علل افزایش نرخ دلار چیست؟

به گزارش صبحانه،این ارقام این نگرانی را ایجاد می‌کند که روند صعودی افزایش نرخ دلار ادامه‌دار باشد و پول ملی بیش‌از‌پیش ضعیف شود. برخی فعالان بازار می‌گویند همیشه بانک مرکزی در اوایل مهر که تقاضا در بازار افزایش می‌یافت و با نوسانات ارزی روبه‌رو بودیم، با برنامه‌های عملیاتی خود سعی در کنترل بازار و کاهش نرخ دلار می‌کرد؛ اما اکنون به کناری نشسته و بازار ارز را نظاره می‌کند.

آنها معتقدند که اگر بانک مرکزی جلوی عبور نرخ دلار از 29 هزار تومان را نگیرد و اقدامی عملی انجام ندهد، جو روانی ایجاد‌شده در پی عبور نرخ دلار از 30 هزار تومان، پیامد خوبی نخواهد داشت؛ بنابراین توصیه می‌کنند که بانک مرکزی ورود کرده و جلوی عبور نرخ ارز از 28 هزار تومان را بگیرد.

‌ علل افزایش نرخ دلار چیست؟

سهراب اشرفی، تحلیلگر بازار ارز با اشاره به علل افزایش نرخ دلار و عبور آن از 28 هزار تومان می‌گوید: بانک مرکزی در چند روز گذشته، با راه‌اندازی بازار متشکل ارزی و برداشتن سقف ارز نیمایی، تلاش کرد بازار را تا حدی کنترل کند؛ اما نتوانست موفق شود.

اشرفی با بیان اینکه ریزش بازار سرمایه و ورود نقدینگی و سرمایه‌های سرگردان به بازارهای موازی در افزایش نرخ دلار بی‌تأثیر نبود، می‌افزاید: یکی از علل افزایش تقاضا در بازار ارز به ریزش بازار سرمایه با‌زمی‌گردد؛ اما این تنها علت نیست. ادامه همه‌گیری ویروس کووید 19 و همچنین رایزنی با عراق و کره جنوبی برای بازگرداندن ارزهای بلوکه‌شده به کشور، بی‌تأثیر در بازار نبوده است.

این اخبار منجر شده تا انتظارات در بازار شکل بگیرد و قیمت‌ها افزایش یابد.‌او با اشاره به انتخابات آمریکا و ادعای بایدن درباره بازگرداندن برجام در صورت انتخاب، تصریح می‌کند: در اقتصاد ایران چندان تفاوتی نمی‌کند بایدن انتخاب شود یا ترامپ؛ اما همین انتخاب بایدن سبب می‌شود تا جو روانی موجود در بازار کمی بهبود یافته و وضعیت بهتر شود.

هشدار دلار به بانک مرکزی

این تحلیلگر بازار ارز با اشاره به راهکارهایی که می‌تواند بازار ارز را تا حدودی سروسامان دهد، تصریح می‌کند:‌ برای ارتقای ارزش پول ملی و کاهش قیمت دلار، باید به بهتر‌شدن وضعیت صادرات اندیشید. اکنون بعد از ماه‌ها، برخی از مرزها گشایش یافته و منجر به بهبود وضعیت صادرات شده و انتظار می‌رود این وضعیت با سرعت بیشتری بهبود یابد. از سویی مقدار زیادی از ارزهای ایران در کشورهای دیگر به‌ویژه کشورهای دوست بلوکه‌ شده است؛ بنابراین اگر گشایش اقتصادی حاصل شود و این ارزها وارد بازار ایران شوند، انتظار می‌رود با کاهش نرخ دلار روبه‌رو شویم.

‌ بازار، چشم‌انتظار پالس مثبت

اشرفی با اشاره به وعده دوشنبه و گشایش اقتصادی که پیش‌تر از سوی رئیس‌جمهور بیان شده بود، می‌گوید: نزدیک‌ترین تحلیل‌ها برای گشایش اقتصادی، پیوستن ایران به کارگروه ویژه مالی (FATF) بود. پیوستن ایران به FATF منجر می‌شود که بسیاری از مشکلات ارزی کشور نیز حل شود؛ بنابراین اگر ایران به سمت این کارگروه ویژه مالی، پالس‌های مثبتی ارسال کند، می‌توان امیدوار بود تا با بهبود وضعیت صادرات کشور و بازگشت ارزهای بلوکه‌شده، بازار ارز در داخل کشور نیز سر‌و‌سامان پیدا کند و احتمالا دلار به وضعیتی بازگردد که در سال گذشته داشت.

‌ پیوستن به FATF ضروری است

او ادامه می‌دهد: حتی اگر تحریم‌ها برداشته نشود و با انتخاب دوباره ترامپ، حتی با افزایش تحریم‌ها روبه‌رو باشیم، اگر به FATF بپیوندیم، باقی کشورهای جهان، مراوداتی که با ایران دارند با زمانی ‌که در FATF نیستیم، باز هم متفاوت خواهد بود. دست‌کم کشورهای دوست، منابع بلوکه‌شده ارزی کشور را آزاد می‌کنند؛ اما اکنون کشوری مانند چین، به ‌خاطر تحریم‌ها نیست که منابع ارزی ایران را آزاد نکرده؛ بلکه نپیوستن ایران به FATF منجر شد تا این منابع در این کشور باقی بماند. حال اگر ما به FATF بپیوندیم، می‌توانیم مراودات اقتصادی خود را به سوی کشورهای دوست ببریم و در نتیجه ثبات پولی را به کشور بازگردانیم.

‌ بانک مرکزی ورود کند

این تحلیلگر با اشاره به اینکه بازار روند افزایشی به خود گرفته است، می‌گوید: به نظر می‌رسد بانک مرکزی بازار ارز را به حال خود رها کرده است. در چنین شرایطی نمی‌توان دورنمای خوبی برای بازار ارز در نظر داشت. هر سال در محدوده اول مهر، آغاز نوسانات ارزی را شاهد بودیم.

به جز سال 1396 که 20 شهریور به دلیل مصوبه کاهش سود بانک، مردم منابع خود را از بانک‌ها خارج کرده و به بازار طلا و ارز آوردند که همین امر موجب شد زودتر نوسانات ارزی شروع شود. در این زمان‌ها، عمدتا بانک مرکزی ورود کرده و بازار را کنترل می‌کرد؛ اما اکنون شاهدیم که بانک مرکزی هیچ‌گونه اقدام عملی نکرده و حتی پالس مثبتی به سمت بازار روانه نمی‌کند.‌اشرفی می‌افزاید: در چنین شرایطی تا رسیدن نرخ دلار به 30 هزار تومان راهی نیست؛ درحالی‌‌که اگر دلار از 30 هزار تومان عبور کند، جو روانی منفی ایجاد خواهد کرد؛ بنابراین بانک مرکزی نباید اجازه دهد که نرخ دلار در بازار از 29 هزار تومان عبور کند.

به گفته او، اگر بانک مرکزی برنامه‌ عملیاتی داشته باشد و نه پست‌های اینستاگرامی رئیس‌کل بانک مرکزی، در همین شرایط هم می‌تواند بازار را کنترل کرده و نرخ ارز را کاهش دهد. دولت حتی می‌تواند از توانمندی‌های مردم هم استفاده کند. اکنون ارز و 500 تُن طلای خانگی وجود دارد که می‌تواند در این شرایط به کمک دولت آمده و سبب شود تا کشور از این مرحله عبور کند.

‌ رشد اندک بازار ارز نسبت به سایر دارایی‌ها

کامبیز افسری، کارشناس بازار ارز  با بیان اینکه دلار اکنون در مرز التهاب قرار ندارد، می‌گوید: قیمت ارز در بازار نسبت به سایر قیمت‌ها در دیگر بازارها، بسیار عقب‌تر است. از سال 1396 که تغییر و تحولات اقتصادی آغاز شد و اوایل سال 1397 که رئیس‌جمهور آمریکا از برجام خارج شد، بازارهای دارایی مانند بازار مسکن، طلا، خودرو و بورس بسیار بیشتر از بازار ارز رشد کرد.

‌افسری در ادامه می‌گوید:‌ در‌حال‌حاضر به دلیل آنکه فروش نفت و درآمد ارزی حاصل از آن، کاهش چشمگیری داشته و به بازار ارز تزریق نمی‌شود، با کمبود ارز در بازار مواجهیم که در چنین شرایطی، عرضه ارز بسیار متأثر شده و طبیعتا در شرایط کمبود عرضه، فقط ارز موجود در بازار بین خریداران دست به دست می‌شود و طبیعی است که با افزایش قیمت مواجه باشیم.

‌این فعال بازار ارز با اشاره به تغییر و تحولات سیاسی، ادامه می‌دهد: گاهی براساس نوسانات یا تغییر جهت‌های سیاسی، خریدار بیشتر می‌شود و گاهی گشایش اقتصادی، منجر به عرضه ارز بیشتر و کنترل بازار می‌شود.‌افسری با نظاره بازار، پیش‌بینی می‌کند: هرچه پیش‌تر می‌رویم، انتظار می‌رود عرضه ارز کمتر و تقاضا برای آن افزایش یابد. با‌این‌حال نگاه بازار به آبان و انتخابات آمریکا نیز هست.

او در ادامه به ترکیب مشکلات اقتصادی و سیاسی پرداخته و می‌افزاید: اتفاقاتی که برای کشور رخ داده، سبب شده تا معایب اقتصادی بیشتر خود را نشان دهد. در نتیجه در شرایطی که ساختارها در کشور شفاف نیست، آسیب‌پذیری اقتصاد کشور نمایان شده است. ممکن است تا حدودی خوش‌بینی اقتصادی به سبب تحولات سیاسی ایجاد شود و در پی گشایش اقتصادی حاصل از آن، قیمت‌ها تا حدودی کاهش یابد؛ اما از‌آنجا‌که سیستم اقتصادی ایران روی ریتم درستی قرار ندارد، بعید نیست که دوباره روند اشتباه اقتصادی ادامه یابد و در نتیجه کسی به دنبال اصلاح ساختاری و رفع مشکلات نمی‌رود.

به گفته او، اگر دولتمردان برنامه‌ریزی اقتصادی کشور را قوی‌تر و شفافیت مالی ایجاد کنند و فسادزدایی از اقتصاد صورت گیرد، آن‌گاه بسیار بهتر می‌توان اقتصاد کشور را مدیریت کرد./روزنامه شرق