گروه اقتصاد کلان:از لحظه شروع تهاجم‌نظامی روسیه به اوکراین، اقتصاد جهانی دستخوش تحولات زیادی شده که بحران غذا و نوسانات قیمت نفت و گاز،نمودهای عینی این جنگ محسوب می‌شود.
به گزارش«تجارت آنلاین»،اکنون به نظر میرسد ورود روس‌ها به بازارهای غیررسمی نفت و گاز تا حدود زیادی درآمدهای ایران را کاهش داده چرا که ارزان فروشی مسکو در بازارهای جهانی عملا تاثیر منفی روی فروش ایران گذاشته است.در همین رابطه،عضو کمیسیون برنامه و بودجه اظهار داشت: تمام تلاش دولت و مجلس این بود که در سال جاری با کسری بودجه مواجه نشویم دولت هم در بخش میزان صادرات نفت و قیمت نفت پیش‌بینی‌هایی داشت، اما به دلیل مسائلی برای فروش نفت در دنیا پیش آمد و با اعمال تحریم‌ها علیه روسیه، روس‌ها ناچار شدند نفت و گاز را به صورت غیر رسمی وارد بازار کنند و قیمت نفت را کاهش داد. همین عامل باعث شد قیمت‌های مورد نظر در بازار انرژی محقق نشود و قیمت‌ها بالا نرود.
علیرضا شهبازی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا درباره عملکرد دولت سیزدهم در اجرای کالابرگ اظهار داشت: اجرای کالا برگ در بودجه 1401 آمده و قانون است زمانی که دولت لایحه را به مجلس تحویل داد در راستای سیاست حذف ارز 4200 تومانی، مجلس به شرطی با حذف ارز ترجیحی موافقت کرد که دولت بتواند کالابرگ را به اجرا برساند و برای پیاده‌سازی آن اقدام و عمل کند.
وی ادامه داد: در بُعد نظارتی مجلس و به دنبال تذکرات جلسات پی درپی برای اجرای کالا برگ با نمایندگان دولت برگزار کردیم و مجلس بارها به دولت تذکر داده که با توجه به اینکه برای اجرای کالابرگ از برنامه زمان بندی عقب مانده هر چه زودتر نسبت به اجرای آن عمل کند.
عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس با بیان اینکه کالابرگ به طور قطع باید در 1401 به اجرا شود و اجرای آن به سال آینده موکول نخواهد شد، گفت: دولت در چند ماه گذشته به دلایلی نتوانسته کالا برگ را به اجرا برسانند اما در این چند ماه باقیمانده از سال باید نسبت به اجرای آن هر چه سریع‌تر اقدام کند و مجلس در این شرایط برای اینکه فشار معیشتی بر روی مردم کاهش پیدا کند، در اجرای کالابرگ با دولت همکاری خواهد کرد.
شهبازی با اشاره به عدم تحقق شرط مجلس برای حذف ارز 4200 تومانی افزود: حذف ارز ترجیحی در راستای جلوی سوءاستفاده افراد از دسترسی به ارز گرفته شود چراکه عده‌ای ارز ارزان را دریافت می‌کردند اما کالا و خدماتی را وارد بازار نمی‌کردند یا اینکه کالا را با همان قیمت بالا وارد بازار می‌کردند از این رو حذف ارز ترجیحی اقدام ارزشمندی بود اما نظارتی که باید برای کنترل قیمت‌ها انجام می‌شد به اجرا نرسید.
وی تاکید کرد: شرط مجلس برای موافقت با حذف ارز ترجیحی این بود که افزایش قیمت به غیر از کالاهای اساسی که متاثر از حذف ارز 4200 هستند و یارانه‌دار خواهند شد به سایر کالاها سرایت نکند که متاسفانه این اتفاق نیفتاد و شاهد آن بودیم که قیمت بسیاری از سایر اقلام هم افزایش یافت که باعث افزایش فشار معیشتی بر روی مردم شد. عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس درباره اظهارات رییس سازمان برنامه و بودجه مبنی بر کسری 200 هزار میلیارد تومانی بودجه به دلیل عدم افزایش قیمت حامل‌های انرژی، اظهار داشت: تمام تلاش دولت و مجلس این بود که در سال جاری با کسری بودجه مواجه نشویم دولت هم در بخش میزان صادرات نفت و قیمت نفت پیش‌بینی‌هایی داشت، اما به دلیل مسائلی برای فروش نفت در دنیا پیش آمد و با اعمال تحریم‌ها علیه روسیه، روس‌ها ناچار شدند نفت و گاز را به صورت غیر رسمی وارد بازار کنند و قیمت نفت را کاهش داد و همین عامل باعث شد قیمت‌های مورد نظر در بازار انرژی محقق نشود و قیمت‌ها بالا نرود. شهبازی ادامه داد: همچنین پیش‌بینی‌هایی برای میزان فروش اموال و دارایی‌های دولت صورت گرفته بود که متاسفانه این مورد در ماه‌های گذشته تحقق پیدا نکرد که البته دولت در تلاش جبران این عقب‌ماندگی است تا کسری بودجه را جبران کند. وی با بیان اینکه به هیچ عنوان قصد افزایش قیمت حامل‌های انرژی را نداشتیم و نداریم، گفت: در بودجه 1401 هیچ پیش‌بینی برای تصمیم گیری نسبت به افزایش حامل‌های انرژی نداشتیم و نمی‌توان عدم اجرای آن را عامل کسری بودجه دانست چراکه اساسا افزایش قیمت‌ها در دستور کار نبود.عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس ادامه داد: در جلسات مجلس هیچ بحثی درباره افزایش قیمت حامل‌های انرژی نداریم، البته پیشنهاداتی بوده اما این پیشنهادات رد شده‌اند و نظر اکثریت مجلس این بوده که افزایشی در قیمت‌های حامل انرژی نداشته باشیم.
به گزارش خبرگزاری اینترفکس ماه گذشته در حاشیه همایش اقتصادی خزر که در مسکو برگزار شد، وزیر نفت ایران و معاون نخست‌وزیر روسیه به ماجرای سوآپ فراورده‌های نفتی از‌جمله بنزین از دریای خزر و تهاتر اقلام غیرنفتی با نفت اشاره کرده‌اند.
جواد اوجی، وزیر نفت ایران، گفته بود که دو کشور قادر هستند تا ۱۰ میلیون تن سوآپ فراورده‌های نفتی و غیرنفتی داشته باشند و تأسیسات زیربنایی آن نیز وجود دارد.
حالا عبدالله باباخانی، کارشناس انرژی، در واکنش به ماجرای آغاز سوآپ نفت روسیه از سوی ایران، نموداری از فروش روسیه به بازارهای سابق ایران یعنی هند و چین منتشر کرده و نوشته: «ایران تا 2019 روزانه حدود 500 هزار بشکه نفت به هند می‌داده و بعد از تحریم، حدود صد هزار بشکه به‌صورت غیررسمی. روسیه قبل از جنگ حدود 150 هزار بشکه نفت به هند می‌فروخت و بعد از تحریم اروپا آن را به 1.1 میلیون بشکه رسانده. حالا هم به ایران فشار می‌آورد که نفت را برایش سوآپ کند و بشکه‌ای دو دلار بگیرد!».
به‌جز این نشریه اویل‌پرایس نیز در گزارش اخیر خود به این موضوع اشاره کرده و نوشته است: «گرچه افزایش درخورتوجه حجم نفت خام نفتکش‌هایی که هنوز مقصد نهایی را نشان نداده‌اند، کار نظارت بر صادرات روسیه را پیچیده‌تر کرده؛ اما بیشتر این کشتی‌ها به هند ختم می‌شوند و تعداد کمتری هم به سمت شرق و چین حرکت می‌کنند. افزودن این کشتی‌ها به محاسبات، نشان‌دهنده افزایش مداوم جریان ترکیبی نفت خام روسیه به ترکیه، چین و هند در هفته‌های اخیر است».
طبق گزارش این نشریه، صادرات نفت روسیه به چین، هند و ترکیه در ماه ژوئن به اوج خود که 2.2 میلیون بشکه در روز بود، رسید.
جالب اینجاست که تلاش برای افزایش ارتباط اقتصادی با روسیه، که به باور کارشناسان انرژی هرگز برد-برد نبوده، در شرایطی دنبال می‌شود که در سال‌های گذشته ده‌ها پروژه ایرانی-روسی یا با پیمان‌شکنی روسیه بی‌نتیجه مانده یا منافع ایران به‌طور شفاف لحاظ نشده است.
نیروگاه بوشهر، میادین نفتی آذر، آبادان و پایدار غرب، منصوری و چنگوله، نیروگاه سیریک، خط‌آهن گرمسار-اینچه‌برون، واکسن کرونا و... بارزترین نمونه‌های آن هستند. با‌این‌حال حتی اگر قصد چشم‌بستن روی تمام این تجارب را هم داشته باشیم، همین چند ماه پیش بود که خبر آمد با وجود ادعای اعضای کابینه سیزدهم مبنی بر اینکه روسیه برای سرمایه‌گذاری در انرژی و ترانزیت به ایران می‌آید، نه‌تنها روس‌ها برای سرمایه‌گذاری به ایران نیامده‌اند بلکه حجم تجارت بین دو کشور نیز بسیار اندک است. ماجرا از این قرار بود که احسان خاندوزی، وزیر اقتصاد، در زمان سفر رئیسی به روسیه از توافقات دو‌جانبه در بخش‌های نفت و انرژی، راه‌آهن و ترانزیت دو کشور و تکمیل راهگذر شمال به جنوب از طریق ترانزیت ریلی خلیج فارس به اروپا، اینچه‌برون و رشت-آستارا خبر داده بود. وزیر اقتصاد گفته بود بناست روسیه برای راه‌آهن رشت-آستارا پنج‌میلیارد دلار خط اعتباری اختصاص دهد و هزار لوکوموتیو از این کشور خریداری شود؛ اما کمی بعد کاظم جلالی، سفیر ایران در روسیه، به ایلنا گفت: «هیچ توافقی با روسیه برای تأمین مالی این پروژه وجود ندارد. روی این موضوع کار می‌کنیم که این پروژه به شکل مشترک انجام شود؛ ولی اینکه قرار باشد روسیه تأمین مالی را انجام دهد، خبر درستی نیست».
