رحمان قهرمانپور
کارشناس مسائل بینالملل
شرایط مذاکره با دولت جدید آمریکا بسیار سخت است. سختیاش به این خاطر است که در آمریکا تصور و باور رایج این است که ایران در موقعیت ضعیفی قرار گرفته و مجبور است که امتیاز بدهد. این مساله به آن معناست که آمریکاییها میخواهند به توافقی برسند که به صورت آشکار و ملموس به نفع آنها باشد. در ایران دفاع از چنین توافقی کار سختی است. چه دولت باشد و چه حاکمیت میخواهد به توافقی دست پیدا کند که برد-برد باشد و بتواند از آن دفاع کند. اگر بخواهیم از زاویه تخصصیتر نگاه کنیم، پیدا کردن نقطه تعادلی که در آن بازی به نفع هر دو طرف باشد کار سخت و زمانبری است. این در شرایطی است که ایران و غرب باید قبل از بازگشت مکانیسم ماشه در آبان ۱۴۰۴ یه یک توافق برسند. سال ۱۳۹۲ که روحانی آمد؛ از توافق موقت تا برجام یک سال و نیم طول کشید. آنهم در شرایطی که اوضاع منطقه و جهان بهتر از این بود. اما الان که اوضاع منطقه و شرایط بینالمللی تغییر کرده و زمان هم کمتر است، قاعدتا نسبت به اینکه امکان توافق در ماههای آینده وجود داشته باشد باید محتاط باشیم. به همین خاطر است که همه تحلیلگران این روزها نمیدانند که آیا در عمل توافقی اتفاق خواهد افتاد یا نه. اروپا علاوه بر اینکه معتقد است بعد از ۷ اکتبر ایران ضعیف شده؛ بر سر مساله اوکراین هم با ایران مشکل دارد. آنجا هم از تهران شاکی است و میگوید ایران در جنگ اوکراین از روسیه دفاع کرده است. خود اروپا هم در شرایط سختی قرار دارد. الان ترامپ آمده و میگوید بودجه ناتو باید پنج درصد کشورها باشد که منظورش اروپاییهاست. از سوی دیگر میخواهد بر کالاهای اروپایی تعرفه اعمال کند. اروپا که متحد اصلی خود را آمریکا میدانست، نمیداند روابطش با آمریکا به چه سمتی میرود. از آن سو روسیه به اوکراین حمله کرده و معماری امنیتی اروپا بهم ریخته و آنها نیازمند موشک و تجهیزات نظامی هستند. بنابراین اروپا خودش در وضعیت سخت و دشواری است و مثل سابق نمیتواند در موضوع مذاکرات هستهای میان ایران و آمریکا میانجیگری کند و به تعبیر دیگر الان باید گلیم خودش را از آب بیرون بکشد. ترامپ اروپا را هم تهدید میکند. مساله ناتو و گرینلند و اوکراین را ببینید، همه اینها برای اروپا مساله است. بنابراین اروپا برخلاف دو دهه گذشته خیلی نمیتواند در مذاکرات اروپا و امریکا نقش مؤثر ایفا کند. خود این موضوع باعث شده ما محتاط باشیم نسبت به اینکه آیا مذاکرات نتیجه میدهد یا نه. تاکنون دو دور مذاکره انجام شده اما معاون وزارت خارجه اعلام کرده که این مذاکره به معنای دیپلماتیک نیست و دستورکار معینی ندارد و گفتگو است. همه اینها نشان میدهد که شرایط در مقایسه با سال ۱۳۹۲ و ۱۳۹۳ بسیار سختتر است. دوره قبل هم ترامپ به تنهایی میخواست همه تحریمها را بردارد و اروپا جلوی آن ایستاد. اما الان اروپا حرف مکانیسم ماشه را پیش میکشد و طبیعتا ایالات متحده جلوی آن را نمیگیرد و ابزار چانهزنی در دست ترامپ خواهد بود و از ابزار استفاده خواهد کرد تا جای ممکن به ایران فشار بیاورد. قبلا میگفتیم امریکا پلیس بد و اروپا پلیس خوب است اما حالا هر دو پلیس بد هستند.