روزنامه تجارت- اشكان خسروپور؛ نمايشگاه بين‌المللي كتاب تهران يا آنطور كه منتقدانش مي‌گويند، فروشگاه بزرگ كتاب تهران براي بيست و هشتمين بار از روز گذشته، آغاز به كار كرد. بزرگترين تفاوت اين نمايشگاه از نظر اهالي اصناف، تغيير رويكرد مديريتي مسئولان است و اين‌كه گرداندن بخش قابل‌توجهي از نمايشگاه بين‌المللي كتاب تهران را اين‌بار به خود ناشران سپرده‌اند. البته هنوز هم مشكلاتي در حوزه نشر باقي است كه، شايد نتوان با برگزاري يك نمايشگاه چند روزه آنها را التيام بخشيد. چالش‌هايي مثل بالا رفتن قيمت كتاب و كم شدن تيراژها تا حد 500 نسخه يا ساز و كار اشتباه نمايشگاه كتاب كه آن را به يك كتابفروشي بزرگ تبديل كرده، هنوز هم پابرجا هستند.
محمود آموزگار، مدیر انتشارات آمه و رییس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران بعضي از اين تغييرات شادمان است. او مي‌گويد، در سال گذشته مشكلاتي بوده كه حل شده‌اند، بقيه هم اگر كمك بيايد، حل مي‌شوند. سخنگوي بيست و هشتمين نمايشگاه كتاب تهران، كم شدن تيراژ يا افزايش قيمت را هم مشكل نمي‌داند و از استقبال خارجي‌ها از نمايشگاه كتاب خرسند به نظر مي‌رسد.
نمايشگاه كتاب امسال شاهد تغييرات جدي بود تا جايي كه، بخش عمده كارهاي مربوط به نمايشگاه، به اتحاديه‌هاي صنفي واگذار شد. اين كار را چطور ارزيابي مي‌كنيد؟
سپردن بخش بزرگي از اداره نمايشگاه كتاب به اصناف، يكي از مهمترين تغييراتي است كه در نمايشگاه بيست و هشتم انجام شده است. اين‌كار كه با حمايت جدي معاونت فرهنگي وزارت ارشاد شكل گرفته، يك رويداد بزرگ فرهنگي است كه در طول هشت سال گذشته هيچ سابقه‌اي نداشته است. در واقع امسال با چنين اتفاقا مهمي، خود اتحاديه برنامه‌هايي دارد كه آنها را اجرا خواهد كرد.
چه ايرادهايي در دوره‌هاي قبلي نمايشگاه وجود داشته كه با اين رويكرد جديد، برطرف خواهد شد؟
اصلا نبايد انتظار داشته باشيم كه همه‌چيز با برگزاري يك نمايشگاه و در عرض چند روز سر و سامان بگيرد. نمايشگاه كتاب مظلوم است. هدف از برگزاري نمايشگاه اين است كه بتوانند آخرين كتاب‌هايشان را به ديگران ارايه بدهند. مردم با نويسندگان مطرح يا محبوب خودشان آشنا شوند. نشست‌هايي براي بررسي مشكلات حوزه چاپ و نشر برگزار شود و مسايلي از اين قبيل. ولي آن‌چه ديده مي‌شود، غير از اينهاست.در واقع نمايشگاه بايد ديالوگي بين ناشر و ديگران ايجاد كند. اما اين اتفاق نمي‌افتد. بايد نشست‌هايي برگزار شود تا چالش‌هاي حوزه نشر بررسي شده و برايش راه‌كار پيدا شود. از اين اتفاق هم خبري نيست. به جاي آن، نمايشگاه به محلي براي فروش كتاب تبديل شده است كه اشتباه است اما يك‌شبه هم نمي‌توان آن را درست كرد.
با اين حساب، از نگاه شما، برگزاري نمايشگاه كتاب، كار كتابفروشي‌ها را با مشكل مواجه مي‌كند.
برگزاري نمايشگاه در ذات خودش يك مشكل جدي ايجاد مي‌كند. با فروش كتاب از طرف ناشران، حرفه‌اي به نام كتابفروشي از چرخه حذف مي‌شود. فروش كتابفروشي‌هاي سطح شهر كم مي‌شود و همه براي تخفيف به نمايشگاه هجوم مي‌برند. در واقع شايد مشكلات نشر آنطور كه بايد بررسي نشود يا نمايشگاه آن بازده لازم را نداشته باشد.
راه‌حل چيست؟
مشكل اينجاست كه كتاب از راه متعارف توزيع نمي‌شود. وقتي كتابفروشي در طول سال، امكان ارايه كتاب را آنطور كه بايد، در اختيار ندارد، چنين مشكلي هم پيش مي‌ايد. بعضي از شهرهاي ما اصلا يك كتابفروشي هم ندارند. وقتي چنين وضعي باشد، كتابفروش از اين نمايشگاه براي كسب درآمد استفاده خواهد كرد. راه‌حل مشكل اين است كه كتابفروشي و ناشر به موازات همديگر پيش بروند. تعداد كتابفروشي‌هاي سطح شهر، در طول سال بالا برود. به كتاب، به عنوان يك كالاي ضروري نگاه شده و با ياري رساندن به ناشران در طول سال، كاري كنيم كه نمايشگاه هم همان روند درست خودش را پيش بگيرد. هرچقدر بيشتر دست روي دست بگذاريم، كارمان سخت‌تر مي‌شود.
براي رونق دادن به بخش بين‌المللي كتاب، چه فكري شده است؟
بخش بين المللي به خاطر مسايل و مشكلات زيادي كه وجود داشت، به حاشيه رفته بود. از آنجايي كه اين نمايشگاه در واقع براساس نامش، يك نمايشگاه بين المللي‌ست، كوشش شده كارهايي انجام شود تا اين بخش هم رونق بگيرد و اتفاقات نامطوب 32 سال گذشته را بپوشاند. مديران مطرح انتشارات جهان شخصا نسبت به حضور در نمايشگاه كتاب امسال ابراز علاقه كرده و گفته‌اند كه در روزهاي برگزاري نمايشگاه، بازديد خواهند داشت. از طرف مسئولان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي هم كوشش شد، كارهايي بشود. اين‌طور به نظر مي‌رسد كه تغييراتي در حال رخ دادن است.
به غير از بحث نمايشگاه، صنف كتابفروشان با چه مشكلي روبه‌رو هستند؟ چه مشكلي در سال قبل وجود داشته كه امسال ديگر نيست؟
يكي از مهمترين مسايلي كه در سال 1393 خورشيدي حل شد، امضاي دستورالعملي بود كه بر مبناي آن، كتابفروشي بعد از مدتها از ماليات معاف شد. تا پيش از آن، معافيت كتابفروشي‌ها به هيچ‌وجه توسط سازمان امور مالياتي كشور پذيرفته نمي‌شد اما در سال گذشته از ماليات معاف شديم. واقعيت هم همين است كه نبايد كتابفروشي را به چشم يك شغل تجاري نگاه كرد. هزينه‌هاي اين صنف با ديگر مشاغل مشابه است ولي درآمدشان اصلا قابل مقايسه نيست. به همين دليل نياز به حمايت دارد.
با وجود بالا رفتن هزينه‌ها، قيمت كتاب هم بالاتر رفت. اين موضوع، مشكلات كتابفروشان را حل نكرد؟
حتي اگر قيمت كتاب بالا رفته باشد، به هيچ وجه به كالاهاي ديگر ارتباطي ندارد چون در جامعه ما كتاب، يك وسيله ضروري تشخيص داده نشده است. به همين دليل است كه ناشران مجبور مي‌شوند، هزينه‌ها را آنقدر بالا ببرند كه از پس هزينه‌هاي توليد كتاب بربيايند در ضمن امكان فروش را هم داشته باشند.
درباره ضروري نبودن كتاب از نگاه ايراني‌ها گفتيد. چندي پيش، خبرهايي هم درباره رسيدن تيراژ برخي كتاب‌ها به 200 يا 500 نسخه منتشر شد. آيا چنين آماري درست است؟
بله. چنين تيراژهايي به وجود آمده ولي به آن معني نيست كه كتاب‌خوان‌هاي ما كم شده‌اند. به نظر من، اين اتفاق اصلا سياست بدي نيست و به استفاده هوشمندانه از تكنولوژي‌هاي جديد چاپ و پايين آوردن هزينه تمام شده، برمي‌گردد. كسي كه تيراژ را پايين مي‌آورد، نبايد هزينه انباري بدهد. خواب سرمايه‌اش هم نسبت به بقيه اوقات كمتر است. براي همين چنين كاري بد نيست. بعضي‌ها اين مورد را علامت پايين رفتن سرانه مطالعه مي‌دانند اما اين‌طور نيست. موضوع اين است كه عده‌اي، به خاطر اين‌كه هزينه انبارداري ندهند و بتوانند ساده‌تر موضوع‌هاي مالي را مديريت كنند،به اين شيوه عمل مي‌كنند.
پس اين كاهش تيراژ ربطي به كم شدن خواننده‌هاي كتاب ندارد؟
اين‌كه بگويند،چون تيراژ كم شده پس استقبال پايين است. چنين چيزي نيست. اتفاقا بايد به چنين كاري، به عنوان يك فرصت نگاه كنيم كه برخي ناشران از آن سود مي‌برند. با پايين آمدن تيراژ، مي‌شود در مواد مصرفي صرفه‌جويي كرد. پول انبار نداد و در ضمن سرمايه‌تان براي مدت كمتري معطل مي‌ماند. كتاب را هم مي‌شود چند باره چاپ كرد. اين تدبير قابل تاملي است و به نظر شخص من فكر خوبي است.
محمود آموزگار، مدیر انتشارات آمه و رییس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران بعضي از اين تغييرات شادمان است. او مي‌گويد، در سال گذشته مشكلاتي بوده كه حل شده‌اند، بقيه هم اگر كمك بيايد، حل مي‌شوند. سخنگوي بيست و هشتمين نمايشگاه كتاب تهران، كم شدن تيراژ يا افزايش قيمت را هم مشكل نمي‌داند و از استقبال خارجي‌ها از نمايشگاه كتاب خرسند به نظر مي‌رسد.
نمايشگاه كتاب امسال شاهد تغييرات جدي بود تا جايي كه، بخش عمده كارهاي مربوط به نمايشگاه، به اتحاديه‌هاي صنفي واگذار شد. اين كار را چطور ارزيابي مي‌كنيد؟
سپردن بخش بزرگي از اداره نمايشگاه كتاب به اصناف، يكي از مهمترين تغييراتي است كه در نمايشگاه بيست و هشتم انجام شده است. اين‌كار كه با حمايت جدي معاونت فرهنگي وزارت ارشاد شكل گرفته، يك رويداد بزرگ فرهنگي است كه در طول هشت سال گذشته هيچ سابقه‌اي نداشته است. در واقع امسال با چنين اتفاقا مهمي، خود اتحاديه برنامه‌هايي دارد كه آنها را اجرا خواهد كرد.
چه ايرادهايي در دوره‌هاي قبلي نمايشگاه وجود داشته كه با اين رويكرد جديد، برطرف خواهد شد؟
اصلا نبايد انتظار داشته باشيم كه همه‌چيز با برگزاري يك نمايشگاه و در عرض چند روز سر و سامان بگيرد. نمايشگاه كتاب مظلوم است. هدف از برگزاري نمايشگاه اين است كه بتوانند آخرين كتاب‌هايشان را به ديگران ارايه بدهند. مردم با نويسندگان مطرح يا محبوب خودشان آشنا شوند. نشست‌هايي براي بررسي مشكلات حوزه چاپ و نشر برگزار شود و مسايلي از اين قبيل. ولي آن‌چه ديده مي‌شود، غير از اينهاست.در واقع نمايشگاه بايد ديالوگي بين ناشر و ديگران ايجاد كند. اما اين اتفاق نمي‌افتد. بايد نشست‌هايي برگزار شود تا چالش‌هاي حوزه نشر بررسي شده و برايش راه‌كار پيدا شود. از اين اتفاق هم خبري نيست. به جاي آن، نمايشگاه به محلي براي فروش كتاب تبديل شده است كه اشتباه است اما يك‌شبه هم نمي‌توان آن را درست كرد.
با اين حساب، از نگاه شما، برگزاري نمايشگاه كتاب، كار كتابفروشي‌ها را با مشكل مواجه مي‌كند.
برگزاري نمايشگاه در ذات خودش يك مشكل جدي ايجاد مي‌كند. با فروش كتاب از طرف ناشران، حرفه‌اي به نام كتابفروشي از چرخه حذف مي‌شود. فروش كتابفروشي‌هاي سطح شهر كم مي‌شود و همه براي تخفيف به نمايشگاه هجوم مي‌برند. در واقع شايد مشكلات نشر آنطور كه بايد بررسي نشود يا نمايشگاه آن بازده لازم را نداشته باشد.
راه‌حل چيست؟
مشكل اينجاست كه كتاب از راه متعارف توزيع نمي‌شود. وقتي كتابفروشي در طول سال، امكان ارايه كتاب را آنطور كه بايد، در اختيار ندارد، چنين مشكلي هم پيش مي‌ايد. بعضي از شهرهاي ما اصلا يك كتابفروشي هم ندارند. وقتي چنين وضعي باشد، كتابفروش از اين نمايشگاه براي كسب درآمد استفاده خواهد كرد. راه‌حل مشكل اين است كه كتابفروشي و ناشر به موازات همديگر پيش بروند. تعداد كتابفروشي‌هاي سطح شهر، در طول سال بالا برود. به كتاب، به عنوان يك كالاي ضروري نگاه شده و با ياري رساندن به ناشران در طول سال، كاري كنيم كه نمايشگاه هم همان روند درست خودش را پيش بگيرد. هرچقدر بيشتر دست روي دست بگذاريم، كارمان سخت‌تر مي‌شود.
براي رونق دادن به بخش بين‌المللي كتاب، چه فكري شده است؟
بخش بين المللي به خاطر مسايل و مشكلات زيادي كه وجود داشت، به حاشيه رفته بود. از آنجايي كه اين نمايشگاه در واقع براساس نامش، يك نمايشگاه بين المللي‌ست، كوشش شده كارهايي انجام شود تا اين بخش هم رونق بگيرد و اتفاقات نامطوب 32 سال گذشته را بپوشاند. مديران مطرح انتشارات جهان شخصا نسبت به حضور در نمايشگاه كتاب امسال ابراز علاقه كرده و گفته‌اند كه در روزهاي برگزاري نمايشگاه، بازديد خواهند داشت. از طرف مسئولان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي هم كوشش شد، كارهايي بشود. اين‌طور به نظر مي‌رسد كه تغييراتي در حال رخ دادن است.
به غير از بحث نمايشگاه، صنف كتابفروشان با چه مشكلي روبه‌رو هستند؟ چه مشكلي در سال قبل وجود داشته كه امسال ديگر نيست؟
يكي از مهمترين مسايلي كه در سال 1393 خورشيدي حل شد، امضاي دستورالعملي بود كه بر مبناي آن، كتابفروشي بعد از مدتها از ماليات معاف شد. تا پيش از آن، معافيت كتابفروشي‌ها به هيچ‌وجه توسط سازمان امور مالياتي كشور پذيرفته نمي‌شد اما در سال گذشته از ماليات معاف شديم. واقعيت هم همين است كه نبايد كتابفروشي را به چشم يك شغل تجاري نگاه كرد. هزينه‌هاي اين صنف با ديگر مشاغل مشابه است ولي درآمدشان اصلا قابل مقايسه نيست. به همين دليل نياز به حمايت دارد.
با وجود بالا رفتن هزينه‌ها، قيمت كتاب هم بالاتر رفت. اين موضوع، مشكلات كتابفروشان را حل نكرد؟
حتي اگر قيمت كتاب بالا رفته باشد، به هيچ وجه به كالاهاي ديگر ارتباطي ندارد چون در جامعه ما كتاب، يك وسيله ضروري تشخيص داده نشده است. به همين دليل است كه ناشران مجبور مي‌شوند، هزينه‌ها را آنقدر بالا ببرند كه از پس هزينه‌هاي توليد كتاب بربيايند در ضمن امكان فروش را هم داشته باشند.
درباره ضروري نبودن كتاب از نگاه ايراني‌ها گفتيد. چندي پيش، خبرهايي هم درباره رسيدن تيراژ برخي كتاب‌ها به 200 يا 500 نسخه منتشر شد. آيا چنين آماري درست است؟
بله. چنين تيراژهايي به وجود آمده ولي به آن معني نيست كه كتاب‌خوان‌هاي ما كم شده‌اند. به نظر من، اين اتفاق اصلا سياست بدي نيست و به استفاده هوشمندانه از تكنولوژي‌هاي جديد چاپ و پايين آوردن هزينه تمام شده، برمي‌گردد. كسي كه تيراژ را پايين مي‌آورد، نبايد هزينه انباري بدهد. خواب سرمايه‌اش هم نسبت به بقيه اوقات كمتر است. براي همين چنين كاري بد نيست. بعضي‌ها اين مورد را علامت پايين رفتن سرانه مطالعه مي‌دانند اما اين‌طور نيست. موضوع اين است كه عده‌اي، به خاطر اين‌كه هزينه انبارداري ندهند و بتوانند ساده‌تر موضوع‌هاي مالي را مديريت كنند،به اين شيوه عمل مي‌كنند.
پس اين كاهش تيراژ ربطي به كم شدن خواننده‌هاي كتاب ندارد؟
اين‌كه بگويند،چون تيراژ كم شده پس استقبال پايين است. چنين چيزي نيست. اتفاقا بايد به چنين كاري، به عنوان يك فرصت نگاه كنيم كه برخي ناشران از آن سود مي‌برند. با پايين آمدن تيراژ، مي‌شود در مواد مصرفي صرفه‌جويي كرد. پول انبار نداد و در ضمن سرمايه‌تان براي مدت كمتري معطل مي‌ماند. كتاب را هم مي‌شود چند باره چاپ كرد. اين تدبير قابل تاملي است و به نظر شخص من فكر خوبي است.
آخرین اخبار