گروه صنعت و تجارت: عدم تأمین به موقع مواد اولیه و قیمت‌گذاری دستوری در زنجیره فولاد ایران سبب عقب ماندن این صنعت از هدف‌گذاری تولید ۵۵ تنی سند چشم‌انداز و همچنین عقب ماندن از کشورهای همسایه نظیر ترکیه شده است. کمیسیون صنایع اتاق ایران در گزارشی به موضوع قیمت‌گذاری در زنجیره فولاد ایران و مقایسه صنعت فولاد ایران و ترکیه پرداخته است. این گزارش با اشاره به اینکه براساس سند چشم‌انداز در افق ۱۴۰۴ ایران باید به تولید ۵۵ میلیون تن فولاد در سال برسد یادآوری کرده: وضعیت کنونی تولید فولاد در کشور، بالغ بر ۳۲ میلیون تن فولاد در سال است.
به گزارش تجارت آنلاین؛ در این گزارش تحریم‌ها و انحصار فناوری نزد کشورهای پیشرفته، مداخله دولت در قالب قیمت‌گذاری دستوری و عدم ایفای نقش تنظیم گری، پایین بودن ظرفیت حمل و نقل، بحران بی آبی، کمبود برق و گاز و در نهایت تأمین به‌موقع مواد اولیه که به عنوان بزرگترین چالش از آن یاد شده، از جمله دلایل فاصله تولید فعلی فولاد با سند چشم‌انداز ۱۴۰۴ است. آنطور که در این گزارش آمده برای دستیابی به برنامه افق ۱۴۰۴، به استخراج ۱۵۵ تا ۱۶۸ میلیون تن سنگ‌آهن نیاز است که در حال حاضر تأمین نمی‌شود.
کمیسیون صنایع اتاق ایران، شش دلیل عمده برای عدم تأمین به موقع مواد اولیه تولید فولاد برشمرده است: عدم تولید مواد اولیه (گندله) به میزان تولید و نیاز به واردات، کمبود در کنستانتره داخلی و نیاز به واردات، نیاز به سرمایه‌گذاری در بخش اکتشاف، وجود انحصار در تولید و فروش مواد اولیه، قیمت‌گذاری دستوری و میزان سود در مراحل زنجیره فولاد. براساس این گزارش مارجین زنجیره از قراضه به شمش معادل ۴۷ درصد و مارجین زنجیره از شمش به میلگرد معادل ۷,۸ درصد است. این در حالی است که براساس قیمت‌های مصوب در بورس کالا سود حاصل از تولید محصولاتی همچون میلگرد حدود شش درصد و سود حاصل از تولید پروفیل حدود ۱۳ درصد است. در گزارش تأکید شده است: این اعداد در شرایطی به تولیدکنندگان پایین زنجیره اجبار می‌شود که افزایش هزینه‌هایی همچون حمل‌ونقل، نیروی کار و غیره از میزان سود حاصل از سرمایه‌گذاری در این صنایع به‌صورت مضاعف می‌کاهد.
در بخش دیگری از این گزارش با مقایسه صنعت فولاد ایران و ترکیه آمده: میزان تولید فولاد ترکیه در سال ۲۰۲۰ برابر با ۳۵,۸ میلیون تن بوده است که در رتبه‌بندی جهانی تولیدکنندگان فولاد این کشور را در رده هشتم و دو رتبه بالاتر از ایران قرار می‌دهد. تولید ایران در همین سال ۲۹ میلیون تن گزارش شده است. این در حالی است که ترکیه برخلاف ایران، بدون داشتن معادن و سنگ آهن و با تکیه بر تأمین فولاد پایه با خرید قراضه آهن (بزرگترین وارد کننده قراضه آهن در جهان) تبدیل به یکی از قطب‌های تولید فولاد در جهان شده است؛ آن هم با وجود با وجود قیمت‌های جهانی انرژی (برق و گاز) که در حدود ۱۰ برابر قیمت حامل‌های انرژی در ایران است، محاسبه می‌شود.
این گزارش یکی از مهم‌ترین دلایل این میزان تفاوت تولید در ایران و ترکیه را تفاوت در مدل قیمت‌گذاری می‌داند: زمانی که میزان عرضه و تقاضا مشخص کننده قیمت در بازار خرید و فروش است، میزان حاشیه سود صنایع در هر قسمت از زنجیره فولاد براساس نیاز به محصولات مرتبط با آن مشخص می‌شود، در نتیجه میزان سرمایه‌گذاری در بخش‌های سودآور بیشتر شده و موتور صنعت فولاد حرکتی رو به رشد خواهد داشت. حرکتی که با مدل قیمت‌گذاری دستوری با کندی و یا توقف همراه است. جایی که سرمایه‌گذاران امنیت سرمایه‌گذاری را پایین دیده و سود خود را گره خورده با سیاست‌های انحصاری یک یا چند شرکت بزرگ می‌بینند، محل مناسبی برای سرمایه‌گذاری نخواهد بود فلذا رشد این صنایع نیز در هاله‌ای از ابهام قرار می‌گیرد.
عضو هیات مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران اظهار داشت: صحبت‌ها مبنی بر آن است که قطعی برق در دو ماه از تابستان حدود ۵۰ درصد و یک ماه آن نیز ۹۰ درصد باشد. این قطعی‌ها باعث می‌شود تا یک و نیم ماه تولید فولاد کشور متوقف شود. رضا شهرستانی درباره میزان قطعی برق صنایع اظهار کرد: بین ۵۰ تا ۹۰ درصد قطعی برق برای صنایع وجود دارد. صحبت‌ها مبنی بر آن است که قطعی برق در دو ماه از تابستان حدود ۵۰ درصد و یک ماه آن نیز ۹۰ درصد باشد. این قطعی‌ها باعث می‌شود تا یک ماه و نیم تولید فولاد کشور متوقف شود. وی افزود: تولید فولاد ماهانه دو و نیم میلیون تن برآورد شده است حال با وضعیت موجود سه و نیم تا چهار میلیون تن از تولید کم خواهد شد. نیاز داخلی کشور از صنعت فولاد ۱۵ میلیون تن است البته این مقدار جدا از پروژه‌های جانبی مانند تولید مسکن یک میلیونی است. برای تولید هر یک میلیون مسکن ۷ تا ۸ میلیون تن فولاد نیاز است.
شهرستانی در ادامه افزود: شرکت‌های فولادی تصمیمی مبنی بر تاسیس نیروگاه داشتند اما نیروگاه نیازمند سرمایه‌گذار است. همچنین گاز مورد نیاز نیز باید تامین شود و تاسیس آن به دو تا سه سال زمان نیاز دارد. عضو هیات مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران درباره کسری تولید گفت: به طور کلی تولید داخلی کشور ۳۰ میلیون تن است در حال حاضر اتفاقی که رخ می‌دهد این است که اگر بحث تولید مسکن وارد مدار نشود که به نظر هم نمی‌رسد خیلی مورد توجه باشد کسری تولید در بخش صادرات نمایان می‌شود که این موضوع باعث کاهش ارز‌آوری می‌شود. این کاهش برابر با کاهش سه و نیم تا چهار میلیون تنی تولید خواهد بود. وی متذکر شد: کم شدن صادرات فولاد ایران به دلیل سیاست‌های نادرستی است که در پیش گرفته شد که می‌توان با گذاشتن تعرفه در زمان طلایی بازار یا کمبود برق برای صنایع اشاره کرد این سیاست‌ها باعث از بین رفتن بازارهای صادراتی کشور می‌شود.
