چشم‌انداز صادرات جهانی برق ایران

پیام باقری
رئیس هیات مدیره سندیکای صنعت برق

تبادل برق در احکام برنامه‌های بالادستی و هم در سیاست‌های ابلاغی در اقتصاد مقاومتی مورد توجه جدی قرار گرفته و این حاکی از اهمیت موضوع است، باتوجه به پتانسیل کشور ما به لحاظ موقعیت جغرافایی، نیاز کشورهای اطراف به انرژی برق و همچنین باتوجه به توانمندی کشور در صنعت برق ما می‌توانیم با قاطعیت بگوییم ایران کشوری است که توان تبدیل شدن به قطب برق نه فقط منطقه بلکه فراتر از آن را دارد. یکی از سلسله برنامه‌هایی که باید در این زمینه مورد توجه قرار گیرد سنکرون شبکه برق کشور با کشورهای منطقه از جمله روسیه است که مطالعات امکان‌سنجی دراین زمینه انجام شده و باتوجه به اینکه شبکه برق روسیه هم پایدار و به نوعی یک شبکه توامند و قدرتمند است، اتصال شبکه برق دو کشور مزایای بسیاری دارد. ضمن اینکه طبیعی است در این میان برای اتصال دو کشور؛ کشورهای واسطی هم قرار داردند که به طور جدی تبدیل شدن ایران به هاب برق منقطه را تحقق می‌بخشند، کشور ما به لحاظ الکتریکی با تمام کشورهایی که مرز خاکی داریم متصل هستیم اما برای اینکه هدف قطب برق منطقه محقق شود باید گام‌های فراتری برداشته شود که یکی از این‌ها می‌تواند اتصال شبکه ایران و روسیه باشد. ما در حال حاضر بیشترین حجم صادرات برق را به عراق داریم و این قابلیت را داریم که میزان صادرات به این کشور با توسعه زیرساخت‌های لازم افزایش یابد، در عین حال می‌توانیم شبکه را از کشورهایی مثل ارمنستان و ترکمنستان هم که واردات داریم، توسعه دهیم، تا تعابیری که از قطب برق منطقه می‌شود، محقق شود در واقع مثل هاب و مرکز عمل کنیم نه تنها نسبت به تامین برق داخل کشور و یا کشور مبدا اقدام کنیم بلکه برق را از کشورهایی دریافت و به کشورهای دیگری ترانزیت کنیم وقتی قرار است قطب برق منطقه باشیم باید این قابلیت را داشته باشیم که مثل هاب عمل کنیم، باتوجه به ماهیتی که کشورهای اطراف ما دارند، برخی مازاد انرژی و برخی کمبود دارند، ما با توجه به موقعیت سوق‌الجیشی می‌توانیم نیاز الکتریکی کشورهای منطقه را چه از داخل کشور چه ترانزیت برق دیگر کشورها تامین کنیم. در نقشه راه تعریف شده امکان انتقال برق به کشورهای حاشیه خلیج فارس مثل قطر، عمان و امارات از طریق کابل زیردریایی وجود دارد و مطالعات آن در حال انجام است. این طرح‌ها در گذشته هم مطرح بوده و مطالعات انجام شده و در دستور کار قرار دارد. اگر دورخیز ما به سمت تبدیل به قطب برق منطقه باشیم، می‌توانیم هم از طریق کابل زیردریایی به کشورهای حاشیه خلیج‌فارس وصل شویم و هم باتوجه به بضاعت و توانمندی که به صورت بالقوه در صنعت برق کشور وجود دارد، به کشورهایی که با آنها مرز خاکی داریم، متصل شویم. ما در حال حاضر حدود 90 هزار مگاوات ظرفیت نصب‌شده داریم که از این بابت در منطقه مقام اول را داریم و این یکی از پتانسی‌های مهم صنعت برق کشور است اما فقط مجموع صادرات و واردات ما با کشورهایی است که همسایه مرز خاکی داریم، امروز نیازمند توسعه ظرفیت نیروگاهی و هم زیرساخت‌های شبکه توزیع و انتقال هستیم تا بتوانیم برق بیشتری در اختیار داشته باشیم و مازاد را در زمان کم‌باری و آف‌پیک صادر کنیم و یا اینکه از ظرفیت ترانزیت کشور استفاده کنیم. قطعا صادرات به اروپا در تعریف هاب منطقه است، چراکه ما در منطقه‌ای قرار داریم که می‌توانیم برق را از شمال تا اروپا و از شرق فراتر از افغانستان و پاکستان تا هندوستان و از جنوب تا کشورهای حاشیه خلیج‌فارس برسانیم اما این مستلزم توسعه زیرساخت‌های نیروگاهی و شبکه‌های انتقال و همچنین مدیریت مصرف در داخل کشور است.