رییس سازمان چای که روزهای خوبی برای برداشت و تولید چای در سال جاری پیش‌بینی کرده است، می‌گوید چای خارجی که نیمی از آن به ارزش حدود 200 میلیون دلار به کشور قاچاق می‌شود عمدتا رنگ و اسانس است که مردم ایران آن را با رغبت می‌خرند اما چای ایرانی جزو با کیفیت‌ترین چای موجود در جهان است که با قیمت‌های بالایی به کشورهای اروپایی صادر می‌شود.
به گزارش تجارت آنلاين به نقل از ایسنا، به گفته وی چای سفید ایرانی که همان برگ‌های باز نشده برگ سبز چای است به قیمت کیلویی حدود یک میلیون تومان به کشورهای آسیایی مانند کشورهای عربی صادر می‌شود. البته قیمت و کیفیت چای سفید در بازار داخلی کمتر است.
محمدولی روزبهان که از بخش‌های مختلف خبرگزاری دانشجویان ایران بازدید کرد، درباره وضعیت تولید چای و حال و روز چایکاران نیز اظهار نظر‌های متفاوتی را مطرح کرد.
وی که حدود 217 روز است به عنوان مشاور وزیرجهاد کشاورزی و رییس سازمان چای کشور منصوب شده و پیش از این نیز در سمت‌های مدیرکل سازمان تحقیقات چای فعالیت می‌کرده، معتقد است: روزگاری چای یکی از پردرآمدترین محصولاتی بود که چایکاران با آن زندگی‌شان را تامین می‌کردند اما طی سال‌های گذشته وضعیت به گونه ای شد که بسیاری از باغات چای به باغ‌های مرکبات یا ویلا تبدیل شد و بسیاری دیگر نیز همانطور به حال خود رها شدند.
رییس سازمان چای که ارزش سالانه تولید، واردات و مصرف چای در کشور را حدود 600 میلیون دلار ارزیابی می‌کند، می‌گوید در گذشته‌های نه چندان دور هر کیلوگرم چای ارزشی معادل یک کیلو گرم برنج داشت و چایکاران با پنج کیلوگرم چای می‌توانستند دستمزد کارگران خود را در فصل برداشت بدهند اما در حال حاضر هر کیلوگرم برنج حدود 7500 تومان قیمت دارد در حالی که ارزش یک کیلوگرم برگ سبز چای 1300 تومان است و از سوی دیگر یک کارگر 50 هزار تومان در روز دستمزد می گیرد اما پنج کیلوگرم برگ سبز چای حدود 7000 تومان می شود؛ بنابراین چایکار باید حدود 35 کیلوگرم برگ سبز را به جای حقوق یک روز یک کارگر بدهد!
البته روزبهان معتقد است طی دوسال گذشته دولت با افزایش مناسب نرخ خرید تضمینی چای و اعلام و پرداخت به موقع آن، اعطای تسهیلات به زراعی پس از 10 سال و تشکیل صندوق چای و عضویت بدون نیاز به پرداخت پول 25 هزار و 500 چایکار در این صندوق توانسته امید را به چایکاران بازگرداند و امسال اگر شرایط اقلیمی برخلاف سال گذشته مساعد باشد می‌توان به تولید حدود 100 هزار تنی برگ سبز چای و 22 هزار و 500 تنی چای خشک در کشور امیدوار بود.
مشروح گفت‌وگوی روزبهان را در ادامه می‌خوانید:
- وضعیت برداشت و تولید چای را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
در سال های 1377 تا 1381 بیشترین میزان تولید چای را در کشور تجربه کردیم، چراکه حدود 320 هزار تن تولید برگ سبز چای داشتیم و 76 هزار تن چای خشک در کشور تولید می‌شد اما اکنون به تولید 65 هزار تن برگ سبز و 14 هزار و 500 تن چای خشک رسیدیم که البته اگر این آمارها دقیق باشد!
نیاز کشور به چای خشک 110 هزار تن است که حدود 14 هزار تن آن ( معادل 13 درصد) در داخل تولید می شود. این در حالی است که در سال‌ها گذشته 65 درصد نیاز مصرفی کشور را در داخل تولید می کردیم که البته تنها حدود 50 هزار تن تولید داخل در بازار داخلی مصرف می شد.
هم اکنون 20 هزار هکتار از باغات چای فعال هستند و بیشترین میزان تولید و برداشت این محصول به رودسر، لاهیجان و لنگرود اختصاص دارد. همچنین بیشترین باغ چای کشور در رودسر است.
حدود 50 هزار خانوار چایکار در کشور فعالیت می کنند و حدود 156 کارخانه فعال فرآوری چای داریم که تا کنون حدود 80 کارخانه برای خرید تضمینی چای قرارداد امضاء کرده اند.
اما وضعیت تولید به گونه‌ای است که پیش بینی می‌شود در صورت مساعد بودن شرایط اقلیمی کشور و بارش مناسب نزولات آسمانی به ویژه در تابستان، امیدواریم بتوانیم 100 هزار تن برگ سبز چای از باغات کشور برداشت شود که حدود 22 هزار و 500 تن چای خشک از آن تولید می شود. در این صورت ضریب تبدیل برگ سبز چای به چای خشک حدود 22.5 درصد است؛ یعنی از هر 4.4 کیلوگرم برگ سبز حدود یک کیلوگرم چای خشک تولید می شود.
یکی دیگر از اتفاقات خوبی که امسال افتاده این است که حدود 2000 هزار هکتار به سطح زیر کشت چای کشور اضافه شد که اگر حدود پنج تا شش تن در هر هکتار را به تولید کشور اضافه کنیم متوجه می شویم تولید چای چه ارزشی برای اقتصاد ملی دارد. یکی دیگر از تاثیرات آن این است که هر هکتار باغ چای یک سوم نفر اشتغال مستقیم دارد که به ازای این 2000 هکتار باغات احیاء شده می توان گفت امسال حدود 670 نفر در این 2000 هکتار اشتغال مستقیم با درآمدی معادل روزی 50 هزار تومان ایجاد شده است.
- تبلیغ چای خارجی با برندهای مختلف در رسانه ملی و معابر همواره رو به افزایش است، در این زمینه برای حمایت از تولیدکنندگان چه برنامه‌ای دارید؟
حدود 85 درصد چای موجود در بازار کشور خارجی بوده و طبیعی است که شرکت‌های مختلف آن را وارد کنند و برای معرفی محصول خود آن را تبلیغ کنند. نمی‌شود آن‌ها را به عنوان حمایت از تولید داخلی از تبلیغات منع کرد اما تبلیغات در رسانه ملی مسئله دیگری است، چرا که تبلیغات در رسانه ملی مقبولیت را بیشتر می کند و یک جنبه قانونی به محصول خاص می دهد.
با توجه به قوانینی که در سال‌های قبل هم وجود داشت تبلیغ محصول 100 درصد خارجی که در داخل کشور تولیدش را داشته باشیم ممنوع است و بر این اساس درخواستی از رییس صدا و سیما داشتیم تا تبلیغ چای 100 درصد خارجی را ممنوع کنند که البته این مکاتبات آثارش را گذاشته و تبلیغات بسیار محدود شده است.
وضعیت کنونی بازار چای در ایران به گونه‌ای است که حجم عملکرد کارخانه‌های چایسازی قابل قیاس با چای‌های خارجی نیست، چرا که تولید داخلی نهایتا 15 درصد از سهم بازار کشور را دارد و به همین نسبت هم در درآمدها اثرگذار است؛ به عنوان مثال قیمت چای خارجی کیلویی 30 تا 40 هزار تومان و قیمت چای ایرانی بین کیلویی 7000 تا نهایتا حدود 18 هزار تومان است.
یکی از اقداماتی که سازمان چای در راستای حمایت از تولید داخلی انجام داده این است که با تشکیل صندوق، وام‌های کم بهره‌ای را در اختیار شرکت‌های تولیدکننده داخلی قرار می‌دهیم و بودجه‌ای را هم در زمینه نمایشگاه‌ها، عرضه مستقیم محصولات و تبلیغات برای آن‌ها اختصاص می‌دهیم تا قدرت رقابت بیشتری در بازار داشته باشند.
- میزان واردات غیر رسمی و قاچاق چای در سال چقدر است و سازمان چای برای برخورد با آن چه اقداماتی انجام داده است؟
از 85 درصد واردات چای حدود نصف آن قاچاق و واردات چمدانی است؛ یعنی حدود 45 هزار تن آن واردات رسمی و مابقی آن غیر رسمی است. البته چای در بسته‌های پنج کیلوگرمی وارد می‌شود و در کارخانه‌های بسته‌بندی آماده عرضه به بازار می‌شود.
سازمان استاندارد تنها بر واردات رسمی و قانون نظارت می‌کند اما بسیاری از چای‌های بی کیفیت، قاچاق است یا اینکه به صورت سالم به داخل وارد می‌شود و پس از آن اسانس و افزودنی‌های دیگر به آن اضافه می‌شود که تقریبا نظارتی بر آن‌ها وجود ندارد. البته سازمان چای همواره با دستگاه‌های نظارتی مانند ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز در کشف، ضبط و امحاء محموله‌های قاچاق همکاری داریم.
آغاز سخت‌گیری‌های شدید برای چای‌های سنواتی
- سرنوشت چای سنواتی به کجا رسید؟
در دهه اخیر به ویژه زمانی که سازمان چای منحل شد بخش زیادی از چای کارخانه‌های داخلی روی دستشان ماند که البته به تدریج صادر شد و بخش دیگری به شکل دیگر به بازار عرضه شد. اما طی ماه‌های اخیر جلوی عرضه آن را در بازار گرفتیم، چرا که برخی از آن‌ها به صورت گسترده عرضه شد و در این زمینه ابتدا هدف‌مان این بود که از عرضه چای که در انبارهای رسمی و شناسنامه‌دار بود، جلوگیری کنیم. چرا که این محصول سنواتی تنها به دو شکل باید عرضه شوند؛ صادر شوند یا اینکه به کمپوست تبدیل شوند.
بر این اساس مقرر شد چای سنواتی تحت الحفظ از کشور خارج شود و به جز این هدف اجازه بارگیری ندارند. البته قسمت اعظم آن از کشور خارج شده و در حال حاضر با ذخایر سازمان تعاون روستایی حدود 40 هزار تن آن باقی مانده است.
- میزان برداشت برگ سبز چای در هر هکتار چقدر است؟
با توجه به شرایط بوته های چای در کشور، میانگین برداشت در ایران بیشتر از نرم جهانی است گرچه ممکن است در کشوری مانند ترکیه وضعیتی بدتر از ایران داشته باشد. اما کشورهایی که چای کیفی خوبی تولید می کند میزان برداشت کمتری نسبت به ایران دارند، چرا که هر چه از غنچه یعنی همان چای سفید به سمت برگ های بازتر و بزرگ تر بیایید کیفیت نیز کاهش می یابد برگ های بالایی بوته های چای هر چه بالاتر نیز می رود کیفیت بالاتری نیز دارد.
در گذشته یک کیلوگرم چای قیمتی معادل یک کیلوگرم برنج مرغوب شمال داشت اما در حال حاضر اینگونه نیست، چرا که هر کیلوگرم برنج حدود 7500 تومان قیمت دارد در حالی که ارزش یک کیلوگرم برگ سبز 1300 تومان است؛ یعنی هر پنج کیلوگرم برگ سبز حقوق یک کارگر می شد اما الان یک کارگر 50 هزار تومان می گیرد و پنج کیلوگرم برگ سبز حدود 7000 تومان می شود.
بنابراین باید حدود 35 کیلوگرم برگ سبزرا به عنوان حقوق یک روز یک کارگر را در نظر گرفت. این در حالی است که روزی چای یکی از پردرآمدترین محصولات کشاورزی کشور به شمار می رفت.
در حال حاضر از 20 هزار هکتار باغات چای فقط حدود 500 هکتار( 2.5 درصد) مجهز به سیستم آبیاری تحت فشار است. در حالی که 10 سال پیش، بیش از 5000 هکتار آبیاری تحت فشار در باغات چای داشتیم اما همه این تجهیزات از بین رفته است. چایکاران باغ های خود را فروختند یا اینکه چند قطعه زمین با هم بودند، یک قطعه آن جدا شده و کسی هم توجهی نکرده است.
اما با توجه به اینکه 85 درصد هزینه سیستم آبیاری تحت فشار را دولت پرداخت می کند اگر این سیستم را اجرا کنیم می توانیم محصول را تا دو نیم برابر افزایش دهیم، یعنی می توانیم به رکوردهای 18 یا 20 تن در هکتار نزدیک شویم و حتی اگر آبیاری تحت فشار را در سطح 2000 هکتار از باغات اجرا کنیم می توانیم حتی با در نظر گرفتن تولید هفت تنی در هر هکتار حدود 14 هزار تن به تولید حدود 64 هزار تنی برگ سبز در سال گذشته اضافه کنیم.
ارزش 600 میلیون دلاری چای مصرفی در ایران
چای را در دو زمینه می توان مد نظر قرار داد یکی در اقتصاد استان و منطقه و دوم در اقتصاد کشور. در اقتصاد استان های گیلان و مازندران چای یک رکن اصلی اشتغال و درآمد و ایجاد ثروت است، چرا که در سال هایی که چای پر رونق است بازار گیلان و مازندران نیز رونق بیشتری دارد و به عنوان مثال این هشت میلیارد و 600 میلیون تومانی که تا کنون وام به زراعی دادیم و پیش بینی می کنیم تا حدود 15 میلیارد تومان هم برسد تاثیر روانی روی مردم گذاشته است، چرا که چایکاران بیش از 10 سال است که وامی به عنوان وام به زراعی دریافت نکرده‌اند و هیمن سبب شده تا رونق به باغات نیز بازگردد.
این روند از حالت نزولی به حالت تعادل رسیده است و برای سال جاری برای اولین بار حدود 2000 هکتار باغ رها شده سال های قبل را داریم که دوباره هرس شده، احیاء شده و اعلام کردیم که به این باغ ها هم وام می‌دهیم آن ها نیز که طی چند سال پیش تا کنون از گردونه تولید خارج شده بودند دوباره به ادامه تولید امیدوار شده‌اند.
و دومین تاثیر چای در اقتصاد کشور است که علی رغم ناچیز بودن آن نسبت به دیگر محصولات در سبد مصرفی خانوار اهمیت بسزایی دارد؛ به عنوان مثال هر فرد در طول روز حدود 40 تومان چای می خورد که برای یک خانواده چهار نفره در روز به حدود 170 تا 200 تومان می رسد (با احتساب قیمتی بین چای ایرانی و خارجی)، در حالی که یک نان بربری 600 تومان است اما شاید برخی از محصولات غذایی میوه ها در کشور نباشند هیچ اتفاقی نیافتد اما چای یکی از پایه های تغذیه، پذیرایی و عده های غذایی است و نمی تواند نباشد. از سوی دیگر همین چای در کشور 600 میلیون دلار ارزش اقتصادی دارد که البته مجموع تولید و واردات این محصول می شود، چرا که در کشور 110 هزار تن چای در کشور نیاز داریم که متوسط کیلویی حدود پنج تا شش دلار به رقمی حدود 600 میلیون دلار می رسیم. که حدود 120 میلیارد تومان آن ارزش تولید داخل بوده و مابقی نیز به واردات برمی گردد.
- صادرات چای خشک ایرانی چقدر و به کدام کشورهاست؟
صادرات چای بسیار محدود است که به حدود دو تا 3000 تن در سال می رسد و عمده مقصد چای صادراتی ایرانی به کشورهای اروپایی و حاشیه خلیج فارس است که البته در موارد بسیار معدودی نیز چای ایرانی که به همسایگان ایران صادر می شود مجددا به عنوان چای وارداتی به ایران بازمی گردد.
چای صادراتی عمدتا با گونی و کیسه می رود اما برخی از چای های صادراتی ارگانیک بوده و با برند خاص خود صادر می شود از آنجا که در باغ‌های چای ایران حتی از یک گرم سم هم برای تولید این محصول استفاده نمی شود بخشی از محصول ایرانی صادر می‌شود.
چای ایرانی از قیمت‌های کیلویی کمتر از یک دلار تا کیلویی یک میلیون تومان صادر می شود که گران‌ترین قیمت این محصول صادراتی چای سفید یا همان برگ باز نشده چای است که با قیمت کیلویی حدود یک میلیون تومان به کشورهای آسیایی مانند کشورهای عربی صادر می‌شود. البته قیمت چای سفید در بازار داخلی با قیمت کمتر و البته کیفیت متفاوت تر عرضه می شود.
- چه اقداماتی در دولت در راستای حمایت از چایکاران انجام شده است؟
دولت در سال گذشته بودجه خوبی برای حمایت از چایکاران تصویب کرد؛ به گونه‌ای که در قالب خرید تضمینی برگ سبز چای 50 درصد افزایش قیمت اتفاق افتاد اما چون زمان اعلام آن به موقع نبود تاثیرگذاری چندانی نداشت. چرا که باید در زمستان در باغات چای کار کرد و اگر فصل زمستان بگذرد حتی اگر قیمت این محصول کیلویی 100 هزار تومان هم بشود دیگر فایده ای ندارد. اما اگر به موقع اعلام شود چایکار باغ خود را آماده می کند و با علف های هرز به موقع مبارزه می کند و منتظر می نشیند برای برداشت خوب محصول؛ گرچه نرخ های افزایش یافته خرید تضمینی چای برای سال گذشته دیر اعلام شد اما تاثیر خوبی در افزایش امید چایکاران داشت، چرا که مردم به حمایت از طرف دولت امیدوار شدند.
یکی دیگر از اقداماتی که انجام شد این بود که دولت 100 میلیارد تومان برای خرید تضمینی برگ سبز و 60 میلیارد تومان هم برای اجرای عملیات به زراعی بودجه تعیین کرد که از آن 100 میلیارد تومان حدود 60 میلیارد تومان برای خرید تضمینی برگ سبز چای هزینه شد، چرا که علی رغم پیش بینی‌ها به دلیل خشکسالی بی سابقه و سوختگی باغات چای میزان تولید برگ سبز چای کمتر شد. بوته های چای هم بهار و هم تابستان پر باران می خواهد یا حداقل اگر بارش هم زیاد نباشد باید حدود یکی - دو بار در هر ماه باران ببارد تا خشکسالی و سوختگی باغات چای که عمدتا در ارتفاعات نیز قرار دارند اتفاق نیفتد.
پرداخت تسهیلات به زراعی به چایکاران پس از 10 سال!
در حال حاضر برداشت چای شروع شده است که عمدتا به وسیله قیچی های مخصوص یا ماشین آلات برداشت برگ سبز چای صورت می گیرد. اما بهترین چای آن است که به صورت دستی برداشت شود، چرا که قدرت انتخاب وجود دارد و می دانید کدام برگ زمان برداشتش فرا رسیده اما به دلیل این که از نظر اقتصادی برای چایکار صرفه ندارد که یک بار دیگر به باغ وارد شود برداشت برگ سبز به صورت ماشینی انجام می‌شود و همه محصول رسیده و نرسیده یکجا برداشت می شود که همین امر روی کیفیت برگ تاثیر می گذارد. چرا اگر بخواهیم دستی برگ سبز را برداشت کنیم آنقدر هزینه دارد که حتی بهای محصول برداشت شده به اندازه دستمزد کارگران هم نیست اما اگر ارقام بته های چای اصلاح شوند باغ یکدست‌تر می شود و با هم می‌رسند.
در زمینه خرید تضمینی چای یکی از اقدامات مناسب این بود که برای اولین بار بلافاصله پس از برداشت برگ سبز پول چایکاران پرداخت شد؛ به گونه ای که 30 مهر ماه آخرین روزهای برداشت برگ سبز چای بود و در آبان ماه آخرین قسط مطالبات چایکاران پرداخت شد.
اقدام دیگر دولت تخصیص 60 میلیارد تومان برای اجرای عملیات به زراعی بود که البته میزان این تسهیلات برای عملیات‌های مختلف به زارعی نیز متفاوت است. بوته‌های چای قدیمی و فرسوده هستند. چای محصولی نیست که هر سال بکارید و برداشت کنید چای درختی است که آرایشش می کنیم و آن را کوتاه نگه می داریم تا بتوانیم به راحتی برگ سبز آن را برداشت کنیم. البته در ارتفاع پایین تر نیز تبخیر و تعرق برای این محصول بهتر صورت می گیرد.
وجود بوته‌های 110 ساله چای در کشور
در حال حاضر بوته های چای در کشور هستند که بیش از 110 سال عمر دارند و هنوز هرس نشدند و طبیعی است که این ساقه بوته ها فرسوده شده و گره در ساقه ها افتاده و حرکت مواد غذایی در آن‌ها با اختلال انجام می شود؛ در واقع قدمت زیاد داشتن برای چای چندان ویژگی خاصی محسوب نمی شود، چرا که قدمت زیاد نشانگر این است که رقم آن بوته اصلاح شده نیست و کاملا بومی و هیبرید است اما از همان بوته هم نتوانستیم بیشترین محصول را برداشت کنیم، چرا که به دلیل هرس نشدن سرشاخه های زیاد و در هم پیچیده در بوته شکل گرفته که این خود عاملی برای سوختگی درخت به شمار می رود.
به عبارت دیگر بوته های هفت تا 25 ساله بیشترین بهره وری را دارند اما اگر هرس نشوند به تدریج عملکرداش کاهش می‌یابد، یعنی در عمر هفت تا 25 سال نمی توان انتظار بیشترین محصول را از آن داشت. اما اگر هرس کف بر صورت گیرد دوباره این بوته جوان می شود اما پس از چند بار این بوته ریشه هایش آسیب می‌بیند که در برخی کشورها پس از 50 سال بوته را با نوعی اصلاح شده، جایگزین می‌کنند.
سازمان چای در این زمینه تسهیلات به زراعی را در دستور کار خود قرار داد، چرا که هرس باغات مهمترین مشکل کشت و تولید چای در این برهه زمانی است؛ بنابراین هرس کف بر و کمر بر را در نظر گرفتیم و پیش بینی ما این بود که 4000 هکتار هرس کف بر و 2000 هکتار هرس کمر بر از سوی چایکاران انجام شود. اما کشاورز به دلیل اینکه با هرس کردن یکسال از گردونه تولید خارج می‌شود، هرس نمی کند. چرا که در حال حاضر سطح زیر کشت در اختیار هر چایکار بسیار پایین است؛ به گونه ای که به طور متوسط حدود 0.4 هکتار سهم هر چایکار در استان‌های شمالی کشور است؛ یعنی هر چایکار ایرانی به طور میانگین 0.4 تا 0.5 هکتار زمین دارد و چون درآمد چایکار از برگ سبز پایین است و درآمدش حتی از یک هکتار باغ چای هم خوبی نیست رغبتی برای هرس باغ و خارج شدن موقت از گردونه تولید ندارد.
امسال امیدی نداشتیم که چایکاران همراهی کنند اما سازمان چای اعلام کرد به چایکاران به ازای هر هکتار هرس کف بر پنج میلیون تومان و به ازای هر هکتار هرس کمر بر 2.5 میلیون تومان به صورت وام بدون بهره می‌دهد؛ به گونه ای که دو سال پس از پرداخت وام تنفس است و سپس سه سال پس از تنفس، مهلت برای باز پرداخت این تسهیلات از محل خرید تضمینی برگ سبز تعیین شده است؛ بنابراین نیازی نیست که چایکاران پولی از این بابت به دولت پرداخت کنند.
علیرغم همه محدودیت‌ها و دیر رسیدن اعتبار به زراعی، چایکاران استقبال خوبی از این طرح کردند و بر اساس آخرین آمار موجود حدود 5000 هکتار عملیات به زراعی صورت گرفت و با اعتباری که در 26 اسفند ماه به حساب سازمان چای واریز شد توانستیم به تدریج تسهیلات مورد نظر را به حساب چایکاران واریز کنیم.
از آنجا که این کار بسیار بزرگ بود و باید باغات مورد بازدید قرار می گرفتند قدری طول کشید، چرا که در این زمینه محدودیت های بسیاری وجود داشت. به گونه ای برخی از شهرستان‌های مناطق چای خیز شمالی کشور مانند فومن با یکی - دو کارمند (یک رییس و یک کارمند) و بدون ماشین اداره می شوند که البته بخشی از این محدودیت‌ها با نیروهای پاره وقت برطرف شد و علیرغم همه این محدودیت‌ها این کار نیز انجام شد.
راه‌اندازی صندوق چای به حساب دولت به نام چایکاران
اقدام دیگری که انجام شد راه اندازی صندوق حمایت از توسعه صنعت چای بود که یکی از آرزوهای دیرینه چایکاران و صاحبان صنایع فرآوری چای بود. این صندوق در راستای دیگر صندوق‌های حمایتی کشاورزی با حداکثر سهم 49 درصدی دولت و سهم 51 درصدی بخش خصوصی راه‌اندازی شد. این صندوق دو ویژگی دارد؛ یکی اینکه بزرگترین صندوق کشور بودند و 25 هزار و 500 نفر عضو این صندوق شدند و دومین ویژگی آن این بود که چایکاران بابت عضویت در این صندوق پولی ندادند و سهم چایکاران را دولت به نام خودشان پرداخت می‌کند، یعنی به غیر از کارخانه‌داران ما بقی سهام را دولت خریداری کرده اما تنها 49 درصد از آن به نام دولت است و مابقی به نام 25 هزار و 500 نفر چایکار عضو این صندوق است.
در این راستا کارخانه داران حدود 400 میلیون تومان پرداخت کرده اند و دولت برای سهم خودش چهار میلیارد و 100 میلیون تومان و به نام چایکاران (به ازای هر یک هکتار) نیز چهار میلیارد و 200 میلیون تومان پرداخت کرده است که جمعا به حدود هشت میلیارد و 600 میلیون تومان می رسد.
و جالب‌تر اینکه مدیریت آن در اختیار چایکاران است، چرا که دولت از میان پنج عضو هیات مدیره تنها یک عضو دارد و چهار عضو دیگر نیز با انتخاب سهامداران انتخاب شدند؛ به گونه ای که در 25 اسفند ماه سال گذشته 700 نفر از نمایندگان اعضای صندوق در نخستین جلسه مجمع صندوق شرکت و اعضای هیات مدیره و بازرس صندوق را انتخاب و اساسنامه صندوق را هم تصویب کردند. این اقدامات دولت چایکاران را امیدوار کرد.
محمدولی روزبهان که از بخش‌های مختلف خبرگزاری دانشجویان ایران بازدید کرد، درباره وضعیت تولید چای و حال و روز چایکاران نیز اظهار نظر‌های متفاوتی را مطرح کرد.
وی که حدود 217 روز است به عنوان مشاور وزیرجهاد کشاورزی و رییس سازمان چای کشور منصوب شده و پیش از این نیز در سمت‌های مدیرکل سازمان تحقیقات چای فعالیت می‌کرده، معتقد است: روزگاری چای یکی از پردرآمدترین محصولاتی بود که چایکاران با آن زندگی‌شان را تامین می‌کردند اما طی سال‌های گذشته وضعیت به گونه ای شد که بسیاری از باغات چای به باغ‌های مرکبات یا ویلا تبدیل شد و بسیاری دیگر نیز همانطور به حال خود رها شدند.
رییس سازمان چای که ارزش سالانه تولید، واردات و مصرف چای در کشور را حدود 600 میلیون دلار ارزیابی می‌کند، می‌گوید در گذشته‌های نه چندان دور هر کیلوگرم چای ارزشی معادل یک کیلو گرم برنج داشت و چایکاران با پنج کیلوگرم چای می‌توانستند دستمزد کارگران خود را در فصل برداشت بدهند اما در حال حاضر هر کیلوگرم برنج حدود 7500 تومان قیمت دارد در حالی که ارزش یک کیلوگرم برگ سبز چای 1300 تومان است و از سوی دیگر یک کارگر 50 هزار تومان در روز دستمزد می گیرد اما پنج کیلوگرم برگ سبز چای حدود 7000 تومان می شود؛ بنابراین چایکار باید حدود 35 کیلوگرم برگ سبز را به جای حقوق یک روز یک کارگر بدهد!
البته روزبهان معتقد است طی دوسال گذشته دولت با افزایش مناسب نرخ خرید تضمینی چای و اعلام و پرداخت به موقع آن، اعطای تسهیلات به زراعی پس از 10 سال و تشکیل صندوق چای و عضویت بدون نیاز به پرداخت پول 25 هزار و 500 چایکار در این صندوق توانسته امید را به چایکاران بازگرداند و امسال اگر شرایط اقلیمی برخلاف سال گذشته مساعد باشد می‌توان به تولید حدود 100 هزار تنی برگ سبز چای و 22 هزار و 500 تنی چای خشک در کشور امیدوار بود.
مشروح گفت‌وگوی روزبهان را در ادامه می‌خوانید:
- وضعیت برداشت و تولید چای را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
در سال های 1377 تا 1381 بیشترین میزان تولید چای را در کشور تجربه کردیم، چراکه حدود 320 هزار تن تولید برگ سبز چای داشتیم و 76 هزار تن چای خشک در کشور تولید می‌شد اما اکنون به تولید 65 هزار تن برگ سبز و 14 هزار و 500 تن چای خشک رسیدیم که البته اگر این آمارها دقیق باشد!
نیاز کشور به چای خشک 110 هزار تن است که حدود 14 هزار تن آن ( معادل 13 درصد) در داخل تولید می شود. این در حالی است که در سال‌ها گذشته 65 درصد نیاز مصرفی کشور را در داخل تولید می کردیم که البته تنها حدود 50 هزار تن تولید داخل در بازار داخلی مصرف می شد.
هم اکنون 20 هزار هکتار از باغات چای فعال هستند و بیشترین میزان تولید و برداشت این محصول به رودسر، لاهیجان و لنگرود اختصاص دارد. همچنین بیشترین باغ چای کشور در رودسر است.
حدود 50 هزار خانوار چایکار در کشور فعالیت می کنند و حدود 156 کارخانه فعال فرآوری چای داریم که تا کنون حدود 80 کارخانه برای خرید تضمینی چای قرارداد امضاء کرده اند.
اما وضعیت تولید به گونه‌ای است که پیش بینی می‌شود در صورت مساعد بودن شرایط اقلیمی کشور و بارش مناسب نزولات آسمانی به ویژه در تابستان، امیدواریم بتوانیم 100 هزار تن برگ سبز چای از باغات کشور برداشت شود که حدود 22 هزار و 500 تن چای خشک از آن تولید می شود. در این صورت ضریب تبدیل برگ سبز چای به چای خشک حدود 22.5 درصد است؛ یعنی از هر 4.4 کیلوگرم برگ سبز حدود یک کیلوگرم چای خشک تولید می شود.
یکی دیگر از اتفاقات خوبی که امسال افتاده این است که حدود 2000 هزار هکتار به سطح زیر کشت چای کشور اضافه شد که اگر حدود پنج تا شش تن در هر هکتار را به تولید کشور اضافه کنیم متوجه می شویم تولید چای چه ارزشی برای اقتصاد ملی دارد. یکی دیگر از تاثیرات آن این است که هر هکتار باغ چای یک سوم نفر اشتغال مستقیم دارد که به ازای این 2000 هکتار باغات احیاء شده می توان گفت امسال حدود 670 نفر در این 2000 هکتار اشتغال مستقیم با درآمدی معادل روزی 50 هزار تومان ایجاد شده است.
- تبلیغ چای خارجی با برندهای مختلف در رسانه ملی و معابر همواره رو به افزایش است، در این زمینه برای حمایت از تولیدکنندگان چه برنامه‌ای دارید؟
حدود 85 درصد چای موجود در بازار کشور خارجی بوده و طبیعی است که شرکت‌های مختلف آن را وارد کنند و برای معرفی محصول خود آن را تبلیغ کنند. نمی‌شود آن‌ها را به عنوان حمایت از تولید داخلی از تبلیغات منع کرد اما تبلیغات در رسانه ملی مسئله دیگری است، چرا که تبلیغات در رسانه ملی مقبولیت را بیشتر می کند و یک جنبه قانونی به محصول خاص می دهد.
با توجه به قوانینی که در سال‌های قبل هم وجود داشت تبلیغ محصول 100 درصد خارجی که در داخل کشور تولیدش را داشته باشیم ممنوع است و بر این اساس درخواستی از رییس صدا و سیما داشتیم تا تبلیغ چای 100 درصد خارجی را ممنوع کنند که البته این مکاتبات آثارش را گذاشته و تبلیغات بسیار محدود شده است.
وضعیت کنونی بازار چای در ایران به گونه‌ای است که حجم عملکرد کارخانه‌های چایسازی قابل قیاس با چای‌های خارجی نیست، چرا که تولید داخلی نهایتا 15 درصد از سهم بازار کشور را دارد و به همین نسبت هم در درآمدها اثرگذار است؛ به عنوان مثال قیمت چای خارجی کیلویی 30 تا 40 هزار تومان و قیمت چای ایرانی بین کیلویی 7000 تا نهایتا حدود 18 هزار تومان است.
یکی از اقداماتی که سازمان چای در راستای حمایت از تولید داخلی انجام داده این است که با تشکیل صندوق، وام‌های کم بهره‌ای را در اختیار شرکت‌های تولیدکننده داخلی قرار می‌دهیم و بودجه‌ای را هم در زمینه نمایشگاه‌ها، عرضه مستقیم محصولات و تبلیغات برای آن‌ها اختصاص می‌دهیم تا قدرت رقابت بیشتری در بازار داشته باشند.
- میزان واردات غیر رسمی و قاچاق چای در سال چقدر است و سازمان چای برای برخورد با آن چه اقداماتی انجام داده است؟
از 85 درصد واردات چای حدود نصف آن قاچاق و واردات چمدانی است؛ یعنی حدود 45 هزار تن آن واردات رسمی و مابقی آن غیر رسمی است. البته چای در بسته‌های پنج کیلوگرمی وارد می‌شود و در کارخانه‌های بسته‌بندی آماده عرضه به بازار می‌شود.
سازمان استاندارد تنها بر واردات رسمی و قانون نظارت می‌کند اما بسیاری از چای‌های بی کیفیت، قاچاق است یا اینکه به صورت سالم به داخل وارد می‌شود و پس از آن اسانس و افزودنی‌های دیگر به آن اضافه می‌شود که تقریبا نظارتی بر آن‌ها وجود ندارد. البته سازمان چای همواره با دستگاه‌های نظارتی مانند ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز در کشف، ضبط و امحاء محموله‌های قاچاق همکاری داریم.
آغاز سخت‌گیری‌های شدید برای چای‌های سنواتی
- سرنوشت چای سنواتی به کجا رسید؟
در دهه اخیر به ویژه زمانی که سازمان چای منحل شد بخش زیادی از چای کارخانه‌های داخلی روی دستشان ماند که البته به تدریج صادر شد و بخش دیگری به شکل دیگر به بازار عرضه شد. اما طی ماه‌های اخیر جلوی عرضه آن را در بازار گرفتیم، چرا که برخی از آن‌ها به صورت گسترده عرضه شد و در این زمینه ابتدا هدف‌مان این بود که از عرضه چای که در انبارهای رسمی و شناسنامه‌دار بود، جلوگیری کنیم. چرا که این محصول سنواتی تنها به دو شکل باید عرضه شوند؛ صادر شوند یا اینکه به کمپوست تبدیل شوند.
بر این اساس مقرر شد چای سنواتی تحت الحفظ از کشور خارج شود و به جز این هدف اجازه بارگیری ندارند. البته قسمت اعظم آن از کشور خارج شده و در حال حاضر با ذخایر سازمان تعاون روستایی حدود 40 هزار تن آن باقی مانده است.
- میزان برداشت برگ سبز چای در هر هکتار چقدر است؟
با توجه به شرایط بوته های چای در کشور، میانگین برداشت در ایران بیشتر از نرم جهانی است گرچه ممکن است در کشوری مانند ترکیه وضعیتی بدتر از ایران داشته باشد. اما کشورهایی که چای کیفی خوبی تولید می کند میزان برداشت کمتری نسبت به ایران دارند، چرا که هر چه از غنچه یعنی همان چای سفید به سمت برگ های بازتر و بزرگ تر بیایید کیفیت نیز کاهش می یابد برگ های بالایی بوته های چای هر چه بالاتر نیز می رود کیفیت بالاتری نیز دارد.
در گذشته یک کیلوگرم چای قیمتی معادل یک کیلوگرم برنج مرغوب شمال داشت اما در حال حاضر اینگونه نیست، چرا که هر کیلوگرم برنج حدود 7500 تومان قیمت دارد در حالی که ارزش یک کیلوگرم برگ سبز 1300 تومان است؛ یعنی هر پنج کیلوگرم برگ سبز حقوق یک کارگر می شد اما الان یک کارگر 50 هزار تومان می گیرد و پنج کیلوگرم برگ سبز حدود 7000 تومان می شود.
بنابراین باید حدود 35 کیلوگرم برگ سبزرا به عنوان حقوق یک روز یک کارگر را در نظر گرفت. این در حالی است که روزی چای یکی از پردرآمدترین محصولات کشاورزی کشور به شمار می رفت.
در حال حاضر از 20 هزار هکتار باغات چای فقط حدود 500 هکتار( 2.5 درصد) مجهز به سیستم آبیاری تحت فشار است. در حالی که 10 سال پیش، بیش از 5000 هکتار آبیاری تحت فشار در باغات چای داشتیم اما همه این تجهیزات از بین رفته است. چایکاران باغ های خود را فروختند یا اینکه چند قطعه زمین با هم بودند، یک قطعه آن جدا شده و کسی هم توجهی نکرده است.
اما با توجه به اینکه 85 درصد هزینه سیستم آبیاری تحت فشار را دولت پرداخت می کند اگر این سیستم را اجرا کنیم می توانیم محصول را تا دو نیم برابر افزایش دهیم، یعنی می توانیم به رکوردهای 18 یا 20 تن در هکتار نزدیک شویم و حتی اگر آبیاری تحت فشار را در سطح 2000 هکتار از باغات اجرا کنیم می توانیم حتی با در نظر گرفتن تولید هفت تنی در هر هکتار حدود 14 هزار تن به تولید حدود 64 هزار تنی برگ سبز در سال گذشته اضافه کنیم.
ارزش 600 میلیون دلاری چای مصرفی در ایران
چای را در دو زمینه می توان مد نظر قرار داد یکی در اقتصاد استان و منطقه و دوم در اقتصاد کشور. در اقتصاد استان های گیلان و مازندران چای یک رکن اصلی اشتغال و درآمد و ایجاد ثروت است، چرا که در سال هایی که چای پر رونق است بازار گیلان و مازندران نیز رونق بیشتری دارد و به عنوان مثال این هشت میلیارد و 600 میلیون تومانی که تا کنون وام به زراعی دادیم و پیش بینی می کنیم تا حدود 15 میلیارد تومان هم برسد تاثیر روانی روی مردم گذاشته است، چرا که چایکاران بیش از 10 سال است که وامی به عنوان وام به زراعی دریافت نکرده‌اند و هیمن سبب شده تا رونق به باغات نیز بازگردد.
این روند از حالت نزولی به حالت تعادل رسیده است و برای سال جاری برای اولین بار حدود 2000 هکتار باغ رها شده سال های قبل را داریم که دوباره هرس شده، احیاء شده و اعلام کردیم که به این باغ ها هم وام می‌دهیم آن ها نیز که طی چند سال پیش تا کنون از گردونه تولید خارج شده بودند دوباره به ادامه تولید امیدوار شده‌اند.
و دومین تاثیر چای در اقتصاد کشور است که علی رغم ناچیز بودن آن نسبت به دیگر محصولات در سبد مصرفی خانوار اهمیت بسزایی دارد؛ به عنوان مثال هر فرد در طول روز حدود 40 تومان چای می خورد که برای یک خانواده چهار نفره در روز به حدود 170 تا 200 تومان می رسد (با احتساب قیمتی بین چای ایرانی و خارجی)، در حالی که یک نان بربری 600 تومان است اما شاید برخی از محصولات غذایی میوه ها در کشور نباشند هیچ اتفاقی نیافتد اما چای یکی از پایه های تغذیه، پذیرایی و عده های غذایی است و نمی تواند نباشد. از سوی دیگر همین چای در کشور 600 میلیون دلار ارزش اقتصادی دارد که البته مجموع تولید و واردات این محصول می شود، چرا که در کشور 110 هزار تن چای در کشور نیاز داریم که متوسط کیلویی حدود پنج تا شش دلار به رقمی حدود 600 میلیون دلار می رسیم. که حدود 120 میلیارد تومان آن ارزش تولید داخل بوده و مابقی نیز به واردات برمی گردد.
- صادرات چای خشک ایرانی چقدر و به کدام کشورهاست؟
صادرات چای بسیار محدود است که به حدود دو تا 3000 تن در سال می رسد و عمده مقصد چای صادراتی ایرانی به کشورهای اروپایی و حاشیه خلیج فارس است که البته در موارد بسیار معدودی نیز چای ایرانی که به همسایگان ایران صادر می شود مجددا به عنوان چای وارداتی به ایران بازمی گردد.
چای صادراتی عمدتا با گونی و کیسه می رود اما برخی از چای های صادراتی ارگانیک بوده و با برند خاص خود صادر می شود از آنجا که در باغ‌های چای ایران حتی از یک گرم سم هم برای تولید این محصول استفاده نمی شود بخشی از محصول ایرانی صادر می‌شود.
چای ایرانی از قیمت‌های کیلویی کمتر از یک دلار تا کیلویی یک میلیون تومان صادر می شود که گران‌ترین قیمت این محصول صادراتی چای سفید یا همان برگ باز نشده چای است که با قیمت کیلویی حدود یک میلیون تومان به کشورهای آسیایی مانند کشورهای عربی صادر می‌شود. البته قیمت چای سفید در بازار داخلی با قیمت کمتر و البته کیفیت متفاوت تر عرضه می شود.
- چه اقداماتی در دولت در راستای حمایت از چایکاران انجام شده است؟
دولت در سال گذشته بودجه خوبی برای حمایت از چایکاران تصویب کرد؛ به گونه‌ای که در قالب خرید تضمینی برگ سبز چای 50 درصد افزایش قیمت اتفاق افتاد اما چون زمان اعلام آن به موقع نبود تاثیرگذاری چندانی نداشت. چرا که باید در زمستان در باغات چای کار کرد و اگر فصل زمستان بگذرد حتی اگر قیمت این محصول کیلویی 100 هزار تومان هم بشود دیگر فایده ای ندارد. اما اگر به موقع اعلام شود چایکار باغ خود را آماده می کند و با علف های هرز به موقع مبارزه می کند و منتظر می نشیند برای برداشت خوب محصول؛ گرچه نرخ های افزایش یافته خرید تضمینی چای برای سال گذشته دیر اعلام شد اما تاثیر خوبی در افزایش امید چایکاران داشت، چرا که مردم به حمایت از طرف دولت امیدوار شدند.
یکی دیگر از اقداماتی که انجام شد این بود که دولت 100 میلیارد تومان برای خرید تضمینی برگ سبز و 60 میلیارد تومان هم برای اجرای عملیات به زراعی بودجه تعیین کرد که از آن 100 میلیارد تومان حدود 60 میلیارد تومان برای خرید تضمینی برگ سبز چای هزینه شد، چرا که علی رغم پیش بینی‌ها به دلیل خشکسالی بی سابقه و سوختگی باغات چای میزان تولید برگ سبز چای کمتر شد. بوته های چای هم بهار و هم تابستان پر باران می خواهد یا حداقل اگر بارش هم زیاد نباشد باید حدود یکی - دو بار در هر ماه باران ببارد تا خشکسالی و سوختگی باغات چای که عمدتا در ارتفاعات نیز قرار دارند اتفاق نیفتد.
پرداخت تسهیلات به زراعی به چایکاران پس از 10 سال!
در حال حاضر برداشت چای شروع شده است که عمدتا به وسیله قیچی های مخصوص یا ماشین آلات برداشت برگ سبز چای صورت می گیرد. اما بهترین چای آن است که به صورت دستی برداشت شود، چرا که قدرت انتخاب وجود دارد و می دانید کدام برگ زمان برداشتش فرا رسیده اما به دلیل این که از نظر اقتصادی برای چایکار صرفه ندارد که یک بار دیگر به باغ وارد شود برداشت برگ سبز به صورت ماشینی انجام می‌شود و همه محصول رسیده و نرسیده یکجا برداشت می شود که همین امر روی کیفیت برگ تاثیر می گذارد. چرا اگر بخواهیم دستی برگ سبز را برداشت کنیم آنقدر هزینه دارد که حتی بهای محصول برداشت شده به اندازه دستمزد کارگران هم نیست اما اگر ارقام بته های چای اصلاح شوند باغ یکدست‌تر می شود و با هم می‌رسند.
در زمینه خرید تضمینی چای یکی از اقدامات مناسب این بود که برای اولین بار بلافاصله پس از برداشت برگ سبز پول چایکاران پرداخت شد؛ به گونه ای که 30 مهر ماه آخرین روزهای برداشت برگ سبز چای بود و در آبان ماه آخرین قسط مطالبات چایکاران پرداخت شد.
اقدام دیگر دولت تخصیص 60 میلیارد تومان برای اجرای عملیات به زراعی بود که البته میزان این تسهیلات برای عملیات‌های مختلف به زارعی نیز متفاوت است. بوته‌های چای قدیمی و فرسوده هستند. چای محصولی نیست که هر سال بکارید و برداشت کنید چای درختی است که آرایشش می کنیم و آن را کوتاه نگه می داریم تا بتوانیم به راحتی برگ سبز آن را برداشت کنیم. البته در ارتفاع پایین تر نیز تبخیر و تعرق برای این محصول بهتر صورت می گیرد.
وجود بوته‌های 110 ساله چای در کشور
در حال حاضر بوته های چای در کشور هستند که بیش از 110 سال عمر دارند و هنوز هرس نشدند و طبیعی است که این ساقه بوته ها فرسوده شده و گره در ساقه ها افتاده و حرکت مواد غذایی در آن‌ها با اختلال انجام می شود؛ در واقع قدمت زیاد داشتن برای چای چندان ویژگی خاصی محسوب نمی شود، چرا که قدمت زیاد نشانگر این است که رقم آن بوته اصلاح شده نیست و کاملا بومی و هیبرید است اما از همان بوته هم نتوانستیم بیشترین محصول را برداشت کنیم، چرا که به دلیل هرس نشدن سرشاخه های زیاد و در هم پیچیده در بوته شکل گرفته که این خود عاملی برای سوختگی درخت به شمار می رود.
به عبارت دیگر بوته های هفت تا 25 ساله بیشترین بهره وری را دارند اما اگر هرس نشوند به تدریج عملکرداش کاهش می‌یابد، یعنی در عمر هفت تا 25 سال نمی توان انتظار بیشترین محصول را از آن داشت. اما اگر هرس کف بر صورت گیرد دوباره این بوته جوان می شود اما پس از چند بار این بوته ریشه هایش آسیب می‌بیند که در برخی کشورها پس از 50 سال بوته را با نوعی اصلاح شده، جایگزین می‌کنند.
سازمان چای در این زمینه تسهیلات به زراعی را در دستور کار خود قرار داد، چرا که هرس باغات مهمترین مشکل کشت و تولید چای در این برهه زمانی است؛ بنابراین هرس کف بر و کمر بر را در نظر گرفتیم و پیش بینی ما این بود که 4000 هکتار هرس کف بر و 2000 هکتار هرس کمر بر از سوی چایکاران انجام شود. اما کشاورز به دلیل اینکه با هرس کردن یکسال از گردونه تولید خارج می‌شود، هرس نمی کند. چرا که در حال حاضر سطح زیر کشت در اختیار هر چایکار بسیار پایین است؛ به گونه ای که به طور متوسط حدود 0.4 هکتار سهم هر چایکار در استان‌های شمالی کشور است؛ یعنی هر چایکار ایرانی به طور میانگین 0.4 تا 0.5 هکتار زمین دارد و چون درآمد چایکار از برگ سبز پایین است و درآمدش حتی از یک هکتار باغ چای هم خوبی نیست رغبتی برای هرس باغ و خارج شدن موقت از گردونه تولید ندارد.
امسال امیدی نداشتیم که چایکاران همراهی کنند اما سازمان چای اعلام کرد به چایکاران به ازای هر هکتار هرس کف بر پنج میلیون تومان و به ازای هر هکتار هرس کمر بر 2.5 میلیون تومان به صورت وام بدون بهره می‌دهد؛ به گونه ای که دو سال پس از پرداخت وام تنفس است و سپس سه سال پس از تنفس، مهلت برای باز پرداخت این تسهیلات از محل خرید تضمینی برگ سبز تعیین شده است؛ بنابراین نیازی نیست که چایکاران پولی از این بابت به دولت پرداخت کنند.
علیرغم همه محدودیت‌ها و دیر رسیدن اعتبار به زراعی، چایکاران استقبال خوبی از این طرح کردند و بر اساس آخرین آمار موجود حدود 5000 هکتار عملیات به زراعی صورت گرفت و با اعتباری که در 26 اسفند ماه به حساب سازمان چای واریز شد توانستیم به تدریج تسهیلات مورد نظر را به حساب چایکاران واریز کنیم.
از آنجا که این کار بسیار بزرگ بود و باید باغات مورد بازدید قرار می گرفتند قدری طول کشید، چرا که در این زمینه محدودیت های بسیاری وجود داشت. به گونه ای برخی از شهرستان‌های مناطق چای خیز شمالی کشور مانند فومن با یکی - دو کارمند (یک رییس و یک کارمند) و بدون ماشین اداره می شوند که البته بخشی از این محدودیت‌ها با نیروهای پاره وقت برطرف شد و علیرغم همه این محدودیت‌ها این کار نیز انجام شد.
راه‌اندازی صندوق چای به حساب دولت به نام چایکاران
اقدام دیگری که انجام شد راه اندازی صندوق حمایت از توسعه صنعت چای بود که یکی از آرزوهای دیرینه چایکاران و صاحبان صنایع فرآوری چای بود. این صندوق در راستای دیگر صندوق‌های حمایتی کشاورزی با حداکثر سهم 49 درصدی دولت و سهم 51 درصدی بخش خصوصی راه‌اندازی شد. این صندوق دو ویژگی دارد؛ یکی اینکه بزرگترین صندوق کشور بودند و 25 هزار و 500 نفر عضو این صندوق شدند و دومین ویژگی آن این بود که چایکاران بابت عضویت در این صندوق پولی ندادند و سهم چایکاران را دولت به نام خودشان پرداخت می‌کند، یعنی به غیر از کارخانه‌داران ما بقی سهام را دولت خریداری کرده اما تنها 49 درصد از آن به نام دولت است و مابقی به نام 25 هزار و 500 نفر چایکار عضو این صندوق است.
در این راستا کارخانه داران حدود 400 میلیون تومان پرداخت کرده اند و دولت برای سهم خودش چهار میلیارد و 100 میلیون تومان و به نام چایکاران (به ازای هر یک هکتار) نیز چهار میلیارد و 200 میلیون تومان پرداخت کرده است که جمعا به حدود هشت میلیارد و 600 میلیون تومان می رسد.
و جالب‌تر اینکه مدیریت آن در اختیار چایکاران است، چرا که دولت از میان پنج عضو هیات مدیره تنها یک عضو دارد و چهار عضو دیگر نیز با انتخاب سهامداران انتخاب شدند؛ به گونه ای که در 25 اسفند ماه سال گذشته 700 نفر از نمایندگان اعضای صندوق در نخستین جلسه مجمع صندوق شرکت و اعضای هیات مدیره و بازرس صندوق را انتخاب و اساسنامه صندوق را هم تصویب کردند. این اقدامات دولت چایکاران را امیدوار کرد.
مطالب مرتبط
