رسوایی بی‌سابقه شرط‌بندی داوران، فوتبال ترکیه را به لرزه درآورد
طرفداری | فوتبال ترکیه که سال‌هاست زیر سایه جنجال‌های داوری و اتهامات فساد به حیات خود ادامه می‌دهد، حالا با یک رسوایی بی‌سابقه روبروست که قلب این ورزش ملی را هدف گرفته است: شرط‌بندی گسترده داوران.
حاجی عثمان اوعلو، رئیس فدراسیون فوتبال ترکیه (TFF)، امروز (دوشنبه) در یک کنفرانس خبری تکان‌دهنده اعلام کرد که بیش از یک‌چهارم داوران فعال در لیگ‌های حرفه‌ای این کشور درگیر فعالیت‌های شرط‌بندی بوده‌اند. این افشاگری که به گفته او نقطه عطفی برای پاکسازی فوتبال ترکیه است، می‌تواند اعتماد عمومی به این ورزش را بیش از پیش خدشه‌دار کند.
عمق فاجعه: آمارهایی که شوکه می‌کنند
بر اساس تحقیقات داخلی فدراسیون فوتبال ترکیه، از مجموع ۵۷۱ داور فعال در لیگ‌های حرفه‌ای، ۳۷۱ نفر (۶۵ درصد) در سایت‌های شرط‌بندی حساب کاربری داشته‌اند. از این تعداد، ۱۵۲ داور (۲۷ درصد) به طور فعال در شرط‌بندی شرکت کرده‌اند. این آمار شامل ۷ داور ارشد سوپرلیگ، ۱۵ کمک داور ارشد، ۳۶ داور رده پایین و ۹۴ کمک داور رده پایین است. نکته تکان‌دهنده‌تر، حجم فعالیت برخی از داوران در زمینه شرط بندی است: یک داور به تنهایی ۱۸,۲۲۷ شرط ثبت کرده و ۴۲ داور دیگر هر کدام بیش از هزار بار شرط بندی کرده‌اند.
حاجی عثمان اوعلو با لحنی مصمم گفت:
ما از داخل شروع کردیم تا فوتبال پاک و اخلاقی بسازیم. این یک هشدار برای همه است؛ از داوران تا باشگاه‌ها.
او همچنین از ارسال گزارش به فیفا و یوفا خبر داد و وعده داد که تحقیقات ادامه خواهد داشت و ممکن است به محرومیت‌های مادام‌العمر منجر شود.
زمینه‌ای از جنجال‌های پایان‌ناپذیر
فوتبال ترکیه پیش‌تر نیز با رسوایی‌های متعددی دست‌وپنجه نرم کرده است. در سال ۲۰۱۱، بزرگ‌ترین رسوایی شرط‌بندی در سراسر اروپا با دستکاری ۳۸۰ مسابقه، از جمله برخی از دیدارهای لیگ ترکیه، فاش شد و ۴۲۵ نفر از جمله بازیکنان، مربیان و داوران در سراسر اروپا مورد اتهام قرار گرفتند. در سال ۲۰۲۳، حمله فیزیکی به داور حلیل اوموت ملر توسط رئیس باشگاه آنکاراگوجو، خشم عمومی از داوری‌ها را به اوج رساند. سال گذشته نیز رسوایی اخلاقی داور زن، الیف کارا آرسلان و ناظر داوری، اورهان اردمیر، اعتماد به سیستم داوری را بیش از پیش تضعیف کرد.
این سابقه تاریک، رسوایی کنونی را به یک زنگ خطر جدی تبدیل کرده است. در حالی که هواداران و باشگاه‌ها سال‌هاست داوری‌ها را به جانبداری متهم می‌کنند، حالا شواهد روشنی از نفوذ شرط‌بندی در بدنه داوری، اعتبار مسابقات را بیش از هر زمان دیگری زیر سؤال برده است.
واکنش‌ها: از خشم هواداران تا فشار بین‌المللی
باشگاه‌های بزرگ ترکیه، به‌ویژه فنرباحچه و گالاتاسارای، این رسوایی را فرصتی برای انتقاد از فدراسیون فوتبال ترکیه یافته‌اند. فنرباحچه در بیانیه‌ای تند ادعا کرد که TFF تحت فشار یوفا عمل می‌کند و داوری‌ها همچنان مغرضانه است.
در شبکه اجتماعی ایکس، هواداران خشمگین پست‌هایی با مضمون «شرم بر داوری ترکیه» منتشر کرده‌اند و خواستار تحقیقات مستقل یوفا شده‌اند. یکی از کاربران نوشت:
داوری که طرفدار فنرباحچه است و در شرط‌بندی دست داشته، هنوز قضاوت می‌کند. این چه عدالتی است؟
یوفا که پیش‌تر در فوریه ۲۰۲۵ داور اسلوونیایی اسلاوکو وینچیچ را برای قضاوت دربی حساس گالاتاسارای و فنرباحچه اعزام کرده بود، حالا ممکن است نظارت بیشتری بر داوری ترکیه اعمال کند. رسانه‌های محلی مانند Haberler نیز گزارش داده‌اند که این رسوایی ممکن است تنها نوک کوه یخ باشد و پای بازیکنان، مربیان و حتی مدیران باشگاه‌ها نیز به ماجرا باز شود.
پیامدهای گسترده: از خشونت تا نظارت جهانی
این رسوایی نه‌تنها اعتبار فوتبال ترکیه را تهدید می‌کند، بلکه می‌تواند به تنش‌های اجتماعی دامن بزند. در کشوری که دربی‌های پرشور گالاتاسارای-فنرباحچه گاه به خشونت‌های خیابانی منجر شده، زیر سؤال رفتن عدالت داوری می‌تواند جرقه‌ای برای ناآرامی‌های بیشتر باشد. از سوی دیگر، ارتباط این رسوایی با سایت‌های شرط‌بندی بین‌المللی که اغلب در آسیا و اروپا فعالیت می‌کنند، نشان‌دهنده یک مشکل جهانی است. فیفا و یوفا سالانه میلیون‌ها دلار برای نظارت بر شرط‌بندی هزینه می‌کنند، اما این رسوایی نشان داد که حتی داوران نخبه نیز در برابر وسوسه شرط‌بندی آسیب‌پذیرند.
گام‌های بعدی: وعده‌های اصلاح یا تکرار تاریخ؟
فدراسیون فوتبال ترکیه اعلام کرده که برنامه آموزشی ملی برای جذب داوران جوان در ۸۱ شهر این کشور راه‌اندازی خواهد شد تا نسلی جدید و پاک از داوران تربیت کند. با این حال، منتقدان معتقدند که بدون حسابرسی مستقل و نظارت بین‌المللی، این اقدامات تنها مسکنی موقتی خواهند بود. حاجی عثمان اوعلو که در ژوئیه ۲۰۲۴ با وعده پاکسازی به ریاست TFF رسید، حالا با آزمونی بزرگ روبروست: آیا او می‌تواند اعتماد ازدست‌رفته را بازگرداند، یا این رسوایی به فصلی دیگر در تاریخ پرآشوب فوتبال ترکیه تبدیل خواهد شد؟
