکار پیامک هشدار برای مشترکان پرمصرف صادر کند. در فاز آزمایشی این طرح در استان البرز، میانگین مصرف زمستانی واحدهای مسکونی ۱۲ درصد کاهش یافت. مدیرعامل شرکت ملی گاز پیش‌بینی کرده با اجرای کامل طرح در ۱۱ استان سردسیر، مصرف خانگی در دی‌ماه تا ۲۰ میلیون مترمکعب در روز کمتر شود؛ معادلی با ظرفیت تولید سه سکوی جدید پارس جنوبی. دولت چهاردهم سیاست تثبیت بهای گاز خانگی را ادامه داده اما با اعمال فرمول تشویقی برای مشترکان کم‌مصرف و تعرفه افزایشی برای پرمصرف‌ها.
مهدی ذاکریان
استاد روابط بین‌الملل
حکمرانی با مشکلاتی مواجه شده و دیپلماسی بخشی از حکمرانی است. نظام حکمرانی جمهوری اسلامی شامل بخش‌های متعددی است: بخش اقتصادی، سیاسی (که شامل سیاست داخلی و روابط خارجی می‌شود)، صنعتی (که به تولید مربوط می‌شود) و مالی (که به ارزش پول ملی مربوط است). با نگاهی به این موارد، به وضوح مشخص است که کشور و در حقیقت حکمرانی با مشکل مواجه شده است، نه فقط در زمینه دیپلماتیک یا روابط خارجی. مهم این است که یک اراده ملی در میان مدیران اصلی کشور وجود داشته باشد، افرادی که در قانون اساسی مسئولیت‌های اساسی کشور را بر عهده دارند، باید تدابیری برای حکمرانی اتخاذ کنند و راهکارهای اساسی پیدا کنند تا کشور را از این بن‌بست نجات دهند. در داخل کشور، این تصور وجود دارد که تحریم‌ها به پایان رسیده و قطعنامه ۲۲۳۱ دیگر اثر ندارد. این تصور خوبی است اما در عمل، کشورها چگونه عمل می‌کنند؟ آیا بعد از مکانیزم ماشه و پیش‌نویس قطعنامه کره جنوبی، تحریم‌های ایران متوقف شد؟ خیر. آیا کاهش پیدا کرد؟ خیر. آیا افزایش پیدا کرد؟ بله. آیا کشورهای منطقه که دوستی با ما دارند، در هماهنگی با کشورهایی که به فشار حداکثری اعتقاد دارند، هستند؟ بله. آیا جنگ بیشتر شد؟ بله. آیا ارزش پول ملی کاهش یافت؟ بله. این موارد نشان می‌دهد که ما در یک فاز تبلیغاتی صحبت می‌کنیم، اما در فاز عملیاتی، ایران با موانع و مشکلات فراوانی روبرو است.
دو کشور روسیه و چین بیشترین بهره را از تحریم‌ها می‌برند و این موضوع غیرقابل انکار است. همه می‌دانند که به خاطر تحریم‌ها، چینی‌ها می‌توانند ارزان‌ترین نفت و مواد نفتی مورد نیاز خود را تهیه کنند و در عوض، گران‌ترین کالاهای بی‌کیفیت را به قیمت بالا به ایران بفروشند. بنابراین، چین و روسیه از تحریم‌ها سود می‌برند. به دلیل نبود روابط حسنه میان ایران و سایر کشورهای دنیا، می‌تواند به راحتی با مبادله کالا به کالا، نیازهای خود را تأمین کند و کالاهایی که به درد ایران نمی‌خورند را به ما بدهد. درست است که روسیه و چین با بازگشت قطعنامه‌ها مخالفت کردند اما چرا اعلام مخالفت کردند؟ این نکته‌ای است که ایران باید متوجه شود. اعلام مخالفت کردند چون زیر ساطور بقیه کشورها، مجبور بودند. آنها یکی به نعل می‌زنند و یکی به میخ و به خاطر منافع خودشان است و آنها صرفاً به دنبال منافع خود هستند و نمی‌خواهند دستشان از این خان نعمت کوتاه شود. اگر واقعاً قصد کمک به ایران را داشتند، اجازه نمی‌دادند این شش قطعنامه تحریمی تصویب شود و در این راستا، نه وتو کردند و نه رأی ممتنع داشتند.
شما باید بدانید که هر جا صحبت از لغو تحریم باشد، یکی از کشورهایی که مانع ایجاد می‌کند، روسیه و دیگری چین است. این موضوع در جنگ ۱۲ روزه هم نشان داده شد و پدافند روسی نشان داد که چگونه عمل می‌کند. آن‌هایی که در حوزه روابط بین‌الملل مطالعه دارند، می‌دانند که چند مبنای کلیدی در روابط بین‌الملل وجود دارد.