با نگاه به پروسه چاپ اسکناس در کشور می توان دریافت که تمام نیازهای خارج از کشور در داخل تامین شده و اسکناس‌های موجود با هزینه هر برگ ۱۰۰ تا ۱۱۰تومان در داخل تولید می‌شود.
به گزارش خبرنگار ایسنا، بانک ملی
تا سال ۱۳۳۹ اقدام به نشر اسکناس کرد ولی در آن سال، با تاسیس بانک مرکزی
ایران، حق انحصاری نشر اسکناس به بانک مرکزی محول شد. با این توضیح که چاپ
اسکناس تا سال ۱۳۶۲ در خارج از کشور (عمدتا در کشور انگلستان)و به سفارش
ایران انجام می‌شد و از آن سال، چاپ اسکناس در کشور شروع شد. ضمن اینکه در
حال حاضر در عرضه چاپ اسکناس و اوراق بهادار تمام نیازهای خارج از کشور در
داخل فراهم شده و امروزه اسکناس در ایران با دستگاه‌های مدرن چاپ و
بالاترین ضریب امنیت به چاپ می رسد.
در بازدیدی که از مراحل چاپ اسکناس و ضرب سکه از سوی خبرنگاران صورت گرفت با توجه به نبود هیچ گونه تابلویی برای این مرکز می توانستیم امنیت بالا در این مکان را حس کنیم، زیرا بدون هماهنگی هیچ کس اجازه ورود نداشت. با تمهیدات انجام شده، پس از انجام مراحل ورود به این مرکز و گرفتن موبایل، اسکناس و حتی پول خرد و رد شدن از گیت وارد محوطه تولید چاپ اسکناس شدیم.
سرو صدایی از جنس پول
سالنی به مساحت حدود ۴۰۰ متر با رطوبت ۵۰ و دمای ۲۰ درجه اولین مکان ورودی ما به مرحله چاپ اسکناس بود که بوی پول کل سالن را پر کرده و دستگاه‌ها مشغول کار بودند. در این مکان غیر از پول، گذرنامه و شناسنامه جدید هم چاپ می‌شد. حتی به گفته آذر مهر، معاون سازمان تولید اسکناس و مسکوکات، بانک مرکزی در نظر دارد چاپ چک را در این مجموعه از ابتدا تا انتها انجام دهد.
با نگاه به پروسه چاپ اسکناس می‌توان دریافت که تولید با کاغذ ایرانی و مرکب، نخ و ماشین‌آلات خارجی انجام می‌شود. ماشین‌ها سوییسی است و مرکب از انگلیس و سوییس معمولا تامین می‌شود. مرحله ابتدایی چاپ با ماشین‌آلات افست انجام می‌شود و به صورت همزمان پشت و روی کاغذ در برگه‌هایی که ۲۴ عدد اسکناس را در خود جای داده، نقش می‌گیرد. نقش برجسته اسکناس‌ها در مرحله بعدی با دستگاه‌های فولادی چاپ می‌شود. آن هم فقط به صورت یک رو. تمام ماشین های چاپ اسکناس این قابلیت را دارند که هر طرح اسکناسی را چاپ کنند.
پس از طی فرایند چاپ اسکناس در ماشین‌های مخصوص، متولی آن دستگاه باید اسکناس‌های چاپ شده را در قفسه‌های مخصوص قرار دهد؛ هر قفسه این قابلیت را دارد که ۱۰ هزار ورق اسکناس را حمل کند.
ظرفیت تولید در یک شیف کاری ۵۰ هزار ورق بوده که بر اساس نیاز و اعلام کمیته پولی و مالی توزیع اسکناس مشخص می‌شود.شیف کاری از ۷ صبح تا ۱۷ بوده که ۲۷۰ روز در سال تولید صورت می گیرد.
هزینه هر قطعه اسکناس براساس تعداد مراحل چاپ، پروسه تولید و همچنین مرکب و فیشر امنیتی متفاوت بوده اما به طور میانگین هزینه هر قطعه ۱۰۰ تا ۱۱۰ تومان است.
اسکناس جعلی نداریم
با نگاه به پروسه تولید چاپ می‌توان دریافت که با وجود امنیت بالا در این اسکناس‌ها و وجه تمایز آن جعل در آن صورت نگرفته و تنها اگر هم مواردی وجود داشته کپی بوده است.
با دیدن پول‌های تلنبار شده بر روی هم و آمادگی آنها برای ورود به بازار این سوال به ذهن می‌آید که پس از ورود این اسکناس‌ها به بازار تکلیف پول‌های کهنه چه خواهد شد قطعا اسکناس‌های از رده خارج شده امحا خواهند شد که طبق گفته رییس سازمان تولید اسکناس و مسکوک بانک مرکزی ۷۰۰ میلیون قطعه در سال گذشته امحا شده که رکورد ۱.۲ میلیاردی را نیز در این زمینه داشته‌ایم.
پس از خروج از مرحله چاپ اسکناس وارد مرحله ضرب سکه می‌شویم که از دو قسمت مجزا تشکل شده بود مسکوکات طلا و نقره و مسکوکات رایج کشور که به عنوان پول خرد از آن ها استفاده می‌شود.
وارد اتاق که شدیم یک شمش طلایی به وزن ۸ کیلوگرم بر روی ریل قرار گرفته این شمش از کوره‌ای بیرون آمده که طلا، نقره و مس را با هم ذوب و مخلوط کرده تا شمش حاضر با عیار مورد نظر به دست آید.
شمش‌ها در همین اتاق از کوره بیرون آمده و در همین اتاق به دستگاه بلند دیگری که شاید سه متر طول داشته باشد وارد می‌شود، دستگاهی که مسوول تعیین سایز سکه‌هاست.
پولک از نوع طلا
مطلس یا سکه‌های ضرب‌نشده یا همان ماده اولیه سکه، اینجا به پولک معروف است. پولک‌ها در اتاقی دیگر از دستگاه بیرون می‌آیند و برای ضرب آماده می‌شوند. پولک‌ها برای نقش گرفتن نیاز به آماده‌سازی دارند. در دستگاهی که بدون ورود اکسیژن سکه‌ها به آن وارد می‌شود تا از سیاه شدن آن جلوگیری شود، سکه منعطف و آماده ضرب می‌شود. پولک‌ها بدون این آماده‌سازی قادر به نقش‌گیری نیستند. در این دستگاه سکه حرارتی می‌بیند تا انعطاف لازم را برای مراحل بعد به دست آورد.
۲.۵ بهار به قیمت روز
ماشین‌ها پلمب است. ضرب سکه هر روزه انجام نمی‌شود. بر اساس میزان درخواست اداره چاپ و ضرب میزان سکه مورد نیاز اعلام و مراحل کار در روزهای متوالی انجام می‌شود. روز بازدید، روز ذوب و تولید پولک نبود و فقط مراحل کار با توضیحات متصدی و دیدن دستگاه‌ها تجسم می‌شد. ولی صدای ضرب سکه می‌آمد. وارد اتاق که شدیم پولک‌هایی را دیدیم که در حال نقش گرفتن بودند و وقتی از دستگاه خارج می‌شدند با سرازیر شدن به داخل مخزن ذوزنقه مانندی روی هم تلمبار می‌شدند. برای بخش ضرب سکه طلا اجازه ورود صادر نشده بود فقط می‌شد از پشت نوار ادامه کار را دید. اما مسوول مربوطه سکه امامی ۲.۵ بهار آزادی را که همین یک ماه پیش به مناسبت میلاد امام رضا ضرب آن شروع شد از نزدیک نشان داد. کار تمام بود. اینجا آخر خط تولید سکه است. بعد از این مرحله سکه‌ها در جعبه‌های کوچک بسته‌بندی‌شده و برای پرس کارت آماده می‌شدند.
از آنجایی که فرآیند تولید بدون خطا نیست، بنابراین در تمامی مراحل چاپ اسکناس و ضرب سکه ایستگاه‌های کنترل قرار دارد که امکان خطا را بسیار کاهش خواهد داد.
گفتنی است در حال حاضر سکه‌های ۲.۵، ۵ و ۱۰ بهار آزادی به صورت سفارشی ضرب و تولید و به عنوان مدال شناخته می‌شوند. قیمت آن هم بر اساس قیمت روز سکه و طلا محاسبه می شود و بازار آن را تعیین می‌کند.
در بازدیدی که از مراحل چاپ اسکناس و ضرب سکه از سوی خبرنگاران صورت گرفت با توجه به نبود هیچ گونه تابلویی برای این مرکز می توانستیم امنیت بالا در این مکان را حس کنیم، زیرا بدون هماهنگی هیچ کس اجازه ورود نداشت. با تمهیدات انجام شده، پس از انجام مراحل ورود به این مرکز و گرفتن موبایل، اسکناس و حتی پول خرد و رد شدن از گیت وارد محوطه تولید چاپ اسکناس شدیم.
سرو صدایی از جنس پول
سالنی به مساحت حدود ۴۰۰ متر با رطوبت ۵۰ و دمای ۲۰ درجه اولین مکان ورودی ما به مرحله چاپ اسکناس بود که بوی پول کل سالن را پر کرده و دستگاه‌ها مشغول کار بودند. در این مکان غیر از پول، گذرنامه و شناسنامه جدید هم چاپ می‌شد. حتی به گفته آذر مهر، معاون سازمان تولید اسکناس و مسکوکات، بانک مرکزی در نظر دارد چاپ چک را در این مجموعه از ابتدا تا انتها انجام دهد.
با نگاه به پروسه چاپ اسکناس می‌توان دریافت که تولید با کاغذ ایرانی و مرکب، نخ و ماشین‌آلات خارجی انجام می‌شود. ماشین‌ها سوییسی است و مرکب از انگلیس و سوییس معمولا تامین می‌شود. مرحله ابتدایی چاپ با ماشین‌آلات افست انجام می‌شود و به صورت همزمان پشت و روی کاغذ در برگه‌هایی که ۲۴ عدد اسکناس را در خود جای داده، نقش می‌گیرد. نقش برجسته اسکناس‌ها در مرحله بعدی با دستگاه‌های فولادی چاپ می‌شود. آن هم فقط به صورت یک رو. تمام ماشین های چاپ اسکناس این قابلیت را دارند که هر طرح اسکناسی را چاپ کنند.
پس از طی فرایند چاپ اسکناس در ماشین‌های مخصوص، متولی آن دستگاه باید اسکناس‌های چاپ شده را در قفسه‌های مخصوص قرار دهد؛ هر قفسه این قابلیت را دارد که ۱۰ هزار ورق اسکناس را حمل کند.
ظرفیت تولید در یک شیف کاری ۵۰ هزار ورق بوده که بر اساس نیاز و اعلام کمیته پولی و مالی توزیع اسکناس مشخص می‌شود.شیف کاری از ۷ صبح تا ۱۷ بوده که ۲۷۰ روز در سال تولید صورت می گیرد.
هزینه هر قطعه اسکناس براساس تعداد مراحل چاپ، پروسه تولید و همچنین مرکب و فیشر امنیتی متفاوت بوده اما به طور میانگین هزینه هر قطعه ۱۰۰ تا ۱۱۰ تومان است.
اسکناس جعلی نداریم
با نگاه به پروسه تولید چاپ می‌توان دریافت که با وجود امنیت بالا در این اسکناس‌ها و وجه تمایز آن جعل در آن صورت نگرفته و تنها اگر هم مواردی وجود داشته کپی بوده است.
با دیدن پول‌های تلنبار شده بر روی هم و آمادگی آنها برای ورود به بازار این سوال به ذهن می‌آید که پس از ورود این اسکناس‌ها به بازار تکلیف پول‌های کهنه چه خواهد شد قطعا اسکناس‌های از رده خارج شده امحا خواهند شد که طبق گفته رییس سازمان تولید اسکناس و مسکوک بانک مرکزی ۷۰۰ میلیون قطعه در سال گذشته امحا شده که رکورد ۱.۲ میلیاردی را نیز در این زمینه داشته‌ایم.
پس از خروج از مرحله چاپ اسکناس وارد مرحله ضرب سکه می‌شویم که از دو قسمت مجزا تشکل شده بود مسکوکات طلا و نقره و مسکوکات رایج کشور که به عنوان پول خرد از آن ها استفاده می‌شود.
وارد اتاق که شدیم یک شمش طلایی به وزن ۸ کیلوگرم بر روی ریل قرار گرفته این شمش از کوره‌ای بیرون آمده که طلا، نقره و مس را با هم ذوب و مخلوط کرده تا شمش حاضر با عیار مورد نظر به دست آید.
شمش‌ها در همین اتاق از کوره بیرون آمده و در همین اتاق به دستگاه بلند دیگری که شاید سه متر طول داشته باشد وارد می‌شود، دستگاهی که مسوول تعیین سایز سکه‌هاست.
پولک از نوع طلا
مطلس یا سکه‌های ضرب‌نشده یا همان ماده اولیه سکه، اینجا به پولک معروف است. پولک‌ها در اتاقی دیگر از دستگاه بیرون می‌آیند و برای ضرب آماده می‌شوند. پولک‌ها برای نقش گرفتن نیاز به آماده‌سازی دارند. در دستگاهی که بدون ورود اکسیژن سکه‌ها به آن وارد می‌شود تا از سیاه شدن آن جلوگیری شود، سکه منعطف و آماده ضرب می‌شود. پولک‌ها بدون این آماده‌سازی قادر به نقش‌گیری نیستند. در این دستگاه سکه حرارتی می‌بیند تا انعطاف لازم را برای مراحل بعد به دست آورد.
۲.۵ بهار به قیمت روز
ماشین‌ها پلمب است. ضرب سکه هر روزه انجام نمی‌شود. بر اساس میزان درخواست اداره چاپ و ضرب میزان سکه مورد نیاز اعلام و مراحل کار در روزهای متوالی انجام می‌شود. روز بازدید، روز ذوب و تولید پولک نبود و فقط مراحل کار با توضیحات متصدی و دیدن دستگاه‌ها تجسم می‌شد. ولی صدای ضرب سکه می‌آمد. وارد اتاق که شدیم پولک‌هایی را دیدیم که در حال نقش گرفتن بودند و وقتی از دستگاه خارج می‌شدند با سرازیر شدن به داخل مخزن ذوزنقه مانندی روی هم تلمبار می‌شدند. برای بخش ضرب سکه طلا اجازه ورود صادر نشده بود فقط می‌شد از پشت نوار ادامه کار را دید. اما مسوول مربوطه سکه امامی ۲.۵ بهار آزادی را که همین یک ماه پیش به مناسبت میلاد امام رضا ضرب آن شروع شد از نزدیک نشان داد. کار تمام بود. اینجا آخر خط تولید سکه است. بعد از این مرحله سکه‌ها در جعبه‌های کوچک بسته‌بندی‌شده و برای پرس کارت آماده می‌شدند.
از آنجایی که فرآیند تولید بدون خطا نیست، بنابراین در تمامی مراحل چاپ اسکناس و ضرب سکه ایستگاه‌های کنترل قرار دارد که امکان خطا را بسیار کاهش خواهد داد.
گفتنی است در حال حاضر سکه‌های ۲.۵، ۵ و ۱۰ بهار آزادی به صورت سفارشی ضرب و تولید و به عنوان مدال شناخته می‌شوند. قیمت آن هم بر اساس قیمت روز سکه و طلا محاسبه می شود و بازار آن را تعیین می‌کند.
آخرین اخبار