تشدید وابستگی به واردات کالاهای اساسی

گروه صنعت و تجارت: با افزایش نرخ ارز در اردیبهشت سال گذشته و تغییر مبنای ارزی واردات کالاهای اساسی از دلار 4200 تومانی به دلار 28 هزار و 500 تومانی نیاز به نقدینگی برای واردات کالاها افزایش یافت. دولت در این راستا با چالش‌های عمده‌ای مواجه شد به طوری که بانک مرکزی ناچار شد یک خط اعتباری مستقیم برای تأمین ارز واردات کالاهای اساسی ایجاد کند تا بتواند وزارت جهاد کشاورزی و وزارت بهداشت را برای تأمین نیازهای حیاتی جامعه تجهیز کند. این موضوع در گزارش خود بانک مرکزی یکی از عوامل افزایش تورم و پایه پولی در کشور شد. بر اساس داده‌ها دولت سالانه حدود 20 میلیارد دلار برای واردات کالاهای اساسی و تجهیزات پزشکی و دارو هزینه می‌کند و واردات کالاهای اساسی بخش مهمی از واردات کشور را تشکیل می‌دهد چرا که ایران کشوری وابسته به واردات کالاهای اساسی محسوب می‌شود. در هیمن راستا بالارفتن قیمت‌های جهانی باعث افزایش هزینه‌های دولت می‌شود و دولت نیز ناچار است برای کنترل قیمت‌ها یارانه بیشتری پرداخت کند و این موضوع با توجه به کمبود منابع دولتی موجب تنگنای پولی کشور می‌شود. نمونه بارز آن را می‌توان در قیمت‌های جهانی گندم و برنج و سایر کالاهای اساسی دید که با توجه به افزایش قیمت‌ها دولت ناچار شد هزینه بیشتری برای واردات بکند. این موضوع را می‌توان در بخش انرژی و به ویژه بنزین نیز به وضوح مشاهده کرد. با توجه به ثبات قیمت بنزین در داخل و افزایش قمیت جهانی به دلیل بالارفتن قیمت نفت، دولت ناچار است یارانه پنهان بیشتری برای تداوم ثبات قیمت انرژی پرداخت کند. طی روزهای اخیر خبری منتشر شد مبنی بر اینکه ارز درهم برای تأمین کالاهای اساسی حذف شده است که دلیل این تصمیم احتمالا استفاده از دارایی‌های آزاد شده ایران در بانک‌های قطر و عمان و عراق است. از آنجا که دارایی‌های ایران در این بانک‌ها با ارزهای غیردرهم نگهداری می‌شود و طبیعتا ایران از این منابع برای واردات کالاهای اساسی استفاده خواهد لذا حذف درهم در تأمین کالاهای اساسی از مبادی امارات تصمیم عجیب و غریبی به شمار نمی‌رود. علیرضا پیمان پاک قائم مقام وزارت جهاد کشاورزی با اشاره به اینکه متنوع سازی مبادی واردات کالاهای اساسی در دستور کار قرار گرفته است، گفت: در روزهای اخیر شورای خرید تشکیل جلسه داده و ۲۵ شرکت تامین‌کننده موافقت‌نامه امضا کرده‌اند که بر اساس آن قیمت خرید کالاهای اساسی و نهاده های دامی تا ۲۰ درصد کمتر از موارد قبلی بوده است. بر این اساس پیش بینی می‌شود میزان ورود کالای اساسی در سال جاری نیز نسبت به میانگین بلند مدت کاهش یابد. به گفته پیمان پاک، ۹۰ درصد منابع مرتبط با واردات کالای اساسی با توجه به سیاست متنوع سازی مبادی ورود این اقلام از ارزهای غیر درهمی تامین شده است. وی گفت: هم اکنون بر اساس توافقات انجام شده استفاده از ارزهای غیر درهمی چون لیر ترکیه، یوان چین، منابع بانک تی بی ای عراق در دستور کار قرار گرفته و همچنین از منابع ارزی قطر و عمان برای واردات غذا و دارو (کالاهای اساسی و نهاده های دامی) استفاده می‌شود.

داده‌های مربوط به واردات کالاهای اساسی در نیمه اول سال
آمار واردات ۲۰ قلم کالای اساسی به غیر از دارو نشان می‌دهد که در شش ماهه ابتدایی سال جاری به مقدار ۱۰ میلیون و ۹۴۷ هزار تن کالای اساسی به غیر از دارو به ارزش هفت میلیارد و ۶۵۷ میلیون دلار وارد کشور شده است که نسبت به مدت مشابه سال قبل به لحاظ وزن ۱.۳۹ درصد افزایش و از نظر ارزش 09/5 درصد کاهش داشته است. بنابراین گزارش در شش ماهه سال گذشته به میزان ۱۰ میلیون و ۷۹۷ هزار تن کالای اساسی به ارزش ۸ میلیارد و ۶۸ میلیون دلار وارد کشور شده بود. گزارش گمرک ایران می‌افزاید: در ۶ ماهه سال جاری به میزان ۴ میلیون و ۲۴۱ هزار تن ذرت به ارزش یک میلیارد و ۷۲۲ میلیون دلار وارد کشور شد که نسبت به مدت مشابه سال قبل از نظر وزن ۴۲ و به لحاظ ارزش ۴۵ رشد داشته است و رتبه نخست را به لحاظ ارزش در بین کالاهای اساسی وارداتی به خود اختصاص داده است. همچنین در این مدت به مقدار ۹۹۸ هزار تن انواع روغن‌های خوراکی به ارزش یک میلیارد و ۶۲۹ میلیون دلار وارد کشور شد که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل به لحاظ وزن ۵۶ درصد و به لحاظ ارزش ۳۹ درصد افزایش داشت و رتبه دوم را در بین کالاهای اساسی از نظر ارزش به خود اختصاص داده است. این گزارش حاکیست، واردات انواع دانه‌های روغنی در مدت یاد شده به مقدار یک میلیون و ۵۰۷ هزار تن و به ارزش یک میلیارد و ۱۴۷ میلیون دلار بود که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل به لحاظ وزن ۲۰ درصد و از نظر ارزش ۹ درصد افزایش داشته است و رتبه سوم را در بین کالاهای اساسی وارداتی به لحاظ ارزش به خود اختصاص داده است. برنج با ۷۲۰ میلیون دلار، گندم با ۶۰۵ میلیون دلار، جو با ۴۲۸ میلیون دلار، لاستیک سنگین با ۲۰۷ میلیون دلار، شکر خام با ۱۹۱ میلیون دلار، کاغذ چاپ و تحریر با ۱۴۴ میلیون دلار و کود شیمیایی با ۱۴۱ میلیون دلار از دیگر کالاهای اساسی وارداتی به کشور بوده‌اند که در رتبه های بعدی قرار گرفته اند. این گزارش حاکیست بیشترین افزایش وزنی و ارزشی واردات کالاهای اساسی در شش ماهه سال‌جاری مربوط به گوشت قرمز سبک گرم و جو بوده است و بیشترین کاهش به چای خشک و گوشت مرغ اختصاص دارد. بر اساس این گزارش سه کالای اول به لحاظ ارزشی شامل ذرت، انواع روغن‌های خوراکی و دانه‌های روغنی هستند که هر سه این کالاها به ترتیب 45، 39 و 9 درصد افزایش ارزش را نسبت به مدت مشابه سال گذشته تجربه کرده‌اند. اما با این حال ارزش کل کالاهای اساسی وارداتی با کاهش ارزش بیش از 5 درصدی مواجه شده است و این احتمال وجود دارد که این کاهش ارزش در کالاهایی غیر از ذرت، روغن خوراکی، دانه روغنی و گوشت اتفاق افتاده است که میزان افزایش یا کاهش ارزش وارداتی آنها گزارش گمرک ایران نیامده است. همچنین افزایش ارزش سه کالای اول وارداتی همراه با افزایش حجم وارداتی آنها بوده است که این موضوع نشان می‌دهد که کمبود این سه کالا در کشور در یک سال گذشته تشدید شده و وابستگی به این کالاها دست کم در سال جاری افزایش یافته است.