شناسایی نشتی‌های اقتصادی

محمدجواد محقق‌نیا
رئیس انجمن اقتصاد اسلامی

بانک‌های خصوصی از نشتی‌های اقتصاد محسوب می‌شوند و وقتی اقتصاد نشتی داشته باشد تولید در آخر داستان قرار می‌گیرد. بنده با یکی از مقامات بلندپایه بانک مرکزی صحبتی را انجام داده‌ام مبنی بر اینکه آیا بانک‌های خصوصی برای اقتصاد ایران مفید بوده‌اند یا خیر؟ این مقام بلندپایه در پاسخ به من گفت عملکرد پنج بانک خصوصی را بررسی و تحلیل کرده‌ایم و به این نتیجه رسیده‌ایم این پنج بانک علیه اقتصاد ایران فعالیت دارند. نظام بانکی نبض و شریان اصلی اقتصاد محسوب می‌شود و اگر به درستی عمل نکند اقتصاد در مسیر درست قرار نخواهد گرفت. بانک‌های خصوصی با توجه به ضعف قوانینی که وجود دارد پا را از محدوده و منطقه‌ای که مجاز بودند فراتر گذاشتند و وارد فعالیت‌های غیربانکی شده‌اند و قوانین را در خیلی موارد رعایت نکرده‌اند و در نتیجه به افزایش قیمت و تورم کمک کرده‌اند.در سال ۹۸ وقتی بانک مرکزی دست به پیش فروش سکه زد، حدود ۸۰ درصد از سکه‌ها به وسیله بانک‌های خصوصی خریداری شدند! سؤال من این است آیا خرید و فروش سکه، مسکن و ارز جزئی از وظایف بانک‌هاست؟ بعضی از شرکت‌های وابسته به مؤسسات مالی خصوصی اگر بیش از ۱۰۰ درصد سود کسب نکنند مورد پذیرش آن مؤسسه قرار نخواهند گرفت. مگر چنین سودی را می‌توان از تولید، کشاورزی و دامپروری به دست آورد؟ قطعاً امکان‌پذیر نیست و فقط از طریق دلالی و واردات قابل تحقق است.بانک‌های خصوصی همواره به دنبال بهره‌برداری از رانت هستند، مثلاً بانک‌های خصوصی به حوزه معادن وارد شده‌اند و آن هم نه به خاطر خدمت به اقتصاد کشور بلکه با هدف استفاده از رانت‌های بسیاری که در این بخش وجود دارد و می‌خواهند تمام رانت این بخش را به نفع خود مصادره کنند. کدام بانک خصوصی کمک کرده صنعت خودروسازی در ایران رشد پیدا کند؟ یا کدام بانک خصوصی کمک کرده پتروشیمی‌های بسیاری تأسیس شوند و یا فناوری‌های پیشرفته را وارد کشور کنند؟بخش اعظمی از بانک‌های خصوصی پول‌های مردم را با نرخ‌های بالاتر از استاندارد اعلام‌شده از سوی بانک مرکزی جذب کرده‌اند و به نقلی تا ۷۰۰ میلیارد تومان حبس پول انجام داده‌اند و پول مردم را بازنگردانده‌اند. همچنین صدای اعتراض استانداران درآمده که می‌گویند بانک‌های خصوصی در استان‌شان هزینه نمی‌کنند و تسهیلات نمی‌پردازند.بانک‌های خصوصی ۴۰۰ همت ناترازی دارند، این ناترازی به خاطر عدم نظارت مدیران بانک مرکزی دولت قبلی است که امروز به جای اینکه پاسخگو باشند به طلبکار و منتقد تبدیل شده‌اند. بانک مرکزی دولت قبل به راحتی می‌توانست با برنامه‌ریزی به هدایت اعتبار موجود در بانک‌های خصوصی به سمت تولید مبادرت ورزد. یکی از بانک‌های خصوصی کشور در غرب تهران مجموعه تجاری به ارزش ۴۰ هزار میلیارد تومان ساخته در حالی که پالایشگاه ستاره خلیج فارس با ۳۰ هزار میلیارد تومان بنا شده است، اگر آن بانک خصوصی ۴۰ هزار میلیارد تومان دیگر در بخش پتروشیمی سرمایه‌گذاری می‌کرد امروز به صادرکننده بنزین تبدیل شده بودیم و دیگر نیازی به واردات بنزین نداشتیم و اینکه نگاهمان به این نبود آیا آمریکا اجازه آزادسازی ۶ میلیارد دلار را می‌دهد یا خیر، چون خودشان به دنبال ما می‌افتادند.