شرایط دریافت بیمه بیکاری توسط کارگر

این امکان وجود دارد که کارگران به دلایل گوناگون موقعیت شغلی خود را از دست بدهند. قانون‌گذار برای حمایت از افرادی که به صورت موقت شغل خود را از دست می‌دهند، بیمه بیکاری را پیش‌بینی کرده است. در عین حال شرایطی نیز در قانون پیش‌بینی شده است که مطایق آن تنها افرادی که واجد آن باشند، می‌توانند از بیمه بیکاری بهره‌مند گردند. در این مطلب به بررسی شرایط دریافت بیمه بیکاری توسط کارگران می‌پردازیم. تا انتها با ما همراه باشید.

تعریف قانون از کلمه بیکار چیست؟

کلماتی در عرف رایج جامعه وجود دارد که در بین عموم مردم معنای خاصی دارند. این موضوع به هیچ عنوان به معنای آن نیست که قانون نیز همان تعریف رایج در عرف جامعه را ذکر کرده است. به همین دلیل لازم است که قبل از هر چیزی نگاهی به تعریف کلمه بیکار در قانون ذیل بحث بیمه بیکاری بیندازیم.

به طور کلی به فردی که سابقه بیمه تأمین اجتماعی دارد ولی بدون میل و اراده شخصی مجبور به ترک محیط کار شده است، بیکار گفته می‌شود. با این تعریف به سادگی روشن می‌شود که بیمه بیکاری تحت هیچ شرایطی شامل افرادی که با خواست و اراده شخصی از محیط کار بیرون آمده‌اند، نمی‌شود.

شرایط برخورداری از بیمه بیکاری

با تعریف کلمه بیکار ذیل مفهوم بیمه بیکاری آشنا شدیم. اگر کارگری طبق تعریف فوق از محیط کار خارج شود، با داشتن شرایط زیر می‌تواند از بیمه بیکاری بهره‌مند شود:

• بازنشسته نباشد.
• مستمری بگیر یا از کار افتاده نباشد.
• حداقل 6 ماه سابقه پرداخت بیمه قبل بیکار شدن داشته باشد.
• قبل از اخراج از محل کار حداقل یک سال سابقه بیمه در آنجا داشته باشد.
• تبعه ایران باشد.
• پرداخت 3 درصد حق بیمه بیکاری

آنچه در بالا ذکر کردیم، شرایط عمومی است که باید برای برخورداری از بیمه بیکاری حتما داشته باشید. در کنار موارد فوق، این امکان وجود دارد که شرایطی به وجود بیاید که ذیل مجموعه فوق تعریف نشوند؛‌ اما باز هم فرد بتواند از بیمه بیکاری برخوردار شود. این موارد عبارت‌اند از:

1. اگر در اثر حوادثی مانند سیل، زلزله، آتش سوزی و ... کارگر فرصت شغلی خود را از دست بدهد، بدون در نظر گرفتن شرایط فوق می‌تواند از بیمه بیکاری بهره‌مند شود.
2. چنانچه کارگران فصلی در میانه فصل کار اخراج شوند و بیکاری آن‌ها غیر ارادی باشد، می‌توانند از بیمه بیکاری استفاده کنند.
3. اگر یک فرد قبل از پایان 2 ماه از خدمت سربازی خود به محیط کاری برگردد و کارفرما از پذیرش او سر باز بزند، در صورتی که واجد شرایط ذکر شده در بالا باشد می‌تواند از بیمه بیکاری برخوردار باشد.

آیا مشاغل آزاد مشمول دریافت بیمه بیکاری می‌شوند؟

یک نکته بسیار مهم در خصوص بحث بیمه بیکاری وجود دارد. این بیمه به هیچ عنوان شامل حال صاحبان کسب و کارها و مشاغل آزاد نمی‌شوند. همچنین کلیه کسانی که به صورت اختیاری خود را بیمه می‌کنند نیز از این بیمه برخوردار نخواهند بود.

فرآیند تشکیل پرونده بیمه بیکاری

حداکثر ظرف مدت زمان یک ماه بعد از خروج از کار، فرد باید نسبت به احراز هویت در سامانه روابط کار و ثبت درخواست بیمه بیکاری در این سامانه اقدام نماید. پس از احراز هویت با یوآیدی در این سامانه و ثبت درخواست، یک هیئت کارشناسی در سازمان تأمین اجتماعی و اداره کار وجود دارد که نسبت به بررسی پرونده کارگر اقدام می‌کند. تشخیص این موضوع که فرد شرایط بیمه بیکاری را دارد یا خیر با این هیئت است.

در ادامه چنانچه فرد مورد نظر مشمول دریافت بیمه بیکاری شناسایی شود، شعب تأمین اجتماعی نسبت به پرداخت مستمری بیمه بیکاری به او اقدام می‌کنند. البته لازم به ذکر است که پرداخت حق بیمه بیکاری دقیقا از زمان بیکاری فرد صورت می‌گیرد.

بعد از شیوع ویروس کرونا، سامانه‌ای راه‌اندازی شد تا مراحل ابتدایی اعلام و پیگیری بیمه بیکاری از طریق آن انجام شود. این سامانه به نشانی bimebikari.mcls.gov.ir در دسترس عموم قرار دارد. در این سامانه افراد باید کد ملی، شماره بیمه و شماره بیمه محل کار خود را درج کنند. در ادامه سامانه به صورت خودکار نسبت به بررسی شرایط بیمه فرد می‌پردازد. در ادامه در صورتی که فرد مشمول بیمه بیکاری باشد، وارد مرحله بعد می‌شود.

در ادامه باید مجموعه‌ای از اطلاعات تکمیل شود و در نهایت پیامکی به منظور تأیید ثبت درخواست فرد به موبایل او ارسال می‌شود. برای پیگیری مراحل بعدی باید با در دست داشتن مدارک لازم به اداره کار محل زندگی مراجعه شود.

مدارک لازم برای تشکیل پرونده بیمه بیکاری

برای تشکیل بیمه بیکاری نیاز است که مدارک زیر را به همراه داشته باشید:

• اصل و کپی مدرک تحصیلی یا فنی
• اصل و کپی شناسنامه
• اصل و کپی کارت ملی
• اصل و کپی کارت پایان خدمت (مخصوص آقایان)
• اصل و کپی 1 سال آخر قرارداد کاری
• 4 قطعه عکس پرسنلی 3 در 4
• اصل و کپ گواهی کار از شرکت
• کپی صفحه اول دفترچه بیمه

بیمه بیکاری تا چه زمانی به افراد پرداخت می‌شود؟

به طور کلی باید توجه داشته باشید که پرداخت بیمه بیکاری به هر فرد بستگی به مدت زمان پرداخت حق بیمه او در محیط کار دارد. به هیچ عنوان این طور نیست که فردی در تمام مدت بیکاری بتواند از مستمری بیمه برخوردار شود. در جدول زیر می‌توانید اطلاعات مربوط به مدت زمان دریافت حق بیمه در صورت بیکاری را مشاهده کنید.

البته قانون یک استثنا نیز برای موارد فوق در نظر گرفته است. اگر فردی در سن 55 سالگی یا بیشتر بیکار شود، مشروط بر آنکه حداقل 10 سال سابقه پرداخت بیمه داشته باشد، می‌تواند تا رسیدن به سن بازنشستگی از بیمه بیکاری بهره‌مند گردد.

مبلغ مستمری بیمه بیکاری چقدر است؟

به طور کلی به هر فرد مشمول بیمه بیکاری، معادل 55 درصد متوسط حقوق و دستمزد او پرداخت می‌شود. البته در صورتی که او افرادی را تحت تکفل داشته باشد، به ازای هر نفر 10 درصد به میزان حقوق او افزوده می‌شود. این افزایش تا سقف چهار نفر تحت تکفل اعمال می‌شود. البته مشروط بر آنکه پرداختی به او از 80 درصد حداقل حقوق مصوب سال از سوی شورای عالی کار بیشتر نشود. پرداخت مستمری بیمه بیکاری معمولا حدفاصل روزهای 10 تا 15 هر ماه انجام می‌شود.

شرایط قطع شدن بیمه بیکاری

به طور کلی این امکان وجود دارد که پرداخت مستمری به فرد مشمول بیمه بیکاری قطع شود. البته این اتفاق تحت شرایط زیر رخ می‌دهد:

• اشتغال به کار مجدد فرد بیکار
• سر باز زدن از پذیرش شغل مشابه از سوی فرد بیکار
• رسیدن به سن بازنشستگی و دریافت حقوق بازنشستگی
• اتمام مدت زمان مشمول پرداخت بیمه بودن
• فوت فرد بیمه شده
• عدم تمکین بیمه شده برای شرکت در دوره‌های کارآموزی و سوادآموزی

کلام پایانی

کارگران برای ثبت درخواست بیمه بیکاری باید در سامانه روابط کار احراز هویت نمایند. بیمه بیکاری به عنوان یک چتر حمایتی برای کارگران در نظر گرفته شده است که در شرایطی که به دلایل اقتصادی و اجتماعی امنیت شغلی افراد کاهش پیدا کرده است، افراد بدون پشتوانه رها نشوند. لازم به ذکر است که تمام مدت زمانی که فرد بیمه بیکاری دریافت می‌کند، جزء سابقه خدمت او به حساب می‌آید و این یک مزیت بسیار بزرگ برای او به شمار می‌رود. همچنین نام فرد در لیست افراد جویای کار وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی قرار می‌گیرد تا در صورت پیدا شدن موقعیت شغلی متناسب، او به مجموعه مورد نظر معرفی شود و بار دیگر مشغول به کار گردد.