گروه صنعت و تجارت: دلایل نزول صادرات خدمات فنی و مهندسی در ایران چیست؟ چطور این مزیت نسبی در اقتصاد و تجارت ایران رو به افول گذاشت؟ بررسی ها نشان می دهد ابتدای دهه 90 دوران اوج درآمدزایی در خدمات فنی و مهندسی بده است اما به تدریج در اواخر دهه 90 میزان صادرات این بخش به حداقل رسید. به گزارش «تجارت»، خدمات فنی و مهندسی در کشورهایی با اقتصاد پیشرو به عنوان یک صنعت ویژه و ارزآور همواره مورد توجه بوده است، از یک طرف همان‌طور که اقتصادهای دانش‌‌‌بنیان و صنعتی بر بنیاد نیروی انسانی متخصص شکل گرفته، خدمات فنی مهندسی به عنوان یک شاخه اصلی از همین نیروی انسانی ماهر می‌تواند حرکت روی مرزهای دانش را برای یک جامعه به ارمغان آورد. ایران نسبت به کشورهای همجوار در حوزه صادرات این خدمات فنی - مهندسی دست بالا را دارد، اما با این حال همچنان چالش‌‌‌هایی برای استفاده از ظرفیت بالای نیروی انسانی کشور در این حوزه وجود دارد. اما ظرفیت صادرات شرکت‌های خدمات فنی و مهندسی در دهه اخیر از ۱/ ۴ میلیارد دلار در سال۱۳۹۰ با یک روند نزولی به ۴۹۱میلیون دلار در سال۱۳۹۹ رسید و در سال۱۴۰۰ به ۸/ ۱میلیارد دلار افزایش یافت. خدمات در کشورها بخش مهمی از اقتصاد را تشکیل می‌‌دهد. در اقتصادهای برتر، این بخش، بازوی اشتغال کشور است و ارزآوری زیادی را برای این کشورها به دنبال دارد. اما ایران نتوانسته در دهه اخیر به درستی از این ظرفیت استفاده کند. آمارها حاکی از آن است که صادرات خدمات فنی و مهندسی در سال۹۰ رکورد خود را شکسته بود و به حدود بالای ۴ میلیارد دلار در سال رسید. نقطه اوجی که رفته رفته به نقطه نزول تبدیل شد. در این راستا در نشست کمیسیون احداث و خدمات فنی و مهندسی اتاق ایران تاکید شد توسعه صادرات خدمات فنی و مهندسی به سند بالادستی توسعه‌ای نیاز دارد ولی متاسفانه این حوزه متولی ندارد. رئیس کمیسیون احداث و خدمات فنی و مهندسی اتاق ایران گفت: باید از ظرفیت همه تشکل‌ها در مسیر توسعه صادرات خدمات فنی و مهندسی استفاده شود؛ باید صدای واحدی از بخش خصوصی در برابر دولت شنیده شود. ما باید به هم‌صدایی تاکید کنیم نه موازی کاری، و در این مسیر از ظرفیت انجمن‌ها و تشکل‌های تخصصی استفاده کنیم. علی نقوی در نشست کمیسیون احداث و خدمات فنی و مهندسی اتاق ایران که با موضوع بررسی پیش نویس حمایت از توسعه خدمات فنی و مهندسی برگزار شد. افزود: برای تدوین سند راهبردی حوزه خدمات فنی و مهندسی، باید اتاق ایران محور اصلی این مطالعه باشد. در این نشست رضا حاجی کریم، رئیس فدراسیون صنعت آب ایران گفت: باید برای توسعه خدمات فنی و مهندسی سند بالادستی تدوین شود. برای تهیه این سند باید ظرفیت‌ها بالفعل و بالقوه شناسایی شود، روش شناسی کار مشخص شود، اینکه اهمیت بازارها براساس چه متدی ارزیابی شده مشخص شود. او ادامه داد: حوزه خدمات فنی و مهندسی نیاز به بسته حمایتی دارد که خدمات فنی و مهندسی و ظرفیت‌های این حوزه را ارزیابی کرده ونقشه راه و افق چند ساله را مشخص کند. ما قبلاً در سال 1395 مطالعه‌ای در حوزه آب انجام داده بودیم. این مطالعه اگرچه در فضا و بستر متفاوتی انجام شد و لی همچنان قابل اعتبار و اعتنا است. حاجی کریم افزود: با توجه به جامعیت اتاق ایران، اگر مطالعه‌ای در حوزه خدمات فنی و مهندسی انجام شود، اعتبار بالایی خواهد داشت. این کار را باید تیم متخصصی انجام دهد و کمیسیون احداث و خدمات فنی و مهندسی اتاق ایران بر کار نظارت داشته باشد. بعد از آن عنوان شد: در این بسته حمایتی باید به مسئله مطالبه گری بخش خصوصی از دولت و شیوه‌های مطالبه گری تاکید شود. باید به جایی برسیم که ردیف بودجه‌ای در لایحه بودجه برای صدور خدمات فنی و مهندسی در نظر گرفته شود و از این ظرفیت‌های قانونی برای بهبود خدمات فنی و مهندسی استفاده شود. او ادامه داد: باید متولی صادرات در ایران تغییر کند، شاید این متولی شورای عالی صادرات خدمات فنی و مهندسی باشد و در ترکیب این شورا، بخش خصوصی باید وزن بالایی داشته باشد و این شورا زیرنظر معاونت رئیس جمهوری تشکیل شود. در ترکیب آن افراد، باید از کارشناسان رده‌های مختلف حضور داشته باشند. همچنین نماینده وزارت صنعت، معدن و تجارت و قوه قضاییه عضو آن باشند. در ادامه پیشنهاد این شورا با کمیته ماده 19 مقایسه شد که در پاسخ گفتند کمیته ماده 19 سیاست گذار نیست، قانون گذار نیست و تسهیل گر هم نیست. اما شورای عالی صادرات خدمات فنی و مهندسی باید جایگاه تسهیل گری داشته باشد. در ادامه امیررضا احمدی مطلق، درباره نقشه راه صادرات خدمات فنی و مهندسی گفت. او در چهار گام موضوع را توضیح داد. گام اول تحلیل بازار و فرصتها، شناسایی بازارهای هدف، نیازهای آن و شناسایی رقبا و تحلیل نقاط قوت و ضعف آن است.
