وعده های بدون پشتوانه اقتصادی

گروه اقتصادی – کورش شرفشاهی: اولین مناظره انتخاباتی هفت نامزد ریاست جمهوری برگزار شد، مناظره ای که بیش از جذابیت، حاشیه بدنبال داشت. اینکه تا چه اندازه مناظره درگیر بازی سیاسی شد، بحث دیگری است، اما اظهارات اقتصادی نامزدها به اندازه ای حاشیه ساز شد که واکنش های جدی به همراه داشت، البته نامزدها به اندازه کافی اظهارات عجیب و غریب مطرح کرده اند. اعداد و ارقامی که هیچ مستندی به همراه نداشت و نامزدها با هدف جلب نظر مردم، آنچنان وعده هایی سردادند که بیشتر از رویکرد خدمت رسانی، رویکرد خرید رای احساس می شد.

وعده مسکن سازی
اما سیدابراهیم رئیسی از احداث چهار میلیون واحد مسکونی در چهار سال خبر می دهد که محسن رضایی در پاسخ نوشت: ساخت سالانه یک میلیون واحد مسکن؛ طرح خاص و ایده هیچ کاندیدایی نیست، این قانون مصوب مجلس است و تمام دولت‌ها موظف به اجرای آن هستند. اما رضایی نیز از طرح نهضت خانه‎سازی ایرانیان خبر می دهد. نهضتی که برگرفته از تجربه جهاد خانه‎سازی سپاه است و نیم نگاهی به تجارب مسکن‏سازی قبل از انقلاب مثل شهرک اکباتان در تهران و فولادشهر اصفهان دارد.رضایی گفت: مردم ۱۰ درصد بیشتر (آورده) نیاورند و بقیه را بانکها بیاورند. درخصوص وثیقه هم به بانکها می‎گوییم که خانه را به عنوان وثیقه بپذیرند. برای وام هم یارانه می دهیم که سود بانکی را دولت می پردازد. زمین هم از منابع طبیعی در اختیار متقاضیان می‌گذاریم. این شیوه‌ها در اروپا و آمریکا هم انجام می شود.عبدالناصر همتی هم گفت: طرح مسکن ملی را به طور جدی پیگیری کنیم که سالیانه ۶۰۰ هزار مسکن ساخته شود. البته دولتها زمینه لازم را فراهم می‌کنند که شامل واگذاری زمین و حتی زمین رایگان است. نکته دیگر اینکه نهادهای عمومی دولتی بخصوص شهرداریها را ترغیب کنیم که واحدهای استیجاری تولید کنیم. من امیدوارم که ظرف چهار سال حداقل ۳ میلیون واحد مسکونی ساخته شود. سید امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی هم گفت: در بحث مسکن سه مسئله داریم بی‌مسکنی، گرانی مسکن و بد مسکنی که برآوردها نشان می‌دهد ۴.۵ میلیون مسکن کم داریم. مردم را در این برنامه به سه گروه تقسیم کرده ایم. به سه دهک پایین بدون آورده اولیه، و به صورت اجاره به شرط تملیک در ۳۰ سال پول مسکن را از آنها پس می گیریم.در سه دهک دیگر مشارکت ۷۰ – ۳۰ است و در چهار دهک مشارکت ۵۰ ۵۰ است. یعنی طبقه پایین طولانی مدت تر است. این بحث بی مسکنی است. زاکانی هم گفت: مردم حدود ۳۵۰ هزار مسکن می سازند که عملا شرایط به سمتی است که ۴۰ درصد زمان خود را صرف گرفتن مجوز می کنند که حدود ۷ تا ۹ ماه است. در کنار آن ۲.۶ میلیون خانه خالی داریم اتفاقی که می افتد این است که به وضعیتی رسیدیم که اگر در تهران شخصی بخواهد خانه در تهران خانه ای ۷۵ متری اجاره کند باید ۵۸ درصد حقوق خود را بدهد که این یک فاجعه بزرگ است.سعید جلیلی هم گفت: ‏طبق قانون اساسی هر خانواده ایرانی باید صاحب خانه باشد. طبق برنامه ما، دولت زمین‌ را در اختیار تعاونی‌های ‎مسکن قرار می دهد و اقساط وام ساخت نیز با توجه به سطح درآمد هر خانوار مشخص می شود. تضمین کیفیت ساخت و عدم نیاز به آورده اولیه؛ مزیت نسبی این طرح به سایر طرحها است.

وعده افزایش یارانه
آنچه بیش از دیگر موارد باعث نگرانی است، وعده افزایش یارانه است که مردم را به گداپروری عادت می دهد. براستی معلوم نیست با چه هدفی شعار ازفزایش یارانه نقدی را سر میدهند و ادعای آشنایی به علم اقتصاد را دارند. وزیر اسبق اقتصاد در مورد وعده‌های اقتصادی نامزدهای انتخاباتی گفت: اگر از نامزدها بپرسید برای تحقق وعده‌هایشان چگونه می‌خواهند عمل کنند، به درستی یا نادرستی وعده‌ها پی می‌برید. در هیچ نقطه از دنیا رویه اقتصادی این نیست که به مردم کمک کنند تا زندگی خود را پیش ببرند؛ بلکه باید به مردم شغل داد تا درآمد کسب بکنند و از این طریق زندگی خود را مدیریت کنند. داوود دانش‌جعفری افزود: رویه‌های کمیته امدادی برای یک عده‌ای از مردم که توان کار کردن ندارند مناسب است؛ اما برای عموم مردم مناسب نیست. جهت ایجاد اشتغال سرمایه گذاری لازم است و نتیجه سرمایه گذاری افزایش رشد در اقتصاد است. چند سالی‌ست که در اقتصاد ایران میزان رشد سرمایه گذاری از استهلاک سرمایه‌گذاریِ قبلی کمتر شده است. در واقع خالص سرمایه گذاری منفی‌ست که به معنای وضعیت نامطلوب آن است.

بی توجهی به کرونا
یکی از مشکلات بازی های سیاسی، قربانی شدن چالشهای اصلی با حاشیه سازی است. در حالی که کرونا امروزه اقتصاد را زمینگیر کرده، می بینیم که در سوالات صداوسیما اشاره ای به کرونا نشد. این در حالی است که بایدن قبل از پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، وعده ارائه برنامه فوری و همه‌جانبه برای مبارزه و مقابله با کرونا را به مردم آمریکا داد؛ قبل از آنکه درباره بیکاری و تورم و رشد اقتصادی و… سخنی بگوید! نامزد‌های رسمی انتخاباتی درباره گرانی و افزایش یارانه و ترمیم اقتصاد و روابط خارجی و بین‌المللی و مبارزه با فساد و… وعده‌ها داده و می‌دهند، اما دریغ از بیان یک جمله، هرچند تبلیغاتی درباره سرعت بخشیدن و سامان دادن بهتر در مقابله با ویروس کرونا!

جایگاه از دست رفته بخش خصوصی
نکته بسیار مهمی که در اظهارات نامزدها شنیده شد، بی توجهی و فراموش کردن جایگاه بخش خصوصی است. نامزدهای ریاست جمهوری تمامی مسوولیت ها را متوجه دولت کرده اند. دولت بعدی قرار است اشتغالزایی کند، خانه بسازد، سرمایه گذاری کند، تجارت خارجی را رونق بدهد و خلاصه آنکه دولت بعدی سوپرمن خواهد بود. سوپرمنی که همه مشکلات را حل می کند. این در حالی است که تمامی دولتها جایگاه خاصی برای بخش خصوصی و البته تعاونی قایل هستند و هرجا که دولت توان انجام امور محوله را ندارد، بخش خصوصی نقش آفرینی می کند. جالبتر اینکه ابلاغیه اصل 44 اهمیت ویژه ای دارد و اداره کشور بر استفاده از ظرفیت بخش خصوصی تاکید دارد. به هر حال تاکنون تمامی نامزدهای ریاست جمهوری تکلیف خودشان را با بخش خصوصی روشن نکرده و با وجود انکه جلساتی با اتاق های بزرگانی ، تعاون و اصناف داشته اند، تاکنون هیچ نامزدی از بخش خصوصی به عنوان بازوی دولت یاد نکرده و به نظر می رسد که دولت بعدی نیز رقیب اصلی بخش خصوصی خواهد ماند.