آینده درگیری حماس و اسرائیل

عبدالرضا فرجی راد
کارشناش مسائل ژئوپلیتیک

درگیری جدیدی که بین حماس و اسرائیل رخ داده، همزمان شده با بحث گسترش روابط اسرائیل با کشور‌های عربی و به طور ویژه با عربستان سعودی. هم سعودی‌ها ابراز تمایل نشان داده اند که با اسرائیلی‌ها فضایی جدید در منطقه ایجاد کنند و هم نتانیاهو و دیگر مقامات اسرائیل اعلام کرده اند که ایجاد رابطه بین دو کشور نه فقط برای آن‌ها بلکه برای کل کشور‌های جهان اسلام مثبت خواهد بود. حتی محمد بن سلمان اعلام کرد، این مهمترین تحول سیاسی، پس از پایان جنگ سرد است. این مسئله برای فلسطینی‌ها بسیار تلخ است. آن‌ها سال‌ها برای آزاد کردن سرزمین خود مبارزه کرده اند و اکنون اعلام این که اسرائیل در حال توسعه روابط خود در خاورمیانه و مانور در این منطقه است، فلسطینیان را با احساس فراموش شدگی رو به رو می‌کند.
در روز‌های اخیر اعلام شده بود که از سه شرطی که بن سلمان برای آمریکا (به عنوان میانجی روابط اسرائیل و عربستان) گذاشته بود، شرط مرتبط با فلسطین تا حدودی حل شده است. طبیعتا، وقتی فلسطینیان در این فشار روحی و سیاسی قرار می‌گیرند، باید نشان دهند که هنوز حیات دارند و مثل گذشته به دنبال این هستند که سرزمین خود را آزاد کنند. همچنین آن‌ها می‌خواهند ثابت کنند کشور‌های اسلامی راه درستی را نمی‌روند و مردم مسلمان در کشور‌های اسلامی مسئله فلسطین را فراموش نکنند. حتی در بیانیه‌ای که فرماندهی عملیات امروز داده است، به طور خاص از مردم کشور‌های اسلامی خواسته شده که چه به شکل تبلیغاتی و چه به شکل عملیاتی وارد عمل شوند و با اسرائیل وارد درگیری شوند.
تحولات سیاسی که اکنون رخ داده و در آینده نیز رخ خواهد داد، روی فلسطینیان نیز به شدت تاثیر گذاشته است. حتی شایعاتی تایید نشده وجود داشت که رام الله و محمود عباس، چندین بار با عربستان صحبت کرده اند. معتقدم تمامی مواردی که اشاره کردم دست به دست هم داده که حماس سعی داشته باشد ثابت کند مردم فلسطین هنوز به دنبال مواضع خود هستند.
در دوازده سالی که نتانیاهو در پست نخست وزیری اسرائیل حضور داشته، یک علت باعث شده که طولانی‌ترین مدت زمان نخست وزیری را در اسرائیل کسب کند. علت این است که مردم اسرائیل اعتقاد داشتند، نتانیاهو، بهتر از پیشینیان خود، امنیت را در این کشور تامین کرده است. اکنون میبینیم که دولت آخر نتانیاهو، ضعیف و شکل گرفته از ترکیب گروه‌های تندرو است و اگر یکی از این گروه‌ها مخالف دولت نتانیاهو شوند، کل کابینه نتانیاهو به هم می‌ریزد. مشکل دیگر این است که نتانیاهو دیگر نمی‌تواند مدعی باشد که برای ساکنان سرزمین‌های اشغالی امنیت می‌آورد. طبیعتا اتفاقی که رخ داده، ضربه بزرگی به دولت نتانیاهو خواهد زد.
بعید است این درگیری به زودی پایان یابد و احتمالا طی مدت زمانی زیادی ادامه خواهد داشت. حملات حماس، حجم زیادی داشته و اسرائیل نیز به سرعت آماده حمله شد و حملات خود را آغاز کرد. طبیعیست که هر اندازه واکنش‌های اسرائیل تندتر باشد، طرف مقابل نیز واکنش‌های جدی تری نشان خواهد داد. دو طرف می‌خواهند قدرت خود را به نمایش بگذارند. اما عملیات شدید بین دو کشور با کشته‌ها و مجروحین بالاتری همراه می‌شود. در این شرایط واکنش جهان اسلام را خواهیم دید. شاید فلسطینیان متصورند که با این وضعیت و درگیری شدید بین آن‌ها و اسرائیل، روابطی که قرار است بین عربستان و اسرائیل برقرار شود، به تاخیر خواهد افتاد.
حقیقت این است که طرح توافقات ابراهیم انجام شده است و روابطی که قرار بود بین کشور‌های عرب و اسرائیل برقرار شود، برقرار شده است و برای خود استراتژی تعیین کرده اند؛ بنابراین شرایط کشور‌های بحرین، سودان، امارات و امثالهم مشخص است. اما این درگیری می‌تواند رابطه عربستان و اسرائیل را به طور کامل تحت تاثیر قرار دهد. تعدادی از سربازان و نیرو‌های اسرائیلی نیز در جریان این عملیات به اسارت گرفته شده اند، این تعداد اسیر، مسئله‌ای نیست که به راحتی قابل چشم پوشی باشد.